De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 19

[p. 97]

[Nummer 13]

DE MONTE CIMONE MET DE VIA GIARDINI.
Naar een schilderij van E.T. Compton.

[p. 98]

De glazen klok.
Naar Huan Mee.

Ik wed tien tegen een, voor zooveel als je maar wil.’

De jongste der twee heeren leunde achterover in zijn stoel en trok nadenkend aan zijn sigaret.

‘Veronderstel, dat ik het aanneem, hoe kun je het dan bewijzen?’

‘Beste Cherton, ik zou niet op het onderwerp teruggekomen zijn, veel minder zou ik er op wedden, wanneer ik het niet bewijzen kon, of er ten minste naar trachten. Nu, tien tegen een, neem je het aan?’

‘Ik ben niet rijk; zeg honderd gulden.’

‘Goed, ik zet er duizend tegen, dat ik een man zoo goed als dooden zal, alleen door de kracht van zijn eigen verbeelding.’

‘Neen, neen dokter, dat is niet juist. Ik geloof wel, dat er waarheid is in de oude geschiedenis van de proefneming met een man, die maar heel licht gewond was, doch zoo gebonden, dat hij zich niet verroeren kon en die meende, dat hij zijn bloed hoorde wegvloeien en daardoor stierf; maar ik houd vol, dat die man, van een hoogst zenuwachtig gestel, door de spanning zijner zenuwen aan hartverlamming overleed. Hij stierf feitelijk van vrees; jij daarentegen beweert, dat hij waarlijk stierf in een toestand van bloedverlies, niet van vrees.’

‘Juist, en de weddenschap is deze, dat ik een man eenvoudig door de kracht zijner verbeelding op het randje van den dood zal brengen, en hij zal alle verschijnselen vertoonen van de ingebeelde ziekte of ongesteldheid, en geen verschijnselen van zenuwachtigheid of hartverlamming.’

‘Maar het sujet moet sterk zijn en weinig verbeeldingskracht bezitten.’

‘Ja, je moogt hem zelf uitkiezen.’

‘Goed, dan ga ik er op in. Honderd tegen duizend. Wanneer zal de proefneming plaats hebben?’

De aangesprokene leunde in zijn stoel en stak langzaam een sigaar aan.

‘'t Is nu zes maanden geleden, Cherton,’ zeide hij, ‘sinds wij over ditzelfde onderwerp spraken. Toen was je ook van een andere opinie als ik, juist als van avond, en we lieten de zaak toen rusten.

Vandaag heb ik je met een bedoeling te dineeren gevraagd, met dezelfde bedoeling heb ik ons oud verschil van meening weer opgerakeld, om de proef op de som te nemen.’

‘Kan je dat dan doen?’

‘Ik heb er alles voor behalve het sujet. Je moet hem zelf kiezen om je te overtuigen, om zeker te zijn dat er geen knoeierij in 't spel is, want je zult zien, dat ik gelijk heb. Ik heb mijzelf beloofd deze theorie te bewijzen, nu ik door mijn erfenis meer geld kreeg dan ik noodig heb; je zult zien, dat ik geen onkosten heb gespaard. Je honderd pop zullen er toch ook aan bijdragen.’

‘Wanneer je wint!’

‘Ik zal winnen,’ zei hij, nadenkend langs zijn grijs puntbaardje strijkende. ‘Ga mede en zie eerst de toebereidselen, dan zullen we onzen patiënt gaan uitzoeken.’

De twee mannen gingen de kamer uit, de breede, gladgewreven gang door naar de achterzijde van het huis.

De gastheer bleef voor een ijzeren deur stilstaan, opende die met een kleinen sleutel, dien hij uit zijn zak haalde, drukte op den knop van het electrisch licht en liet zijn vriend binnenkomen.

De kamer had niets buitengewoons, behalve dat zij zeer hoog van zoldering was. De vloer was met een dik Turksch tapijt bedekt; in een hoek stond een kast en die maakte met een speeltafeltje en eenige stoelen 't gansche ameublement uit; maar in het midden was een groot voorwerp, dat de aandacht van den gast tot zich trok.

Het was een groote klok van doorzichtig glas, tien voet hoog met een doorsnede van omstreeks vijf voet. Zij hing aan stevige, dunne kettingen, die over katrollen liepen, in de zoldering bevestigd, zij zweefde even boven den grond en gaf een doffen klank, toen de dokter er tegen sloeg.

‘Daar,’ zei dokter Hasseldon, ‘daar, beste Cherton, is het toestel voor onze proefneming.’

‘Wat bedoel je?’

Dokter Hasseldon antwoordde niet, maar ging naar de andere zijde der kamer, drukte op een knop bij de deur en de klok zonk langzaam op het karpet.

‘Hier is de proef. Hier is wat ik bedoel,’ zeide hij. ‘Hoe lang, denkt ge, dat een man het in deze glazen klok uit kan houden vóór hij stikt door gebrek aan frissche lucht?’

‘Ik zou het niet zeker kunnen zeggen; een uur misschien.’

‘Goed. Let op.’

Hij drukte op een anderen knop.

‘Kijk naar het bovengedeelte van de klok, vlak onder den knop.’

De jongere man volgde de richting van zijn vinger en zag, dat een gedeelte van het glazen dak der klok, juist onder den ronden knop, geluidloos wegschoof, op de manier zooals men hooge vensters opent voor luchtverversching.

‘Hoe lang zal hij het nu kunnen uithouden?’

‘Wel, tot hij sterft van honger, zou ik zeggen.’

‘Je begrijpt het. Wij zullen ons sujet in de klok zetten, we zullen het aan zijn dom verstand brengen, - we moeten iemand hebben, die heel traag van begrip is - dat hij stikken moet, stilletjes de afsluiting openschuiven, zoodat hij meer dan genoeg lucht heeft en dan is het zoo goed als zeker, dat hij naar lucht zal snakken en door verstikking sterven, lang vóórdat hij zonder versche lucht zou moeten sterven.

Er zal niet aan te twijfelen vallen, want wij kunnen iedere beweging bespieden. Hij zal het eerst niets vinden, dan zul je zien, dat hij diep adem gaat halen en telkens zijne lippen bevochtigt; dan zal hij het meer gaan voelen, hij zal snikken en denkelijk gaan vloeken, terwijl hij zich verbeeldt, dat hij naar lucht snakt; hij zal met zijn vuisten tegen het glas aanslaan en ons smeeken hem te verlossen; dan zal hij overvallen worden door een doodelijke loomheid en slaperigheid en wij zullen de klok op doen rijzen, anders zou hij zich door zijn eigen domheid dooden. Het te zien zal wel eenige guldens waard zijn.’

‘Misschien,’ zei de andere ongeloovig. ‘Wij zullen zien.’

‘Ja, wij zullen zien. Nu gaan we iemand zoeken. Iemand zoo sterk als een os en met even weinig hersens.’

Een kwartier later reed een rijtuig voor de deur van het ‘Palace Theatre’ en er stapten twee heeren uit, die de verlichte vestibule den rug toekeerden, de straat over staken en in een der smerige stegen verdwenen van de beruchte wijk der Seven Dials.

‘Je moet zelf je man uitzoeken, Cherton, daarom heb ik je hier gebracht.’

‘Maar, beste vriend, is dat noodig? Je weet wel, dat ik je op je woord geloof en...’

‘Tut, tut, daar twijfel ik niet aan, maar als de proefneming van dezen nacht beschreven wordt, is het goed, dat we bewijzen kunnen, dat alle beetnemerij onmogelijk was. Je moet zelf onzen man uitzoeken. Kies nu maar, Cherton. Er zijn er genoeg om ons heen, die aan de vereischte voorwaarden voldoen. Genoeg met de kracht van een olifant en een heel klein beetje hersens.’

‘Die daar zou wel goed zijn,’ zeide Cherton en hij wees naar een geduchten reus, die tegen een lantaarnpaal leunde.

De man keek hem stuursch aan. Misschien dacht hij wel, dat wanneer de toegang tot de naastbijzijnde straten nog gesloten was, zooals vroeger, hij wel kans had gezien om voor een maand binnen te zijn.

‘Hij ziet er uit of hij een moord niet zoo heel erg vindt,’ fluisterde Cherton.

‘Ik ga hem dadelijk verlokken tot gewelddadigen straatroof,’ zeide de dokter met een stil lachje, en daarop zijn stem verheffend: ‘Best, oude jongen, we zullen aan den hoek van elkaar gaan. Ik ga verder naar het Embankment.’

‘Ik begrijp je niet,’ zeide Cherton.

‘Als je omziet,’ antwoordde de dokter, ‘zul je wel bemerken, dat onze waarde vriend mij in het oog houdt. Voorzichtig, laat hem niet bemerken, dat je naar hem kijkt.’

‘Ja, hij staat in de schaduw.’

‘Hij zal mij volgen naar het Embankment en mij denken te berooven, maar dat zal hem tegenvallen. Nu heb je niets anders te doen, Cherton, dan in een rijtuig te springen en naar mijn huis te rijden. Ik zal met onzen vriend binnen een half uur volgen. Wanneer je nog iemand anders wil hebben, bedenk je dan nu, maar ik geef je mijn woord van eer, dat ik dien boef nooit vroeger gezien heb. Ben je tevreden? Goed dan, tot straks. Hier is je rijtuig. Binnen een half uur....’

‘'t Is gevaarlijk, dokter.’

‘Volstrekt niet,’ antwoordde hij lachend. ‘Spring er in. Tot ziens!’

Hij rijtuig reed voort en Arthur Cherton leunde in een toestand van onderdrukte opgewondenheid achterover, zich afvragende wat er verder zou gebeuren.

In een kwartier had hij het huis van den dokter bereikt, hij betaalde den koetsier en merkte terwijl op, dat een klok in de nabijheid het halve uur sloeg. Tegen twaalf uur zou zijn vriend er zijn. Vóór dien tijd hoorde hij wielgeratel, een ander rijtuig kwam snel aanrollen en hield op, juist waar hij stond.

‘Precies op tijd, hé?’ riep dokter Hasseldon, die vlug uit het rijtuig sprong.

‘Waar is hij?’

‘Binnenin. Kom er uit!’ riep hij, zich naar het rijtuig wendend, en de man van de Seven Dials kwam er langzaam uit en besteeg aarzelend de stoep van het huis.

Daarop reed het rijtuig weg, de drie mannen gingen naar binnen en stonden spoedig in het vertrek, waar de groote glazen klok aan de zoldering zweefde.

De patiënt voor de proefneming scheen verschrikt en versuft en zonk dadelijk brommend op een der stoelen, de dokter ging naar de kast, mengde iets in een glas en gaf het hem.

‘Drink dat uit,’ zeide hij en de man gehoorzaamde hem werktuiglijk.

Hij scheen op eens weer het vermogen over zichzelf terug te krijgen en keek loerend om zich heen.

‘Beter, niet waar?’ vroeg dokter Hasseldon.

‘Waar voor den duivel ben ik?’

‘Heel veilig, vriendlief. Je wacht alleen maar op de politie. Doe je linkerhand eens open. Wat heb je daar? Een stuk van mijn gouden ketting. Dat heb je mij afgenomen en ik heb een schram in mijn gezicht en een slag met een ploertendooder op mijn schouder gekregen. Dat beteekent straatroof en geweldpleging, dat geeft zeven jaar.’

De dokter keek hem strak aan, terwijl hij sprak en de man schokschouderde, alsof die woorden hem veel te binnen brachten.

‘Dat kunnen we je wel afnemen,’ ging hij voort, den man bij den pols grijpende en hem den ploertendooder afnemende; daarop bleef hij hem aankijken en zeide nog eens nadenkend:

‘Zeven jaar gevangenisstraf!’

De man drukte de lippen op elkaar en zijne halfgesloten oogen gluurden onderzoekend door de kamer.

[p. 99]

‘Probeer het niet,’ zeide dokter Hasseldon, zijn gedachten radende, ‘probeer het niet. Als je het doet, schiet ik je neer,’ en hij trok uit zijn zak een fraai met zilver beslagen revolver.

‘Ik word net zoo lief neergeschoten, als dat ik me hier vandaan laat halen,’ bromde de man heesch.

De dokter schudde het hoofd.

‘Ik zal je een kans geven,’ zeide hij zachtjes, ‘ik zal je van twee uitersten laten kiezen.’

‘Van twee wat?’

‘Van twee dingen. Je kan zeven jaar gevangenis krijgen of je kan mij helpen om een proef te nemen en over een paar uur met vijf gulden in je zak dit huis verlaten.’

‘Wat moet ik doen?’

De dokter ging de kamer door, gevolgd door de loerende oogen van den man. Hij stak een kaars aan, die op den schoorsteenmantel stond en zette er toen een waterglas over heen. Na eenige seconden verflauwde de vlam, en ging toen uit.

‘Zie je dat, mijn vriend?’

‘Ik heb oogen, is het niet?’

‘Zeker, geen mooie oogen, maar toch oogen. Nu, die kaars ging uit, omdat een licht lucht noodig heeft om te branden, zooals een mensch lucht noodig heeft om te kunnen ademhalen.’

Hij drukte op den electrischen knop en de klok zonk langzaam op den grond.

‘Nu is al wat je voor je vijf gulden te doen hebt, dit: een paar uur op je gemak in die klok gaan zitten,’ en hij sloeg er met zijn vuist tegen vóór zij den grond bereikte, zoodat zij weer haar doffen klank deed hooren.

‘Als ik gek was,’ zei de kerel stuursch.

‘O, zooals je wilt. Bel maar even, Cherton, dan kan er iemand om de politie gaan.’

‘Een oogenblik, meester, wacht een oogenblik. Wat wil je eigenlijk?’

‘Dat heb ik je al gezegd, ik heb je noodig en je kunt vijf gulden verdienen,’ en de dokter telde het geld uit op een der lederen stoelen.

‘En krijg ik het geld, als ik dood ben?’ viel de man sarcastisch in.

‘Dwaasheid. Wij blijven voortdurend hier, en ik denk toch wel, dat je een stuk glas zou kunnen breken als je er uit wilde komen en wij wilden dat niet, hé?’

De man gaf zijne vaste overtuiging te kennen, dat er geen glas gemaakt was, wat hij niet breken kon.

‘Nu dan, ja of neen; vijf gulden of zeven jaar.’

‘Zult ge me laten gaan?’

‘Zeker. Daar is de klok. 't Is halféén; om halfdrie zul je weer op straat staan.’

‘Goed, en ik krijg het geld?’

‘Ja. Trek je schoenen uit.’

De man gehoorzaamde langzaam en verwonderd.

‘Leeg nu je zakken.’

‘Mag ik rooken?’

De dokter dacht even na en knikte ‘ja.’

De man legde een wonderlijke verzameling op een der stoelen, waaronder ook een sierlijk inbrekerswerktuig van staal, en de dokter liet de klok weer naar de zoldering rijzen. Hij nam den man bij den pols en bracht hem er onder.

‘Geheel normale pols,’ zeide hij. ‘Wij konden geen beter sujet vinden. De man weet evenmin van zenuwen als een keukentafel.’

De man stak zijn pijp aan en zette zich op een kussen, dat voor hem op den grond was gelegd.

Hasseldon drukte op een knop en de klok zonk langzaam neer. Hij drukte nog eens en geruischloos schoof een gedeelte van boven open; de blauwe tabaksrook ontsnapte door de opening en de kamer vulde zich met de leelijke lucht van goedkoope tabak.

‘Nu zullen we zien,’ zeide hij fluisterend, opdat het geluid niet tot den gevangene zou doordringen. ‘Vooreerst zal er niets te zien zijn, laten we wat kaart gaan spelen.’

Hij trok de kleine tafel tusschen hen in, maakte grog klaar en schudde de kaarten.

De gevangene zat naar hen te kijken, terwijl hij kalm zijn kort pijpje rookte.

't Was een hoogst zonderling en akelig schouwspel, de man, die stil en onbeweeglijk in de glazen klok zat, en de twee anderen, die kaart speelden en fluisterend over hun spel spraken.

De gevangene stond op en drukte zijn gelaat stijf tegen het glas om naar hen te kijken.

‘Pas een kwartier, Cherton, en reeds wordt hij onrustig.’

‘Gekheid, hij interesseert zich voor ons spel, dat is alles. Troef.’

‘O, goede hemel!’

De schreeuw kwam van de deur. Er stond een meisje, die hen met verschrikte oogen aanstaarde en, toen zij opzagen, zenuwachtig begon te lachen en flauw viel. Met een onderdrukte verwensching sprong de dokter op, nam haar in zijn armen en droeg haar de kamer uit. Binnen vijf minuten was hij terug.

‘Die verwenschte nieuwsgierigheid,’ zeide hij. ‘'t Was een der dienstboden, ik denk, dat wij de deur hebben opengelaten. Al zoo dikwijls zijn zij gewaarschuwd hier niet te komen, deze zal er wel genoeg van hebben. Willen we doorspelen?’

‘Onze gast schijnt er plezier in te hebben,’ zeide Cherton, naar den man ziende, die stond te grijnslachen.

‘Ja, juist iets voor een van zijn soort. Een vrouw verschrikken of iemand neerslaan zal zeker op zoo'n schavuit vermakelijk werken. Nu, speel door.’

Zij speelden, tot de dokter een kreet uitte.

‘Kijk!’ zeide hij, naar de klok wijzende.

De man liep als een gevangen dier in het rond en likte voortdurend aan zijn breede dikke lippen.

‘Wie heeft gelijk?’ riep de dokter, zijn kaarten op zijde werpende en zijn stoel dichter bij het slachtoffer schuivende.

De gevangene drukte zijn gezicht tegen het glas en trok toen met een woeste beweging de das van zijn hals.

‘Wie heeft gelijk, Cherton?’

‘Nog niemand. Dat is de natuurlijke woede van iemand, die opgesloten is. Er zijn geen verschijnselen van verstikking.’

‘Wacht en zie,’ antwoordde hij vroolijk; ‘wacht en zie. Hij zal dadelijk naar versche lucht gaan snakken en hij heeft die in overvloed.’

‘Zenuwachtige opwinding. Het is onmogelijk, dat iemands verbeelding hem de verschijnselen leert, waar hij niets van weet.’

Dokter Hasseldon's oogen schitterden.

‘Wacht en zie, Cherton; bij alle goden, ik zal je vannacht overtuigen! Kijk eens naar de wijze, waarop hij adem haalt.’

Zij keken beiden naar den gevangene.

De pijp was uit zijn hand gevallen en het glas was beslagen door den hangenden rook. Hij leunde tegen een der wanden, en hij haalde moeilijk en met schokken adem.

‘Kijk naar hem, Cherton.’

‘Ja, je hebt gelijk,’ zeide zijn vriend haastig. ‘Ik geef toe, dat je gewonnen hebt. Laat hem er uit, den armen kerel, hij zal doodgaan van angst.’

‘Je geeft toe, dat ik gelijk heb?’

‘Ja, ja, laat hem er uit.’

‘Hem nu al er uitlaten? Gekheid! Er is tijd genoeg, beste jongen. Drink eens, je kijkt zoo benauwd.’

‘Benauwd, 't is afschuwelijk.’

De dokter lachte bedaard. ‘Wat een verbeelding,’ zeide hij zachtjes. ‘Onze gast doet zich zelf stikken, omdat hij denkt niet te kunnen ademhalen, en jij maakt je zelf ziek, omdat je verbeelding de zijne volgt. Kijk, hij heeft er bijna genoeg van.’

De man in de klok kroop rond als een dier, dat op sprong staat, en vloog toen, in wanhoop, tegen de wanden van de klok, sloeg met zijn vuisten tegen het dikke glas, dat een dof geluid maakte onder zijn slagen. Zijn vuile nagels krabden tegen de gladde oppervlakte, en zijn oogen schenen uit hunne kassen te zullen springen, terwijl hij zijn handen boven zijn hoofd ophief en ze telkens weer tegen de klok deed bonzen. Toen wankelde hij en zwaaide heen en weer.

‘Het stadium van verdooving, Cherton.’

‘Genoeg, dokter, genoeg, maak er in 's hemels naam een eind aan. 't Is vreeselijk!’

‘Ik geloof, dat ik mijne theorie bewezen heb,’ zei dokter Hasseldon langzaam, terwijl hij opstond en een sigaar aanstak. ‘Je kunt nu wel gelooven, Cherton, dat hij binnen een half uur dood is. Gedood door zijn eigen verbeelding.’

‘Ik kan alles gelooven,’ zeide Cherton huiverend, want de gevangene, tegen den wand der klok leunende, scheen reeds dood te zijn. ‘Laat hem er uit, hij heeft zijn geld verdiend en jij hebt je weddenschap gewonnen.’

De dokter ging naar het electrische bord met knoppen, en de gevangen man gleed van den gladden wand der klok als een beweginglooze massa op het karpet.

‘Hij is gevallen!’ riep hij opgewonden.

‘Doe dat helsche ding toch naar boven gaan!’

De dokter staarde naar den top van de klok.

‘Goede hemel!’ riep hij uit.

‘Wat is er?’

‘Het is geen verbeelding! Hij stikt wezenlijk! Toen die dwaze meid flauw viel, heeft zij aan den ketting getrokken, naar het schijnt; de opening is gesloten. De proef is mislukt.’

‘Gesloten!’

‘Ja. de verschijnselen waren wezenlijk, geen verbeelding; zie je niet, dat de klok dicht is? Kijk eens, wat dikke wasem er op het glas staat.’

‘Maar trek ze dan op, trek ze dan toch in God's naam op!’

‘Zij wil niet. De meid heeft iets gebroken, toen zij viel. Ga weg, we moeten hem er uit halen of hij zal sterven. De weddenschap is uit. Wend je gezicht af.’

De dokter nam het breekijzer van den stoel, vloog door de kamer en sloeg het met volle kracht tegen de glazen klok. Zij weerstond den eersten slag, maar bij den tweeden kwam er een scheur in en toen vlogen de splinters rond, terwijl de dokter voort bleef slaan. Een scherf wondde zijn wang, maar hij sloeg er geen acht op, een scherpe hoek bezeerde zijn arm, toen hij zich boog om den gevangene er uit te halen, en te zamen begonnen zij hem bij te brengen.

‘Hij is in orde,’ zei de dokter spoedig, terwijl hij opstond en droevig de verwoesting bekeek. ‘Hij heeft een ijzeren gestel. Gelukkig voor hem en voor ons.’

‘Is hij bepaald weer in orde?’

‘Ja, geheel en al. We zullen een ander sujet moeten vinden. Ik denk niet, dat hij het nog eens zal willen doen.’

‘Even als ik. Voor geen millioen, al heb je duizendmaal gelijk.’

‘'t Is alles de schuld van die verwenschte meid!’ riep de dokter woedend.

‘Ik heb de vijf gulden verdiend, is 't niet, heeren?’

Dokter Hasseldon keek naar den man, die zich in eene zittende houding had opgericht en nog zwakjes heen en weer zwaaide.

‘Ja, dat is in orde. Hier heb je ze.’

‘En van mij krijg je er ook vijf,’ riep Cherton met een zucht van verlichting; ‘daar, drink dien brandewijn uit.’

‘Mooi!’ riep de man, het glas vattende: ‘dat is wat je 'n goeien avond noemt!’

Alb. S.