Nieuw Leven. Jaargang 2

[p. 90]

Muzikaal Overzicht.

In het Gentsch Conservatorium.

I.

Het was me een stil-genoeglijke voormiddag: de auditie van kamermuziek, onder leiding van M.P. Lebrun, waar niets me meer tot geluk stemde dan het hooren van het bijna virtuooslijk talent van den jongen violoncellist Rodolf Soiron.

In het grootsch-vrome Requiem van David Popper, speelde hij met een ingetogenheid, een rijke soberheid, een sterk-bedwingen van zijn instrument; zong zijn zuivere zang heerlijk en stil toch, bovenuit, zòò dat hij gaf de volle en mooie devote-weelde, van dat stuk; terwijl zijn makkers met een niet slechte technische kunde, toch maar niet benaderen konden, de ziel van Popper's werk, zooals hij het kon.

Maar vooral in de Sonate van Serge Rachmaninoff groeide zijn gevoelige kunst ten volle en hoog uit, niet met schreierig, zeurig drensen, noch over-gevoelerig klagen; ook niet met dat andere uiterste: het ondergeschikt maken van alle gevoel aan louter technisch, wetenschappelijk spel. Maar met een nog jonge, doch zeer zuivere groote kracht, waarin hij vereenigt een flinke handigheid met een rijk-gevoel, speelde hij. In de Andante was zijn maat zoo technisch juist en ging zijn diep, zielig spelen zoo warm, zoo kleurig op, en van de Allegro Mosso uitte hij zoo zuiver de hartstochtelijke, levendige smart, dat het wel wonderbaar leek hoe een zoo jong mensch, een zoo door-het-leven nog onervaren jongen, doordringen kan in de wreede vreugd en de gloeiende, blijde smart die van de muziek, zooals van alle kunst, de grondlaag vormt.

Het was een schoone, vreugdelijke openbaring dat spel van Soiron; kan hij zijn jeugdig talent met manlijkheid breidelen en vasthouden, met ernst en hartstocht verkloeken, dan wordt hij ons een echt virtuoos.

Is dat niet machtig veel wanneer men op zoo'n morgendje, in een zaal

[p. 91]

waar enkel een paar honderd menschen luisterend zijn, voor 't eerst een waar en schoon talent ontmoet?..

En hoe goed deed het ook dat de andere uitvoerders, zooal niet iets wonderlijk-schoons openbaarden, dan toch vormden een mooi, aangenaam geheel. Zoo werden een zeer mooie Sonate van Richard Strauss en een schoone, eigenaardige Trio in B dur van Anton Dvorak, meteen goed uitgevoerd.

II.

Onder de kundige leiding van den heer Mathieu, bestuurder, kregen we op 20 Februari 1.1. o.m. ten gehoore, Berlioz' Harold en Italie. Berlioz is in de geschiedenis der toonkunst, een zoo op zich-zelf staande persoonlijkheid, dat wie beproeft hem onder een bepaalde school te willen brengen, er geen weg mede weet. Van dit standpunt uit, beweren dat hij geen vreemden invloed onderging, zou verkeerd zijn; toch was hij het, die na Beethoven, een totale omwenteling in de instrumentaalmuziek gebracht heeft. Zijn doel was de ontwikkeling der poëtische gedachte, dit is, de muziek een huwelijk te doen sluiten met de dichtkunst, zoo nauw aan elkaar verwant; en daarom bestudeerde hij als het ware de karakters der muziekinstrumenten die aan de eenheid, de goede verstandhouding, van dat huwelijk zouden medewerken. Dat hij er toekwam eenzijdig te zien, te voelen, zal niemand ontkennen, wanneer hij weet dat Berlioz van de instrumentaalmuziek iets vergde, wat de muziek alleen in verband met de poëzie vermag.

Toen Berlioz met zijn eerste werken voor den dag kwam, zag het er voor de muziek in Frankrijk zeer povertjes uit. In Duitschland had men Beethoven's symphonische gewrochten reeds ten gehoore gekregen, waarvan enkele werkelijke drama's zonder woorden waren. Berlioz was door Beethoven's muziek zoo aangedaan dat hij later in zijn ‘Mémoires’ schreef ‘La secousse que j'ai reçue, fut presque comparable à celle que m'avait donneé Shakespeare. Il m'ouvrit un monde en musique, comme le poète

[p. 92]

m'avait dévoilé un nouvel univers en poésie.’ De romantiek vierde in Frankrijk haar hoogtij; de schilderkunst met Delacroix, de literatuur met Victor Hugo. Is het dan vreemd dat Berlioz met zijn onstuimige natuur, zijn opbruisend Fransch bloed, zijn fantasie, er den invloed van onderging?

In de symphonie ‘Harold en Italie’ komt zijn verbazende verbeeldingskracht, zijn geestdrift voor het schoone, zijn passie voor klankenschakeering scherp uit. Geheel nieuw voor dien tijd, bracht hij telkens een en hetzelfde thema in alle deelen der symphonie terug, dat als het ware de leidende gedachte van het werk uitmaakt. Het thema, in ‘Harold aux Montagnes’ door alto, begeleid van de simpele akkoorden van harp met de verzuchtingen van klarinet aangegeven, vinden we terug in de ‘Marche des Pélerins’ ‘Sérénade d'un Montagnard’ en aan het einde in ‘Orgie des Brigands’. En hierin nogmaals zien we dat Berlioz altijd de juiste, voor het karakter eener bepaalde melodie vereischte instrumentale combinatie wist te vinden.

Was het met opzet, of was het uit loutere naïvieteit dat er naast Berlioz, ook werk van Saint-Saëns uitgevoerd werd? Grooter contrast kan men haast niet vinden; aan den eenen kant, Berlioz, de fantasie-rijke, aan den anderen Saint-Saëns, de van alle inspiratie verstoken musicus. Was het tweede concerto in Gmoll voor de jonge juffrouw Marguerite De Guchtenaere een gelegenheid om haar talent te laten ontvouwen, en gaat onze bewondering naar de verwonderlijke virtuositeit die men daarin kan aan den dag brengen, van ontroering kan er bij ons geen sprake zijn. Wel zit deze compositie vol van wetenschap, legt ze getuigenis af van groote belezenheid, van wat iemand door taaie wilskracht kan bereiken, maar ze is per slot van rekening een goochelspel van klanken, een holle aaneenschakeling van muzikale zinnen. Maar de schrijver is handig, en al ontbreekt bij hem die ontroering noodig tot het mededeelen zijner gevoelens, hij redt zijn gewrocht door negatieve middelen, dit is door den vorm.

Red.