De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 20

Wijwaterbakjes van Th. Molkenboer.

Er is niets moeilijker voor den kunstenaar dan dingen, die door hun aard en bestemming aangewezen zijn om in grooten getale vervaardigd te worden, toch iets kunstigs, iets moois bij te zetten, zóódat ze boven de gewone fabriek-matige producten staan.

Eén mooi ding maken is moeilijk, maar 't is mogelijk, als het talent daar is en de artist vrij wordt gelaten in al het bijkomende, dan ontstaat een schilderij, een beeld, een gedicht, één enkel en eenig ding, dat zeer schoon en waardevol kan zijn, maar dat slechts aan een mensch kan toebehooren, waarvan slechts een sterveling voortdurend genieten kan.

Zou een schilderstuk in meerdere exemplaren gereproduceerd moeten worden, dan had de kunstenaar voor ieder van die werken evenveel talent, toewijding en tijd noodig als voor het eerste. Besteedde hij die er niet aan, zijn tweede en derde en al de andere exemplaren zouden slechts namaak wezen, misschien niet geheel en al waardeloos, maar in ieder geval ver beneden het oorspronkelijk model staande.

Wat voor een schilderij - althans in het algemeen - zoo goed als onmogelijk is, dient een kunstnijverheidsman nochtans te beoogen, - en dat ondanks zich zelf, - want het doel en het wezen van de dingen, die hij maakt, brengen het nu eenmaal meê, dat ze in grooter aantal verkrijgbaar moeten zijn. Een meubelmaker, die in zijn heele leven slechts één stoel zijn werk zou mogen noemen, kan ongetwijfeld een man van de zeldzaamste begaafdheid zijn, nochtans zal niemand hoog opgeven van 's mans verdiensten als nijverheidsman.

De stoel is nu eenmaal een ding voor het gebruik bestemd, en het gebruik eischt meer dan één stoel, meerdere stoelen, meerdere kasten, tafels en alles wat we aan huisraad om ons hebben. Het leven stelt hier zijn eischen aan de kunst - of liever aan de nijverheid - en groot en schoon is deze, als ze, ondanks dien dwang haar door het leven opgelegd, waardig kan blijken en stijlvol, schoon en waar.

En dat kan, dat getuigen zoovele fraaie voorwerpen van kunstnijverheid uit vervlogen tijden, daarvan getuigen eveneens reeds zoovele goede voorbeelden uit onze dagen.

wijwaterbakjes van th. molkenboer.

Het eenige wat dan den weg wijst is een grondige kennis van het vak, waarin men werkt, en een evenzeer groote kennis van de eischen, die het gebruik aan de voorwerpen stelt.

De grondige kennis van de eischen der practijk geeft dan van zelf den meest geeigenden vorm, de goede vakkennis leidt dan tot de onberispelijke uitvoering, en de goede smaak doet de rest.

Nu is het meermalen gebleken, dat ondanks de veel-gelaakte machines en wat er meer aan materiaal bij de fabrikatie volstrekt noodzakelijk is, met het noodige gezond verstand en goeden smaak er altijd wel zoodanige vormen te bedenken zijn, zoodanige manier van fabrikatie te kiezen is, dat het, om 't zoo te zeggen, niet anders dan goed kan, dat een eenmaal in het eerste model aanwezige deugd, in elke reproductie, ondanks het misschien groote aantal, aanwezig is.

Denk eens aan drukwerken, stempels, matrijzen en wat dies meer zij - alles middelen om langs machinalen weg dingen te vervaardigen. En hoe mooi zijn niet dikwijls de resultaten, die men er mee krijgt. Het hangt er maar van af of men het schoone alléén in den vingerdruk van den artist, dan wel in de schrandere compositie, in het ontwerp, ziet.

De main-d'oeuvre, - zooals men dat noemt - gaat met machinale reproductie voor een groot deel verloren, maar de constructie, de compositie blijft. En, zoo die domineert, zoo die de hoofdfactor is, dan is aan de oordeelkundige reproductie van een mooi en goed voorwerp evenveel schoonheid als aan het model gewaarborgd.

Een kunstenaar, die blijk geeft op het gebied van fabrieks-productie ernstig naar volmaaktheid te streven, is de heer Th. Molkenboer, artistiek leider van de N.V. faïence-en-tegelfabriek ‘Holland’ te Utrecht.

Zoo beproefde hij onlangs zijne kunst aan de in onze huisgezinnen zoo onontbeerlijke wijwatersbakjes, voorwerpen, die tot nog toe, altoos import-artikelen, vooral uit Duitschland en België, door hun vorm en kleuren niet altijd even smaak-verbeterend waren. Integendeel, die kleine voorwerpen waren in den regel beneden de meest welwillende en minst eischende critiek. De heer Molkenboer ontwierp een drietal verschillende van deze voorwerpjes en slaagde er bij elk in, iets origineels, iets eenvoudigs, maar edels voort te brengen.

Ze zijn uitgevoerd in witte faïence, met doorschijnend lood-glazuur verglaasd en met frissche kleuren - meest blauw, groen en geel beschilderd. De hoofdvormen zijn uiterst eenvoudig, de décors zeer sober, maar ze maken een alleraangenaamsten indruk.

Ze zijn, zooals onze plaatjes op deze bladzijde laten zien, stemmig en zonder pretentie, vol gratie en toch nobel, en ze doen tegen een donker behang met heur frissche kleurtjes zoo levendig en zoo prettig, dat ze waarlijk verkwikkend zijn om aan te zien.

Ze hebben dit groote op die importartikelen voor, dat ze zonder pretentie zijn, dat ze niet meer willen schijnen dan ze zijn, eenvoudige, leuke, kleine dingen, zonder onnoodige krullen en zwaaien, zonder leelijk gemodelleerde Maria- of Heiligenbeeldjes, - recht en strak, maar gezellig, vriendelijk en frisch.

De firma Lindner te Venlo stelt ze, als groothandelaar, in alle winkels van religieuze artikelen verkrijgbaar tegen hoogst matige prijzen (ƒ 0.40 per stuk) - iets wat den lieven dingskes om hun deugd hopelijk een des te grooter debiet onder de katholieke Nederlanders verzekert.

En dat wenschen wij hun gaarne toe, want de heer Molkenboer verdient als ontwerper en de fabriek Holland in Utrecht als fabrikant in alle opzichten den dank van degenen, die naar de verlossing uit de slavernij van den wansmaak snakken.