Nieuw Leven. Jaargang 2

[p. 181]

Boekbeoordeeling
Een Standaardwerk over Volkskunde.

D^r L. De Wolf. - Volkskundige Boekenschouw. Bibliographia ‘Folklorica’. Bijblad van Biekorf, 1908.

Ofschoon de Volkskunde of Folklore niet zoo jong meer is, en zich in ons land al tamelijk vroeg heeft mogen verheugen in eene ijverige beoefening, waarvan de vruchten neergelegd werden in de talrijke jaargangen van Loquela, Volkskunde, Biekorf e.a., wordt hare studie toch nog grootendeels als eene liefhebberij beschouwd, eigen aan enkele zeer neuswijze en nieuwsgierige heeren. En velen kunnen niets eens goed vatten, hoe ernstige geleerden hunne aandacht willen wijden aan een eenvoudig aftelrijm, aan een verkleurd en verfrommeld stukje kleederdracht, of een oud wijsje, akelig en weemoedig geneuried door een tandeloos oud vrouwtje.

De belangstelling van het groote lezerspubliek voor Volkskundige tijdschriften is dan ook uiterst gering gebleven, ofschoon weinige vakken zoo geschikt zijn om door te dringen tot de laagste klassen der bevolking. Welke eenvoudige werkman zou niet met een uiterst genoegen zijn eigen leven lezen, dát zijner familie en zijner omgeving? Er ligt hier voor de beoefenaars van Folklore een schoone beschavingsrol weggelegd, vooral in Vlaanderen, waar het volk nog zoo weinig doorzicht heeft in eigen bestaan. Dit hebben onze folkloristen tot nu toe niet voldoende ingezien. Al te veel hebben zij zelf hunne opzoekingen beschouwd als een genoegenrijk dilettantisme en hebben ze vergeten dat ze moesten werken aan het opbouwen eener nieuwe ‘wetenschap.’

‘Volkskunde’ bepaalt zich inderdaad niet bij kinderspel of kinderlust, sprookjes en vertellingen, spreuken en zegswijzen; het woord heeft een dieperen zin, een breeder gezichtsveld. Alles wat ‘de menschen’ zien,

[p. 182]

voelen of doen buiten alle tusschenkomst van het verstandelijk denken behoort tot haar gebied. De reflexieve woorden of daden van eene gemeenschap mogen nu echter niet alléen beschouwd worden als wetenswaardige eigenaardigheden van een volk, die men daarom te boek of ten toon stelt, maar moeten voor de folkloristen de aanleiding wezen tot een grondiger studie naar de nog ongekende psychologische wetten, welke die onbewuste woorden of daden beheerschen. Met andere woorden; de Volkskunde dient niet alléen aan te stippen, maar ook te verklaren. Slechts dan zal ze zich tot Wetenschap verheffen.

Bij dat ‘verklaren’ kan men zich echter niet beperken tot eene enkele gemeenschap; men dient ook eerst een inzicht te krijgen in wat andere gemeenschappen zien, voelen of doen aangaande dezelfde kenmerkende feiten en dat inzicht zal men des te gemakkelijker krijgen, zoo men beschikken kan over een degelijke ordening van het ontzaglijke materiaal. Dat reuzenwerk heeft D^r L. De Wolf, leeraar aan het O.L. Vrouw College te Oostende, aangepakt met een bewonderenswaardigen moed en een uitstekend resultaat. 't Is waar, D^r De Wolf voelt groote liefde voor zijn werk, en die liefde rukt vele struikelblokken uit den weg. Van de Volkskunde eene wetenschap te maken, waarvan Vlaanderen de vaste grondvesten leggen zou, is zijne eervolle levenstaak geworden en den eersten duurzamen steen van die grondvesten heeft hij zelf gelegd door het uitgeven van zijne ‘Volkskundige boekenschouw,’ die voorloopig slechts Europa omvat, en bij voldoende ondersteuning, zich ook over andere werelddeelen zal uitbreiden.

Tot hiertoe bestond nog geene enkele algemeene bibliographie over Volkskunde. Wel heeft men in Duitschland de Bibliographie der Volkskunde van Hoffmann-Krayer, de Volkskundige Zeitschriftenschaù van L. Dietrich, in Engeland de Bibliography of Anthropology and Folk-Lore, containing works published within the British Empire van N.W. Thomas, maar al deze werken strekken zich slechts over éen land uit en verschijnen twee, drie jaar te

[p. 183]

laat. Wat in 1905 of 1906 op het gebied der Volkskunde het licht zag, wordt ons slechts in 1906 of 1909 bekend gemaakt.

Het groote ongemak, dat daaruit voor de folkloristen ontstaat, wil D^r De Wolf uit den weg ruimen door eene systematische, actueele en volledige bibliographie.

In de eerste plaats moeten natuurlijk de feiten zelf aangehaald worden, de eigenlijke bronnen, nadien de werken die de feiten trachten te verklaren of ons daartoe kunnen helpen. Vandaar de drie groote afdeelingen: gronden, vorschingen, hulp-wetenschappen. Elk dezer groote afdeelingen telt talrijke onderdeelen, als uit de volgende volledige opgave zal blijken.

I. Hulpwetenschappen.	Scientiae Auxiliariae.
1. Handleiding.	Methodologia.
2. Gronden tot grond of boekaanwijzing (d.i. bibliogr. der bibliogr.)	Fontium studiorumque fontes.
3. Geschiedenis, Land en Volkenkunde.	Historia, Geographia, Ethnologia.
4. Oudheidkunde en beeldende kunsten.	Archeologia, artesque pulchrae.
5. Letterkunde en levende kunsten.	Litterae, artesque dulces.
6. Zielkunde, Geloofs en Rechtsgeschiedenis.	Psychologia, Cultuum historia Jurisque.
7. Taalkunde.	Linguistica.
II. Gronden (Daadzaken).	Fontes (Res.)
1. Algemeene.	Generales.
2. Tuig.	Materiae.
3. Zegging.	Locutio.
4. Zeden.	Gesta.
5. Geschriften (d.i. tekstuitgaven).	Scripta.
III. Vorschingen.	Quaestiones.
A. Algemeene.	Generales.
B. Uit 't dagelijksch leven.	De Quotidianis.
1. Binnenleven (huishouden, kinderwereld, afsterven).	De Interioribus (domesticis, puerilibus, feralibus).

[p. 184]

2. Buitenleven tegenover natuuren wonderwereld.	De Exterioribus erga Naturalia vel Mira.
C. Uit de toevalligheden.	De incurrentibus.
1. Godsdienst.	Religiosa.
2. Recht.	Juridica.
3. Last (Bedrijf, Gestrijd).	Operosa (Negotia, Contentiones).
4. Lust (Kunst en Ontspanning).	Ludicra (Artes, Oblectamina).
5. Geneeswerk.	Medicinalia.

Uit eene nadere beschouwing van de bovenstaande tafel zal dadelijk de logische en nauwkeurige indeeling der stof blijken. Duidelijkheidshalve hadden wij echter een anderen keus van opschriften gewild, meer algemeen bekende en aangenomen benamingen. Gronden zijn bronnen, daadzaken zijn feiten, tuig en zegging hadden stoffelijke en gesprokene bronnen kunnen heeten, boekaanwijzing is bibliographie. Er bestaat nu eenmaal eene gebruikelijke terminologie en het is tamelijk onvoorzichtig den lezer andere woorden voor te zetten, die noch al te duidelijk noch al te Nederlandsch zijn.

Naast de Vlaamsche termen en ook naast de besprekingen is overal de Latijnsche vertaling opgegeven, die aan de uitgave haar internationaal karakter geven moet. Of Duitsch óf Engelsch óf Fransch gebruiken kon niet, daar zij alle drie even veel rechten kunnen doen gelden op internationaal gebied en niet éen echter onder hen in de geleerdenwereld zoo goed tot zijn recht kan komen als het Latijn. Zijn Vlaamsch wou D^r De Wolf van een anderen kant ook niet opofferen; het is zijn wensch en zijn wil dat zijn werk den stempel drage van zijn Vlaamschen oorsprong, zijn door en door ‘Vlaamsch-zijn’. Wel werden die wensch en die wil van vele zijden bestookt, maar onwankelbaar blijven zij en dát was een voorbeeldige daad van een kranige flinkheid, waarover wij fier wezen mogen. Zoo is deze uitgave geworden eene Vlaamsch-Latijnsche en eene weinig-bekende.... in België, maar eene zeer gewaardeerde in Duitschland, Oostenrijk, Noorwegen, Engeland.

[p. 185]

De eerste jaargang van de Volkskundige Boekenschouw, die als bijblad verscheen van Biekorf, ligt thans volledig voor ons. In April 1909 hebben wij dus een overzicht van alles wat in 1908 over Volkskunde in Europa verscheen. Actueeler kan waarlijk eene bibliographie niet wezen. Deze jaargang vormt een boekdeel van 261 bladzijden, waarin 2296 nummers besproken worden; daarop volgen eene alphabetische lijst van alle vermelde tijdschriften, een namen-index, en een uiterst practisch zaakregister, alles te samen 298 blz. Geheel volledig is dit overzicht nog niet, en niemand beter dan D^r De Wolf zelf weet wat hier en daar nog zou moeten aangevuld worden. Al te bescheiden is hij echter in zijn eigen oordeel over zijn werk, dat wij met recht een reuzen- en een standaardwerk heeten. Een reuzenwerk is het alléen, op eigen hand, in een afgelegen stadje als Oostende, waar de wetenschappelijke hulpbronnen zoo schaarsch zijn, zulk een vraagstuk aan te durven; daartoe is taaiheid en zelfopoffering noodig. Dat D^r De Wolf die in hooge mate bezit bewijst het geleverde werk, waar elk geleerde met eerbied en bewondering naar opkijkt, en dat andere landen ons mogen benijden.

Van harte wenschen wij D^r De Wolf dan ook den steun toe, dien hij van de Vlamingen verwacht en wij doen een warm beroep op onze lezers, opdat ze hunnen penning zouden jonnen aan eene onderneming, zoo degelijk van aard en zoo Vlaamsch van wezen. Van af dit jaar verschijnt de ‘Bibliographia folklorica’ afzonderlijk voor den spotprijs van 5 fr. per jaargang.

Wij eindigen deze korte bespreking met de vraag, die wij in 't bijzonder richten tot den nieuwen bestuurder der Vlaamsche Academie, Prof. D^r W. De Vreese, of dit niet een uitstekende gelegenheid zou wezen voor de Academie, om een duurzaam en blijvend werk te helpen in stand houden, in de richting door Prof. D^r De Vreese aangetoond in zijne merkwaardige openingsrede?

Oostende, 2-4-09.

R. Verdeyen.