Nieuw Leven. Jaargang 2

[p. 237]

Overzicht der Tijdschriften

Elseviers Geïllustreerd Maandschrift. Men mag tegenwoordig geen Hollandsch tijdschrift van eenigen naam openslaan, of we vinden er Vlamingen in, een bewijs te meer, dat men ginds in 't Noorden, het geestes- en gevoelsleven van hier gretig aanvaardt en niet als 't past ‘bi appetite’. Thans treffen we in deze Mei-aflevering, Richard De Cneudt met een goed sonnet ‘Lente’. Wie zich, in Holland, als dichter heeft laten waardeeren, is de jeugdige P.N. Van Eyck, die een mooi en sober gedicht afstaat: ‘De Heilige Rosa van Lima’. Het begint als volgt:

Dien dag, waarop zij Ferdinand de Flores
Zou geven, wat haar schoon bezit niet was,
Dien dag, van heel haar leven, sinds den nacht,
Waarin zij hare maagdlijkheid Maria,
Haar reine lijf der kuisheid had gewijd,
Als géen ding vreemd en waarlijk nóóit gedroomd,
Stond zij des morgens in de scheemring op,
En zacht gebarend, of zij onbewust,
Niet wetend, nog gedompeld in den dauw
Van slaap-geweven peinzen, zich verhief
Naar 't wenken van een onbegrepen doel,
Ging zij geruchtloos naar 't vertrek, waarin
Zij haar gewaad en blijde bruidstooi wist, -
Zij zag dien aan met raadselvollen lach.

D^r H.E. Greve schrijft over Hollandsche spotprenten in de XIX^e eeuw, een zeer interessant artikel, terwijl R.W.P. De Vries Jr. ons nader tot Co Breman's schilderijen brengt, en Herman Robbers zijn roman ‘Eén voor éen’ vervolgt.

[p. 238]

De Gids begint met het eerste gedeelte van het nieuwe werk van het echtpaar Scharten-Antink: ‘Sprotje heeft een dienst,’ een vervolg op het sympathieke Sprotje, door de Wereld-bibliotheek van Simons in 't licht gegeven. Wanneer 't compleet is, komen wij er op terug. Een leuk stuk proza onder den titel ‘Tafelkout’ brengt allerhande schrijvers o.m. Beets, Van Lennep, Klikspaan, Mevr. Bosboom, Flanor, e.a. meer, ter sprake en verhaalt daarbij humoristisch van hun literaire productie, om de huidige toestanden te kenschetsen. - Prof. Boer geeft een vervolg van zijne ‘Reisherinneringen uit Noorwegen’ en heeft het ditmaal speciaal over Arne Garborg die hij zeer roemt; ook Rasmus Löland, den te vroeg gestorven Noor. Hij zegt er o.m. van: ‘Als stilist heeft Löland met Garborg gemeen zijn afkeer van alles, wat zweemt naar effektbejag, ja zoo mogelijk overtreft hij hem nog in eenvoud. Al zijn werk is van een intieme schoonheid, die men pas waardeeren kan, wanneer men geleerd heeft, schoonheid in een bescheiden weergeven der waarheid te zoeken.

Groot Nederland. Cyriel Buysse vertelt ons in H.P. Burkes Junior een episode uit zijn leven, toen hij in Amerika was. 't Verhaal heeft eigenlijk weinig om 't lijf: Burkes Junior, Amerikaan, geboren uit een huwelijk met Ierschen vader en Vlaamsche moeder, tracht tot de ‘vol-reeële werkelijkheid’ te komen. Hij trouwt (op zijn Amerikaansch dat spreekt) doch vindt na een week reeds dat de echt voor hem was, ‘zelfbedrog, hersenschim, illuzie’. Buysse heeft zijn vriend nooit meer teruggezien. Verzen van J. Tersteeg: Zomerdroom en Zangen van Salome, die ons niet kunnen bekoren. - Frans Coenen Jr. vervolgt zijn artikel ‘Nieuwe Stroomingen’ handelende over Scheltema's ‘Grondslagen eener nieuwe poëzie’. Komende tot S. 's koel-zakelijke uiteenzetting van wat de ‘Nieuwe Gidsers’ omstreeks '80 waren, zegt Coenen: ‘Wij moeten wel zéér snel leven, als in nog geen dertig jaar tijds zulke indrukken zóó volkomen worden uitgewischt’....

‘Toen kwamen de Tachtigers, die zeven, acht jonge mannen, gezegend zij hun naam! Zij spraken het luide, zij zetten het weer onbetwijfelbaar zeker, dat kunst is. En onze harten worden na dertig jaar nog warm, als wij dat melodieuse nieuwe geluid herdenken, hoe 't tot ons kwam in de laagte, inderdaad als een verlossing van zoele lente uit de winterkoû van ons armzalig bestaan. Want het leerde ons weer opzien... bijna zeide ik: weer bidden, tot iets-anders-en-beters dan het doen en zeggen aller

[p. 239]

dagen. Uit de grove, ongevoelige handen van het algemeen namen zij, de de Tachtigers, de kunst, om haar te verheffen tot het hoog-onbereikbare, maar daarom des te inniger aanbiddenswaarde bijzondere.

‘En wij hadden voortaan de zalige zekerheid, dat de kunst niet was zoo maar een gezelschapspelletje voor den vrijen tijd, noch de muze een glundere of stemmige burgerjuffrouw, die op theesalejes ging, maar een ongenaakbare goddelijkheid... de hemel zij dank, weer een Godin!’

Om te besluiten, acht Coenen de verschijning van deze ‘Grondslagen’ een Daad, die, hoe zenuwachtig-ongelijk teweeggebracht, ‘verwarde voorstellingen tot klaarheid en orde heeft gebracht, ons tot uiterst heilzamen tegenstand geprikkeld en gedwongen te bedenken zooveel, dat anders ons kort begrip of... traagheid nooit hadde aangeroerd!’

Fragmenten in deze aflevering van Jacob Israël de Haan, verzen van Jan Greshoff en Ad. Herckenrath, en een brok plezierig proza van Frans Verschoren: ‘Van een jongen die geluk had’ die getuigenis aflegt dat er zonder druk-doenerij, zonder overdaad van impressionistische woorden, maar met 't gewone taalmateriaal toch nog iets goeds te doen is.

In De Vlaamsche Gids publiceert Maurits Sabbe zijn gehouden lezing over ‘Het Proza in de Vlaamsche Letterkunde’, een overzicht waarin schrijver uit nederigheid zijn eigen in vergeten heeft. Hij besluit: ‘Wij zijn nog niet geraakt op de hoogste kruinen der hedendaagsche literatuur - genoeg zelfkennis bezitten wij om ons dat niet te verbergen. Maar dat wij, gezien den werklust en de werkkracht onzer schrijvers, die zich reppen en roeren allerwegen, hopen mogen daar te komen, staat bij ons ook vast. Wij hebben den waarborg van de scheppende kunstenaars. Alleen rijst de vraag of het publiek, de lezende massa, voor wie al dat mooie met inspanning en volhardenden ijver wordt geschapen, zich dat werk waardig zal toonen en er de volle ontluiking van zal helpen bewerken door zich aan te schaffen en te lezen wat hun zoo kwistig aangeboden wordt. De Vlaamsche burgerij heeft totnogtoe hare schrijvers overvloedig verbronsd en versteend in stand- en borstbeelden, maar laten stikken onder de vracht van hun ongelezen boeken.’

Verder gedichten van J.M. Brans en Karel Casteels, heel magertjes, alsook Eduard Verstraeten's ‘Schetsen’. Fris levert een zaakrijk en gedocumenteerd artikel over ‘De Slag bij Gaver’. Mevr. Logeman handelt

[p. 240]

over de nieuw-verschenen Scandinavische werken. We kunnen haar gerust naar de Noorweegsche brieven van Prof. Boer in ‘De Gids’ verwijzen; misschien zal ze dan merken hoe een interessant artikel ineengezet wordt.

De Navorscher is met 1909 zijn 58^sten jaargang ingetreden en brengt ons weer tal van wetenswaardige bijzonderheden over geschiedenis, taal- en letterkunde, oudheid-, geslacht- en wapenkunde. Uit een opstel van Haarlemmers en Amsterdammers in het begin der 17^e eeuw, vernemen wij dat van 1580-1587 ‘weder een 600 à 700 Vlaamsche huisgezinnen zich alhier (te Haarlem) vestigden en eene aanzienlijke uitbreiding gaven aan het fabriekswezen en de daarmede verbonden bleekerijen.’

G.A. Nauta handelt over den vloek der Phocaeërs, die na de inname hunner stad door Cyrus in 540 vóór Chr. hun vaderland verlieten en zwoeren er ‘niet eerder terug te keeren dan dat ijzer (dat ze in de zee wierpen) weer boven zou komen’. Dergelijke uitdrukkingen voor het onmogelijke, adunaton geheeten, komen later bij menige schrijvers voor, bij Horatius, Ovidius, Vondel, Hooft, e.a. Schrijver haalt daarvan typische voorbeelden aan. G.A. Nauta verklaart verder het gedeelte van Hooft's ‘Bruiloftsdicht ten huwelijke van Adriaen Wouterszoon Verhee en Katharina Gerrits Kop’, waarin Hooft zijn oordeel over Montaigne uitspreekt - en geeft ons ook nog eenige opmerkingen ten beste over het verwijt dat Potgieter tot Hooft richt in zijn ‘Florence’, als zou zijn verblijf in Italië bij hem de vrijheidsliefde uitgedoofd hebben.

Van J. van der Horst krijgen wij eenige bijzonderheden over eene Oudsaksische en Oudhoogduitsche bezweringsformule tegen het verstuiken der paarden; en geeft de redactie ons de wel wat onwaarschijnlijke etymologie op van de uitdrukking ‘Daar ga je’: van 't Hebreeuwsch legojim = prosit.

Onze Vlaamsche snuffel- en de snuisteraars bevelen wij den Navorscher aan, die sedert lang als een gedienstige en betrouwbare inlichter bekend staat.