De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 21

Moj Hanneke,
door
Ravo.
(Vervolg.)

De dag voor den ondertrouw van Hanneke Bremmers en Peter Schrappers is aangebroken. Natuurlijk zijn alle zeilen bijgezet om het feest luisterrijk te vieren. Peter had gewild, dat het op de hoeve van zijn vader zou geschieden, maar hij was geschrokken, toen Hanneke, met een kleur, waarin schaamte zich met toorn vermengde, hem minder vriendelijk had gevraagd: ‘Wè wou-de?... ik verstaoj oe nie te bèst.’

‘O nee,’ had hij verontschuldigend geantwoord, ‘ik haj maor gedòcht, dè we daor meer plaots hadden, maor percies zooas ge wilt, heur; wilde dè we 't bij ouw vaoder vieren, mijn goed, en mijn vaoder zal 'r ok wel niks op tègen hebben.’

‘Wàblief?... Naotuurlik zal die er niks op tègen hebben, en aanders...’

‘Wè aanders?’

‘Dan blijft-ie mar weg.’

‘Dè's nou niks aorig van oe, Hanneke,’ meesmuilt Peter.

‘'t Waar ok niks aorig van ouw, um mijn vaoder veur z'nen kop te willen stooten...’

‘Maor dè hè'k waorens nie zò gemeind, daorveur maag ik oew vaoder veul te goed, dè wit-te wel... Kom, laoten we daor nou mar gen dingsigheid over maoken... 't Zal alles zò geburren as mijn Hanneke 't verkiest,... is 't nou goed?... Maor dè mot-te toch toelaoten, dè 'k 'n hendje kom helpen aon de versieringen.’

‘Dè kaan me nie schillen,... versieren meug-de net zòveul as ge wilt.’

Daarmede was de vrede, die zonder de gedweeë inschikkelijkheid van Peter ernstig gevaar zou hebben geloopen, behouden gebleven.

Pang!... pang!... pang!.. knalde het uit oude pistolen en pangeweren, toen het paartje in ondertrouw was opgenomen en zich naar de woning der bruid begaf. Bremmers' huis was in 'n soort van priëel veranderd, van binnen en van buiten, door al het aangebrachte groen; want Peter had gewild, dat het ‘daonig moj’, dat het ‘schrummelik moj’ moest zijn; 't kon niet te mooi wezen voor haar, die hij met zijn hart had bevoorrecht. Dat laatste was hij echter zoo wijs, maar vóór zich te houden, wijl hij niet het gevaar wilde loopen, dat Hanneke over den kant, waar het voorrecht lag, een andere meening was toegedaan.

Weldra is het feest in vollen gang. Vader en moeder van Peter, peetoom en petemui der bruid zijn tegenwoordig, en eenige jonge boeren en boerinnen zingen er lustig op los. Aan 't zuurzoet gezicht van boer Schrappers en zijn vrouw echter is duidelijk te zien, dat hun aanwezigheid bij den keuterboer een gedwongen fraaiigheid is. In strijd met de meening van Peter, dat zijn vader er wel niets tegen zou hebben, had deze integendeel eerst ernstige bedenkingen gemaakt, en was zelfs de tusschenkomst van den pastoor noodig geweest, om hem ertoe te doen besluiten.

Dirk behoorde om zeer gegronde redenen niet tot de genoodigden. Hij had het vaste voornemen gemaakt, zich van die plaats van diepe ergernis voor hem verwijderd te houden; maar een geheimzinnige macht had hem er toch heengetrokken. Schuchter, als deed hij iets onbehoorlijks, waarover hij zich had te schamen, was hij, toen het goed donker was, naar Bremmers' hoeve geslopen, evenwel zorgdragende er niet te dicht bij te komen; want hij wilde niet gezien worden, door niemand, hetzij men medelijden met hem had, of den spot met hem dreef: het eerste vroeg hij niet, en het tweede achtte hij zich niet sterk genoeg te verduren. Had hij na zijn laatste onderhoud met Hanneke d behoefte gaan gevoelen, om alleen te zijn met zijn leed, nu vooral, nu 't geen hem een onmogelijkheid had toegeschenen een begin van werkelijkheid had gekregen, zocht hij de eenzaamheid. Maar hoezeer hij ook had gepoogd zich schuil te houden, toch was hij, leunend met zijn hoofd tegen een boom, gezien geworden, en nog geen tien minuten later was het in den kring der

[p. 67]

feestvierenden bekend, en maakten zich velen vroolijk over hem. Ook de bruidegom liet zich niet onbetuigd. Zich tot zijn bruid wendend, voegde hij haar lachend toe:

‘Dirk schijnt het in 't heut geslaogen, ze hebben 'm in 't buske met z'nen kop tègen 'n boom zien staon; misschiens is-ie wel veurnemes z'n eigen veur ouw plezier te verdoen.’

‘Veur mijn plezier?... En vein-de dè zò um te laachen?’ klonk het trillend uit den mond der eenigszins verbleekte bruid, ‘ik laach er volstrekt nie um, 't zou schaand zijn as ik het deej...’

‘Zoo, praot-te nou zoo?... Vruuger hed-de dan toch wel 'res over 'm gelaachen...’

‘Dè kan wel, maor ik had ok nie gedòcht, det-ie het zich zò zou aontrekken...’

‘As ge dè geweten hadt, dan had-de dus mijn misschiens wel den bons gegèven?’ vroeg Peter, half spottend, ‘nou, 't is nòg nie te laot, keind, as ge beraauw het... ge kunt er nog aaf, en dan mot-te diejen schoojer maor nemen, as ge hum liever het...’

De gasten luisterden met gespannen aandacht toe, en niet het minst de ouders van Peter, die niets vuriger hoopten dan dat er op het laatste oogenblik nog een kink in den kabel kwam.

‘Jao, dè zeg ik ok,’ bekrachtigde dan ook Peters vader, ‘as ge spijt het, dan hed-de maor één woord te sprèken, en we gaon hen...’

Eenige oogenblikken wordt in het hart van het meisje een zware strijd gevoerd. Had zij toegegeven aan den onstuimigen drang ervan, zij zou het hebben uitgeschreeuwd: ‘Nou, ja, ik hè spijt, ik heb Peter nojt liefgehad, en Dirke wel.’ Ze zou naar buiten zijn gerend, naar 't ‘buske’, om den ‘èrmen jong’ te gaan halen, hem vergeving te vragen en te zeggen: ‘Jao, Dirk, ik wil ouw vrouw worren en van niemes aanders..., ik zij nie wijs gewest, toe ik Peter naam... toe ik me deur z'n geld liet verbleinden...’ - Dat alles zou ze hem hebben beleden, en ze zou zijn handen hebben gegrepen..., maar dan dacht zij aan den spot, waarvan zij het voorwerp zou worden in het dorp en, erger dan dat: Zou Dirk, hoe verdrietig ook, nog van haar willen weten, nadat ze hem had misleid,... want dat wilde zij zich nu wel bekennen, voor het eerst... Zou hij haar op zijne beurt niet van zich afstooten, hare liefde verachten, haar bittere verwijten doen?... Voor die mogelijkheden schrikte zij terug... In 's hemels naam dan maar... ‘oew ongeluk in?’ fluisterde een stem in haar binnenste... ‘Jao, dan mar m'n ongeluk in,’ fluisterde zij angstig terug. - ‘Maor as-ie zich 'res werkelijk verdeej?’ hernam de geheimzinnige fluisterstem... Och, hij zou wel wijzer wezen,... ten minste zij hoopte het... neen, ze kon niet meer terug, het was te ver gekomen... vooruit, het ongeluk in!...

Als electrische vonken schoten die gedachten door haar brein na de laatste woorden, door Peter en zijn vader gesproken.

‘Dè zeg ik nie, dè ik er spijt aaf heb,’ loog haar mond, ‘mar ik veind, dè Peter er nie goed aon deej, um Dirke uit te laachen, umdet-ie er zooveul leed van het, det ik Peter,... det ik Peter liever wou...’

Ofschoon die verklaring de harmonie wel niet geheel herstelde, was Peter er tevreden mede, zoodat het feest werd voortgezet, evenwel zonder dat Hanneke's hart er bij was. ‘Dirk mit z'n heut tègen 'nen boom in 't buske,’ - dat beeld lieten haar gedachten niet los, en bij elk schot buiten kreeg zij een pijnlijken schok, vreezende dat het door Dirk was gelost, en dat hij daar nu lag, dood,... gestorven misschien met een verwensching op de lippen... Wat had zij in haar ijdelheid blij gedroomd van den ondertrouw-avond, en wat 'n folteringen had haar hart op dien avond te doorstaan! En de avond werd gevolgd door een nacht, waarin zij zich koortsig heen en weer wentelde, van het eene uur in het andere, snakkend naar het daglicht, om bevrijd te worden van de benauwende gedachten, die spookten door haar verhit brein.

.........................

‘Dè's 'nen tègenslag met Peter en Hanneke, waor?’ voegde acht dagen later Klaos Gruunders Hent Knollert toe.

‘Wè dan?’

‘Hed-de dan nog niks geheurd?’

‘Wè geheurd?’

‘Dè Hanneke èrg ziek is,... dè ze de pokken het, zeggen ze.’

‘Bè, dè lieg-de èvèl... d'r zijn ummers geen pokken in het dèrp?’

‘Jaowel... Dina van den veldwaachter leit er ok al 'n daog of vier aon, en Hanneke zou daor aon huis zijn gewest, zeggen ze... En ze stonge nog wel op 't traauwen... 't Kaan toch aorig loopen met 'nen mins.’

‘Nou, as ge dè mar wit, daor zò 'k oe staoltjes van kunnen vertellen... Daor hed-de Frans den smid, ik bedoel den aauwen, die nou veur 'n paor jaor gehemeld is. Die had van den daag af, det-ie mit Klaosien Boogers traauwde, ielke wèk 'n dùbbeltje uitgeleed, um, as ze d'r koperen bruiloft zouwe vieren, 't er ter- deeg van te nemen, en precies éénen dag veur de twelf en 'n half jaor veurbij waren, schudde Klaosien heuren hak¹⁾... En dan hed-de Annemieke van den Dungen...’

‘Wè waar dè met Annemiekes?’

‘Bè, die had wel dartig jaor gewaacht naor 'n èrfenis van ettelijke honderden guldens, en toe ze 't endelik kreeg en het geld in huis waar, brandde 's naachts heur hüis aaf en waren de benkskes allemaol verbraand. Ik zeg mar, er geburre aorige dinger in 't lèven, van die dinger, waor ge nie bij-en kunt... Dartig jaor waachten naor een erfenis, en as ge ze te pakken het nog èrmer te worren as ge te veure waart, 't is 'n straaf, zeg ik oe.’

't Was inderdaad waar, “moj Hanneke” had de pokken. Slechts weinigen toonden medelijden met haar. Vooral onder de jaloersche jonge boerinnetjes waren de ontboezemingen over haar weinig sympathiek. - ‘Zò'n grutsch ding, dè kan nog lillik d'r neus veurbijgaon,’ zei een der meisjes, die op Peter had gehoopt en wier vader ook een gezeten boer was, met de vinnigheid der miskende liefde en voornaamheid.

‘Hoe mein-de dè?’ vroeg een tweede jaloersche, die de bedoeling heel goed begreep, doch het genot wilde hebben, ze te hooren uitspreken.

‘Wel, 't mojje, dè de jongens in 'r zagen, kos er wel 'res aafgaon.’

‘Jè, en dan zal Peter, die 'r um d'r mojjigheid naam, ze misschiens nie mer willen.’

‘Dè zeg ik nie, Kee, maor nou gij het zegt, jè, dè waar nie onmuggelik,’ hernam de andere, die wat ze niet zei haar vriendin in den mond gegeven had.

‘En dan krijgt ze loon naor wèrk, Rika,’ ging Kee, aangemoedigd door dien triomf, voort, ‘waant wè het ze met diejen èrmen Dirk nie net gespuid as de kat met de muis... Neeje, 't waar 'n lillik, valsch ding, vol pertentie en kaole drukte.’

‘Jè, waant wè is d'r vaoder hillemaol? Niks nie... Ze had al blij meugen zijn, dè Dirk um 'r liep... Peter waar 'nen volslaogen gek, um zich daorveur zòveul moeite te gèven en dan nog te worren afgejakkerd op den koop toe... Hij het al wè motten opvrèten van 'r, dè verzeker ik oe... Nog op den dag van den ondertraauw hebben ze ruzie mit mekaore gehad, het me Kaotje van den mulder gezeed, die erbij is gewest,... en 't had maor wennig geschild, of 't waar nog afgeraokt.’

‘Ik had er ok al aaf geheurd,’ merkte Rika op, met een glans op haar bol-dom gezichtje, alsof zij reeds de overtuiging had, dat Peter, na Hanneke te hebben laten zitten, regelrecht tot haar zou komen met zijn hand en... hart.

Juist wilden zij van elkander gaan, toen zij Dirk in de verte zagen naderen, en die mooie gelegenheid, om dezen de tijding mee te deelen, zoo hij ze nog niet wist, en de uitwerking op hem waar te nemen, konden zij, natuurlijk, niet onbenut laten voorbijgaan.

‘Kèk, daor komt juust Dirk aon,’ zei Kee, rik ben beneijd, of-ie 't al wit...’

Een oogenblik later wilde Dirk met den gebruikelijken groet ‘daag saomen’ voorbijgaan, maar hij werd staande gehouden door de vraag:

‘Ge wit er zeker al aaf, Dirk?’

‘Van wet?’

‘Van Hannekes.’

Meenende, dat men hem wilde bespotten, wierp Dirk der vraagster een woedenden blik toe en bromde:

‘Laot me met vreê,... ik hè mit Hanneke's niks te maoken.’

‘Nou, kijk me maor zò wuust nie aon, of ge me op wilt vrèten,... dè weet ik bèst, dè ge mit Hanneke's niks te maoken het, ik wou oe maor vraogen, of ge wit, dè ze èrg ziek is...’

Dirk verschrok zichtbaar. - ‘Erg ziek, zeg-de, neeje, dè wist ik nie, en wè mankeert 'r?’

‘Ze het de pokken, zeggen ze.’

‘De pokken?... de pokken?... dè's èrg, daor kos ze wel 'res aaf stèrven,’ zei Dirk op een toon, die onmiskenbaar bezorgdheid over die gebeurlijkheid verried.

‘Nou, daor zou-de gij oe waorempel nie veul van hoeven aon te trekken, daor het ze oe waorèchtig nie nao behaandeld.’

Had Rika wellicht verwacht, dat Dirk daarmede zou instemmen, dan bleek zij zich deerlijk te hebben vergist, want andermaal gloeide toorn in het oog van den jonkman, en toorn ook trilde in zijn stem, toen hij haar driftig toevoegde: ‘Zoo, mein-de dè!’ en haar en haar vriendin vervolgens den rug toekeerde, om zich haastig te verwijderen.

‘De pokken,’ prevelt hij somber, ‘dè's wel het èrgste wat 'r overkommen kon... aon “moj Hanneke”... - Een oogenblik lacht het duiveltje van het leedvermaak in zijn ziel, maar onmiddellijk smoort Dirk dien valschen klank. 't Zou me tòch leed doen,’ mompelt hij, ‘'t zou jammer van d'r moj gezichtje zijn, as 't geschonden wier. Vrèmd, ze het me zòveul verdriet aongedaon, det 't nie te draogen waar, en... ik haauw nog van 'r... Ik maag duuzendmaol in m'n eigen zeggen, det 't valsch van 'r waar, 't gèft allemaol niks... Zou Peter ok zòveul van 'r haauwen?... Zou-ie, as ze 'res nie “moj Hanneke” bleef, heur toch veur vrouw willen?... Ik geleuf es nie... As ze nie “moj Hanneke” waar gewest, zou-ie ze nojt hebben gevraogd...’ - ‘En gij dan, Dirk?’ vroeg een brutale stem in zijn binnenste, ‘zou-de gij oe zòveul moeite hebben gegèven, um 'n wit vuutje bij Hanneke's te krijgen, as ze nie zò'n knap gezichtje had gehad?’ - Die vraag bracht Dirk in verlegenheid, als ware ze hem in het openbaar gesteld. Bevestigend kon hij ze niet beantwoorden... hoe kon hij weten, wat hij in dat geval zou hebben gedaan,... maar toch, dat voelde hij wel, - al kon hij zich geen rekenschap van die geheimzinnige psychische werking geven - zijn liefde was niet onafscheidelijk aan het mooi-zijn van Hanneke's gezichtje verbonden... Koesterde hij nu zelfs niet den vagen wensch, dat de pokken aanleiding mochten zijn, om Peter ontrouw te maken aan zijn gegeven woord?... ‘Och wè,’ besloot hij, ‘wè haol ik me in m'nen kop?... Zij ik

1) Stierf zij.

[p. 68]

nie gek?... maor tòch, spijten zou het me, en daonig spijten ok... Wè waor ze aorig... ik kan 't me haost nie denken, det 't aanders worren zou... en wet zou ze 'er eiges verdriet aaf hebben... èrm Hanneke!...’

.........................

per diligence door de sneeuw, naar een teekening van f. williams.

Toen eenige dagen later de ziekte een gunstigen keer genomen had, ten minste in zooverre, dat het stervensgevaar was geweken, overwoog ook Hanneke de mogelijke gevolgen van het verlies harer schoonheid, en daarbij stond de figuur van Dirk meer op den voorgrond dan die van haar bruidegom... Was dat, wijl zij zeker meende te zijn, dat deze zich zou terugtrekken... òf, omdat haar hart thans geheel den drang volgde, welken het zoo dwaselijk had onderdrukt?... O, zoo zij wist, dat Dirk haar nog kon liefhebben, als ze, in plaats van als ‘moj Hanneke’ gehuldigd te worden, voor ‘mottig Hanneke’ gescholden werd, wat zou het haar dan kunnen schelen, dat zij mottig was... Zou dan niet juist het verlies van haar schoonheid haar het geluk hebben doen winnen, dat zij zoo roekeloos had op het spel gezet? Want nu zij daar zoo lag, en alles overdacht wat was voorafgegaan,... nu zij zich ernstig had afgevraagd, of Onze Lieve Heer dat tuchtmiddel voor haar ijdeltuiterij en haar zucht tot schitteren niet had gebezigd, om haar van een heilloozen stap terug te houden, nu was er in haar hart slechts plaats voor een enkele, en die enkele was Dirk, de versmade, de bedrogene..., zij erkende het nu ten volle, en die erkentenis deed haar schreien... Wat baatte het echter, zoo ze berouw had, als Dirk niets van haar wilde weten, omdat ze hem leelijk had behandeld, of... omdat ze ‘mottig waar?’... En waarom zou hij ook?... 't Was immers maar al te natuurlijk, dat hij haar dubbelhartigheid moest verachten... Had ze hem niet al te veel doen lijden?... ‘Mottig’ - hoe geheel anders klonk bij die onzekerheid omtrent Dirk dat woord in haar oor,... ‘mottig’, - het voorwerp van spot van iedereen in het dorp, vooral van de jonge boeren, die zij had gekrenkt door hen bij hun pogingen, om haar gunst te winnen, in hun gezicht uit te lachen; van de jonge boerinnetjes, wier jaloezie zij had opgewekt om Peter... O, zij zou het niet kunnen dulden,... en ze zou het toch moeten dulden!... - ‘Verdiend loon’, zou men haar achterna mompelen, waar zij zich vertoonde... En zóó zou zij moeten boeten, zwaar moeten boeten tot haar ouden dag... Dàn nog zouden de menschen het niet hebben vergeten en vergeven, dat zij eenmaal ‘moj Hanneke’ was geweest en op het punt had gestaan een rijk huwelijk te

[p. 69]

doen, maar toen mottig was geworden, en was blijven zitten, en... Hanneke barstte in tranen los.

.........................

‘Goddaank, jao, meneer pastoor, ze gao goed veuruit,’ zegt de vader van Hanneke, de deur van het zolderkamertje, waar zij lag, openend en den priester binnenleidend.

‘Komaon, dat duut me plezier,’ luidt het antwoord, ‘'t is aanders 'n dubbeltje op z'n kant geweest... We hadden haost ons Hanneke verloren... Maor wat is dat?’ gaat de pastoor, het meisje hoorende zuchten, voort, ‘waorum die tranen, in plaots van blijdschap, mijn kind, dat Onze Lieve Heer oe 't lèven het gespaord.’

En nu niet dadelijk het antwoord volgt, en het meisje hem met betraande oogen aanstaart, geeft hij den vader een stillen wenk, om zich te verwijderen en voegt Hanneke alsdan vaderlijk toe:

‘Wat scheelt eraon, m'n kind!... Waorum ben-de zò droevig?... Gevuul-de oe weer minder goed?...’

‘Nee,... nee, m'neer pastoor, dè is het nie...’

per tuf-tuf door de sneeuw, naar een teekening van p.f.s. spence.

‘Maor, wè dan?’

Geen antwoord.

‘Durfde er nie meê veur den dag te kommen, Hanneke? Wil pastoor oe dan 'res op den weg helpen?... Ben-de me verdrietig, umdè ge bang zijt, dat de ziekte sporen het achtergelaoten, dè ge...’

‘Nee, m'neer pastoor, daorum nie,’ onderbreekt Hanneke.

‘Ben-de dan bang, Hanneke, dè Peter oe zal laoten zitten, as ge...’

‘Nee, pastoor,’ hernam Hanneke, den priester treurig aanziende.

‘Dan begrijp ik oe nie...’

‘Och, pastoor...’

‘Kom, mijn kind, biecht nou maor 'res op aon heeroom, aon oewen besten vrind... Of ben ik dè nie?...’

‘Zeker, pastoor, maor...’

‘Geen maore..., laot 'res heuren, wè hapert eraon?’

't Duurde nog enkele seconden voordat het vertrouwen in den priester sterker sprak dan de schaamte, om het geheim haars harten te openbaren.

‘Ik hè verdriet... um Dirk,’ zei ze zacht, slechts even verstaanbaar.

‘Um Dirk?...’

‘Jao, pastoor.’

[p. 70]

‘Is er dan met Dirk wè gebeurd?’

‘Niks, pastoor, veur zoover ik weet,... maor zóó mein ik es nie..., ik,... ik...’

‘Ge haauwt veul van Dirk, wil-de zeggen...’

Een blik geeft het antwoord.

‘En nou ben-de bang, dè Dirk nie meer van ouw haauwt, is 't zoo niet?’

Twee tranen, over het verbleekte gezicht biggelend, zijn een welsprekende bevestiging.

(Wordt vervolgd.)