De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 20

Mijn eerste betrekking.
Een stukje autobiographie,
door Anna.
(Slot.)

Den tweeden avond kwam het keukenmeisje weêr. ‘Juf, hebt u geen velletje postpapier? Ik mag 't niet gaan halen van mevrouw.’ Dan het miniatuurmeisje. ‘Juf, mijn zwarte wol is op en wilt u dien steek eens voor me oprapen, als mevrouw 't ziet, trekt ze de heele kous uit. O! 't is zoo'n spook!’

Ik deed het voor 't meisje, maar dat Juf zeggen vond ik verschrikkelijk van die twee. Enfin, ik vergaf 't haar, zij voelden ook niet, dat ik er iets minachtends in vond, bovendien, ze hadden 't van mijnheer gehoord. Eindelijk komt ook mevrouw bij me, maar niet om een draadje of naald of zoo iets.

‘Gut, juffrouw, de gordijnen dicht? Dat wil ik niet, ze gaan heelemaal uit de plooien!’

‘Maar van den overkant zien ze hier in, mevrouw.’

‘Doet u dan iets, dat niet gezien mag worden?’

‘Ik wil vrij zijn op deze kamer, mevrouw.’

‘U moogt die gordijnen voortaan niet meer dichtdoen, juffrouw, hoort u 't?’

‘Laat eens zien, hoe maast u? Hm, ik kan 't beter.’

Maar toen ineens heel vriendelijk, als had ze eenigen spijt van haar bittere gezegden: ‘Zeg, juffrouw, u hebt mooi haar en mooie oogen, daar moet u mee werken.’

Ik begreep niet duidelijk, wat mevrouw hier nu wel precies meê bedoelde, maar 't gezegde vond ik stuitend en ik geloof hardop ‘bah’ gezegd te hebben.

*_**

Daar kwam een dag, dat ik met Nini een paar boodschappen moest doen. Ik was er toen bijna een week. Vlug deed ik mijn commissies om zooveel tijd er af te nemen, dat ik twee bezoeken kon afleggen bij kennissen van mijn ouders. Dezen ontvingen mij vriendelijk en boden aan, zooveel ik kon, bij hen te komen. Heerlijke uitkomst! Ik kon dus gezellig op mijn uitgaansavond bij die familie thee gaan drinken. Maar - wat schrikbeeld, over uitgaan had ik in 't geheel niet gesproken en één enkel avondje moest ik toch met iemand anders kunnen praten dan met Nini.

Thuis komend, vertelde Nini dadelijk waar we geweest waren.

‘Juffrouw,’ hoorde ik al van mevrouws lippen, ‘juffrouw, ik duld niet, dat u Ninietje meeneemt naar die menschen, en als dat meisje, (hiermee bedoelde mevrouw de dochter van mevrouw Van der Aa, leerares in de wiskunde aan de H.B.S. voor meisjes) u spreken wil, kan ze na achten op de kinderkamer komen. Zij is de grootste antipathie van mijn man.’

't Kookte in me en ik had moeite om te zeggen: ‘Best, mevrouw.’ Juist had ik heel onderworpen willen vragen om een uitgaansavondje en nu viel het zoo tegen, dat ik er den moed niet toe had. Ik was heusch bang voor haar. Hoe klein ze ook was, ze heerschte zoodanig op haar eigen erf, dat ieder haar ontzag en gehoorzaamde. Zelfs haar Karel zag ik wel eens op zijn lippen bijten en nerveus aan zijn snor draaien. Ik wachtte dus, totdat mevrouw in een betere stemming was, hoewel ik vreesde of ze wel ooit in een goede stemming zou komen. Het kwam dikwijls in mijn gedachten op: mevrouw haat mij inwendig, maar wil 't zoo min mogelijk toonen; doch helaas de vlammen van den haat sloegen toch naar buiten uit en likten en verzengden mijn ziel, mijn karakter. Ik begon al iets van mevrouw over te nemen, althans ik werd jegens haar vijandig gezind, maar ik betoomde mij evenals zij zelf. Op zekeren morgen, dat ik Nini naar school wilde brengen, stond mevrouw in de gang in den meest chiquen peignoir. Met haar fijne vingertjes hield zij een paar bottines vast en gaf ze mij met het verzoek deze, als Ninietje op school was, even bij den schoenmaker te brengen, die op de markt woonde.

‘Zoo zonder papier er om, mevrouw?’ vroeg ik. - ‘Ja, wat zou dat? U brengt ze maar en vraagt of ze morgen klaar kunnen zijn.’

‘Mevrouw ik ben geen loopmeisje,’ zei ik, ‘ik doe het niet.’ - Mevrouws woede steeg ten top; zij noemde mij brutaal, waarop ik kalm antwoordde: ‘U vergist zich, mevrouw, daarvoor ben ik te goed opgevoed.’

Thuis komend van school, ging ik weer aan mijn gewone drukke bezigheden, ik kon geen minuut verzuimen.

't Is tijd voor de koffie.

‘Juffrouw, de boter is op. Hier hebt u den pot, ga eens even vier pond daarin halen,’ roept mevrouw door het huis.

Wat te doen? Boos opzet van mevrouw, dacht ik, ik zal het nu maar niet weigeren; doch, daar wilde ik mij even kleeden.

‘Toe, juffrouw, gaat u nu gauw, dadelijk is mijnheer thuis. Gaat u maar blootshoofds.’

En daar ging Suze K: een paar straten ver met een grooten boterpot in de hand. Ik had het wel kunnen uithuilen en dacht telkens aan mijn goede mama, die nog zoo zei: ‘Misschien tref je een heel lieve familie, probeer het, Suus.’ Nu Suze was aan het probeeren, maar het vlotte haar slecht. Verbeeld je, dat ik een kennis tegenkom, en, of 't ongeluk het zoo wilde, dicht bij den winkel waar ik moest zijn, komt luitenant Wakkers aan, met wien ik bij mevrouw Van der Aa nog pas zoo gezellig kennis gemaakt had.

Ik had me wel in dien boterpot willen verstoppen.

Ellendig vond ik het. Een heel beleefd saluut kreeg ik van hem. Het pleit, dacht ik, voor zijn karakter, en ik groette ook precies zoo hoffelijk, alsof ik keurig getoiletteerd door L's straten liep, dien boterpot geheel negeerende.

Toen ik thuiskwam, lag mijnheer in een fauteuil en zei:

‘Juf, beleg eens mijn boterhammetjes, ik ben zoo gewend bediend te worden.’

Hè, hoe fatterig, dacht ik, maar ik belegde menheers boterhammetjes zoo smakelijk mogelijk, en verrichtte mijn werk volgens mijn beste weten. Ik moest altijd nog om een uitgaansavondje vragen en vond daar 't oogenblik wel geschikt voor.

Ik vroeg dus aan mevrouw, wanneer ik uit mocht.

‘Wat een vraag, juffrouw! U gaat viermaal per dag uit om het kind naar school te brengen en te halen. U gaat genoeg uit, een avondje hebt u niet noodig.’

‘Maar, mevrouw, de meid heeft nog wel een avondje,’ opperde ik.

‘O, wilt u zich met de meid gelijk stellen?’

Ik antwoordde maar niet daarop, ik vond het te hatelijk. Vreemd: mijnheer trad tusschenbeide en nam tot ergernis van mevrouw, voor mij den handschoen op. Er werd besloten, dat ik elken Donderdagavond van 8-10 uur uit mocht. Lang vond ik 't niet, maar mevrouw betoogde, dat ik, om een goed voorbeeld te geven aan de keukenmeid, nà haar moest uitgaan en vóór haar weer thuis moest zijn.

Op die avonden moest dan het miniatuurtje thuis blijven. Wat een zaligheid! Ik mocht uit, en ik genoot er ook van. De families, waar ik kwam, waren zoo allerliefst, dat die uurtjes mij maar minuten toeschenen. Telkens als ik echter thuis kwam, vroeg mevrouw mij:

‘Wat heb je gehad? Wie waren er? Waarover heb je gesproken?’

Ik vond het onbescheiden en moest meestal maar wat verzinnen. Dikwijls toch hadden we pret, als ik alle dwaze dingen van mevrouw vertelde. Wij gierden 't soms uit, want als ik bij anderen was en mijn ondergeschiktheid niet voelde, vond ik alles zelf heel grappig en was al nieuwsgierig, wat al raars de volgende dag weer brengen zou. 't Stond al bij mij vast: òf mevrouw was niet normaal, òf ze had geen nobel karakter, 't Laatste geloofde ik het liefst.

Den dag na de schoenenkwestie deed

[p. 399]

zich alweer iets merkwaardigs voor. Ik vroeg of ik eens een bad kon nemen.

‘Een bad nemen, juffrouw? een bad nemen?’

‘Ja, mevrouw.’

‘Mijn hemel, wie neemt er een bad?’

‘Wel, mevrouw, u, mijnheer, Nini!....’

‘O, natuurlijk, dat is waar ook; maar u kunt geen bad nemen. Ik neem het 's Maandags, mijnheer Dinsdags, Nini 's Woensdags en ik weer Donderdags en zoo gaat het door, alleen Zondags niet.’

‘Dan wil ik Zondags wel een bad nemen.’

‘U Zondags? Neen, u neemt het voetenkuipje, zoo dikwijls u wilt. Een bad, een bad,’ zegt mevrouw nog binnensmonds. Opeens draait mevrouw zich echter om. ‘Hebt u thuis een badkamer?’

‘Ja, mevrouw.’

‘Mét verwarmingstoestel?’

‘Ja, mevrouw.’

‘Net als wij hebben?’

‘Ja, mevrouw.’

‘U kunt 's Zondagsmorgens om zes uur een bad nemen.’

‘Best, mevrouw.’

Ik kon nu dus uitgaan en mocht me baden. Groote vorderingen begon ik te maken.

Op een morgen zie ik de bottines weer in de gang staan, doch nu met een courant om elken schoen, en zoodanig ingepakt, dat de neuzen er heel brutaal uitstaken, als wilden zij zeggen, wij moeten zien wat er met ons gebeurt.

Daar komt mevrouw aantrippelen. Karel achter haar aan. Vriendelijk ziet hij er niet uit. 't Schijnt, dat mevrouw hem iets onprettigs heeft verzocht; ik hoorde ten minste zoo iets van ‘dank je wel, ik doe 't niet.’

‘Kom, Nini, zeg pa en ma goeden dag, 't is tijd voor school,’ zei ik.

‘O! juffrouw, kijkt u eens, hier zijn de bottines, er zit nu een courant om.’

Mevrouw geeft ze echter niet beide aan mij, maar duwt er eerst een in Karels arm en daarna krijg ik er een.

‘Ziezoo, u weet de boodschap, juffrouw, zoo gauw mogelijk moeten ze klaar zijn.... Menheer draagt er ook een, ziet u wel?’

Ik zag het, en ook hoe woedend mijnheer keek, tot dat eensklaps de bottine met haar brutalen neus kennis maakte met de mooi geverfde deur, waardoor mevrouw verdwenen was, en mijnheer in een oogwenk de straat opvloog. Ik nam 't voorwerp van mijnheers boosheid op en bracht ze bij den schoenmaker.

Mevrouw wilde mij bepaald een lesje geven, dacht ik, in nederig zijn; heel handig vond ik het echter niet. Eenige dagen later ving ik aan tafel zóóveel van het Italiaansch gesprek op, dat ik begreep, dat er een logé verwacht werd en wel een neef van mevrouw.

Mijnheer kwam, een echte dandy. Voorstellen van mij was niet noodig. Maar wat was me dat een tijd; ik werd als het ware gesard en geplaagd op alle mogelijke manieren. Het leek mij toe of 't afspraak was van mevrouw en den neef, dat ze zich met mij eens wilden amuseeren dien tijd.

De onmogelijkste dingen werden mij opgedragen, dan was het: ‘Juffie, trek mijn laarzen eens uit. Toe, borstel mijn jas eens af. Haal mijn demi eens van boven. Knoop mijn schoenen eens dicht.’ Toen ik dat niet zoo heel vlug deed, was het: ‘Kom, schatje, ik vind het zoo'n heerlijk gezicht, een vrouw geknield voor me te zien, want je knietje zal je er voor moeten buigen.’

Zoo commandeerde mij de neef, en daar mevrouw altijd als een verliefd meisje met hem uitging, was het met haar hetzelfde. Drie-, viermaal trap op, trap af om alles voor de promenade te halen. Ik was dood op, als ze de deur uit waren, en ik werd zoo zenuwachtig, dat het me verkwikte nu en dan eens flink te huilen, maar ik liet niets merken. Ik vond er nu mijn grootheid in niet veel tegen te zeggen; ik achtte mij in mijn nederigen staat veel hooger dan die vrouw, die zich in haar mooie advertentie onder deftige lui rekende. 't Eenige voordeel, dat mij door den neef te beurt viel, was, dat ik weer aan tafel één glaasje wijn kreeg. Het had in het begin maar een week geduurd, nu en dan vergat mijnheer mij in te schenken en eindelijk was mijn glas geheel van tafel verdwenen, totdat met neefs komst ik drie weken lang weer het voorrecht genoot.

Maar nu het kind. - 's Morgens kwam Nini altijd precies te acht uur aan 't ontbijt. Na de gewone morgenbegroeting, vroeg mevrouw dan met haar liefste stem:

‘Nientje, je bent zeker wel zeven keer gewreven?’

‘Neen, ma, precies tien keer.’

Ik deed 't somwijlen wel een keer of twaalf; ik wist, dat het kind 't oververtelde en ook, dat ze niet loog. Maar wat een werk, 't wasschen en aankleeden van Nini: knijpen, trappen, tong uitsteken en al zulke onhebbelijkheden werden door haar verricht. Wat moest ik doen? Maar verdragen, dacht ik, doch wanhopig was ik soms wel, als ik zóó getergd werd. Ik verbeeldde mij dikwijls, dat zij uit zichzelf niet zoo kon zijn. Het kind moest opzettelijk opgestookt wezen, maar door wien? De meiden deden 't niet, die waren heel aardig voor me. Haar eigen moeder dan? Ik vond mij zelf slecht bij die gedachte. Na zoo'n waschscène riep mevrouw mij eens, met een hooge, nijdige stem bij zich:

‘Juffrouw, u deugt niet voor kinderjuffrouw, u voedt 't kind niet op. Zij is niets verbeterd sedert uw komst; neen, meer nog, zij is brutaal geworden. Dat zijn de vruchten van uwen arbeid.’

‘Hebt u nog iets, mevrouw?’

‘Neen.’

‘Nu, dan wil ik u zeggen, dat ik over veertien dagen vertrek.’

Wat een tijd brak toen aan! Nog eens zoo hard werken en tweemaal zooveel geplaagd worden door het lieve drietal; het was ontzettend. Ik redeneerde maar met mezelve en overlegde, mij maar kalm te houden. Ma schreef ook zoo dikwijls: ‘Word niet heftig, toorn verlaagt den mensch zoo.’ Het was waar, maar ik offerde er als 't ware mijn gezondheid aan op.

Mijn lieve ouders wisten van mijn thuiskomst, en eindelijk was 't de dag vóór mijn vertrek. 's Morgens waschte en wreef ik Nini weer en zij zag, dat ik roode oogen had.

‘Zeg, juffrouw,’ zei 't kind opeens, ‘huilt u soms om mij? Ik kan het heusch niet helpen, maar vertelt u 't niet aan ma? Toen u hier twee dagen was, zei ma tegen me, ik moest u maar goed plagen, zooveel ik kon, en nu heb ik dat ook gedaan, want ik moet pa en ma gehoorzamen. Maar, juffrouw, ik heb er zoo'n spijt van. Toe, zegt u maar, dat u niet om mij huilt. Ik zal vandaag heel lief voor u zijn.’ En 't kind gaf mij een hartelijken zoen, die me weldadig aandeed.

Arm kind, dat zoo'n vrouw tot moeder heeft! Ik verzocht Nini voor een andere juffrouw wat liever te zijn, want anders, als ze groot was, zou ze voor haar straf wel eens net zoo geplaagd kunnen worden. Nini hield woord. Dien laatsten dag was 't een heel ander kind; ik kon toen van haar houden en later aangenaam aan haar denken. 't Afscheid van mevrouw en menheer was natuurlijk zoo koel mogelijk. Met een beleefden groet verliet ik het echtpaar, alsof ik niets met hen te maken had gehad.

Eenige uren later lag ik in ma's armen, veilig in die heerlijke, lieve, eenvoudige omgeving met dierbare verwanten en edele zielen. 't Duurde geruimen tijd eer ik mijn gezondheid terughad, zoo was mijn zenuwgestel in de war geraakt. Dat had ik te danken aan de vier maanden, die ik slechts in mijn onvergetelijke eerste betrekking doorbracht.