Nieuwe Wegen. Jaargang 4

[p. 129]

Twaalf schadelijke Planten.

VII
Dauwkools of Auwdauw (Antripex hastata).

Spreken we nu over een engel van braafheid, al is hij ook een onkruid.

De dauwkoole is een echte akkerplant en groeit overal, heel Vlaanderen door; doch om haar in groei en bloei en gansche bestaan, in ziel en lichaam te bestudeeren, moet men haar op de vlaschaards zoeken. Vooreest dient er geweten, waarom deze plant dauwkoole genoemd wordt - en de uitleg is gemakkelijk.

Ze wordt koole genoemd, omdat ze eigenlijk heel den vorm van koolen heeft, in bladeren en stam. Ze wordt dauwkoole genoemd, omdat stam en bladeren, heel heur bestaan door, onder dag en nacht en zelfs in de bijtenste zon, als met dauw overdaan blijven.

De bladeren zijn bewat en bewold en bedauwd even als de stam, in zijn jonkheid, doch in verderen leeftijd behoudt deze slechts den lichten dauw, of smoor.

Als men met den vinger over den stam, of de bladeren van dauwkoolen wrijft, verdwijnt de wol - en dauwlaag onder den duw - en wordt het overvrevene deel vermist - even als bij andere plantensoorten, - doch eenige uren later heeft alles zijn gewoon uiterlijk hernomen.

Als dauwkoole met vrede gelaten wordt en opschiet in veien grond, zoo bijvoorbeeld in bestendige beetenkuilen of op land die onaangeroerd vage liggen en akkeren, kan ze wijd uitgroeien, met bladeren groot als deze van kauwels (Caulis) en hoog als spruitkoolen (Fr. Gimette) - en dan is ze een echte sieraadplant, wel te verstaan in haar jeugd, want met oud te wordt verliest ze één voor één heur bladeren - en dan staat ze verpieterd, in den wind te daveren, op heur langen stam, met haar kroone van zaad in de topenden van de twijgen - en dan beteekent ze geen tinnen knoop meer.

We schreven hooger op, dat dauwkoole onder alle opzichten - en vooral onder zielkundig - op de vlaschaards moet bestudeerd worden; en dit komt hier uit voort, 't is dat deze plante slechts daar in levende lijve blijft, na het ruimen van de vrucht.

In klaver, rogge, terwe en haver, wordt het onkruid samen met de vrucht geweerd - en in beeten en suikerijen wordt alle onkruid afgeschaafd en gebraakt; - slechts in vlas kan de dauwkoole haar gang gaan en toonen wat ze is.

In jong vlas schiet de dauwkoole haastig boven en legt ze haar gewatte en gewolde en bedoomde bladeren, al over de omstaande

[p. 130]

vlasherels, zoodat deze, zelfs in zwaar-dauwende nachten, droog blijven; daaruit ontstaat de volksmeening, als zou dauwkoole den dauw opslorpen, daar ze enkel den dauw belet op de vlasherels te vallen.

De groote dauwkoolen worden natuurlijk best en eerst gezien gedurende den kruidtijd en krijgen ongenadig een neep tusschen de vingers van de wiedsters, zoodat ze met lijf en ziel in de zon te spakeren liggen, doch veel kleine plantjes ontsnappen aan de zoekende oogen en blijven staan en medegroeien met het vlas, tot een weinig na St. Pietersdag.

De plantjes die overschieten moeten dus vechten om lucht en licht, tusschen de rijzige vlasherels - en al zijn ze zwaarder en steviger dan het jong vlas, toch blijven ze heel gezapig in hunne eischen; ze vragen slechts om mede te mogen doen met den hoop - en goedsmoeds te leven, zooals heel de bende - en ze rijzen met het vlas op en mede, als goede kameraden.

Om het vlas niet te pijnigen, laten ze effen aan hun blaadjes vallen en behouden slechts deze, die reize en reize met de toppen van het vlas uitgroeien; derwijze schieten ze mager en taai op als wissen - en staan er, met hun klein kaalgebladerd kopje, op het enkel, dun, uitgemergeld stammetje, lijk armoedige reigers op één poot.

Ja, zoo staan ze vooral als het vlas gesleten en geweerd is want die kerels zitten te diep en te vast met hun wortels en zijn te taai, om met het vlas uit te trekken - en ze blijven er staan, tot het land omgekeerd wordt.

Geen enkel boer in Vlaanderen kan zijn oogen toe nijpen en aan een uitgesleten vlaschaard denken, zonder dat hij er overvloed van dauwkooltjes op hun langen poot ziet waaien; ze waren de maatjes van het vlas; ze groeiden er één op met het vlas en...

'k Zou geen vlaschaard willen zonder dauwkoolen.

Warden OOM.