De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 20

[p. 413]

[Nummer 52]

Winterweer.
Naar de schilderij van Jan van de Capelle.

't Is volop winter; eerst heeft het gesneeuwd, en toen is het lekkertjes gaan opvriezen, zoodat de lage dorpshuisjes, kasteel en kerk wel lijken versteven te liggen in langen winterslaap. De kale boomen steken hun besneeuwde takken naar den bleeken hemel en 't riet langs den kant staat stijf bevroren. 't Zou er al heel akelig-verlaten uitzien, als daar geen rook uit den schoorsteen op leven wees: binnen zitten de dorpelingen rond het knappende vuurtje, en, rookt het al wat onder den wijden schouw, ‘waar 't rookt is 't warm’ zeggen de boeren.

Buiten zijn er toch ook op de been; daar zit er een zijn schaatsen onder te binden voor een fikschen tocht; een ander huisman vervoert per slee zijn vaatje, het kan niet anders, nu er geen vaart is; het trouwe keffertje loopt mee, vergeefs teruggeroepen door moeder de vrouw, die, aan den vlonder, bibberend staat te kijken; als de baas uit het gezicht is, gaat ze gauw haar warme stoof opzoeken; misschien maakt de kouwelijke jongen op het bankje dan mee rechtsomkeert. Onder de brug door zien we nog twee rijders, en één op den weg, maar die doet het te paard.

winterweer, naar de schilderij van jan van de capelle.

Wie deze plaat even beziet, merkt al dadelijk aan het voorkomen der figuurtjes met oud-Hollandsch schilderwerk te doen te hebben; de kunstervaren kijker heeft het kenmerk der kleederdracht niet noodig om te zien, dat hier de natuur met geen modern oog werd waargenomen, hier is b.v. de liefhebberij in het verlevendigend détail: wat heeft de schilder een schik gehad in het gaan en staan van zijn menschjes, in de kleuring hunner kleedij, te midden van het wintersche wit rondom,

[p. 414]

in die blinkend-fijne takjes en 't bleek-versteven riet; de ijskegels aan de brug zijn te onderscheiden zelfs, maar, en dìt is het mooie van al die precieze secuurheid, het landschap is grootsch, breed gebleven, en de weidsche roerloosheid van zoo'n witte wereld heel duidelijk voelbaar gemaakt. Eerst na lang en aandachtig bekijken komt men ertoe de innerlijke deugd te bespeuren van deze, naast de gemakkelijker aansprekende bekoring van modern werk stijf lijkende, kunst. We worden er niet zoo gauw vertrouwelijk mee als met een wintertje van Apol of Du Chattel: de taal, waarin de kunstenaar zijn natuurindruk zegt, is een andere, kernachtiger en beslister dan die van de meeste hedendagers, maar voor wie ze verstaan leerde, voor wie ernstig en toewijdend bekijkend dit oude werk liefkreeg, is het een eigenaardig genot onze musea te bezoeken en daar telkens als van aangezicht tot aangezicht te staan tegenover de schoone liefde van een kunstenaar uit zoo lang verleden geslacht; 't is haast een gemeenplaats te zeggen, dat de kunstenaar voortleeft in zijn werk, maar wézenlijk is het zoo, immers het leven, dat is de zielsaard, de hem eigene begaafdheid, ligt voor eeuwig waarneembaar en open voor den gevoeligen kijker in het werk van 's kunstenaars handen.

Déze heette Jan van de Capelle en leefde te Amsterdam omtrent het midden der 17^de eeuw. Van geen heeft hij onderricht gehad, en toch wordt hij onder de edelste meesters der Nederlandsche kunst gerekend. Hij was een rijk man, zijdeverver van beroep en schilderde voor eigen genoegen, meest zeegezichten, enkele sneeuwlandschappen, fijn van toon. Hij hield er een aanzienlijke verzameling teekeningen, schilderijen en studies op na, waaronder menige van Jan van Goyen, wiens zilverachtige verschieten hem wel zeer lief moeten geweest zijn, hoe weinig ook tijdgenooten ze te waardeeren wisten. Ook van den beroemden marineschilder Simon de Vlieger hield hij veel, zeker niet denkend, dat eenmaal een schiftend en rangschikkend nageslacht zijn liefhebberij-werk om fijnheid van bedoeling en diepte van natuurgevoel stellen zou bóven dat van den bewonderden meester.

Het fraaie wintertje, dat we hier geven, hangt op het Mauritshuis.