Nieuwe Wegen. Jaargang 3

[p. 124]

De oude Hond.

Alle menschen zijn broeders.
Spreekwoordelijk.

Le chien est l'ami de l'homme.
Buffon.

Geert Vandale was oud en zijn hond, Bull, was het ook, maar Geert was veel ouder dan zijn hond, want 't is algemeen bekend dat honden reeds oud zijn als menschen, op denzelfden tijd geboren, nog heelemaal geen menschen zijn, waar uit klaar blijkt dat Geert veel vroeger het levenslicht aanschouwde dan Bull: beiden waren oud. Over dag sliepen Geert en zijn hond en binst den nacht wandelden ze, langzaam, door de eenzame gangen en de verlaten en stille werkplaatsen en over de even eenzame en stille koeren der verlaten fabriek, daar straks vol bedrijvigheid; waar zij waakten, terwijl de meesters der werklieden, dezen zelf en de machienen, die ook meesters zijn en niet van de minst-dwingende noch van de minst-eischende, rustten.

En dat ging zoo al vele jaren, vol van kalme eentonigheid en van alle nachten juist dezelfde wandelingen, langs altijd dezelfde plaatsen, waarvan al de bijzonderheden diep-geprent stonden, lijnvast, in Geerts ouden kop. Nooit was er gedurende die vele nachten iets voorgevallen, nooit van heel den langen tijd dat Geert Vandale waker was. Daarom waren de meesters der fabriek tevreden over Geert, mogelijk ook over zijn hond, maar Geert zelf was 't wel over Bull, die 't wellicht ook was over zijn meester; maar de meesters hadden het den waker al sedert jaren niet meer gezegd, - wat kunnen die zich bekommeren om 'n armen nachtwaker, die misschien wel zijn leven waagde bij stoutmoedigen inbraak, maar mogelijk onnuttig was en onnoodig omdat toch nog nooit wat voorviel, - Geert integendeel, had het zijn hond wel gezegd. Daarom was Bull misschien meer tevreden over zijn meester dan de waker over zijn meesters, - maar wat gaven die om de tevredenheid van 'n onbekenden nachtwaker? - maar Bull evenals de meesters, zweeg.

En dat ging alzoo vele jaren. Ouder werd Geert Vandale en ouder ook zijn hond. De nachtwaker ging al 'n tijd lang leunend op 'n stok, want zijn linkerbeen diende hem niet meer met de vroegere bereidwilligheid. Bull liep ook niet meer zoo vlug en wat erger was, sliep in soms, wanneer hij waken moest midden den nacht, als Geert Vandale vermoeid, leunen bleef tegen den muur of neerzat op 'n dorpel en zag, droomerig naar de bleeke maan, die rees of daalde vlak vóór hem in den zwarten hemel vol gouden sterren.

[p. 125]

De meesters, die om Geert weinig gaven, - ze gaven hem niets dan zijn wel verdiend loon, - wisten op 'n morgen dat Geert Vandale oud was, - te oud. Hun oogen hadden 't hun niet gezegd, want ze hadden hem niet gezien, en 't was vele jaren dat ze hem niet zagen. Niets in of om de fabriek had het hun gezegd. Alle zaken waren juist op hun plaats gebleven en binst de laatste nachten was hoegenaamd niets voorgevallen, zoo min als binst de lange jaren, die vooraf gingen. Maar 'n dag of twee te voren, was er 'n man gekomen, die geen werk had, gerugsteund door 'n invloedrijk heer, vriend der meesters, en die sprak over 't mogelijk gevaar van 'n ouden man in dienst te laten in zoo 'n belangrijke fabriek, waar, bij nacht, sterke mannen inbreken konden, waar 't branden mocht of... En over den hond sprak hij niet; nu, daar was geen reden toe.

De meesters, die dan weer wisten dat 'n Geert Vandale leefde, vonden hem te oud, riepen hem, zegden 't hem en gaven na eenige mooië, maar leugen-woorden, het loon van 'n heele maand, - want ze hadden wezenlijk 'n goed hert, - waar hij niet voor werken moest.

- En dan? vroeg Geert en draaide zijn klak tusschen zijn vingeren.

- Er komt van morgen af 'n andere waker.

- Ge hebt me dan niet meer noodig, mijnheer?

- Neen.

'n Oogenblik daarna stond Geert Vandale met nevens hem zijn oude Bull, midden de koer der fabriek, vol gouden zonnelicht, met in de hand het loon van heel 'n maand om te leven tot het einde van zijn leven.

- Oud ijzer, oude jongen, zei Geert en toen zag hij nog 'n keer rond en ging.

Met het loon van die maand, waarvoor ze niet werken moesten, leefden de oude Geert en de oude Bull, vijf maanden, zoo goed of zoo kwaad het ging, liever zoo kwaad, maar op 'n morgen in Februari was eindelijk alles op.

Van in den morgen zag Geert naar zijn hond en hem ziende een zijner achterpooten trekken, vond hij hem sukkelachtiger dan ooit te te voren. Dan begon hij te denken dat hij wel ongelijk had gedurende vijf lange maanden hem te hebben gevoed. Misschien had hij het zonder dien ouden Bull nog wel 'n heele maand langer kunnen trekken met dat loon, waarvoor hij niet gewerkt had. En in Geert's oude, goedige oogen, die zoo dikwijls naar de evengoede en trouwe oogen van Bull keken binst de lange waaknachten, toen ze wachters waren, allebei, ginder, in de fabriek waar ze nu niet meer komen mochten, kwam 'n harde blik...

[p. 126]

Tegen den middag ontwaakte Bull en zocht, grommend naar eten, maar vond geen, - en gromde daarom meer. Meester en dier keken naar elkander, even hongerig, die met 'n harden blik in de oogen, deze grommend.

- Ge hebt 'n maand eten van mij binnen! zei eindelijk Geert. Bull gromde wat luider.

- Zwijg, Bull!

Bull zweeg, ging achteruit en van daar waar hij staan bleef, gromde weer.

- Ze hebben ons ginder buiten geworpen, he Bull, en... 'k geloof dat ik u ook moet buiten werpen... Ik had moeten meer vooruitziende zijn, juist als zij, de meesters...

Bull knorde...

- Ge waart anders 'n goede makker, Bull... Ik was ook 'n trouwe dienaar... 't Heeft tot niets gediend, nooit is er wat gebeurd op de fabriek binst den nacht en toch moest ik weg...

Bull huilde van honger.

- En nu moet ik doen als zij... Zij hadden nog als ze mij weg zonden, oude jongen, maar ik heb niets meer.

Toen voelde Geert in zijn zakken en zei:

- Ja, ik heb nog wat, kom, Bull, en zijn stok vattend, gingen ze, de oude wrakken, beiden naar de rivier, vol vuil en stinkend water, zwart als roet van al de ellendige smerigheid der fabrieken.

Geert zocht 'n eenzame plaats, waar de oever steil was, tastte wederom in zijn zak, voelde 'n koord, zocht rond en vond 'n steen, bond dien vast in driedubbelen knoop met bibberende handen, floot op Bull, die trekkepootend kwam, maakte de koord vast om zijn hals en dan, vattend zijn ouden hond bij den ruigen pels, in 'n opperste krachtinspanning, slingerde hij hem 'n paar malen heen en weer, terwijl de steen aan de koord zwaaide, liet los en 'n boog beschrijvend viel het beest, pletsend in het stinkende vocht, waar het neervallend, aanstonds verdween.

Geert zag 'n stond naar de krinkels en naar de bellen die kwamen van uit de diepte en berstten aan de oppervlakte en zei, terwijl hij van uit zijn verslenste oogen 'n traan wreef:

- Ik ben bermhertiger dan zij, Bull. Ge hebt wel geen maand loon zonder werken, maar gij ten minste kent geen lijden meer.

Maar 'n doode kan geen moraal begrijpen. Moraal is ook voor de honden niet.

George P.M. Roose en Jan De Schuyter.