De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 20

Klaasje,
door Ravo.
(Slot.)

Doorgaans zag ik Klaasje nogal eens bij me verschijnen, om rapport uit te brengen van zijn stand van zaken, den stoffelijken en den moreelen, welke laatste zich regelde naar het al of niet vrijblijven van asthma-aanvallen.

Eens echter waren er bijna drie maanden voorbijgegaan zonder dat hij was komen opdagen. Eindelijk - tot mijn blijdschap, want ik miste hem op mijn program en was beginnen te vreezen, dat mijn vriend Klaasje het had afgelegd - boodschapte mijn dienstbode: ‘Daar is dat kleine mannetje weer, meneer, waar u gisteren nog naar gevraagd hebt.’

Waarlijk, daar was-ie weer, maar quantum mutatus ab illo! Niet zoozeer in zijn plunje, ofschoon ook die van eenigen welstand getuigde - ten minste de pet was nieuw - als wel in zijn houding. Want tot nu toe had ik Klaasje nooit anders gekend dan in licht gebogen houding, vanwege het asthma en de onderdanigheid, en nu stond hij zoo waar rechtop. En in zijn oogen, verbeeldde ik mij, speelde een ongewoon licht. Er moest iets bijzonders met hem gebeurd wezen, dat stond vast. Klaasje hield me dienaangaande niet lang in het duister. Hij had inmiddels geërfd en was kapitalist geworden! Maar laat ik liever onzen dialoog hier afschrijven.

‘Wel, wel, waar heb je al dien tijd gezeten, Klaasje?.... Een buitenlandsche reis gemaakt?....’

‘Nou, meneer, nou neemt u toch een loopje met Klaasje.... Nee, dat niet,.... maar het had er toch van kunnen komen,’ ging hij lachend voort.

‘Hoezoo? Heb je dan uit de loterij getrokken?’

‘God bewaar me, meneer, daar heb ik mijn geld te lief voor, om in de loterij te speulen...., en als je daarin winnen zou, dat brengt toch geen geluk an,.... nee, maar ik heb in dien tijd een erfenis gehad, wat zeit-u?’

‘Wat ik zeg? Dat ik me daarover oprecht verheug, vent.... En hoe is dat in zijn werk gegaan? Stond je dan niet moederziel alleen op de wereld? Had je dan nog vriend en maag?’

‘Ja, meneer, ziet-u, er leefde nog eenouwere broer van mijn vader.... die heit indertijd een uitdragerij gehad.... en och, zooals het gaat in de wereld, zoolang ze nog gezond en in de wereld benne, dan willen ze wel 'reis d'r arme familie niet kennen, maar teugen den tijd, dat ze doodgaan dan denken ze d'r wel 'reis anders over.... 'n paar dagen vóór zijn dood heit-i me laten roepen, en hij was zoo vrindelijk, meneer, dat ik er bijna verlegen onder werd. 't Was Klaasje voor en Klaasje na, en hoe ik het maakte,.... ja...., dat vroeg-ie, en veel vijven en zessen meer.... enfein de goeje man is twee dagen later doodgegaan, en hij had verordonneerd, dat ik meê met de begraffenis most.... ze benne me komen afhalen in 'n mooie rouwkoes.... wat zeit-u? - Klaasje glom - en ik mocht 'n zwart pak huren en 'n hoogen zijje met 'n band er omheen,.... dat had-ie allemaal zoo beschreven, ziet-u....’

‘Sapperloot, Klaasje, wat zal jij 'n kranige rouwdrager zijn geweest.... 't Kan me waarachtig spijten, dat ik je niet in pontificaal heb kunnen zien.’

‘Maar zien zal u me tòch, meneer.’

‘Zoo?! Zijn dan dat pak en die hooge zijje je eigendom geworden?’

‘Dat niet, meneer, maar ik heb me erin uit laten pottreteeren, ziet-u....’

‘Maar, Klaasje, nog ijdel op je ouden dag?’

‘Och, meneer, als men het jong niet heeft kennen zijn, dan is het zoo'n wonder niet, dat het eruit komt op den ouwen dag, als 'n mensch er de kans toe heit, want het zit toch zoo'n beetje in alle menschen - philosofeerde Klaasje -, ééns is toch niet te veel in 'n mensch zijn leven.... Maar om nou nog 'reis terug te komme op het petret, uwes krijgt er ook een van me.... als u het ten minste hebben wil, ziet-u.’

‘Nou, heel graag, maar vertel me eens, is die erfenis meegevallen?.... Loopt ze in de duizenden, of minstens in de honderden?....’

‘Gut nee, meneer, 't was heelemaal maar zeventig gulden, maar als 'n mensch meer dan dertig jaren lang nooit een tientje in zijn handen heit gehad, dan ben je met zeventig gulden rijk, zeg ik maar. En dan.... - Klaasje frommelde geheimzinnig met de hand aan zijn vest - ....kijkt u 'reis hier, dàt heb ik ook geërfd.’

Bij die woorden haalde Klaasje uit een groezelig zeemleeren zakje een gouden horloge te voorschijn, een van die dunne cylinders, met fraai geciseleerde dubbele kast, zooals onze vaders die droegen.

‘Wat zeit-u daarvan?’ vroeg Klaasje triomfantelijk, en nu tintelde zijn donker oog werkelijk, ‘had u dat wel van me gedacht?....’

‘Neen, Klaasje, daar sta ik perplex van.... Zoo zie je, Klaasje, dat iemand nooit weet, wat hem overkomen kan vóór zijn dood.... En 't is 'n mooi horloge ook....’

‘Nou, of 't,.... 'n achttien-karaats, wat zeit-u, want ik heb het laten takseeren, ziet-u.... en precies loopen als het doet, daar hebt u geen begrip van, meneer.... 't loopt om zoo te zeggen nog akkerater dan de klok van den Dam, want die wil wel 'reis voor of achter zijn.’ - Onwillekeurig glimlachte ik over het goed vertrouwen van Klaasje op zijn horloge. - ‘Ja, lacht u maar om me.... en dat voor 'n horlozie, dat meer dan vijftig jaren oud is,.... of dat 'n best werk mot wezen!...’

Klaasje zond me zijn portret in gehuurd rouwgewaad per post. Hij hield van.... grootdoen. Ter gelegenheid van Nieuwjaar en wanneer ik jarig was kreeg ik altijd, behalve een mondelingen gelukwensch, een brief. Ik had hem trouwens ééns mijn compliment gemaakt over zijn schrift en zijn stijl.

Helaas, ook voor Klaasje bleek de Tarpejische rots niet ver van het Kapitool te liggen. Wederom gingen een paar maanden heen, voordat me een nieuw bezoek van Klaasje werd aangekondigd.

Ik schrok van het uiterlijk van het ventje. Bleek en ontdaan, met iets schuws in de oogen, dieper gebogen dan vóór zijn fortuin, - deed hij veeleer denken aan den berouwvol terugkeerenden verloren zoon dan aan den gelukkigen erfgenaam van zeventig gulden en van een achttien-karaats-, onfeilbaar-precies loopend gouden cylinderhorloge.

‘Mijn hemel, wat is er met je gebeurd?’ vroeg ik deelnemend.

‘Och, meneer!....’ Verder kwam Klaasje voor het oogenblik niet, want tranen welden in zijn oogen, en zijn stem stokte.

Ik liet hem eenigszins tot bedaren komen, voordat ik verder naar zijn wedervaren informeerde, en toen vernam ik een geschiedenis, plat-alledaagsch, weinig tragisch, zoo ze een gewoon mensch had gegolden, maar van diep-tragische beteekenis nu Klaasje er het slachtoffer van was geweest.

‘O, meneer, 't is toch zu'k gemeen tuig!’ begon Klaasje, plotseling uit zijn toestand van diepe neerslachtigheid in dien van gloeiende verontwaardiging overslaande. ‘Verbeeld u, meneer, gisterenavond, om 'n uur of halfelf - ik had een booschap gedaan voor juffrouw Van Zomeren, ziet-u, en ze had me 'n dubbeltje gegeven, 't goeie mensch - was ik op de Lauriergracht, en terwijl ik daar zoo loop, zie ik 'n stuk of wat van die opgeschoten jongens op 'n hoopie staan.... Ik vertrouwde dat zaakie wel niet veul, want, ziet u, er is zooveel schuim bij den

[p. 12]

praeludium, naar de schilderij van jacques wagrez.

[p. 13]

winterleven in het spreewald, naar het leven geteekend door george koch.

[p. 14]

weg, meneer.... maar wat kon ik doen.... ziet u, ik ben niet sterk, maar ik schaam me toch om bang te zijn...., en al was ik gaan loopen, ze hadden me toch gauw ingehaald.... enfein, ik loop deur en zeg nog fatsoendelik teugen ze: ‘goejen avond,’ maar ik had die woorden nog niet goed uit mijn mond, of daar werd een der jongens kwazie teugen me an gesmeten.... ik val, de jongen en nog een paar anderen vallen bovenop me, ze grijpen me in de borst, ik krijg 'n slag op m'n kop, met 'n steen, geloof ik, en toen ik weer tot m'n eigen kwam en ik naar mijn horlozie tastte, toen.... toen was het weg, meneer,.... gestolen, met m'n portemenee, met twee gulden erin, meneer!’ - Andermaal trillen tranen in Klaasje's stem, en hij ziet me aan met een blik, die welsprekender zijn smart vertolkt dan woorden dat zouden kunnen.

‘En wat heb je toen gedaan, Klaasje?’ vroeg ik, want ik miste den moed, om te trachten hem te troosten.

‘Wat ik gedaan heb?.... Ik ben natuurlijk naar m'n huis gesukkeld, en toen zag ik pas, dat ik heelemaal vol bloed zat, meneer.... ze hadden me 'n gat in m'n hoofd geslagen,.... zoo'n tuig!.... de appetheker is er nog bij te pas motte komen voor 'n hechtpleister.... en m'n goed hadden ze ook stukgetrokken, die smakkerds!....’

‘En heb je het er maar bij gelaten?.... Heb je het niet aangegeven bij de politie?’

‘De pelesie, zeit-u, meneer?.... Wat zou die eran hebben kunnen doen, met uwe's permissie?.... Ik ken immers dat tuig niet,.... dat zou me niks dan last bezorgen.... en dan,.... en dan, misschien zouwen ze nog wel denken, dat ik het horlozie gestolen had, en zou ik zelf motten bewijzen, dat ik er eerlijk an gekommen was, en ziet-u, meneer, dat zou me nog meer hinderen, van diefstal verdacht te worden, dan dat ik mijn horlozie kwijt ben.... en dat gaat me toch aan mijn hart, meneer, dat kan u wel begrijpen....’

Of ik het begreep?! Hoe kort was het geleden, dat ik Klaasje als een blij kind vóór me had gezien? Drong zich de tegenstelling thans niet scherp aan mij op? Ik besefte inderdaad ten volle de grootte van Klaasje's verlies, en het deed me pijn, dat ik niets kon doen, om zijn leed te verzachten. Ja, toch iets, althans voor zoover een halfsleetsch jasje en een dito broek Klaasje eenige vergoeding konden schenken voor zijn gehavende en gescheurde plunje.

‘Dat 's 'n korte vreugd geweest, meneer,’ zuchtte het arme ventje nog,.... ‘en ik was er nog wel zoo uit mêe!.... Maar och, ik zal maar denken, dat het zoo heit motten zijn voor m'n bestwil. Want eerlijk gezeid, was ik wel 'n beetje...., hoe zal ik het zeggen?.... 'n beetje hoovaardig geworden op m'n horlozie, en kon ik niet meer zoo goed bidden als vroeger, want telkens was 't, of ik het hoorde tikken, en dan docht ik wel 'reis meer aan het horlozie dan aan Onzen Lieven Heer, en dat mag toch eigenlijk niet.’

En meen nu niet, lezer, dan dit aanstellerij was van Klaasje tegenover me, een soort van paradeeren met christelijke gelatenheid, die hij niet bezat, maar waarmeê hij - nu eenmaal aan de zaak niets meer te veranderen was - zijn voordeel meende te kunnen doen. Klaasje was werkelijk een kinderlijk-vroom manneke. Wanneer hij me zei, dat hij geen dag liet voorbijgaan zonder dat hij God bad, zijn weldoeners te zegenen, dan was dat geen phrase, maar een volkomen vertrouwbare verklaring. En als hij b.v. bij het uitgaan van de kerk na de Nachtmis op het Kerstfeest mij eensklaps op zij schoot en me zijn ‘Zalig Kerstfeest’ toevoegde, dan meende hij dat oprecht, zonder speculatie op mijn beurs. Wèl echter was Klaasje dan gelukkig te maken met een handdruk. Ik maak me zelfs sterk, dat, ware hem bij wenschgelegenheden de keus gelaten tusschen een handdruk van een ‘weldoener’ en een kwartje, hij ongetwijfeld den eersten zou hebben gekozen. Klaasje beschouwde blijkbaar die behoefte om ‘menschen boven hem’ een hand te geven als een onbetwistbaar bewijs van zijn nette ‘komaf,’ van zijn afstamming uit ouders, die hem zestien honderd gulden hadden nagelaten, plus een eerlijken naam.... En volgde dan na den handdruk de vraag: ‘'n Sigaar, Klaasje?’ dan was hij den koning te rijk. Want één passie had Klaasje: hij was 'n hartstochtelijk rooker. Aangenomen, dat hij een misdadiger had kunnen worden, dan zou hij het, bij gemis aan tabak, zijn geworden om één sigaar.

Of Klaasje zijn hartewensch, in een oudemannenhuis te eindigen wat hij in het weeshuis begonnen was, vervuld zag? Neen, toen hij de grens van 't geen hem het beloofde land toescheen was genaderd, kort voordat hij zijn zestigste jaar had bereikt, maakte het asthma, zijn kwelgeest van de wieg tot het graf, een einde aan zijn aardsche leven. Hij had het altijd wel gezegd, dat dàt zijn dood zou zijn, maar toch had hij zóó gehoopt, ten minste nog enkele jaren, zonder zorg zelfs voor den dag van heden, als verpleegde te zullen mogen slijten en elken dag de bel te zullen hooren roepen: ‘Klaasje 't is tijd voor het warme eten’..., enfin, God wilde het zoo, en dan was het hem ook goed. ‘Zeker zal het in den Hemel nog wèl zoo pleizierig als in “Sint Jacob” zijn,’ voegde hij me bij mijn laatste bezoek met een flauwen glimlach toe. Want dat hij zoo regelrecht naar den Hemel ging, dat stond in zijn kinderlijk vertrouwen vast. Behalve zijn kortstondige ‘hoovaardigheid’ op zijn horloge, die hem verstrooid had doen zijn in het gebed, geloof ik ook niet, dat Klaasje iets op zijn kerfstok had, en die hoovaardij had hij met het verlies van zijn schat uitgeboet. De deur des Hemels kon dus niet lang voor den stakkerd, die in dubbelen zin een zwerveling op aarde was geweest, gesloten blijven.

Evenals voor Keesje het diaconiemannetje uit Beets' Camera, was voor Klaasje altijd een schrikbeeld geweest, dat hij van den arme zou begraven worden. En dat behoefde hij nu, gelukkig, ‘als kind van fesoenlijke ouders’ niet. Dat was zijn laatste confidentie aan mij.

‘U zult wel 'reis gedacht hebben: wat heit Klaasje toch met de zeventig gulden van zijn erfenis uitgevoerd?.... Dat zal ik u zeggen, meneer. Als de nood 'reis aan den man kwam - want vóór een poosje heb ik een weldoener van veertig cent verloren, ziet u - heb ik m'n kapitaal moeten aanspreken. Een kleine veertig gulden heb ik nou nog, en die wou ik besteed hebben voor m'n begraffenis, ziet u.... Mijn doodshemd ligt al een paar jaar klaar, en nu wou ik u vragen, of uwes daarvoor zorgen wou. Blijft er nog wat over, dan kan u daarvoor misschien wel een of twee H. Missen laten lezen voor mijn ziel, want 'n mensch kon het toch er niet 'reis weten, of hij ze niet noodig zal hebben, en securigheid kan nooit geen kwaad, wat zeit u? Ziezoo, - aldus eindigde hij, hijgend - nou heb ik ook bij u alles zuiver opgebiecht en kan ik gerust zijn. Klaasje heit wel niet van zijn centen kunnen leven, maar hij heit ten minste de sattefactie, dat hij na zijn dood niemand 'n cent kosten zal. Daar heb ik alle dagen 'n Weesgegroetje voor gebid, dat ik niet van den arme zou worden begraven, en Onze Lieve Heertje heeft, zooals u ziet, mijn gebed verhoord.’