De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 21

Abraham's offer.
Naar de schilderij van Rembra[n]dt, in het Museum van Oude Kunst te München.

In de feest-week, gewijd aan de vereening van het Allerheiligste Altaargeheim, past het te gedenken, hoe het Offer des Kruises, op onbloedige wijze voortgezet in de H. Mis, zinrijk wordt vóórafgebeeld door het offer, dat Abraham de aartsvader met zijn zoon Isaak Jehova bood.

't Was wel een wanhopig-zware plicht, dien God oplegde aan Zijn dienaar: Isaak, het kind zijner liefde, den vurig verbeiden eeniggeborene van Sara, zijn beminde huisvrouw, de hoop zijner grijsheid, te offeren op het vuuraltaar!

't Geschiedde op een morgen, dat de aartsvader, de kudden náturend, die met zijn herders te weide trokken, de stem Gods uit de wolken vernam, zeggend zijn naam:

- Abraham!

En Abraham antwoordde:

- Hier ben ik, Heer.

En wederom sprak Jehova:

- Neem uw zoon, uw eenigen, dien gij lief hebt: Isaak, en ga henen naar het land Moria en offer hem aldaar tot een brandoffer op een van de bergen, dien Ik u zeggen zal...

Des anderendaags stond de vader vroeg op, zadelde zijn ezel en nam twee van zijn knechten met zich, en Isäak, zijn zoon; hij kloofde hout voor het brandoffer, maakte zich op en ging naar de plaats, die God hem gezegd had.

Twee dagen waren zij voortgegaan, de vader diep verslagen,

[p. 181]

de knaap huppelend aan zijn zijde, argeloos en blij; Abraham biddend, dat Jehova hem niet beproeven zoude bóven zijn krachten. Den derden ochtend, als zij de bergen van Moria rijzen zagen, sprak Abraham tot de beide dienaren:

- Blijft gij hier met den ezel, terwijl ik en mijn zoon zullen henengaan tot gindschen bergtop; daar willen wij bidden, en als wij gebeden hebben, zullen wij tot u wederkeeren. Zoo sprekende nam de vader het hout voor het brandoffer van zijn lastdier en legde het op Isaäk, zijn zoon; hij zelf nam het vuur en het mes, en te zamen gingen zij bergopwaarts.

Als zij boven gekomen waren, zag het kind om zich heen' en, nergens het offerdier speurende, noch hooiend het blaten, zei het zacht-vragend:

- Vader...

De vader, sprakeloos van smart, zag henen naar zijn zoon, en zijn sidderende stem tot vastheid dwingend, sprak hij:

- Mijn kind...

Toen kòn hij niet verder.

- Vader, ik zie wel het vuur en het hout, maar waar is nu het lam voor het brandoffer?

in het atelier van den dierenschilder, naar de schilderij van otto eerelman.

De vader voelde zijn borst benepen van deernis; maar met een laatste vlaag van hoop in 't hart, antwoordde hij:

- God zelf zal daarin voorzien, mijn jongen; en hij begon de spaanders op te stapelen voor het altaar, waarbij het kind, vroom en blijmoedig, meehielp. Toen bond hij den gewilligen knaap de armen kruiselings op den rug en hief hem op, om hem neder te leggen op den houthoop; maar het gelaat wendde hij af, om den blik der onschuldige vraag-oogen niet te zien, noch den doodsstuip in 't sterven. Dan verhief hij voor de laatste maal zijn bedroefde ziel hulpzoekend tot den Allerhoogste en legde zijn sidderende linkerhand op het gelaat van den knaap - die, begrijpend, geen weerstand bood - want zoo zou hij niet zien hoe de vaderlijke hand hem den doodsteek toebracht. Dan trok hij zijn dubbel-gewet offermes uit de scheede, gereed tot toestooten - als plotseling een sterke vuist de zijne greep, zoodat het mes ten gronde kletste en een stem, machtig als die des donders, hem in de ooren klonk:

- Abraham, Abraham...

- Hier ben ik, Heer, vermochten zijn sidderende lippen nauw te stamelen, en, opziende, zag hij zweven boven zich een schoonen engel, zeggende:

- Strek uw hand niet uit naar den jongen, en doe hem niets; want nu weet uw Hemelsche Vader, dat gij gehoorzaam zijt, en uw zoon, uw eenige, Hem niet hebt willen onthouden.

[p. 182]

Overstelpt van dankbare vreugde, bleef Abraham den engel nastaren, wiens witte kleed wegwuifde in het blauw, en snikkend omhelsde hij zijn kind, hem ten tweeden male gegeven, en beiden loofden Gods goedertierenheid, die het offer des onschuldigen niet gewild had.

In de struiken vernamen ze nu het blaten van een schaap, en omziende bemerkten zij een ram, die de takken schudden deed, waarin zijn horens zich verwarden. En zij namen het en offerden het den Heer.

De onschuldige Isaäk is een voor-afbeelding van het Lam zonder vlekken, Dat vrijwillig voor ons ten dood ging op den berg des kruises en onder de gedaanten van brood en wijn Zijn heilig Lichaam en Bloed ons in eeuwigheid gelaten heeft tot Brood des Levens en Drank der Onsterfelijkheid, tot Zoenoffer voor onze zonden in het Sacrificie der Mis.

Vondel, onze groote dichter, heeft in het derde boek zijner Altaergeheimenissen in schoone woorden weergegeven en geduid naar de gewijde beteekenis, wat Rembrandt, onze grootste schilder, ons voor oogen tooverde in lijnen en kleuren. Nadat de dichter het treffende tafereel heeft doen leven voor onze verbeelding, zegt hij de geheimzinnige beduidenis aldus:

d' Aertsvader, dus geredt op 't ongezienst,
Zagh afgebeelt den dubblen outerdienst,
De bloedige en onbloedige offerhande
Des Heilants, die in liefde 't onswaert brande.
Zet Isac hier, daer Kristus, tegens een,
Zij hebben iet byzonder, iet gemeen:
De boon, gestiert uit 's hemels hooge poorte,
Voorspellen elcx naemhaftige geboorte;
Waer voor Natuur te rugh springt uit haer' stant.
Een ieder is zijn vaders eenigh pant,
En erfgenaem van zoo veel rijckdoms t' samen.
Zij dragen bey geen ongewilde namen,
Belovende behoudenis, of vreught.
Zij stemmen in gehoorzaemheit, een deught,
Die offerhande en gave gaet te boven.
Zij klimmen beide om eenen God te loven,
En Zijnen naem t' aenbidden, zonder ergh,
En torssen 't hout op eenen offerbergh.
Zij laten bey zich knevlen en gezeggen,
En op het hout geoffert nederleggen.
Zij wachten bey den slag en steeck van 't stael,
Zoo wegen zij elckander in een schael,
Tot dat de ram de strot wordt afgesteken;
Het bloet beginn' ten outer af te leken,
Te schilderen den rooden offerzoen
Des Zoons, die zoo den eischer moet voldoen,
Maer Isak, die den Doot zagh onder oogen,
En lagh gedoemt, en voor het zwaert gebogen,
Behoudt zijn bloet, en plengt niet eenen straal;
Opdat hij u den reinen dienst afmael',
Die eeuw op eeuw gespelt van Malachias,
Des Paeschnachts nam zijn' oorsprong in Messias,
Den eenigen, die willigh zich alree
Geheilight had aen 't hout, op d' offerstee.
Heeft Isaks hals geen' druppel bloets vergoten,
Ons leven lagh in eedler bloet besloten,
Dat zonder zaet gesproten, sprong voor elck:
Doch ééns aen 't Kruis, oneindigh in den kelck
En overal. Nu kunt ghy licht bevroeden,
Waerom de ram, niet Isaks hals, most bloeden.