De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 19

[p. 153]

[Nummer 20]

Drie Amsterdamsche burger-weezen.
Naar de schilderij van Thérèse Schwartze, in het Rijksmuseum te Amsterdam.

Rijksmuseum, Amsterdam.
drie amsterdamsche burger-weezen, naar de schilderij van thérèse schwartze.

Er zullen onder onze lezers weinigen zijn, die niet eens een schilderij van bovengenoemde artiste hebben gezien of minstens in de couranten haar naam hebben vermeld gevonden als van een onzer beste en meest populaire portretschilders.

Moet toch, voor museum of gehoorzaal, de beeltenis geschilderd worden van een beroemd kunstenaar of geleerde, van een vermaard staatsman of ander hooggeplaatst persoon, dan wordt niet zelden mejuffrouw Schwartze met zoo een eervolle opdracht belast, want dan is men zeker een portret te zullen krijgen, dat van den geportretteerde een welgelijkend en smaakvol beeld geeft en tevens de omgeving, waarvoor het bestemd is, tot wezenlijk sieraad strekken zal.

Juist om het smaakvol geacheveerde, zwierig-voorname, dat nooit in ziellooze praalzucht ontaardt, het nimmer tot wufte modueusheid vervallend hoog-mondaine in haar opvatting, is Thérèse Schwartze de door onze aanzienlijken gevierde en veel gezochte portrettiste, wier talent een man als Alberdingk Thijm, zóó gevoelig voor het fijne en gedistingeerde, vooral waar het zich in kunst openbaarde, op den hem eigenen, hoofsch-eerbiedigen toon huldigde in een vers, dat zijn ‘grauwtjensman’ moest inleiden.¹⁾

Mejuffrouw Schwartze weet met haar artistiek-vrouwelijke intuitie precies wat haar modellen toekomt: ze weet houding en omgeving zóó te kiezen, dat er een mooi, voornaam-harmonieus geheel verkregen wordt en de kenmerkende eigenaardigheden van den geportretteerde het karakteristiekst en voordeeligst naar voren komen.

Wie haar lieve kinderportretten - waartoe behoort dat onzer koningin op ongeveer tienjarigen leeftijd - bewonderd hebben, weten wat gratieuze kopjes en bevallige, sierlijk en losgeschikte groepjes daarbij zijn; hoe kinderlijk blij en onbevangen de blauwe en donkere kijkers de wereld inblikken en ook, hoe het sommigen dier kleuters is aan te zien, dat ze heel goed weten, hoe mooi mama ze heeft opgesch[i]kt, en dat het geen geringe eer is, voor de

1) Jacob de Wit, de schilder der ‘grauwtjens’ in de Fransche Roomsche kerk te Amsterdam, gelijk Thijm hem noemt in zijn Verspreide Verhalen in Proza, derde deel.

[p. 154]

portrettiste der kleine Hoogheid te mogen poseeren. Want het zijn geen armeluiskindertjes, geen havelooze lompen-sinjeurs, die door Thérèse's vaardig en elegant penseel worden op 't doek gebracht, maar sierlijk uitgedoste freuletjes en jonkertjes, evenals haar vrouwenportretten meestal aanzienlijke, hoofsche dames in groot toilet voorstellen, dames, minzaam en deftiglijk neergezeten in zacht-fluweelen fauteuils, als ontvangend rustig en zonder verwondering de haar toekomende hulde van schoonheid en hooge geboorte. Ook mannen schildert zij, voorname, ernstig uitziende of kalm glimlachende heeren in onberispelijk zwart, mannen van stand en positie, en kunstenaars, en deftige geleerden, - maar steeds geeft ze rake karakteristiek, den geest van den mensch doende leven in zijn beeld, zonder den drang tot verzieling zóó ver te voeren, dat de evenwichtige verzorging der fraaie uiterlijkheid er onder lijden zoude.

Eenvoudiger modellen brengt Thérèse Schwartze eveneens met groote liefde in beeld; de hier bijgaande plaat is er een bewijs van: drie jeugdige meisjes zitten in de sober aangegeven gestichtskamer; ze dragen de dracht der Amsterdamsche burgerweezen: wit mutsje, witten halsdoek op zwart lijfje, half wit-en-rooden rok, welke kleuren klaar contrasteeren tegen de tonige omgeving. De aandachtige gezichtjes der kinderen zijn van ongezochten eenvoud; één leest er voor, een tweede is, luisterend, met eenig naaldwerk in de weer, de derde lijkt geheel oor voor de lezeres; links staat een werkmand, rechts ligt een soezende poes, zich blijkbaar veilig en op haar gemak voelend in het stille gezelschap der bezige meisjes.

Dit werk is van edelen eenvoud en geschilderd met de te waardeeren knapheid, die de kunstenares zich door nauwgezette studie en ijverig cultiveeren van haar natuurlijk kunnen heeft verworven.

M.V.