De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 19

De mis van de H. Caecilia.
(Slot.)

De abdis en nonnen verkeerden in doodelijken angst. Terstond op het eerste bericht van de overrompeling had de overste een boodschap naar den huismeester gezonden, om met hem te beraadslagen en te regelen, wat in dit dringend geval noodig mocht zijn. Maar Trolle Terpoorten was nergens te vinden. Verkleed sloop hij onder de Wederdoopers rond, wees hun een en ander aan en gaf overal wenken en bevelen. Dat had het geheime gesprek te beduiden gehad! Hij wist destijds de roovers te overreden, met de plundering te wachten tot het feest van Allerheiligen, als wanneer alle schatten open en bloot voor hun oogen zouden staan en zij slechts hadden toe te tasten, om althans het beste en kostbaarste terstond te bemachtigen. En dan zou het nog tijd genoeg zijn, om naar de kisten en kasten in de gewelven te gaan. Waar de sleutels mochten ontbreken, of men ze niet onmiddellijk kon vinden, zou het ijzer de verroeste, oude sloten wel doen springen.

Zoo droeg de bedrijvige verrader het wachtwoord aan elk van den in de ruime beuken der ontzaglijke kloosterkerk verspreiden hoop. En dit zou het teeken zijn: wanneer de priester den heiligen kelk ophief, wanneer de geheele gemeente, in sprakelooze godsvrucht verdiept, op de knieën lag, dan zou de vosbaard op den priester aan het altaar schieten. ‘Jelui gewijde bokaal moet onze eerste buit zijn!’ Met deze godslasterlijke scherts had de predikant der wederdoopers op het voorstel van den verraderlijken verklikker geantwoord. ‘Mocht iemand zich willen verweren - welnu, dien zal recht geschieden!’ grijnsde de vosbaard. Door de overreding van den proost, een oud, eerbiedwaardig, maar nog kras heer, was de abdis eindelijk eenigszins bedaard. Zij zag in, dat er niet anders overbleef dan in Gods naam met de heilige handelingen te beginnen, er mocht van komen wat wilde. Alleen beval zij, dat de gebruikelijke processie vóór de hoogmis achterwege zou blijven, om de woede van de bende beeldstormers niet uit te dagen, de hoogmis daarentegen zou met de gewone plechtigheid worden opgedragen.

‘Moge God en Zijn heiligen ons beschermen!’ zuchtte de abdisse.

‘Amen!’ antwoordde vol vertrouwen de grijze proost, terwijl hij zich naar de sacristie begaf, om met de kostbare gewaden, welke de schatkamer bevatte, zich waardig te tooien voor de heilige handeling.

Nu wilde het, hoe zonderling, gebeuren, dat de benauwdheid der vrome vrouwen nog op een geheel andere wijze klom. Ongeveer een week geleden was zuster Dolorosa, de muziekmeesteres van het klooster, die alleen in staat was, om de groote, moeilijke Caecilia-mis te dirigeeren, zonder eenige bekende aanleiding plotseling ziek geworden. De abdis, die meende hier slechts met een voorbijgaande ongesteldheid te doen te hebben, was van oordeel, dat de jonge, krachtige natuur der kloosterzuster zich wel spoedig zou herstellen. Zij twijfelde geenszins er aan, of de muziekmeesteres zou op den feestdag zich van haar taak kunnen kwijten. Maar de ziekte nam van dag tot dag toe. Gisterenavond was er nog een zweem van hoop aanwezig, dat Dolorosa op den feestmorgen het bed zou kunnen verlaten. Doch zoo even, juist toen de hoogmis beginnen zou, keerde de leekenzuster, die nog eens naar de zieke gestuurd was, tot de abdis terug met de boodschap, dat zuster Dolorosa een hevige zenuwkoorts had; de ziekenzusters, die haar oppasten, konden slechts met moeite de totaal zinneloos razende in bedwang houden.

Nog nooit sedert onheuglijke tijden was het feest van Allerheiligen gevierd zonder de ‘Missa sanctae Caeciliae’, doch buiten zuster Dolorosa was tegenwoordig niemand in het muziekkoor van het klooster tegen de moeilijke partituur opgewassen, dit wist de abdis maar al te goed.

Het uur voor de hoogmis was aangebroken. Schielijk werd de leekenzuster naar het koor gestuurd, om de aldaar reeds vergaderde nonnen aan te zeggen, maar een andere gemakkelijke mis, welke zij allen kenden, uit te voeren en daarmee oogenblikkelijk te beginnen.

Juist werden de muziekpartijen daartoe rondgedeeld en de plaatsvervangster van zuster Dolorosa zette zich op de orgelbank, om het voorspel, zoo goed zij kon, te beginnen, toen het deurtje, dat uit het inwendige der abdij toegang tot het koor gaf, zich opende en zuster Dolorosa plotseling ten volle gezond - alleen nog ietwat bleek - er uit trad, met de partituur der oude Italiaansche mis onder den arm. Op de vragen der verbaasde nonnen, hoe het zoo kwam, dat zij zoo vlug genezen was, antwoordde zij: ‘Later, zusters, - het is een genade! Maar vlug, laat ons beginnen, het is hoog tijd!’

Haastig verdeelde zij de stempartijen en plaatste zich dan terstond voor het orgel, - de mis begon. Door het vastberaden optreden der muziekmeesteres daalde er troost en vertrouwen in de harten der aanvankelijk weifelende, aarzelende nonnen. En toen de inleidende accoorden omhoogstegen als licht en morgenlucht van den berg Gods, toen werden aller harten van blijdschap en hoop vervuld. Maar waren dat wel dezelfde welbekende accoorden, waarop anders de smeekbeden, de lofprijzingen naar boven stegen tot voor den troon van den Drieëenige? Of speelde de wonderbaar genezene geheel andere, hemelsch verheven wijzen en niet de hymnen van den ouden kapelmeester aan den Etna? Waren dat de klanken, welke hij eens in zijn droom gehoord had?

Door deze hemelsche harmonieën tot geestdrift vervoerd, hadden de nonnen het wel willen uitjubelen van heilige vreugde. Waarlijk, zóó was er nog nooit gezongen, zóó had nog nooit het orgel gejuicht, gesmeekt en gezucht onder deze bijna duizendjarige tempelbogen!

Maar ook de gemoederen van het volk, zelfs de steenen harten der moordenaars en brandstichters waren ontroerd en getroffen, bedwongen door de heilige macht der muziek. Geen kik vernam men in deze uitgestrekte ruimte, - elke gedachte aan stoornis was weggewaaid en vergeten.

[p. 360]

Alleen Trolle, de verrader, stond daar onrustig en als door een prikkelend vuur gekweld. Hij gevoelde, dat hij hier niet langer kon blijven. En toen de dreigende woorden van het Credo weergalmden: ‘Et iterum venturus est cum gloria judicare vivos et mortuos! - ‘En Hij zal wederkomen in heerlijkheid, om te oordeelen levenden en dooden!’ - toen dreef een helsche wanhoop hem naar buiten, gelijk eenmaal Ahasverus, den wandelenden Jood. Neen, niet als den wandelenden Jood, maar als Judas, zijn meester en voorzaat, - gelijk den rampzaligen Judas dreef zij den kloostervoogd naar buiten, hij ging heen en verhing zich in den tuin der abdij aan de takken van een appelboom.

de ruïne der stoomkuiperij van Van der Lugt en Zn. te Rotterdam.
Naar photographische opnamen van Theunisse en Labots, voorheen Ed. Radermacher, Kruiskade 20, Rotterdam.

En de vosbaardige, alsmede Judocus Hermans, de prediker, knielden vermorzeld op den vloer en spraken al die heilige, nog kort te voren bespotte, woorden godvruchtig na. Zoo ook de overigen. Wel drongen eenigen der woestelingen bij den aanvoerder aan, hem wrevelig toefluisterend, dat hij nu toch eindelijk het teeken zou geven, daar de elevatie reeds lang voorbij was.... maar toen ruischte van het zangkoor een wonderzacht smeeken naar beneden. Zoet en liefelijk begon het, en golfde en bruiste aan 't eind: ‘Dona nobis pacem!’ En allen. allen klopten op hun borst en smeekten schreiend: ‘Heer schenk ons vrede!’

De hoogmis was geëindigd.

Iedereen toog vreedzaam van daar. God had Zijn huis op wonderbare wijze bewaard. Het staat nog, tot op den huidigen dag, terwijl het rijk van den koning der wederdoopers reeds eenige maanden daarna, in den Joannes-nacht van het jaar 1534, tot puin ineenzonk.

Onmiddellijk na het eindigen der godsdienstoefening begaf de abdis in eigen persoon zich naar de cel van zuster Dolorosa, om inlichting in te winnen betrefende haar wonderdadige, plotselinge genezing. Zuster Dolorosa was dood!

Zij had, gelijk de ziekenzusters heilig en plechtig verzekerden, haar cel, zelfs haar legerstede niet verlaten, maar was, zoodra de hoogmis begon, buitengewoon kalm geworden. Onder het ‘Agnus Dei,’ toen de woorden: ‘Dona nobis pacem!’ uit de kerk zachtjes tot hier doordrongen, was zij ontslapen tot den eeuwigen vrede.

Een heilige huivering beving de abdis en alle nonnen, toen zij er aan dachten - wie op dien dag het orgel bespeeld had.

Een vijftig jaar geleden bevond zich nog een zeer fraaie, oude beeltenis van de H. Caecilia in nonnengewaad, door een onbekende kunstenaarshand geschilderd, in de kloosterkerk te Freckenhorst.

Den boom, waaraan de valsche kloostervoogd zich verhing, toonde men er nog lang daarna. Vruchten heeft hij niet meer gedragen.

En Judocus Hermans, de predikant, van zijn dwaling bekeerd en levenslang boete doende, woonde in het huis Terpoorten in plaats van Trolle, den verrader, en bekleedde eerlijk en trouw nog vele jaren den post van huismeester. Het was hem gegaan als Paulus, die tegen Damascus optrok.

Hij heeft de geschiedenis van de wonderbare redding des kloosters op Allerheiligen 1534 te boek gesteld. Eenige bladen van zijn handschrift zijn tot op heden bewaard, en naar deze is met behulp van andere geloofwaardige overleveringen bovenstaande geschiedenis geschreven.

(Naar Konr. Kümmel.)

W.