Noord en Zuid. Jaargang 9

[p. 112]

Naar aanleiding van ‘Vragen.’

I.

Wederom wordt in een onzer Tijdschriften (ditmaal in de November-aflevering van School en Studie) de vraag beantwoord, wat om voor een woord is in de uitdrukking: wij eten om te leven. Het is mijn voornemen niet iets af te dingen op het daar gegeven antwoord. Trouwens de vraag is vroeger reeds volkomen duidelijk beantwoord door den Heer C.A. Hofman in Noord en Zuid, VI, 283. Maar wel ben ik geneigd te vragen: Kennen onze jonge onderwijzers wel het Woordenboek der Nederlandsche Taal, thans onder redactie van de HH. Professoren De Vries en Cosijn? In genoemd Woordenboek nu heeft de toenmalige redactie reeds voorjaren aangetoond (i.v. om, 1e artikel, § 37, aanm. 3) dat het bewuste spraakdeel in zinnen als bovenbedoelde, niet anders dan voorzetsel kan zijn. Let men op de vragen, die èn in School en Studie èn in Noord en Zuid, om van andere tijdschriften niet te gewagen, van tijd tot tijd gedaan worden, dan komt men tot de overtuiging, dat vele vragers de groote schatkamer van Nederlandsche taal niet kennen, door bovengenoemde taalgeleerden gesticht. Of kennen zij het Woordenboek wel bij naam, maar worden ze veellicht afgeschrikt door de kompresse kolommen fijnen druk, door de reputatie van dorheid, aan wetenschappelijken taalarbeid verbonden? Tot dezulken durf ik zeggen: hebt den moed uit eigen oogen te zien. Grijpt naar een van de keurige afleveringen, ik zeg niet zoo rijk aan taalkennis, (daarvoor staan de namen der bewerkers borg) maar zoo sierlijk geschreven, dat men bij de lezing dubbel geniet. Volkomen vereenig ik mij met het oordeel, door Prof. H.E. Moltzer indertijd uitgesproken in Noord en Zuid, II, 187, waar hij o.a. zegt, blz. 195:

‘Ik wil wel bekennen, dat ik heb genoten van de lectuur, en houd me verzekerd, dat menig lezer vaak zal vergeten, dat hij in een woordenboek, droger en dorrer reputatie, verdiept zit, zoo smakelijk en keurig is de stijl der bedoelde artikelen van dit woordenboek.’ - Men leze het geheele stuk, en betreure het met mij, èn dat zoo weinigen onder onze jonge onderwijzers dit Standaardwerk onzer beroemde lexicographen bezitten of lezen, èn dat de afleveringen elkander zoo wanhopig langzaam opvolgen.

II.

Van ‘vragen’ gesproken. Dezelfde aflevering van School en Studie bevat nog eene reeks van vragen, gedaan naar aanleiding van de lezing van Da Costa's Hagar. Greene mindere vragen dan deze:

[p. 113]

Wie bedoelt de dichter met Hagar? - Wie is de moeder Ismaëls; wie is Sara? - Wat is de tentgordijn van Mamre? - Wie was de Idumeesche lijder? - Wie is Scheba's koningin? - Wat waren Kedar, Nebajoth en Midian?

Nu vraag ik op mijn beurt: Waarover moet men zich meer verbazen: over de onwetendheid van iemand, die (laat ons aannemen, dat hij nog niet bezitter is van de akte van onderwijzer) in elk geval den kinderschoenen ontwassen is; of over zijne naïeveteit, die hem zulke nuchtere vragen in 't publiek durft laten brengen? Dat vele jonge onderwijzers bitter weinig van de Bijbelsche geschiedenissen weten, was mij sedert lang geen geheim. Ja, ik aarzel niet in het openbaar uit te spreken, dat ik enkele jeugdige hoofden van scholen ken, wier ontwikkeling op dit punt staat beneden het peil van die van elk beschaafd mensch. Men versta mij nu niet verkeerd: ik wensch niet door te gaan voor rechtzinniger dan ik ben. Wat ik beweer is alleen dit, dat een zestien- of zeventienjarige, die niet weet wie Sara was, niet dien trap van algemeene ontwikkeling bereikt heeft, welken men aan zijnen leeftijd als eisch kan stellen. Er is eene leemte in zijne algemeen menschelijke, aesthetische vorming.

Laat men in zijne beschouwing van de geschiedkundige waarde der bijbelverhalen zich aansluiten bij de rechtzinnigen of modernen, dat doet er uit het oogpunt van algemeene ontwikkeling wellicht weinig toe: in elk geval gaat het niet aan, bedoelde verhalen te ignoreeren. Hoe! Zal men van de mythologische fabelen kennis nemen, en deze bronnen van beschaving voorbijzien? Ik durf beter verwachten van mannen, die zich trachten te ontwikkelen op breeden grondslag. Dat iemand zich - om in dezen zijne onkunde te dekken - beroepen zal op het feit, als zoude het mangelen aan geschikte studieboeken voor de bewuste litteratuur, is wel niet te denken. Ligt daar niet vooreerst binnen het bereik van ieder die armen heeft, de bijbel zelf, en daarnaast de leerboeken, geschreven door de voornaamste theologen van velerlei richting? Ik veroorloof mij ten slotte te wijzen op: ‘De Bijbel voor jongelieden, door Oort, Hooikaas en Kuenen’, een werk in zeer onderhoudenden stijl geschreven door mannen, wier bekwaamheid overigens verre is boven mijnen lof.

J. Van Boxmeer.