De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 21

Broeder en zuster.
Episode uit de geschiedenis van Bohemen.
(Vervolg.)

Keeren wij nu tot Ottokar terug.

Deze zat enkele dagen na het vertrek zijns ooms op zijn kamer, welke gelegen was in de nabijheid van de St.-Benedictuspoort aan het einde van de lange straat, eveneens naar dien heilige gedoopt. Vóór hem op een lessenaar lag een opengeslagen boek. Maar de jongeling wendde den blik van het papier af. De onzekerheid omtrent het lot zijner zuster drukte hem zeer en maakte het hem onmogelijk een enkelen volzin te begrijpen. Meer dan een week geleden had hij den speelman opdracht gegeven naar Hohenstein te vertrekken en zijn zuster te boodschappen, dat hij bericht van haar te Praag verwachtte. En nog altijd was de muzikant niet teruggekeerd. Dat beteekende zeker niet veel goeds. Stellig niet, want anders...

Ottokar sprong op. Onrust, zorg en angst kwelden hem dermate, dat hij onmogelijk lang op eenzelfde plaats kon blijven. Hij liep de kamer op en neer.

Hij had nauwelijks zijn wandeling begonnen, toen daarbuiten een luid gestommel en een verward gedruisch van stemmen vernomen werd. Kort daarop hoorde Ottokar iemand haastig aan de deur kloppen. Vóór hij nog tijd had te antwoorden, trad een vrouwelijke gestalte over den drempel: een jong meisje in reisgewaad. Vlak achter haar stond een man.

‘Beste, lieve broeder!’ riep de jonkvrouwe uit en ijlde met open armen op Ottokar toe, die een oogenblik verrast bleef staan. Maar toen... een jubelend geroep:

‘Ludmilla! Zusjelief! Zijt gij het werkelijk?’

Onbeschrijflijk gelukkig omarmden broeder en zuster elkander.

Nadat de eerste vreugde over het wederzien eenigszins getemperd was, zei Ottokar:

‘Het verwondert mij zeer, dat men u daar op Hohenstein liet vertrekken.’

‘Ei, broertjelief! Als ge meent, dat men mij liet gaan, bedriegt ge u deerlijk. Zij mij vrijwillig laten vertrekken! Neen, Ottokar. Ik heb de vlucht moeten nemen. Aan dezen trouwen man, wien gij een boodschap voor mij overhandigdet, heb ik mijn vrijheid te danken. Zonder hem zat ik denkelijk vandaag nog op Hohenstein.’

Ludmilla wees bij deze woorden op haar begeleider, die tot op dit oogenblik, als een stomme getuige, zich op den achtergrond gehouden had. Het was Kuno, de speelman.

Ottokar reikte hem de hand.

‘Wees hartelijk bedankt, speelman,’ zei hij. ‘Ik zal nooit vergeten, wat gij voor mijn zuster gedaan hebt. Wees daar verzekerd van.’

Een gelukkig, tevreden lachje speelde om de lippen van den muzikant.

‘Edele jonker! Met blijdschap denk ik nog aan het gelukken van mijn plan. In waarheid, het was geen gemakkelijke taak! Op Hohenstein hadden de lieden scherpe oogen. Zij bewaakten zorgvuldig den schat, dien zij zoo noode zouden missen. Maar ook op den burcht was voor een handvol gouds veel te verkrijgen. Ik schoot met de zilverbuks naar den poortwachter en miste niet. De man bleek kwetsbaar en ik had zoodoende gewonnen spel. Door hem geholpen, maakte ik alles tot de ontvluchting gereed en het gevolg was, dat de jonkvrouwe gisteren door de geopende poort ontweek.

‘Buiten het dorp stond uw dienaar te wachten met een gezadeld paard. Uw zuster kwam en beklom den telganger. Om des te spoediger in Praag te kunnen zijn, had ik voor mij ook een paard gehuurd. En nu ging het, zoo snel de rossen konden loopen, op de hoofdstad los. Den ganschen nacht reden wij door, zonder den paarden een oogenblik rust te durven gunnen. Goddank! zonder ongeval bereikten wij dezen morgen Praag.’

De speelman had hiermede zoo getrouw mogelijk het gebeurde verhaald. Nogmaals bedankte Ottokar den fermen bode en verzocht hem, zich voorloopig in de herberg ‘De blauwe Kraanvogel’ op te houden, om van de vermoeienissen van den tocht uit te rusten.

‘Daar hoop ik u spoedig te treffen,’ beloofde de jonker hem en boog even het hoofd ten teeken, dat Kuno zich kon verwijderen.

Thans waren broeder en zuster alleen.

‘Wat zijt gij bleek!’ merkte de jongeling op. ‘Gij hebt zeker veel moeten uitstaan! Ik kan het aan uw wangen zien. Arm zusje!’

‘Of ik veel geleden heb!’ riep Ludmilla vol bitterheid uit, en donkere schaduwen gleden over haar voorhoofd. ‘Of ik veel geleden heb! Gods lieve Moeder is mijn getuige. Hoor eens, Ottokar! Gij weet nog, dat mijn oom vroeger meermalen beproefde mij te overreden, toe te stemmen in een huwelijk met graaf Wenzel, neef van graaf Berka. Ook zult ge u heel goed kunnen herinneren, dat ik nimmer een dergelijke echtverbintenis verlangde. Maar oom is stijfhoofdig en met alle geweld trachtte hij zijn wil door te zetten. Daarom reed hij met mij, toen wij ons op weg begaven naar mijn tante te Krumman, op den burcht Hohenstein los. Den volgenden morgen was hij vertrokken. Een bode was des nachts te paard komen aansnellen en had zeer belangrijke brieven afgegeven, heette het, waarom oom plotseling Hohenstein moest verlaten. Maar tot mijne geruststelling liet hij bericht achter, dat wij hem spoedig zouden terugzien. Wie kwam, oom Hinco niet. Eindelijk begreep ik, dat de nachtelijke afreis een bloot verzinsel was, alleen uitgedacht om mij te bedriegen. Mijn vermoeden werd zeke heid, toen graaf Berka en de gravin mij op alle mogelijke wijzen trachtten over te halen hunnen neef toch niet langer mijn toestemming tot een huwelijk te weigeren.’

‘Ik begrijp het. Juist. Daarom die tocht naar Hohenstein. En graaf Wenzel, wat deed die?’ vroeg Ottokar belangstellend.

‘Ik heb hem heelemaal niet gezien. Hij is enkele weken voor onze komst op het kasteel als koninklijk bode naar Straatsburg afgereisd om een schrijven over te brengen. Maar luister verder, Ottokar.

‘Toen ik dan begreep, waarom oom mij naar Hohenstein gebracht had, besloot ik, zoo spoedig mogelijk de nieuwe kennissen te verlaten. Maar hoe?

‘Op zekeren dag verklaarde ik den graaf en zijn gemalin, dat ik nog zoo jong en onervaren was en men mij daarom eenigen tijd tot nadenken moest gunnen. Het huwelijk was een belangrijke zaak en ik durfde niet zoo maar dadelijk een beslissing nemen.

‘Graaf en gravin verheugden zich over deze woorden, wijl zij daaruit begrepen, dat ik tot andere gedachten gekomen was.

‘En ja, wat meer is, zij schonken mij allengs meer vertrouwen, hielden langzamerhand minder het oog op mijn bewegingen en gaven mij zelfs toestemming alleen buiten de poort te wandelen, indien ik zorgde, niet langer dan een kwartier uurs afwezig te zijn.

[p. 143]

‘Zoodoende gelukte het mij onbemerkt den speelman te spreken, die brieven op Hohenstein bezorgde. Ik schreef haastig enkele woorden op een papier, verzegelde het en gaf hem het rolletje voor u mee; maar omdat ik niet wist, of ik hem wel ten volle kon vertrouwen, verzweeg ik mijn naam. Eerst toen hij antwoord van u terugbracht, stelde ik hem met mijn toestand op de hoogte.’

‘Wel, wel! Dat was heel verstandig gedaan, zusje! Gij hebt gehandeld als een diplomaat!’ sprak Ottokar lachend en streek zijn zuster langs de bleeke wangen, wat zij met een innigen handdruk beantwoordde.

‘Maar, lieve broeder,’ ging zij voort, na enkele oogenblikken haar gedachten bijeenverzameld te hebben, ‘het slimste moet ik u nog vertellen. Op Hohenstein was een schrijver, Hostka genaamd. Deze man voerde daar de correspondentie, wijl de graaf zelf de kunst van lezen en schrijven slecht verstond. Die Hostka was de vertrouweling van Wenzel's oom. Op zekeren dag kregen de graaf en zijn schrijver ongenoegen. Waarom weet ik niet. Genoeg, den volgenden morgen was Hostka spoorloos verdwenen. Geen mensch wist, waarheen hij zich begeven had. Toen ik dienzelfden avond op mijn kamer kwam, zag ik een wit voorwerp op den grond liggen. Ik wilde het oprapen, een stuk papier, dacht ik. Het bleek ook een papier, dat om een steen gerold was en dat men wellicht zoo door het geopende venster geworpen had. Ik wikkelde het los en bemerkte, dat Hostka het beschreven had. Ik las en hoe verder ik las, des te meer trof mij de inhoud, daar dat verfrommelde papier een zware beschuldiging tegen den graaf behelsde. Het was niet onderteekend; maar dat was hier ook minder noodig, wijl ik, zooals ik zooeven zei, aan het schrift den schrijver kende:

De inhoud luidde aldus:

‘Hoogwelgeboren jonkvrouwe!
‘Neem u in acht en wantrouw vooral Pan Hinco van Lazan en graaf Berka. Men onderhandelt met elkander over uw erfdeel en dat van uw broeder. Door uw huwelijk met graaf Wenzel moet uw gedeelte aan het geslacht Hohenstein vervallen. Daarentegen zal graaf Wenzel, die veel invloed op den koning heeft, uwen oom een betrekking aan het hof bezorgen. Uw broeder, wiens hoop op het voorvaderlijk erfdeel door dat huwelijk vervliegt, zal schadeloos gesteld worden met een kanonikaat te Praag. Om deze reden wilde graaf Hinco, dat zijn neef zich op de studie der godgeleerdheid zou toeleggen. Al die geheime beraadslagingen zijn mij bekend. Daarom waarschuw ik u intijds, opdat gij, zoo mogelijk, uw maatregelen kunt nemen.’

‘Waar is dat papier, Ludmilla?’ vroeg Ottokar haastig.

‘De speelman heeft het in het valies gestopt met de kleeren, welke ik vóór de vlucht nog bijeengepakt heb. Verontrust u dus niet. Ik zal zorgen, dat dit schrijven in uw bezit komt. Omdat ik het meermalen overlas, ken ik den inhoud van buiten!’

‘Bij Gods heilige wonden!’ riep Ottokar opgewonden uit, ‘ooms plannen zullen niet opgaan. Ban al de zorgen uit uw hart, Ludmilla; Pan Hinco, heer van Krakowetsch, zal u noch mij kunnen dwingen. Zijn recht als voogd duurt zoo lang niet meer. En als ik mondig ben, zal ik wel weten, wat mij te doen staat!’

Daar vernamen Ottokar en zijn zuster een afgebroken geklop op de deur.

‘Binnen!’

De deur werd geopend en een vreemdeling trad de kamer binnen.

Ottokar stond op en vroeg den man naar de reden zijner komst.

‘Indien gij de Panosch Ottokar van Lazan zijt,’ sprak de onbekende, ‘ben ik eindelijk hier terecht.’

‘Mijn naam is Ottokar, Ottokar van Lazan,’ gaf de jongeling ten antwoord.

‘Dank u! Ziehier dan een schrijven!’ De vreemdeling haalde een brief uit zijn mantel te voorschijn.

Ottokar nam het schrijven aan en lei het op den lessenaar.

De onbekende bleef staan.

‘Moet ik onmiddellijk antwoorden?’

‘Dat weet ik niet, Panosch! Maar men heeft mij opgedragen, u te verzoeken, dadelijk het geschrift te lezen.’

De brief bevatte de volgende mededeeling:

‘Edelgeboren heer!
‘Daar men mij de tijding bracht, dat gij deze stad bezoekt met het doel, de lessen in de godgeleerdheid te volgen, zal het mij aangenaam zijn, met u kennis te maken. Ik verzoek u daarom beleefd, den bode te willen volgen, die u brengen zal naar de plaats, waar ik nu vertoef. In uw eigen belang meen ik u te moeten aanraden, niet te aarzelen.
w.g. Johannes Welflin.
Praag, op St.-Gallusdag.

De onderteekening benam Ottokar allen twijfel omtrent de herkomst van den brief. Het was hem niet onbekend, dat de vicaris-generaal Johannes Nepomucenus, volgens zijn afstamming meestal als Johannes Welflin, ook wel als Johannes, zoon van wijlen Welflin van Pomuh, zijn brieven onderteekende.

‘Ludmilla!’ sprak de Panosch tot zijn zuster, ‘de vicaris van den aartsbisschop verlangt naar mijn komst. Ik kan niet gissen, om welke reden hij mij wenscht te spreken. Maar dat is ook minder. Ik ga en ik zou gaarne hebben, dat gij ook meegingt.’

‘Ik? Wat moet ik daar doen?’ vroeg Ludmilla verwonderd.

‘Dat zult gij later wel vernemen,’ was het antwoord.

De jonkvrouw voldeed aan Ottokar's verlangen. Nadat zij de plooien van haar gewaad, dat door den langen rit in wanorde geraakt was, goed gestreken had, volgde zij met haar broeder den onbekenden bode.

Deze liep, zonder een woord te spreken, door een aantal straten, maar kwam niet aan de brug over de Moldau, noch bij de Hradschin, waar de vicaris zijn kamers had. Hij sloeg den weg naar de Nieuwstad in, tot niet geringe verwondering van den jonker.

‘Waar brengt gij ons heen?’ vroeg hij den stillen bode.

‘Naar de Wischehrad. Daar wacht de vicaris-generaal u,’ gaf de man ten antwoord. Toen zweeg hij opnieuw.

Ottokar vroeg niet verder. Hij kende het gebouw en behoefde niet ongerust te wezen, dat zijn leidsman hem naar een verkeerde woning zou brengen.

IV.
Bij de koningin.

Koningin Sophie, de dochter van Johannes, hertog van Beijeren-München zat in haar salon bij een tafeltje. Dit vertrek ontving door drie hooge gothieke vensters het zonnelicht, dat getemperd werd door rooskleurige gordijnen.

Zij was nog jong, nauwelijks twintig jaren oud. En toch bedekte een treurig waas het vriendelijk-weemoedige gelaat, alsof inwendig leed de hooge vrouwe kwelde. Sedert vijf maanden was zij de echtgenoote van koning Wenzel, van dien hardvochtigen, wreeden vorst, die meestal op jacht was, of, op zijn burcht vertoevende, vele, zeer vele uren doorbracht in gezelschap van vrienden, even woest en ongebonden, even dorstig als hun meester.

Was het wonder, dat de jonge koningin zich ongelukkig gevoelde?

Hoe dikwijls had zij niet reeds met onweerstaanbaar verlangen door de hooge vensters getuurd, om te zien... neen, niet naar de voorbijgangers in de breede straat, van wie velen wellicht de edele vrouwe het geluk (?) van koningin te zijn, misgunden; niet naar de wandelaars, die een nieuwsgierigen blik naar de ramen van het paleis wierpen, om een ‘koningin’ te zien. Verder, altijd verder dwaalden haar blikken: over huizen en straten, over de stad, nog verder... tot ze bleven rusten op het ouderlijk huis, waar de koningin, toen een eenvoudig meisje, slechts vreugde en geluk gekend had.

Maar die tijd was voorbij. Als echtgenoote moest zij trachten, naar het voorbeeld harer moeder, haar gemaal een liefdevolle, blijde gade te zijn, steeds zorg dragende, dat de vorst, vermoeid van de zware taak, welke zijn schouderen drukte, in haar gezelschap verkwikking, rust en opbeuring vond.

O zeker! Gaarne wilde zij dezen plicht vervullen.

Maar de koning?

‘Zie, waarde vicaris,’ sprak zij tot den priester, dien wij reeds enkele malen ontmoet hebben, ‘hoe gaarne zou ik mijn gemaal genoegen verschaffen. Maar hij mijdt zijn echtgenoote en acht zich gelukkiger in het gezelschap van ruw tafelschuimers en wilde, woeste jagers. En was het nog maar alleen dat! Neen, erger! Hij laat zelfs toe, dat men met minachting over de vorstin des lands spreekt. Waarom dan toch wierp hij zijn oogen op mij? Waarom trok ik naar dit vreemde land? O, hoe gelukkig was ik in mijn vaderland!’

Een zucht ontsnapte haar lippen en bij de herinnering aan het land harer geboorte, aan de zorgelooze jeugd, te midden harer familie doorleefd, rolden tranen over haar wangen.

‘Allergenadigste vrouwe, al is het waar, dat u veel leed geschiedde,’ sprak de eerbiedwaardige man tot de koningin, ‘daarom nog niet den moed opgegeven! 't Is waar, de vorst bewandelt nog immer den breeden weg. Maar hij zal zich beteren, als het ons slechts gelukt, hem aan den invloed zijner slechte vrienden te onttrekken. Bid veel, bid aanhoudend, geef aalmoezen! Want wie den arme steunt, vermag veel bij Onzen Lieven Heer!... Helaas! Hij, die den meesten invloed op den koning heeft, zijn kamerdienaar Huler, schijnt alle pogingen in het werk te stellen, zijn meester al dieper en dieper in het verderf te storten!’

De oogen der koningin schoten vuur.

‘O, ik kan u niet zeggen, eerwaarde heer vicaris, hoe ik dien man haat!’ sprak zij in een opwelling van drift en onwillekeurig balde zij de kleine, teedere vuist. ‘Hij tracht mij het leven te verbitteren, ofschoon ik hem nooit eenige aanleiding tot haat of wraakzucht gaf. Is hij mij evenwel vijandig gezind ter oorzake van de pogingen, welke ik aanwend, om mijn gemaal aan zijn verderflijken omgang te onttrekken, in Godsnaam dan, laat hem woeden. Ik ben het moede, nog langer een vriendelijk gelaat te toonen aan iemand, die op dergelijke wijze zijn dankbaarheid

[p. 144]

toont voor de weldaden, waarmee de koning hem overlaadt. En ik zal niet rusten, vóór die valschaard van het hof verwijderd is, al moest ik ook mijn vader om bijstand verzoeken. De maat zijner boosheden is vol... Zeker, ik weet, dat hij niets vermag, als de koning zijn goedkeuring aan de verschillende besluiten onthoudt; ik weet ook, dat door die onderteekening mijn gemaal de verantwoordelijkheid draagt, maar het is mij eveneens bekend, dat die onderteekening geschiedt, wanneer de vorst in een toestand verkeert, of liever, gebracht is, waarin aan geen verantwoordelijkheid gedacht wordt... En nu weer die nieuwe gruweldaad, een kanonikaat op de Wischehrad voor een jachthond te verkoopen! Het kan niet anders: dergelijke misdaden moeten Gods toorn over ons huis afdwingen!’

Zij was opgestaan, de jonge vorstin, en in haar verontwaardiging sloeg zij met de vlakke hand op een tafel.

‘Al mijne onderzoekingen bevestigen hetgeen ik reeds uit 's konings mond vernam, dat Huler den vorst dat duivelachtige voorstel deed,’ gaf de vicaris-generaal te kennen.

‘En mijn gemaal haastte zich natuurlijk zijn toestemming te geven,’ vervolgde de koningin. ‘Maar bij God! De vorstin des Lands zal in deze zaak toch ook nog een woordje te zeggen hebben, zou ik denken, en daarom betuig ik u mijn hartelijken dank, vicaris, dat ge mij met dit besluit in kennis gesteld hebt. Zoodra mijn gemaal van Tichebrak teruggekeerd is, zal ik openlijk bij den koning een klacht tegen Huler indienen; want die ellendeling maakt door zijn wangedrag jegens de Kerk en hare dienaren den koning gehaat in de oogen des volks.

(Wordt vervolgd.)

J.M.

generaal de wet in vredestijd.