Een onvrijwillige wegwijzer. -
Daar deze gravure vervaardigd is naar een schilderij van Meissonier, zal zij allicht nog meer de aandacht trekken, dan wanneer er een minder bekende naam onder stond. De schilderijen van den Franschen artist, die tusschen de jaren 1830 en 1840 te Parijs met moeite zijn brood verdiende met illustreeren, werden vijftig jaar later met haast fabelachtige sommen betaald. Zoo bracht zijn schilderij ‘1807,’ Napoleon in den slag bij Friedland voorstellende, 300.000 franks op.
Toch kan Meissonier niet onder de allergrootsten worden gerangschikt. Hij was een realist in den vollen zin van het woord, een buitengewoon scherp waarnemer, die ook de vaardigheid bezat, het geziene uiterst getrouw weer te geven; - maar alleen het geziene, het uiterlijke. Tot de ziel van zijn sujetten doordringen kon hij niet. Daarom zijn zijn beste schilderijen genrestukken, waarbij hij zich bepaalt tot het weergeven van niet dramatische gebeurtenissen.
Natuurlijk is bij een kunstenaar van Meissonier's kracht het uiterlijk waarneembare meesterlijk geschilderd. De kostumes van zijn historische genrestukken zijn met pijnlijke nauwkeurigheid weergegeven, en zij zitten den menschen werkelijk als aan het lijf gegoten. Even conscientieus is het landschap en iedere kleinigheid behandeld.
Wie onze gravure, waarvan het origineel tot Meissonier's beste werken behoort, nauwkeurig beschouwt, zal daarin alle uitmuntende qualiteiten van den meester, maar daarnaast ook zijn zwakke zijde ontdekken. De heele gebeurtenis, die geen toelichting behoeft, is zóó voorgesteld, dat iedere gestalte schijnt te leven, geen onnatuurlijke houding of gebaar valt waar te nemen, elke uniform niet alleen - als bij zooveel andere historiestukken - trouw gekopieerd is, maar ook past bij de persoonlijkheid, die ze draagt. Als honderd menschen hetzelfde kleed dragen, draagt toch ieder het anders. Dat kunnen wij in het leven dagelijks waarnemen, op schilderijen enkel bij de werken van meesters.
Minder gelukkig toont Meissonier zich hier in de uitdrukking van het zieleleven. Wij hebben wel levende menschen vóór ons, maar missen de bij de gebeurtenissen passende spanning in hun trekken en in hun heele wezen. Veranderen wij de kostumes, dan zien we een braven landman, die een vreedzaam reisgezelschap voorkomend den weg wijst. Van den vreeselijken ernst van den oorlog gevoelen wij weinig, in weerwil van de minutieuze nauwkeurigheid, waarmee de situatie is afgebeeld.