Brengen, denken, dunken.
In Dr. W.L. Van Helten, Nederlandsche Spraakkunst, stuk I (De Klinkers en Medeklinkers), Hoofdst. XXXVI § 4, Aanm. 1, lees ik: ‘Bij dacht, docht, bracht,.... nevens denken, dunken, brengen,.... heeft men niet aan syncope, maar aan epenthesis te denken; de vormen zonder n zijn de oudste, die met n de later versterkte.’
In hetzelfde werk, stuk II (Het Werkwoord), Hoofdst. VI § 10, c, daarentegen vind ik het volgende:
‘dat de verba met n in den stam, in den 2den, 3den en den 4den hoofdvorm dezen consonant syncopeerden.’ In eene noot te dezer plaatse wordt verwezen naar St. I H. XXXVI § 4, met vermelding, dat daar ‘ten onrechte in de hier besproken vormen de syncope ontkend is.’ In overeenstemming met het hierboven weergegevene worden nu in § 11 de 2de (3de) en de 4de hoofdvorm aldus verklaard:
‘van brengen, nam. ik bracht(e), gebracht, uit brâchta, brâcht.... uit *branchta, *brancht....; van denken, nam. ik dacht(e), gedacht, uit thâhta, thâht, uit *thanhta, *thanht,....; van dunken, nam. het docht(e), gedocht, uit thôhta, thôht, uit *thonhta, *thonht,....;’
Men merke op, dat ‘De Klinkers en Medeklinkers’ verschenen zijn in 1875, terwijl ‘Het Werkwoord’ dateert van 1877. Ik zoude mij bij al het bovenaangevoerde dan ook zeer goed kunnen nederleggen, ware het niet, dat Dr. V. Helten een jaar of drie later weer van overtuiging nopens deze zaak veranderd schijnt te zijn. In zijne ‘Kleine Nederlandsche Spraakkunst’ (Tweede druk uitgegeven in 1880) vind ik toch in § 48 het volgende:
‘bracht en gebracht, van den oorspronkelijken stam van brengen (uit brangjen, nam. brag; dacht, gedacht, docht gedocht,.... voor dakt, gedakt, dokt, gedokt, welke als zwak vervoegende vormen zijn voortgekomen uit de oorspronk. stammen dak, dok.... van denken, (uit dankjen) danken....’
Wie ontsteekt in dezen licht?
J.C. GROOTHUIS.
Uit het antwoord, van den schrijver in questie op deze vraag ontvangen, blijkt: dat het in § 48 der ‘Kleine Spraakkunst’ voorkomende, een fout is, dewijl ze bij 't herzien van 't boekje aan de aandacht des correctors ontsnapte, uit den 1sten in den 2den druk is blijven staan, doch in den eerstdaags verschijnenden 3den hersteld is. De in 't werkw. gegeven verklaring is de ware en de door deskundigen algemeen aangenomene.
R.
Auteursrechtvrij