Nieuwe Wegen. Jaargang 3

[p. 62]

Jaarkrans.
Boer, boerin en hun personeel.

VI.
De knaap.

De knaap is doorgaans een jonge mantjekerel, een specie van vlieger, met een herte 'lijk een potteblomme.

Peist: dat is twintig, vijf-en-twintig jaar oud; dat is gezond 'lijk een bliek, rap 'lijk een katte, gebekt 'lijk een nachtegaal, gehandhaafd met vuisten, kittelend van werkjeukte.

Dat heeft noch zorge, noch last, noch kripsiën, noch miseriën; dat schijvert door den dag-van-vandage, zonder kommer voor den dag-van-morgen; dat monkelt naar God en geheel de wereld en dat en is niet vies, niet, noch van hagel, noch van sneeuw, noch van reîn, noch van wind, noch van koude, noch van hitte, noch van vuil, noch van net, noch van dit, noch van dat.

Dat heeft verstand en oolijkheid bij de voere, vele meer dan ondervindingrijke en bejaarde menschen; dat kent alles; dat weet alles; dat legt alles uit, is 't niet recht, 't is krom; ge moet er niet aan afklappen, peis-je.

En levenhouders! Dat tiert mee met den wind, 'lijk met een makker; dat rommelt mee met den donder, 'lijk met zijn kozijn. Ja, dat is verijzerd en verstaald, wild 'lijk een meerkatte, vrij 'lijk een vogel en bovendien en bovendat, dat heeft verdonderd! een lief, en 's Zondags, o! dat is me een rottekoting.

Dat zijn kadetjes!

Ja zeker, want waren ze geen kadetjes, ze zouden geen boereknape worden, maar poester blijven, of verbleunde daghuur-dief, arme pleun en steertsleper, goê-djole en zakkedrager; maar ‘dat’ voor geen geld van de wereld, waarimpel niet! Alwie een druppeltje bloed in een menschelijken leest heeft, wordt boever en knaap, of reist met de bezatse Frankrijk in, voor de knorre.

De knaap is van rechtswege - ten minste in vele streken van Vlaanderen - de vóórganger in alle werken; hij geeft de maat, in pikken, maaien, delven, schaven en braken; hij zit op den lijsbank binst de maaltijden, met de pikke nevens hem, om de klijfen-brood af te sikkelen; hij is het nog die, van den boer de bevelen ontvangt, aangaande de verschillende, werken en zoo krijgt hij ook de knutterpeeren, als er gebrokkeld of gezwijnd wordt.

't Kan uit-den-duivel aardig doen, dien jongen snotter te zien gletsen en schijveren aan den kop, vóór bejaarde menschen, verstaalde wroeters, naar het werk gegroeid, m[e]t scheeve schoûren en hangende broekgaten, met doorzakte knieën en verknobbelde handen en vingers; mannen, die in alle waters doorwasschen en in mestputsop afgespoeld

[p. 63]

zijn, mannen die neuzewijs zijn en zwarte sneeuw gezien hebben; mannen met baarden en met haar op hun tanden, - bij foute van op hun kop -, nu, mannen die van gister niet en zijn.

En die snotneuze moet zulke grolpotten opleiden, peist!

't Is al goed en wel, zoolang ze aan één string trekken, maar als de wind verdraaid zit, 't kan er stuiven en luiden met al de klokken. Schuift de knape dan wat vlugge door, de werkmans mommelen: ‘Mouwevager’! en speelt hij wat slutsch en kamt hij Karel, dan grollen ze: ‘Toe, lemmen!’ Van daar hitsige redens, gevloek en getier en he ja... 't gaat er, met Ciskes wijf.

Zet de jonge knaap wat al te veel op zijn neus, de werkmans doen hem aleens gevoelen, dat het voor hem gepaster zou zijn, wat min pretjes te maken en... een tand te ondiepen; zoo komt het, dat ze soms met dat manneke spelen, lijk met een kattejong, vooral in den oegst. In plaats van drie stappen verscheen te blijven, scheren ze het koren tot tegen zijn hielen en ja, tot vóór hem - dat noemt men te lande: den voerganger in 't gat pikken - en dan moet de jongen het opgeven en schoone spreken, en dan is hij ook voor een tijdje getemd.

Beter gaat het, als ze al thoope doen en in akkoord zijn, maar ja, dat hangt al af van het goed, slecht, stil of wild karakter van de werkmans en vooral van den knaap.

Doch als ze onderéén de pinsen al te wel deelen, dan zit het soms ook niet te pluis voor den boer; ze bedriegen hem langs alle kanten, werken maar tegen de jeukte, lullebakken en lullepotten op de getiën en liggen te smooren met hun kadaster in het groen, dat het gers in hun broekpijpen groeit.

Een goê, deugdelijke knaap, dat is een schat voor den boer, vooral, als de jongen verstandig is en niet te bovenkraaiachtig; in dit geval staat hij goed met baas en volk; hij werkt genoeg voor den boer en niet te veel voor de werkmans; hij is 's morgens rap-aan en 's avonds laat-af; hij maakt korte vooreinden op de getiën en smoort zijn pijpe kort-weg; hij is bijstaande voogd van boerin en maarte, de mannelijke kinderpaaier van de jongens, de vertrouweling van den boever en de keppeling van den boer, in wiens plaats hij aleens het thuis wacht, op op Zon-en feestdagen, - mits een smutske drinkgeld.

Wat meer is, hij steekt zijn neus over alles, plaatst overal zijn woordje, grolt en bukt een stondje, giechelt en schuifelt nog meer, drilt en danst, schruwelt en tuimelt en roert en poert, nu, hij is de leute van het hof; ja, hij is zot-weeldig, tot hij een Evatje opdoet en van knape tot werkman overgaat.

‘Dat’ is nog 'ne keer de schuld van 't vrouwvolk!

Warden Oom.