De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 20

Van Sint Valerius en Sinte Caecilia.
A^o. Dⁱ. 230.
(Slot.)

Eéne bede wijkt niet uit Valerius' biddend hart. Zijn beminde broeder Tiburtius, de gezel zijner zonnige, blijde jeugd, de vertrouweling zijner knellende zorgen voor Caecilia, die zich thans in niet te droomen geluk en niet in het minst te vermoeden vreugde hebben opgelost, - Tiburtius is nog een heiden. Toch bezit hij de heerlijkste gaven naar geest en hart. Hoe goed, hoe edelmoedig is hij. Hoe is hij tot ieder offer bereid. O, mocht ook hem de genade des geloofs ten deel vallen. Welk een voortreffelijke Christen zou hij wezen. Vol vuur voert Valerius dit alles ten gunste van zijnen jeugdigen broeder aan, en legt den schoonen engel met dat innig vertrouwen, dat men in eenen ouderen broeder stelt, bloot, wat hem zoozeer ter harte gaat. Weinige uren geleden zou de gedachte, met een hemelgeest van zoo ongekende schoonheid te zullen gaan spreken, hem hebben doen huiveren, en thans onderhoudt hij zich met hem in het vertrouwelijkst verkeer, wordt niet moede de voorspraak van den hemeling in te roepen voor het behoud, voor de redding zijns broeders. En wat vermag niet het gebed van een martelaar?

Terwijl de jongeling tot den engel bad en Caecilia zijne gebeden met hart en mond ondersteunde, overviel Tiburtius, die ver af in zijn paleis vertoefde, plotseling eene jagende onrust, zooals zij alleen kennen, voor wie het licht der genade begint door te schemeren. Daarbij kwam Valerius' tocht naar de Catacomben en de verandering, die in hem was geschied. Het scheen Tiburtius of zijn broeder geheel en al wijsgeer was geworden. Valerius was thans ernstiger, meer in gedachten verzonken, vriendelijker, waakzamer, voorzichtiger in zijn spreken, in één woord - minder heiden dan vroeger. Dit alles maakte op Tiburtius zoo geweldigen indruk en bracht zulk een ommekeer in zijne begrippen te weeg, dat hij, zonder het te vermoeden, den weg ter bekeering al reeds had betreden. Op eens, als roept hem eene bekende stem, overvalt hem onstuimig, onbestemd verlangen naar zijnen broeder. Valerius is ongetwijfeld thans reeds lang uit de Catacomben teruggekeerd. Welk een tijding kon hij vandaar ook voor hem hebben medegebracht? Welke oplossing dier groote vraag, die brandt in Tiburtius' borst? Hoe gloeit zijn hoofd, hoe klopt en bonst zijn hart! O, had hij zekerheid! Misschien is Valerius bij Caecilia, daarheen dan terstond de schreden gericht.

Met haastigen tred ijlt hij voort door Rome's straten, het forum over, onder den triomfboog door. Hij bemerkt geen druk gewoel van menschen, geen lachende of groetende vrienden en bekenden, rusteloos en met jagend hart vervolgt hij zijn weg.

*_**

‘Verhaal mij nu, hoe alles zich heeft toegedragen en verzwijg mij, bid ik u, niets!’ zeide Caecilia tot haren ouden dienaar Crispus. ‘Hoe verwierven de zalige martelaren hunne hemelkronen? - O, geliefden!’ voegde zij na eenige oogenblikken er aan toe, de blikken ten hemel richtend, als aanschouwde zij Valerius en Tiburtius met hunne onverwelkbare kronen getooid. ‘O, geliefden! waarom liet gij mij hier achter?’

‘Ach, edele meesteresse,’ antwoordde Crispus, ‘het was een glorievol oogenblik, maar bij de gedachte er aan kunnen mijne oude oogen de tranen niet bedwingen. Hoe edel, hoe grootmoedig waren zij! En welk een lang, gelukkig leven wachtte hen nog!’

‘Wij kunnen ons leven, goede Crispus, niet beter besteden, dan door het aan onzen Fleer en God weder terug te schenken, van Wien wij het ontvingen,’ zeide Caecilia.

Ook hare oogen hadden zich met tranen gevuld; maar het waren vreugdetranen en in dien naar den hemel starenden blik lag troost en zalige hoop. Had de engel ook haar niet een bloemenkrans toegereikt? Dat had toch ongetwijfeld een gelukkige beduidenis. Zij mocht dus hopen, als Valerius ook de martelkroon te zullen verwerven.

‘Waar moet dat heen,’ zeide de oude Crispus mistroostig, ‘nu de praefect Almachius zelfs aan het edele geslacht der Valerii de hand durft slaan?’

‘Hij zendt ze slechts naar een beter oord,’ onderbrak hem Caecilia, ‘naar het hemelsche Jerusalem, naar ons aller vaderland. Maar verhaal mij nu van hunnen marteldood!’

‘Gij kent dien trouweloozen Zopyrus,’ begon de oude, ‘ik bedoel dien, welken onze heilige vader Urbanus naar de boetenden verwees, omdat hij zich door allerlei uitvluchten had weten te redden, toen hij was aangeklaagd, Christen te zijn. Die Zopyrus was het, die de beide broeders bij den praefect aanklaagde, dat zij de op het forum verspreid liggende beenderen der martelaren hadden bijeenverzameld en in de Catacomben begraven.’

‘Was dat hunne misdaad?’ vroeg Caecilia met stralend gelaat. ‘God zij geloofd! Dan is ook voor mij het uur des heils niet meer verre; want ook ik heb mij aan die misdaad schuldig gemaakt. Gij weet, Crispus, dat ik hen met den goeden, ouden Timotheus, die ook reeds tot de zaligen behoort, in dit werk van naastenliefde heb bijgestaan. O, mocht het ook mij spoedig vergund zijn, zooals zij te lijden!’

De gedachte aan haren naderenden marteldood vervulde haar met zooveel vreugde, dat zij in verrukking als reeds op weg scheen naar de hemelsche eeuwigheid. Door heilige huivering aangegrepen, stond de oude Crispus voor haar, als aanschouwde hij een engel. Langzaam zette hij zijn verhaal voort.

‘Toen de soldaten hen voor Almachius sleepten, hoorde ik, dat de edele Valerius, zich tot zijnen broeder wendend, uw naam uitsprak.’

‘Mijn naam?’ vroeg Caecilia bezorgd. ‘Liever hoorde ik u zeggen, dat hij Tiburtius bemoedigde voor den Heer te lijden en te sterven.’

‘Vrees niets, edele meesteresse; dat was het juist, wat hij zeide, toen ik met moeite door de menigte toeschouwers tot hen doordrong. ‘Laat ons, mijn broeder,’ zoo hoorde ik hem zeggen, 'het woord indachtig zijn, dat Caecilia, mijn verloofde, bij het afscheid tot ons sprak: ‘Onze tegenwoordige verdrukking, die kortstondig en licht is, bewerkt eene uitnemende, eeuwige heerlijkheid in ons.’

‘Wel hebt gij dit goed in uw geheugen geprent, edele Valerius!’ riep Caecilia uit, terwijl hare betraande oogen schitterden. - ‘En Tiburtius?’

‘Dat willen wij doen,’ gaf Tiburtius lachend ten antwoord, ‘en ook dat andere woord gedenken, dat zij sprak: ‘Die in tranen zaaien, zullen in vreugde oogsten!’

Toen Caecilia dit hoorde, weende zij luid en prees God.

Crispus ging voort te verhalen, hoe de praefect Almachius bij het vernemen, dat zij Christenen en reeds gedoopt waren, in woede was ontstoken; hoe hij, daar zij voor het verzamelde volk verklaard hadden voor het geloof in hunnen gekruisigden Verlosser te willen leven en sterven, daarna bevel had gegeven, hen, zonder op hun hooge geboorte en voorrechten als Romeinsche burgers acht te slaan, allerwreedelijkst te geeselen. ‘Met heldhaftige standvastigheid,’ ging de oude verder, ‘verdroegen zij deze pijnen. Ja, terwijl de beulen met de geeselroeden de lichamen der martelaren vaneenscheurden, verhieven zij luide hunne stemmen om God te prijzen en te danken, dat Hij hen waardig geacht had voor Hem te lijden. Toen de geeseling geschied was, sleepte men hen voor het beeld van Jupiter. Hier werden zij door de heidenen, de smadelijkste woorden tegen hen uitende, tierend en schreeuwend omringd; de Christenen echter, die aanwezig waren, baden in stilte voor hen. In plaats van voor het afgodsbeeld te offeren, zooals de praefect verlangde, keerden de martelaren zich met afschuw af, en begonnen voor het verzamelde volk met zoo grooten ijver het Christelijk geloof te prediken, dat Maximus, de hoofdman, die hen ter strafplaats moest geleiden, met vele anderen zich bekeerde. Hierover ten hoogste ver-

[p. 284]

bolgen, beval Almachius de martelaren met het zwaard te onthoofden, wat terstond geschiedde. Hunne bekeerlingen volgden hen in het lijden en besloten tegelijkertijd hunne aardsche loopbaan met den marteldood.’

castelfranco. Een overblijfsel van het oude kasteel uit de 12^de eeuw.

Ademloos schier en met een vurig verlangen naar haren eigen marteldood had Caecilia naar den verhaler geluisterd. Hoe innig verlangde zij naar haar martelkroon. Was haar leven thans niet een leven in den dood? Vielen niet dagelijks de Christenen als martelaren om haar heen?

Eenige dagen later was ook voor haar het uur van het martelaarschap gekomen. Met recht had Caecilia vermoed, dat de naar Christenbloed dorstende vervolgers haar spoor wel spoedig zouden vinden. De soldaten, door Almachius gezonden, deden onverhoeds een inval in haar paleis. Weggevoerd, werd zij in een somberen, huiveringwekkenden kerker gesloten. De zachte, lieftallige gestalte der edele jonkvrouw bood eene zoo schrille tegenstelling met de sombere muren, de rinkelende ketenen en de zware, ijzeren grendels harer gevangenis, dat zelfs de ruwe soldaten, die haar bewaakten een gevoel van medelijden niet konden onderdrukken.

‘Red u toch, edele maagd,’ zeide een hunner, ‘waarlijk wij zijn niet gewoon een wezen als gij in deze sombere plaats te ontmoeten.’

‘Wat zou het dan nog zijn, als gij offeren zoudt?’ vroeg een ander, ‘niemand verlangt immers, dat gij aan de goden gelooft. Aan een paar korreltjes wierook is toch niets gelegen?’

‘Aan de goden gelooven!’ bromde een derde. ‘Ik ben er zeker van, dat Almachius zelf niet aan de goden gelooft. Hij zweert wel bij hun naam, maar dit is ook alles.’

Zacht en liefdevol antwoordde Caecilia op de goed gemeende raadgevingen harer bewakers. Zij verklaarde hun, dat één korrel wierook branden voor Jupiter's beeld reeds afval was van den éénen, waren God, Dien zij aanbad. Vuriger en vuriger werden hare woorden: onder de sombere kerkergewelven hoorden de soldaten de blijde Boodschap des Heils door den mond eener zwakke maagd! Groot was haar loon: toen zij ophield te spreken, knielden hare bewakers neder en bekeerden zich.

Eindelijk werd zij voor Almachius' rechterstoel gesleept. Onbekommerd, als ging zij ten feest, stond zij, met de belijdenis van Christus' geloof op de lippen, tegenover hem. Spoedig begreep de praefect, dat hier geen overredingskracht baatte. Spottend, met geveinsde hoffelijkheid hoorde Caecilia zich door hem toespreken:

‘Welnu, edele Caecilia, men heeft mij gezegd, en ik geloof het gaarne, dat uw paleis, naar de regelen der kunst gebouwd, in pracht en schoonheid aan alle eischen voldoet, waartoe wij, gewone stervelingen, niet in staat zijn, hoewel uw secte u anders leert liever over die dingen heen maar naar den hemel te zien. Ofschoon ik nooit uw drempel heb betreden, twijfel ik er niet aan of uwe badovens zullen niets te wenschen overlaten. - Nu dan, naar deze baden zend ik u. Op! wachters, en weg met haar! Bij de goden! zij zal die plaats niet levend verlaten, tenzij zij aan Jupiter zou willen offeren!’

Door de soldaten weggevoerd, werd de maagd in het calidarium, een voor heete baden bestemd vertrek in haar eigen paleis opgesloten. Hier zou de martelares haren laatsten kamp strijden. De badkamer werd door middel van een zich daaronder gelegen gewelf bovenmate verhit om de maagd in den heeten damp te doen stikken. Zoo had Almachius het den beulen bevolen.

Het eene houtblok na het andere werd op bevel des rechters door de ijverige soldaten aangesleept en tegelijk met groote, in pek en hars gedrenkte, takkenbossen in den vuurgloed geworpen, zoodat de in het badvertrek heerschende hitte zoo fel werd, dat de steenen in de muren stuksprongen. Ieder uur werd de oven opnieuw verhit; want Almachius vreesde zijn aanzien bij het volk, of misschien wel zijn ambt te zullen verliezen, wanneer zijn boos opzet falen zou. Liever stierf hij zelf den dood, dan dat Caecilia levend uit het vertrek zou te voorschijn treden.

Maar telkens en telkens weder schalde uit den verstikkenden gloed van het badvertrek het aangrijpend gezang der martelares, ‘als het blijde lied van den leeuwerik, die op een lichten lentemorgen jubelend uit de velden van Campanië de reine luchten inzweeft,’ zooals Tiburtius eens gezegd had.

De dag ging eindelijk voorbij en de avond daalde over Rome's heuvelen neder. Aldoor nog knetterde en laaide het vuur in den oven; aldoor nog hoorde men Caecilia's stemme zingen. De avond werd nacht; het paleis met zijn omgeving was door den gloed van den gloeienden oven daghelder verlicht. De sterkste mannen konden geen oogenblik zelfs de, in de nabijheid van het vertrek heerschende, hitte verdragen, en Caecilia zong met heldere, blijde stemme, alsof zij voor haar geliefd speeltuig zat.

Een dag en een nacht waren voorbijgegaan. Dan doofde men het vuur om Caecilia een anderen dood te doen sterven. Toen de gloed in zooverre verminderd was, dat de lictor, ten minste zonder levensgevaar, het calidarium kon binnentreden, trof driemaal zijn zwaard diep den hals der martelares.... Badend in haar bloed, lag zij daar neder, als een engel Gods, in het witte met goud doorweven gewaad, op hare rechterzijde, de armen langs het lichaam neergegleden, het gelaat naar den grond gekeerd en de oogen gesloten als van een sluimerende.

Na driedaagschen doodstrijd wiekte hare blanke, maagdelijke ziel omhoog om het Lam te volgen, waarheen Het gaat!

(Naar W. Anderson S.J.)

E.P.H.

castelfranco, (zeven kilometer van Riese), waar Z.H. Pius X het gymnasium bezocht.