De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 19

De bosschen van het Staatsdomein in de omstreken van Breda,
door
Thérèse van Arendsberg.

Tot de uitgestrekte grondbezittingen in Noord-Brabant, destijds behoorende aan Z.K.H. prins Frederik der Nederlanden, doch na diens overlijden in handen van den staat overgegaan, behooren in de eerste plaats de bosschen in de nabijheid van Breda, te weten: Het Liesbosch, het Mastbosch en het Ulvenhoutsche bosch.

In de laatste tien jaren, nu niet alleen de spoorwegen, maar ook de stoom- en paardentrammen zoo verbazend toenemen, werden deze bosschen meer algemeen bekend; de verschillende hôtels en pensions worden met elk jaar drukker bezocht, terwijl op zomer-Zondagen een toevloed van vreemdelingen uit de naburige groote steden, de vroeger zoo stille, rustige bosschen in drukke wandelparken herscheppen.

Het liesbosch.

Op ongeveer anderhalf uur afstand van Breda, en nauwelijks één half uur van het landelijke dorpje Prinsenhage, bevindt zich het uitgestrekte Liesbosch ter grootte van pl. m. 800 hectaren.

Dit bosch, dat voor het grootste gedeelte uit eike- en beukeboomen bestaat, is, vooral op warme zomerdagen, onvergelijkelijk mooi; de bodem is laag en vochtig, waardoor het groen er meestal frisch en helder uitziet, terwijl reusachtige varens tusschen het jonge akkermaalshout het geheel een schilderachtig aanzien geven. Voor het grootste gedeelte bestaat dit bosch uit vierkante perken, doorsneden met breede lanen, die ook voor rijtuigen toegankelijk zijn, terwijl op andere plaatsen smalle, gezellige slingerpaden den wandelaar uren zoek doen maken.

In het Noord-Westelijk gedeelte van het Liesbosch, op korten afstand van de halte der Staatsspoor, bevindt zich het voormalige jachthuis van wijlen prins Frederik, alwaar Z.K.H. jaarlijks in het jachtseizoen eenige dagen vertoefde, totdat het hem, na het overlijden zijner beide zonen, aan lust en opgewektheid ontbrak om zich met dergelijke genoegens bezig te houden. Het gebouw zelf is eenvoudig ingericht, doch de ligging te midden van een sierlijk aangelegd park is zeer mooi. De laatste jaren wordt het aan particulieren verhuurd.

Midden in het bosch bevindt zich de woning van den opper-boschwachter der Domeinen, W.H. van Beckum. Men vindt aldaar gelegenheid tot stalling en om een en ander te gebruiken (geen vergunning) en daar er niet alleen van uit Breda, maar ook uit Rotterdam en Dordrecht meermalen bruiloftspartijen of kinderfeesten in het Liesbosch worden gegeven, kan het bij wijlen in en om de boschwachterswoning recht levendig toegaan, terwijl men ook heel dikwijls in de meer afgelegen lanen van het bosch een vroolijk lachen of opgewekt gezang hoort weerklinken. Ja, voorzeker het Liesbosch is een eenig mooi, schaduwrijk lustoord en een geliefkoosd verblijf van nachtegalen, die zoo menigmaal den eenzamen wandelaar in verrukking brengen door hunne lieflijke melodieën.

Het mastbosch.

Het 650 hectaren groote Mastbosch, in de onmiddellijke nabijheid van het dorp Ginneken gelegen, gelijkt in geenen deele op het Liesbosch en daarom zijn dan ook de meeningen over die beide zeer verdeeld: terwijl de een het eerste verre verkiest, zijn anderen van gevoelen, dat het Mastbosch de voorkeur verdient.

In den winter is dit stellig het geval; daar toch is het als het ware altijd zomer, omdat de denneboomen, waaruit dit bosch bijna uitsluitend bestaat, steeds hetzelfde zijn, en de grond er nimmer vochtig is.

Wat zijn ze statig, die hooge rechte sparreboomen met hun kruinen, als groote groene pluimenbundels. En hoe zachtweemoedig is hun ruischen, als een zoele zuidenwind door hunne takken speelt!

Men kan uren achtereen in dit bosch ronddwalen, zonder ooit hetzelfde pad te nemen, daar het geheel doorkruist wordt van smalle rechte lanen, waarvan er vier den naam van Eeuwigheids-laan dragen. Aan den zoom van het bosch vindt men het kasteel Bouvigne, dat uit de dertiende eeuw dagteekent en sedert lang het eigendom was van de familie Brandsma, die het echter den vorigen zomer verkocht heeft aan den heer De Bruyn, die het alleen zomers bewonen zal.

Een breede laan voert den wandelaar van daar langs de villa's Mariëndaal en Villa Maria naar Wörishofen een nieuwe aantrekkelijkheid en aanwinst voor Ginneken, dewijl deze stichting van Dr. Soer, die daar de geneesmethode van pastoor Kneipp op zijne patiënten in toepassing brengt, jaarlijks duizenden vreemdelingen derwaarts lokt. Ook een toko van den heer Pennock te Breda, een Oostersche open winkel, waar men zich letterlijk van alles kan voorzien, is, in verband met den toevloed van badgasten, gedurende de laatste jaren daar opgericht.

De boerenhoeve, die vroeger in het midden van het Mastbosch stond, en als boschwachterswoning dienst deed, is sedert eenige jaren gesloopt en vervangen door een fraai gebouwtje, in Zwitserschen stijl opgetrokken, en een breede laan voert van daar naar de halte van een miniatuur-tram, die gedurende de zomermaanden onophoudelijk heen en weder rolt tusschen de markt van Ginneken en den ingang van het Mastbosch.

Aan de achterzijde omvat dit bosch een uitgestrektheid van vele hectaren, die nog in volkomen natuurstaat verkeeren, en 't is daar, dat men het terrein voor de schietbanen van het groote garnizoen te Breda

[p. 216]

heeft ingericht. Zoo ver het oog reikt, ziet men daar niets dan wilde, woeste heide, die met haar eigenaardigen plantengroei, hare schakeeringen van licht en donker, ieder bewonderaar van echt natuurschoon weet te waardeeren.

mastbosch. ingang.

Daar het algemeen bekend is, dat de inademing van terpentijn-lucht, die in de dennenbosschen zoo overvloedig is, vooral voor longlijders genezende kracht bezit, treft men in de onmiddellijke nabijheid van het Mastbosch, behalve ontelbare pensions, verscheidene hôtels van den eersten rang aan, waarvan hôtel Mastbosch, Dennenoord en Duivelsbrug de meest bezochte zijn.

Het ulvenhoutsche bosch.

Een klein half uur voorbij Ginneken, den weg op naar Chaam, vindt men het kleine dorpje Ulvenhout, met het kerkje, zoo landelijk gelegen tusschen het schaarhout, dat op kleine walletjes, den weg ter weerszijden begrenst.

Op korten afstand van daar treft men een mooie, breede laan aan, met een slagboom, waarop een gekroonde F en het opschrift: ‘Nieuwe Dreef.’ Dit is de ingang van het Ulvenhoutsche bosch.

de boerderij van van haperen, met het bruggetje.

Hier heeft men weer dezelfde regelmatige vakken, dicht begroeid met veelal zware boomen van allerlei soort, wier gebladerte, licht en donker, bevallig geschakeerd wordt door het glazend zwart der bruine beuken, die hier vrij talrijk zijn. Toch is dit bosch lang niet zoo bekend en wordt niet zoo algemeen bezocht als het Lies- en Mastbosch, hetgeen ten deele hierin zijn oorzaak vindt, dat daar in de nabijheid geen spoor- of tramlijn is, zoodat het alleen te voet of per rijtuig bereikt kan worden en ten anderen doordien er ook geen uitspanning of geschikt koffiehuis bestaat.

En werkelijk dit is zeer te betreuren, want alle kenners van natuurschoon zijn van oordeel, dat onder de drie vermelde bosschen dit laatste het van de andere wint: het mooiste toch, dat het Lies- en Mastbosch ieder voor zich zelf aanbieden, vindt men in het Ulvenhoutsche bosch vereenigd.

Op korten afstand van de boschwachterswoning ontwaren we een nieuw gebouw. 't Is de stichting van eenige Rotterdamsche kindervrienden, welke daar in 1895 werd opgericht. Op den voorgevel leest men: ‘Rotterdamsche Gezondheidskolonie’ en dit verklaart de bestemming. Elken zomer omstreeks half Juni komen de eerste veertig zwakke of ziekelijke kinderen daar, om in deze heerlijke boschlucht kracht en gezondheid te erlangen, en elke zes weken worden dezen door een gelijk getal vervangen tot einde September toe.

mastbosch. boschwachterswoning.

Indien men van Ulvenhout naar Ginne ken wil terugkeeren langs een anderen weg dan den gewonen straatweg, slaat men aan de linkerzijde een landweg in, die door velden tot aan de rivier de Mark loopt. Deze passeert men door middel van een eigenaardig smal bruggetje, alleen voor voetgangers toegankelijk, en komt dan langs de prachtige boerderij van Van Haperen, welke ook tot de domeinen behoort, weer op de Bouvigne-dreef uit.

Dat toch allen, die natuurschoon zoo ver gaan zoeken, eerst wat meer in hunne nabijheid rondzagen, dan zouden zonder twijfel deze bosschen nog meer bezocht worden, dan nu reeds het geval is.