Nieuwe Wegen. Jaargang 3

[p. 122]

Jaarkrans.
Boer, boerin en hun personeel.

XI.
De voorgangster.

De voorgangster op het boerenhof, dat is de vrouwelijke generaal. Deze is gewoonlijk het wijf, of de dochter, die langst dienst deed op de boerderie, bijzoover die vrouw of dochter, serieus is en handig in alle werken, anders kiest de boer uit den hoop, en met aanvang der werken, in het Maartseizoen, trekt hij mede te velde en stelt de gekozene op de eereplaats.

- ‘Sophie, of Colette, of Threze’ zegt hij, luid en droog-weg, ‘kom hier, jong, ge zult gij dit jaar de slekkeleidster zijn’ en de installatie is eenvoudig volbracht.

Ge kunt denken, dat die toestanden wel eens nijd en steekte verwekken, doch hoe kiescher en fijngevoeliger de voorgangster is, hoe beter de vrede op het werk bewaard wordt.

De voorgangster moet haar meesterschap uitoefenen, zonder het te doen gevoelen; ze moet zeggen zonder spreken en bijten zonder bassen; ze moet 's nuchtens tijlijk aan zijn, zonder schoffelen; ze moet haar potje koffie insleuveren zonder smekken; ze moet korte vooreinden maken en van haar redens geen misdagen maken, zoodat ze allen op een treffelijke uur aan het werk vallen.

Na de maaltijden moet ze de eerste zijn, om een knoop in het rusten te geven en aan te leggen, zonder veel kammelinge te maken, of den tijd onder wege te laten, in hoekjes of kantjes, of aan ditjes en datjes.

Op het werk moet ze de maat geven in kruien, schaven, braken, binden, toedragen, stuiken, nu, in al de verschillende werken.

't Kan lastig zijn en ze moet aleens ijzer kunnen eten en van haar hert een steen maken, als er troebels in de lucht hangen; ja, ze moet den duivel een keerske kunnen lichten en veel over heur mage laten varen, om wel te staan met boer en volk.

Er staat geschreven van de afgoden: ‘ze hebben ooren, doch hooren niet; ze hebben oogen, doch zien niet; ze hebben een mond, doch spreken niet’.

Zoo ook mag en moet de voorgangster gesteld zijn, in veel omstandigheden, doch de kunst voor haar bestaat, in te weten, wanneer ze moet hooren, zien en spreken, en wanneer niet.

Voor haar zelve mag ze niet te kittelachtig zijn, maar voor het profijt van den boer moet ze te messe en te klauwe staan en ze moet dat doen, door woord en daad.

[p. 123]

Metterdaad moet ze de eerste aan het werk zitten, nooit klagen, altijd voortdoen, proper en net werken en maken dat ze in het achtergat niet geraakt.

Met woorden moet ze het volk kunnen aanwakkeren, zonder aan te jagen en, met gepaste woorden, twist en tweedracht, vuile redens en slechte liedjes, ongemanierdheden en beestigheden, uit haar bende verbannen.

Haar grootste kunst bestaat in te voorkomen en af te ketsen en dat kan soms met een leutige woordje, zoo b.v.:

‘Ja ja, 'k hoor u komen, op uw zokken, doch stop maar, ge hebt honderd.’

Tusschen vier oogen, heel stil, in 't duikertje, glad buiten de wete van het volk, houdt ze weleens staatsraad met den boer; in alle moeilijke omstandigheden konkelfoezelen ze samen over al de ontstane muizenesten en ze ontwerren samen de vernestelde bobijnen, zonder dat er een haantje achter kraait.

Den Zaterdagavond wordt ze betaald nevens het ander daghuurvolk en juist even veel, doch onderduims wordt ze door boer en boerin den palme gesmout, en op Zon-en misdagen viert ze al dikwijls een donker-miske met de boerin, in het achterkeukentje.

De andere vrouwen en meisjes liggen wel met achterdenken en schikken, wat er in het stil omgaat, doch ja, 't is toch maar schikkenatie; ze zijn er kwaad om en zouden willen klaar zien en de waarheid achterhalen; ze zouden willen gerucht en leven houden en twist zoeken, maar ze kunnen met geen daden, noch met geen zekerheid voor den dag komen en als ze wat thoope gemutsemaald hebben, vergaat hun spanning, in stekken en sneuven van ver- aan. Ze vertellen van vrouwvolk, die op andere hoven de mouwvaagster spelen en in 't duikertje meer winnen dan het andere vrouwvolk en zoo, stil-aan, gaan ze van langs om verder, met vele zuurzoete en scherpzure woorden en ze vallen die mouwvagers, die zeemplaasters, die uitzuigers, die schokkers, die schooiers, die valsche duivelinnen te lijve, genoeg om ze door den grond te doen zinken van schaamte.

In zulke stortvlagen, moet de voorgangster veel verstand gebruiken en kunnen herden en verdragen, tot de ramulte overgaat en de zonne schingt en de zaken weerom in den haak springen.

Neen, 't 'n is niet al suiker en zeem, in dat postje, even als in andere gezagposten, doch wie blijft er vrij voor beknibbeling, hij weze Paus of koning, pastor of burgemeester, ofwel simpellijk voorgangster van drie snuifneuzen en vier spartelgaten, in alles zeven klabetterende klakmolens?

Warden OOM.