Nieuw Leven. Jaargang 2

[p. 502]

Kronieken

Hulde aan Edward Blaes (1846-1909)

Het was een uitmuntende gedachte van den Oud-leerlingenbond der gemeentescholen van Ledeberg, aldaár een festival in te richten, uitsluitend aan de werken van wijlen Edward Blaes gewijd. Afgezien van het feit, dat dergelijke feesten steeds in zekere mate het hunne bijbrengen tot het wakkerschudden der Vlaamsche eigenliefde, bieden ze dit groote voordeel aan, dat de muziekliefhebbers in de gelegenheid gesteld worden zich een bezonkener oordeel te vormen over het geheéle werk van een toonzetter met zijne meest kenmerkende eigenschappen. Zoo zal het ditmaal den gevoeligen toehoorder gebleken zijn, dat Edward Blaes steeds in al zijne liederen, zoowel meer- als éenstemmige, een volkomen harmonische eenheid wil bereiken tusschen dicht en zang. Nauwgezet volgt hij de dichterlijke ontboezemingen in al hunne schakeeringen van het eenvoudig vertellende tot het hartstochtelijk geweldige steeds doorpeilend den diepen klank van het beeldende woord. Verkeerde, zinledige tonen komen bij hen dan ook zelden voor, en steeds weet hij het gedicht tot zijn recht te doen komen. Bij hem is niet de begeleiding de hoofdzaak, of de muzikale ontwikkeling van een thema, zooals thans bij onze modernen zoo dikwijls het geval is, maar wel de beteekenis van het vers, die de zang scherper moet doen uitkomen en

[p. 503]

verstaan. Daarom juist zijn zijne liederen zoo spontaan-aangrijpend, zoo licht bevattelijk voor de massa. Het best blijkt dit uit de getoonzette balladen, gedichten trouwens waarop dergelijke stemmings-muziek uitstekend past. Het blinde Kind en Er leeft een Kind in Brabant zijn in dien trant echte pereltjes. Van Honger en van koude, dat uit de eerste jaren stamt, is wat tranerig, maar draagt toch reeds het merk der hoedanigheden, die Blaes in zijn latere liederen tot zulke schoone ontwikkeling heeft gebracht.

Mooi zijn eveneens De Zonne die klonk en U minnen mogen op woorden van D^r E. van Oye, waarin de toonzetter een echte verhevene lyrische klanken-harmonie heeft weten te bereiken.

In de andere gezongen liederen: De nevel vlood voor 't scheemerend licht (Coopman), Voorjaarsavond (Bouchery), Ik ken een vrouw (Louwerse), Aan de Afwezige (Ten Kate), Wij wisten niet (Coopman), Aan mijne moeder (Andersen), Te gemoet gaan (Loveling), Margaretha aan het spinnewiel (Goethe), vinden we dezelfde kenmerkende eigenschappen weer van dezen toondichter, die in al zijn eenvoud steeds het banale wist te vermijden. Het krachtige Lied der klokke Roelandt en het Visscherslied nemen in de reeks een afzonderlijke plaats in. Het laatste is meer ingewikkeld, meer thematisch bewerkt en daarom minder gelukt, want het beste van zich zelf heeft Blaes in zijn gemoedelijke scheppingen gelegd.

Mejuffers M. De Vos en V. Perin, de heeren A. Vanderhaeghen, J. Verniers en W. Waegenberghe, hebben zich uitstekend van hunne taak gekweten. Mej. De Vos vooral heeft zich onderscheiden; zij gaf ons zuiver kunstwerk. Ook het koor der Melomanen trok zich tamelijk goed uit den slag, al bleek er gebrek te heerschen aan eénheid tusschen de stemmen onderling.

[p. 504]

De koren waren goed ingestudeerd, maar al te veel heeft de leider, de heer Duvosel, het eigenaardige der toonzetting willen doen uitkomen; elke muzikale phrase werd zoo brutaal afgekapt, dat telkens de stemming gestoord werd en er van een impressie over 't geheel weinig terecht kwam.

Het programma, dat in de zaal verkocht werd, vermeldt dat het ingerichte Comiteit geld zal inzamelen ‘om een gedenkteeken te plaatsen op de grafstede van den betreurden Meester.’ Zou de herinnering van Edward Blaes niet beter en blijvender gediend worden door eene volledige uitgave zijner werken, die aldus veel gemakkelijker hunnen weg zouden vinden tot het Vlaamsche huisgezin?

Het zelfde programma leert ons ook dat Edward Blaes een oprechte Vlaming was. Was het daarom misschien dat de verkoopers dier programma's de bezoekers in het Fransch ontvingen? ‘Par ici, Monsieur!’

15-11-09.

R.V.

II. - Kleinigheden uit den Franschen winkel

1. Le Thyrse, het Fransch-Brusselsche tijdschrift, neemt in zijn Septembernummer een artikel op van den heer André De Ridder over Rodenbach en de feesten te Roeselaere. Uit die studie, waaruit voor Vlamingen niets nieuws te halen valt, knippen we 't volgende complimentje: ‘Cette thèse (nl. dat Rodenbach een heilig symbool is der levende Vlaamsche ziel) - que certains flamingants au sens critique éteint et dénués

[p. 505]

de toute clairvoyance intellectuelle contestent a été péremptoirement démontrée par la journée du 22 août, à Roulers.’ Wie kan ons aan de namen dier ongeloovige symbolisten helpen?

2. Le Thyrse heeft in zijn Octobernummer, den heer A. De Ridder ruimschoots voor deze lievigheid beloond. Niemand minder dan de directeur, Leopold Rosy, bespreekt De Ridder's ‘Lettres flamandes’ en eindigt als volgt: En rendant ainsi un hommage à ses confrères, M. André De Ridder a plus fait pour la cause flamande que ne pourraient jamais l'espérer ceux dont les gestes inutiles et agaçants, naïfs ou outranciers rendent le ‘flamingantisme’ si déplaisant. Puisse M. De Ridder être entendu quand il condamne, ‘ce mouvement flamand systématiquement hostile au français’, ce flamingantisme qui rêverait ‘d'une littérature flamande parquée - comme en une muraille de Chine - dans nos cinq provinces des Flandres!’

Is het niet betreurenswaardig dat mannen, die Vlaamsche leiders wenschen te worden, dat franskiljonsche argument gebruiken, dat de Vlamingen systematisch tegen het Fransch optreden en dat de flaminganten een Chineeschen muur rond de Vlaamsche letterkunde willen optrekken? Kan het Chineescher?

3. Dezelfde Thyrse bespreekt in zijn November-nummer het boek van Henri Liebrecht: ‘Histoire de la littérature belge d'expression française.’ De bespreker, Leon Wéry, neemt een loopje met de ‘âme belge’, die als grondslag heeft gediend voor dit werk en besluit met volgenden zucht: ‘Laissons “l'áme belge” jouir quelque peu de son corps. Et puisque le dualisme est inévitable, sachons y consentir.’ Helaas! als 't dan toch moet!

4. La Vie Intellectuelle, bij monde van zijn hoofdopsteller, Georges Rency, den man die destijds over Stijns schreef, omdat hij zijn collega was op het

[p. 506]

Athenaeum te Brussel, maar geen woord Nederlandsch kent, heeft het ook over De Ridder's boekje: ‘... à quand l'inauguration du moment Max Waller?... Cependant Albrecht Rodenbach, poète assez médiocre (ik cursiveer), est loin d'avoir joué, dans le mouvement littéraire flamand, un rôle aussi important que celui de Waller dans notre mouvement littéraire français. C'est ce qui ressort clairement d'une étude consacrée par M. André de Ridder aux Lettres flamandes d'aujourd'hui..... Les Flamands, décidément, sont bien les Marseillais du Nord. Une aimable exagération préside à leurs discours..... Nous relèverons seulement avec un sourire cette appréciation de Stijn Streuvels...’ Het is steeds een aangenaam iets voor het Fransch lezend publiek te schrijven over Vlaamsche literatuur of Vlaamsche beweging: dat blijkt uit de bovenstaande regelen van Mijnheer Rency ofte Gringoire van den Soir. Datzelfde heerschap, dat aan Vlaamsche confraters liet vragen om Vlaamsche artikels, waarin hij werd aangevallen, te vertalen, opdat hij ze zou verstaan, en schreef over Stijns, vraagt wie Streuvels kent in Berlijn, Parijs of Londen? Wij vragen op onze beurt, wie kent er Rency te Singapour en Rosy te Buenos-Ayres!

5. Mijnheer Rency heeft ook in den Parkschouwburg gesproken over een oud Waalsch werk, door Maurice des Ombiaux voor het theater bewerkt. Die lezing eindigde als volgt: ‘Notre chère Wallonie... qui aujourd'hui, flairant le danger qui vient du Nord, se réveille, se redresse, lève haut la tête et se tient prête à combattre pour la défense de sa langue, de ses traditions et de ses dieux!’ Die strijdkreet paradeert in het Octobernummer der Vie Intellectuelle, naast een loflied op Kaatje, ‘une pièce nettement représentative de l'âme flamande et des glorieux souvenirs dont cette âme s'ennoblit.’

R.V.

[p. 507]

III. - Th. Coopman en Jan Broeckaert. Bibliografie van den Vlaamschen taalstrijd. Zevende deel (1874-1878). Uitgave der Vlaamsche Academie.

Onverpoosd zetten de heeren Coopman en Broeckaert hun reuzenarbeid voort; dit zevende deel getuigt nogmaals van hunne bewonderenswaardige werkkracht. Leerrijk is een boek als dit in hooge mate; elke bladzijde steekt voor de huidige Vlamingen vol levenswijsheid. Dit boek zou voor onze Vlaamsche erkende en aankomende leiders een bijbel moeten worden. Deze opeengestapelde artikels, inlichtingen, feiten en gebeurtenissen zullen hun in al hunne brutale naaktheid en zonder commentaar, de wijsbegeerte der Vlaamsche Beweging leeren kennen; elk nieuw deel is als een paal, die den strijdenden Vlaming den weg toont op de baan naar de verovering onzer rechten.

De groote waarheid, die u dadelijk uit deze bladzijden tegenstraalt en als een vlammende leus boven het geheele werk gespannen is, luidt: Wees Vlaming boven al! De feiten bewijzen dat men dan alléen op de zegepraal hopen mag.

Dit zevende deel brengt ons hoofdzakelijk de geschiedenis van het wetsvoorstel Delaet, door de Kamers in 1878 met eenparige stemmen aangenomen.

R.V.