De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 19

Rudolf Virchow.

De beroemde geleerde, die met alle recht zijn leven te kostbaar vond om indertijd gevolg te geven aan Bismarck's uitdaging tot een tweegevecht en zich liever bepaalde tot den parlementairen kamp, welken hij, als leider der radicale partij, eens met den ijzeren kanselier in den Duitschen Rijksdag durfde strijden, is den 5den September te Berlijn in de armen van zijn echtgenoote overleden, 's jaars nadat hij onder belangstelling van heel de geleerde wereld zijn tachtigsten verjaardag gevierd had.

Virchow, wien wij, katholieken, overigens weinig hulde en dank verschuldigd zijn om zijn staatkundigen arbeid, wijl hij onder het ministerie Falk in 1873 een voorman was der partij, die de, voor de Roomschen schandelijk onrechtvaardige, Meiwetten bezorgde, heeft zich als wetenschappelijk genie de eenstemmige bewondering van geloovig en ongeloovig verworven.

Men heeft hem den schepper der moderne geneeskunde genoemd, vooral om zijn ontdekkingen en uitspraken op het gebied der ‘Cellularpathologie’ d.i. de ziektekunde der cel¹⁾. Vóór Virchow waren er wel geleerden geweest, die aantoonden, dat de lichamen van planten en dieren uit cellen bestonden, maar Virchow bracht een nieuw element in die wetenschap door het bewijs, dat er nooit een nieuwe cel ontstaat zonder een moedercel.

RUDOLF VIRCHOW,
† 6 Sept. 1902.

Meermalen verweet de groote Duitsche onderzoeker aan menig voortvarend neo-Darwinist het gemis van wijsgeerigen zin en veronachtzaming der logica bij het trekken van algemeene besluiten uit halfzekere ontdekkingen en te veel op zich zelf staande gevallen.

(Zie daaromtrent meerdere artikelen van den geleerden Jezuïet, pater H. Bolsius, in de Studiën, o.a. het opstel ‘Krasse uitdrukkingen’ in den XXIXsten jaargang).

Door deze aanmaning tot wetenschappelijke voorzichtigheid heeft een zoo gezaghebbend man als Virchow, zonder het te willen of liever zonder er zich om te bekommeren, menige bouffonnerie ofte blufferij gelogenstraft, waarmede men al te gemakkelijk van andersdenkende zijde de geloovige wetenschap in het nauw dacht te drijven.

Virchow's arbeid en invloed op elk gebied van natuurwetenschappelijk weten en de toepassing der theoretische kennis in practische stichtingen is inderdaad ontzagwekkend.

Niet in academiezalen besloot hij zijn werkkring. Door zijn tusschenkomst werd de beroemde aardkundige Schliemann in staat gesteld tot zijn opgravingen in Troje. In het voorjaar van 1879 trok hij zelf naar Klein-Azië om ze te bezichtigen. Hospitalen en ziekenhuizen, nieuwe systemen van rioleering en waterverversching in de hoofdstad van het Duitsche rijk waren verwerkelijkingen van Virchow's ideeën, om maar iets te noemen. Aan Germanje's wetenschappelijken hemel blijft onder vele sterren Virchow een der schitterendste.

1) ‘Heel het levend lichaam van den mensch is een samenstel van uiterst kleine deeltjes: cellen. Uit één enkele cel ontsproten, zijn van lieverlede door deeling en vermeerdering dier eerste cel, en door bepaalde schikkingen en vervormingen der voortgebrachte cellen, alle weefsels, alle organen, alle ledematen van den mensch tot stand gekomen. De bouwsteenen, de samenstellende leden dier deelen zijn nog altijd cellen. Hersenen en zenuwen, hart en bloedvaten, vleesch en ingewand, beenderen en bekleeding, alles is uit cellen opgetrokken.’
Zie Studiën XXXII, 506.