De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 19

De Boekowina en haar bewoners.

Van de Boekowina, het jongste en meest afgelegen kroonland der Oostenrijksche Monarchie, zullen onze lezers over 't algemeen wel niet veel meer weten dan van de binnenlanden van Afrika. Van den Rijn, Zwitserland en Italië moge voor geroutineerde toeristen - om ze zoo eens te noemen - het nieuwe allang af zijn; uitstapjes naar Spanje, Schotland en Noorwegen mogen thans wel en vogue wezen;

[p. 292]

wij gelooven, dat tot dusver nog maar weinigen er aan zullen hebben gedacht, hun toeristen-schreden naar de Boekowina te richten.

Toch is het een zeer interessant land, omdat het tot nu toe zijn eigenaardig karakter heeft weten te bewaren en nog niet bedorven is door de Westersche beschaving met haar cosmopolitischen invloed.

De Boekowina heeft wel twee of drie badplaatsen, die door Hongaren en Roemeniërs nogal bezocht worden, maar dit heeft nog weinig afbreuk gedaan aan de schoonheid en oorspronkelijkheid der na tuur, ook niet aan haar wildheid, want op de Alpenweiden moet de herder steeds gewapend zijn, ten einde den beer in bedwang te houden, die nu en dan een mooi exemplaar uit de kudde wegrooft.

Doch dit komt enkel in het woeste gebergte voor. Naar het noordoosten dalen de trotsche Karpathen tot heuvelland af. Daar bloeit de landbouw, daar liggen de spoorstaven, waarover de Orient-Express naar het Westen bruist, daar worden de boomreuzen der Karpathen geveld, verzaagd en over de breede wateren der Proeth verzonden. Daar ligt ook Czernowitz, de hoofdstad, die zich fier het geestelijk middelpunt van het Oosten noemt, een levendige stad, die rekening begint te houden met de eischen van den nieuweren tijd.

Museum Louvre, Parijs.
MADONNA, NAAR DE SCHILDERIJ VAN JAN VAN EYCK.

Verbazingwekkend is in dit kleine landje het aantal rassen en nationaliteiten. Het sterkst in getal zijn de Roethenen, die met de Oost-Romanen of Roemeniërs het gros der bevolking uitmaken, de eersten in het noordwesten, de laatsten in het zuidoosten. Maar naast deze beide stammen huizen in bonte mengeling Polen, Armeniërs, Hoezoelen (bergbewoners), Magyaren, Zigeuners, Lippowaners (een onderafdeeling der Groot-Russen), Joden en Duitschers.

Over het algemeen leven al deze volken vreedzaam naast en met elkaar en bewaren trouw de kleederdracht, gewoonten en zeden van hun stam. Het mengelmoes van

[p. 293]

talen, dat in de Boekowina gesproken wordt, is van dien aard, dat het aan de spraakverwarring bij den torenbouw van Babel doet denken. De Armeniërs bedienen zich van het sierlijke Poolsch; ruwer klinkt het Roetheensch met zijn harde keelklanken; de Roemeensche taal doet aan het welluidende Italiaansch denken; daartusschen hoort men de zonderlinge klanken van het Hongaarsch en het vreemde jargoen der Chassiden.

Oorspronkelijk behoorde de Boekowina tot Zevenburgen, sedert 1482, toen Stephanus V haar veroverde, tot Moldavië; in 1775 kwam ze aan Oostenrijk. Aanvankelijk een district van Galicië, werd de Boekowina in 1849 een afzonderlijk kroonland met den titel van hertogdom. Op de ruim 10.000 vierkante kilometer (nog niet één derde van Nederland) wonen ongeveer 700.000 zielen, die voor de meerderheid tot de niet-geünieerde Grieksche Kerk behooren. Het aantal katholieken van den Latijnschen, den Griekschen en den Armenischen ritus bedraagt, in ronde cijfers, 80.000, dat der Israëlieten 40.000.

Wie op een marktdag door Czernowitz wandelt, ziet er de meest bonte verscheidenheid van kleederdrachten. Karakteristiek vooral is de Roetheensche vrouw in een lang, wit kleed, dat eng om de heupen sluit, daarover een rokachtig overkleed, het middel met breede, bonte ceintuurs omwonden, het hoofdhaar verborgen onder een grooten, witten doek, die langs de wangen over de schouders valt. Tegen de koude wordt een wijde, bruine, wollen mantel met mouwen, sirak geheeten, gedragen, en 's winters mist niemand haar pels. Er is moeilijk een eigenaardiger aanblik denkbaar dan die van een schaar Roetheensche vrouwen in den bruinen sirak over het witte onderkleed en het hoofd in den witten doek verscholen. 's Zomers zien zij er anders uit. Mag de gehuwde vrouw zich zonder den hoofddoek ook niet buitenshuis vertoonen, welke zede aan het Oosten herinnert, zij hebben dan ten minste den leelijken sirak niet om. Men ziet de krachtige vormen der slanke gestalten, het smaakvolle kantwerk aan de mouwen en den hals, de dubbele en driedubbele rijen van parelsnoeren. De jonge meisjes dragen dan het haar in breede vlechten, met strikjes en bloemen doorvlochten, over den rug.

Roetheensche vrouw met feestelijken hoofdtooi.

Een boerenwoning in de Boekowina.

Een Roetheensche bruid met gevolg.

Een jonge Roetheensche in nationale kleederdracht.

De Roemeensche vrouw houdt van bonte rokken, die haar in wijde plooien omsluiten, en hoewel zij het witte kleed, de halssnoeren en ceintuurs op dezelfde wijze als de Roetheensche draagt, is toch het kantwerk opvallender en bonter, en hult zij zich, in plaats van in den groven sirak, in

[p. 294]

een geel of groen jak, aan de randen met hoog-roode strepen afgezet.

Ook het mannelijk geslacht houdt van opschik. Jonge, knappe kerels zien er kranig uit in hun korte pels, waarvan de sneeuwwit gebletste huid, naar buiten gedragen, met prachtig stikwerk versierd is. Toch staat over 't algemeen het voorkomen der mannen bij dat der vrouwen achter. Zware drank en alcohol misvormen spoedig een oorspronkelijk knap uiterlijk. En hoe kunnen frischheid, kracht en menschenwaarde uit het gezicht van menschen spreken, die spiritus van 75 graden tot hun lievelingsdranken rekenen? De vrouwen behouden in 't algemeen een beter voorkomen, al mag men ook niet verzwijgen, dat menige schoone op rijperen leeftijd niet afkeerig is van een glas ‘schnaps.’

Ook de vrouwen hebben in de lente, den zomer en den herfst een goed deel van den arbeid des levens te dragen, wanneer de aardappelen moeten worden gepoot en gerooid en de ‘kukuruz’, die het nationale gerecht, de mamaliga, oplevert, uit de groene schalen moet worden gehaald. Des winters, wanneer de kleine hutten bijna tot aan het dak onder de sneeuw bedolven zijn, grijpen zij naar het spinnewiel, dan zitten zij voor den weefstoel van de meest primitieve constructie en vervaardigen eigenhandig alle kleedingstukken en andere voorwerpen, die het gezin gedurende het jaar noodig heeft. En zij trachten niet alleen het noodzakelijke voort te brengen; haar streven naar verfraaiing en versiering is aan alles waar te nemen: aan het dikwijls kunstrijke stikwerk van bonte draden, goudloovertjes en glasparelen, waarmee het grove gewaad versierd wordt, aan de gekleurde strepen, waarmee ze het bovenkleed doorweven.

Doet dit reeds aan het Oosten denken, nog meer herinnert daaraan de kleurenvolheid van tapijten en loopers, die het meest interessante voortbrengsel der huisindustrie in de Boekowina zijn. De patronen zijn wel eenvoudig, maar zeer karakteristiek; het weefsel, grof of fijn, is gobelinachtig en zeer duurzaam. Op dezelfde wijze, maar met meer ingewikkelde patronen versierd, worden de ceintuurs geweven, die het rokachtig bovenkleed aan de heupen ophouden, en de gordel, waaraan de teistra gedragen wordt, een soort beugeltasch, die boeren en boerinnen bijna altijd bij zich hebben. Een mooie teistra is een bezit, dat men elkaar benijdt en waarin men elkander tracht te overtreffen.

In den jongsten tijd heeft een ondernemende firma te Czernowitz de phantasie der eenvoudige, ongeletterde weefsters trachten te verrijken door haar fraaie Turksche en Perzische patronen voor tapijten en kussens te geven. Die proefneming is schitterend geslaagd. Onder de ontwikkelden in de Boekowina weet men de producten der huisindustrie op prijs te stellen, en behalve de vertrekken, met Fransche of Weener meubels gevuld, is er in de meeste huizen, vooral op het platteland, ook een Boekowina-kamer, waar muren, divans en vloer op half-Oostersche wijze bedekt zijn met de fraaie en kunstrijke producten der boeren-huisvlijt. Wel heeft men ze in den allerlaatsten tijd ook uitgevoerd, maar de echte Boekowina-tapijten zullen nooit heel algemeen worden, daar de vraag steeds veel grooter is dan het aanbod. Ze worden namelijk niet bij massa's in fabrieken vervaardigd, maar door de vlijtige handen van arme, onwetende vrouwen. Sedert de vraag is toegenomen, hebben ook wel mannen op den weefstoel plaats genomen, maar daar het een bij-werkzaamheid naast den landelijken arbeid is, blijft de productie uit den aard der zaak beperkt.