Nieuwe Wegen. Jaargang 2

Mijn oude hangklok
Wat ze mij vertelde
(slot)

Na korten tijd - vooraleer ik zelfs de taal van die rijke menschen goed had leeren begrijpen, - werd ik op zekeren dag opgetild en werd heengedragen door twee dienstknechten en bij de voordeur, zag ik eene andere hangklok, gereed om binnengebracht te worden, een heerlijke hangklok, met een plaat glinsterend als goud, met een gouden knoop aan de kastdeur en allerlei wondere teekeningen in het hout. Ik zei ‘goeden dag’ in het vlaamsch, en ze wachtte een poosje tot ze antwoordde: ‘Bon jour.’ De dienstknechten voerden mij naar het dorp, en hielden stil bij een huis; zij schelden aan en de deur werd geopend door een pastoor. ‘Mijnheer de pastoor’ sprak de eene terwijl hij zijn pet oplichtte, ‘we zijn hier met de horloge van mijnheer den baron, hij geeft ze u; mijnheer de baron weet dat gij gaarne een horloge zoudt hebben en hij geeft u de zijne, hij zegt dat gij ze moet nemen.’ Ik dacht bij mezelf: ‘Hij geeft ze toch maar aan mijnheer de pastoor omdat hij nu een schooner heelt.’ De pastoor stribbelde eenige woorden tegen; hij zei ‘dat hij dat niet wilde,’ maar ik moest binnen. De pastoor zocht een plaats uit voor mij; hij wilde mij in een kamer opzetten, tusschen twee bibliotheken, maar Trees, de meid die een platte sajetten muts op had, schoof die eerst haastig recht, stelde haar handen op haar heupen, bekeek mij en vond dat ik best daar niet staan zou. ‘O, mijnheer de pastoor’ sprak zij ‘wat peist ge toch? Dat moet hier staan, hier zie!’ en ze sloeg een ander deur open. De pastoor zou liefst de plaats gehouden hebben die hij had uitgekozen; maar Trees hield er een andere meening op na, en Trees zegevierde eindelijk. Haar ontwerp haalde het door.

[p. 43]

Dat is nu toch eens dwaas, hé, dat de meester van het huis geen meester is? Een pastoor mag zich toch niet laten gezeggen door zijn meid?

- ‘Natuurlijk niet. Dat gebeurt echter nog.’

- ‘Gij gaat mij moeten opwinden, geloof ik. Neen, wacht, neen, nog niet. Ik was dus bij een pastoor. In het boerenhuis waar ik weleer stond, had ik altijd met vereering en liefde van den pastoor hooren spreken. Een brave, gezellige man was hij. Nog zie ik hem met zijn blozend, vriendelijk wezen, zijn sneeuwwitte haren, zijnen gouden bril. Nog zie ik hem hoe hij nu eens zijn brevier zat te prevelen, dan eens zijn Zondag-sermoenen maakte en vooral menschen die in ongeluk en armoede bij hem kwamen klagen en weenen, zoo wist te troosten, en een zilver- of goudstukje in hun hand stopte, zeggend: ‘Hier zie, maar 't aan niemand vertellen, is 't nie waar?’ Ah! ik weet het, ik zag het. Hij heeft zooveel goed gedaan zonder dat iemand het merkte. Als hij bij zijn hofpoort stond - ik kon het schuins afzien door 't venster - liepen de kinderen schaterend op hem aan met een blij: ‘Dag, mijnheer de pastere!’ Trees stelde zich nog al eens aan tegen zijn vrijgevigheid en ze berispte hem: ‘Maar mijnheer de pastoor, gij geeft veel te veel.’ Hij schudde 't hoofd en zei: ‘Neen, Trees, 't zijn arme, brave menschen. Ze hebben 't noodig, is 't nie waar?’

Nu moet ge mij opwinden.’

- ‘Reeds gedaan!’

- ‘Ik hoor nog immer hoe hij altijd zijn gezegden besloot met “is 't nie waar.” Hij sprak: “'t is schoon weer, is 't nie waar?” of: “'t is slecht weer, is 't nie waar”’ of: ‘ik word stillekens oud, is 't nie waar?’ Soms waren de pastoors uit de omgeving bij hem aan den disch. Als zij aanzaten en gebeden hadden, zei mijn meester altijd: ‘Zoo, allemaal welgekomen, is 't nie waar!’ Dan sprak het gezelschap over de schoolwet, over Bara, over de H. Schriftuur, over de preken, over allerlei bonden, over het examen waar hun kapelaan heen moest en dat ze 't nu daarom wat lastiger hadden, enz. Van een heb ik nog onthouden die door zijn tafelgenooten altijd met schalks oogknippen naar elkander gevraagd werd: ‘Pastoor, waar staat ge reeds! Aan Metten?’ waarop onveranderlijk klonk: ‘Waar zoudt gij dan staan, indien gij zooveel werk hadt als ik? Gij hebt schoon praten’, maar 'k weet niet waarom ze dat altijd vroegen en dan altijd glimlachten, en van een ander die zoo geestig kon vertellen: hij wist het een kluchtig verhaaltje na het andere af le geven, een beetje traag, maar ik kon het des te beter verstaan, en als hij gedaan had, was het telkens: ‘Maar pastoor, dat is fijn, dat is wel!’ en mijn meester sprak: ‘Ja, 't is oprecht wel, is 't nie waar?’ terwijl hij knikkend zijn dischgenoot recht over hem toelachte en hem vlak in de oogen staarde.

Intusschen was ik oud geworden; ik voelde meer en meer dat ik versleten en vermoeid werd. Volgens ik hoorde, gaf ik den tijd niet juist meer aan. Eens kwam Trees met haar scheeve sajetten muts voor mij staan, bezag me weer scherp dat ik griezelde voor haar beslissing, stak haar schouders op en riep: ‘Mijnheer de pastoor, we kunnen met zoo'n horloge toch niet voort. Ik hoor het twaalf slaan op de kerktoren en vóór vijf minuten sloeg het hier elf. Nu zal mijnheer de pastoor moeten wachten tot één uur om te middagmalen. Zoo'n bucht van een horloge, nog goed om een mensch aan den tijd te bedriegen. En gisteren was 't ook juist hetzelfde.’

[p. 44]

Ik deed werkelijk alles wat ik kon, maar ik kon niet meer. De pastoor gaf voor mij eens door een uurwerkmaker te laten nazien, maar Trees wilde het niet: ‘Zoo'n oud ding kan niet meer goed worden. Na een dag valt dat weerom stil. We hadden ook zulk eene te huis, vroeger. Als dat begint te verslechten is het ermee gedaan. 't Is de onkost niet waard.’

Ik moest naar den zolder en daar tikte ik mij traagjes dood. Nog eenige minuten vóór ik werd opgedragen, had Trees al een nieuwerwetsch ding gekocht, een wekker, een lawaaiend prulstuk en dat binst mijn laatste levensstonden daar aan het tikken viel, zoo luid en zoo vlug alsof het daar voortaan alles te zeggen had.

Daar op den zolder of elders moet ik lang dood gebleven zijn. Opeens voelde ik weer iets in mijn binnenste aan 't roeren slaan, ik kon weerom tikken, mijn slinger heen en weer deinen, ik leefde weerom! O, ik deed het zoo behoedzaam, om mij toch niet te overwerken en weer dood te vallen. Ik leefde weerom! O, en ik leef zoo gaarne, het leven heeft zooveel wonders en schoons aan. 't Was een bedwelming die mij naar 't hoofd sloeg, ik voelde een gejaagdheid in mijn kop en ik moest me bedwingen om niet in blijde, wilde vaart te tikken en te slaan door tijd en urenheen! Ik ontwaarde rond mij allerlei oude voorwerpen, waarvan nu en dan een verkocht werd. Soms werd ik door een of anderen bezoeker aangekeken; een dame die engelsch sprak, wilde mij wellicht koopen, maar ik vermoedde dat ze er niet genoeg wilde voor betalen; een heer, die naar ik hoorde, officier was bij het leger, was ook bereid mij te koopen, maar kon echter slechts na een jaar betalen, en de oudheidskundige begeerde liefst dadelijk zijn geld te ontvangen; een oude heer had me zonder twijfel besteld, maar zijn dochter was wars van alle oude meubels, tot zijn groot spijt. Dan kwaamt gij; ik merkte wel dat ik bij u zou terechtkomen; maar een bange vrees vatte mij aan. Ik dacht: ‘mijn pastoor was goed en graag was ik bij hem, maar één Trees is genoeg!’

- ‘En hoe maakt u het hier, klok?’

- ‘O, best, best. De menschen hebben weer belangstelling over mij, gij hebt vertrouwen in mij. Maar laat mij als 't u belieft, lang leven, zoo lang als het mogelijk is, want ik leef zoo gaarne!’

Dan viel en bleef zij stil. En nu herbegon mijn engelsche hangklok van 't jaar 1765 dood-gewoon en dood-bedaard haar stil en stipt en traag: tik.... tak.... tik.... tik....

Arth. Coussens.