De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 17

[p. 361]

[Nummer 46]

meisjeskop, naar de schilderij van jean jacques henner.

[p. 362]

De Van Randerberg's,
door
Julie Russel.
(Vervolg.)

Piet, wat heb je met je smaak aangevangen al den tijd, dat ik je gekend heb? riep Van den Oudenburg uit, toen hij de kunstvoorwerpen zag, door den conservator verzameld gedurende de twee maanden, dat hij verloofd was.

Het jonge echtpaar Van den Oudenburg was zoo net teruggekeerd van de bruidsreis naar Zwitserland en Italië, en kwam nu van Amsterdam, waar ze eenige inkoopen waren gaan doen. De doctor had hun verzocht de woning te komen bezichtigen, die hij meende te huren. Hij toonde zijn bezoekers het moois, dat hij hier en daar ontdekt en gekocht had: kunstige bronzen beeldjes, een schoorsteen-garnituur in verguld koper, een rozenhouten werktafeltje Louis XVI, en allerlei fraai antiek porselein, waaronder Sèvres, lose en doorschijnend gelijk Rosa's oorschelpjes.

‘Vindt u het ook mooi, Emma?’ vroeg hij, bezorgd of zijn smaak en keuze zijn verloofde zou bevallen.

‘Juist wat Rosa graag ziet,’ antwoordde ze. Het huis viel erg mee. Daarop kwamen Rosa en mevrouw Van Randerberg kijken en bewonderden het zeer. Tegen Nieuwjaar kregen deze een uitnoodiging om de woning, die nu ingericht was, in oogenschouw te nemen. Dezen keer maakte Petra het uitstapje mee. De wind had de laatste bladeren van de boomen en struiken verdreven en daardoor de villa van rooden baksteen van haar voornaamsten tooi beroofd. Maar de winter had de grauwe paden, dorre grasperkjes en ledige bloembedden met een zacht, wit tapijt bedekt, en zond zijn zonnetje om de roode muren en heldere ramen te doen schitteren. Een aangename warmte kwam de binnentredenden tegen, toen de deur geopend werd; en zelfs de kieskeurige en, tot groot verdriet harer mama, prachtlievende Petra, uitte een kreet van verrassing, toen ze uit de goed verzorgde gang in het openstaand salon blikte. Alles verwierf haar goedkeuring: het verlakt ameublement, de fijne witte gordijnen en de eenvoudige en smaakvol gedrapeerde overgordijnen, het mollige vloertapijt, de verlakte bloemenstandaard, die op bewoners wachtte, en de kleine snuisterijen op étagère en schoorsteenmantel. Aan den muur hingen naast eenige gravures en schilderijen van goede meesters de portretten in olieverf van Deksel's ouders: majoor Deksel en echtgenoote. Rosa zocht er tevergeefs de trekken van haar aanstaande in terug. Alleen van de moeder scheen hij de vriendelijke oogen geërfd te hebben.

De gezellige eikenhouten eetkamer, die op het salon volgde, zag door haar twee tuindeuren op een veranda, die van voren open was en wier glazen dak het morgenzonnetje vrijen toegang verleende in het vertrek, dat tevens tot huiskamer zou dienen. Een verzameling gemakkelijke leunstoelen, vroolijke wollen gordijnen aan de ramen, een dik, warm karpet en een groote kachel, die helder brandde, maakten de kamer zoo comfortabel, dat de verloofde lachend haar vrees te kennen gaf, dat de doctor geen te beste gedachte van haar werklust had en meende, dat ze erg op haar gemak gesteld was.

De groote voorkamer op de eerste verdieping was tot bibliotheek en studeerkamer ingericht, en, daar ze door haar drie vensters een goed uitzicht op de stad verleende, ook bestemd om desverlangd als zitkamer gebruikt te worden. Hier ook zag een kringetje fauteuils, om den flikkerenden haard geplaatst, er uitnoodigend uit.

‘Doctor! doctor! ge hebt de zuinigheid vergeten!’ vermaande mevrouw Van Randerberg, toen ze den keurigen, in het salon zelfs weelderigen inboedel in oogenschouw genomen had.

‘Als Rosa maar tevreden is,’ zei de toegesprokene verheugd, terwijl hij zich in de handen wreef van genoegen, bij ieder blijk van tevredenheid of bewondering, dat het jonge meisje gaf.

Den eersten Februari was de bruiloft. Ze was zoo eenvoudig mogelijk. De verwanten van Mon Repos hadden bedankt. Van de zijde des bruidegoms waren twee zijner vrienden en zijn oom en tante: de ontvanger Deksel en diens echtgenoote. De ontvanger was voogd geweest van de twee kinderen zijns broeders, en aan zijn goed bestier hadden de conservator en diens zuster, die in Indië gehuwd was met een officier, de vermeerdering van hun fortuintje te danken.

De oom had zijn neef een zilveren theeservies ten geschenke gegeven. Deze zeide, toen de kist met het huwelijkscadeau op zijn kamer was gebracht en werd uitgepakt: ‘Net iets voor Rosa om alle middagen thee uit te schenken.’

‘Alle middagen thee uit te schenken!’ herhaalde de oom met een lang gezicht, terwijl hij keek naar het zwaar verguld servies, dat door tante Deksel slechts op hooge feestdagen, of als ze een groote theepartij hield, uit de zilverkas gehaald werd. ‘Dat is het beste spul van je tante.’

‘Ja, maar oom, voor Rosa, daar kan iets toch niet gauw te mooi voor zijn,’ pleitte doctor Deksel.

‘Dat is waar, Piet. Maak het maar mooi, maak het maar mooi. Me dunkt, we moesten eens gaan kijken naar iets anders nog voor de theetafel van die aardige Rosa. Dit is eigenlijk een geschenk van je tante.’

‘Hoe komt je aanstaande aan al die groote kennissen?’ zei Petra bij het vernemen, dat de rijke fabrikant Verstraeten en een bekend advocaat uit Amsterdam de getuigen van den bruidegom waren. ‘Dat had Amour moeten weten.’

Amour hoorde dit eerst later tot haar innige spijt, want Verstraeten was een jonge weduwnaar met één kind, en de advocaat was ongehuwd.

De bruid had voorgesteld geen huwelijksreis te maken, en de conservator vond dit opperbest; ze wilde den eersten tijd van haar huwelijk niet tusschen vreemden doorbrengen, zeide ze, toen Petra uit alle macht en de andere zusters zwakjes protesteerden tegen dit met alle gebruiken strijdige plan. Ze verlangde niet door grinnekende kellners en glimlachende nieuwsgierigen aangegaapt te worden, verklaarde ze.

‘De menschen zullen denken, dat je het uit zuinigheid doet,’ zei Petra.

‘Uit zuinigheid!’ herhaalde Rosa. ‘Wel, laat ze denken wat ze willen.... Daarbij, is die gedachte zoo kwaad? Ik stel me voor, heel zuinig te worden.’

Zij zag in, dat ze dat zou moeten zijn, wilde ze orde houden. De doctor, hoe weinig hij ook voor zijn persoon verlangde, had een menigte kleine liefhebberijen, waar veel geld aan ging. Hij was geabonneerd op alle mogelijke geleerde tijdschriften, schafte zich alle boeken aan, die uitkwamen over natuur- of oudheidkunde of over wat hij dacht, dat belangrijk voor hem was; was lid van verschillende dure genootschappen en zeer vrijgevig voor de vele armen en de menigvuldige liefdadige vereenigingen, die aan de deur van den edelmoedigen doctor Deksel aanklopten.

‘Het aanstaande jaar maken we onze bruidsreis, niet waar, Piet, als we oud-gehuwden zijn.’

‘Ja, Rosa,’ zei de conservator, zooals op alles, wat zijn aanstaande voorsloeg.

‘Dan gaan we de kunstschatten van Italië en zijn blauwen hemel en de heerlijke Eeuwige Stad zien,’ vervolgde ze.

Zooals meestal, dreef Rosa van Randerberg haar wil door. En in den namiddag van den eersten Februari nam ze afscheid van het geliefd Waldenhof en zijn bewoners, en hoopvol en blij te moede, na de traantjes afgeveegd te hebben, die bij het vaarwel aan de dierbare ouders gestort waren, zat ze naast haar echtgenoot in het rijtuig, dat haar naar het station voerde, en ging ze een toekomst te gemoet, die haar nog rooskleuriger toescheen dan de onbezorgde, gelukkige jeugd, onder de beschermende vleugelen van de beste der vrienden doorgebracht.

De kleine, roode villa scheen haar een Eden, toen ze aankwam. Het licht uit de gang scheen helder op het hard bevroren grintpad, en straalde, toen de deur werd open gedaan, in vollen glans op de jonge vrouw, die op de hand van haar echtgenoot geleund, uit het rijtuig stapte. Ze ging vlug naar binnen.... In de gang stond, witgemutst en geschort, Mieke, een vroegere beschermelinge uit Beekvliet, die de laatste drie maanden bij de meiden van het landgoed was in de leer geweest. Kraagje en voorschoot glansden niet meer dan de roode wangen van het kind van Limburg. Tegenover haar stond Mieke, nummer twee, of tante Mieke, die haar nichtje was gaan helpen en gezelschap houden gedurende de drie dagen, dat deze alléén zou zijn in het vreemde huis. Had de jonge Mieke het toilet aangetrokken eener Hollandsche dienstbode, de oude Mieke had haar verschillende lagen breed geplooide, ruwe wollen stof, haar stemmig zwart merino's kleed, en haar groote witte muts, met kanten, linten en krans van bloemen versierd, behouden.... Beide vrouwen wachtten nu den nieuwen meester en de meesteresse op.

Buigend en een welkomstgroet stamelend, bood het blozend meisje haar huwelijksgeschenk aan: een ingeraamd doek, waarop met zijde een spreuk geborduurd was, - een voortbrengsel van de schoolzusters van Beekvliet, die door Mieke waren geraadpleegd.

Knikkend en nijgend en glimlachend deed nu de oude Mieke een stap voorwaarts met een pot bloeiende chrysanthemums in de hand. Tante en nichtje hadden ze na lange beraadslaging bij een naburigen bloemist gekocht.

Rosa veegde een traantje weg bij het ontvangen der hulde van deze nederige vr enden uit Beekvliet, die haar zoo trouw naar Leiden gevolgd waren, en haalde nog juist bijtijds de hand van den doctor in, die reeds halverwege was op den weg naar den zak, naar de beurs; ze wist, dat geld een krenkende betaling was voor de toegenegenheid van de trouwe, aanhankelijke Limburgsters.

Een half uur later zat de jonge vrouw in ochtendjapon, en haar echtgenoot in huisjas en op pantoffels aan de feestelijk getooide theetafel, die zwoegde onder het zilver en het fijne porselein, dat er onder toezicht van den conservator reeds den vorigen dag was op geplaatst, en door Mieke en haar tante gepoetst en opgewreven, en nogmaals gepoetst en opgewreven en bewonderd was.

‘Nu zit ik in mijn huis, aan mijn tafel en zet thee voor mijn man!’ riep Rosa uit, in de handen klappend. ‘Alles is mijn! Alles! Ook gij, Piet! Niemand heeft rechten op je, dan ik! De mijne zijt ge geheel en al!.... En ik ben geheel van u,’ zei ze vleiend.

VI.

Twee jaren waren voorbijgegaan sedert Rosa's huwelijk en hadden op Waldenhof een derde plaats leeg gemaakt: Mina was naar den Carmel gegaan.

‘Mama,’ zei ze, toen Rosa als gelukkige moeder den tweeden zomer, dat ze getrouwd was, naar Waldenhof was gekomen, waar de grootouders ook dikwijls een kindermeid met een kleinen erfgenaam van Wellburg zagen, ‘de goede God heeft zoo goed gezorgd voor twee van uw kinderen. Ge mocht Hem er ook wel één geven, en me naar het klooster laten gaan.’

‘O, Mina! Gij, mijn steun!’ riep mevrouw Van Randerberg bedroefd uit. ‘Ik heb je zoo noodig. Twee zijn er weggevlogen uit het nest; wie kan zeggen, dat de anderen hier zullen blijven? Ik had steeds gehoopt, dat gij mij niet zoudt verlaten. En Petra geeft mij zooveel zorgen! Ze hoort zoo gaarne de hulde, die de wereld haar ontluikende schoonheid brengt.... Kunt ge dan ten minste niet nog wat wachten?’

‘Moeten we Onzen Lieven Heer dan die jaren geven, waarin de wereld zich van ons schijnt af te trekken, mama? Mijn grootmoedige mama, kunt ge den goeden God dan

[p. 363]

niet een offer brengen, gij, die er dagelijks brengt voor uw kinderen?’

‘Ge weet niet, wat ge vraagt, Mina... Maar als God u roept,’ zei ze, haar met tranen overstroomd gelaat in de handen verbergend, ‘het zij dan zoo!’

‘Maar, Mina, gij de mooiste van ons allen, ge wilt dan werkelijk uw lief gezichtje verbergen achter een sluier?’ riep Petra verrast uit bij het vernemen van het voornemen harer zuster.

‘Ik wilde, dat ge de waarheid spraakt, want Onze Lieve Heer moet het beste hebben, Petra,’ antwoordde haar zuster ernstig.

‘Ik hoop nu maar, dat de uittocht uit Waldenhof hierbij blijft,’ zei de heer Van Randerberg, de twee jongste zijner dochters en Paula aanziende. ‘In iedere familie moeten zoo'n paar beschikbare tantes zijn.’

‘Ja, papa, een paar. Juist een paar, papa!’ riep Petra uit. ‘Mij, hoop ik, dat gauw iemand komt halen! Maar Thérèse en Paula zijn geknipt voor oude vrijsters.’

‘Wij blijven bij u, papa!’ riepen de laatsten.

‘Is dat gemeend?’ riep mevrouw, weemoedig een blik slaande op de twee meisjes.

Paula kleurde en zweeg.

‘We moeten wel, mama. Daar komt ons immers niemand halen,’ antwoordde Thérèse lachend.

Drie maanden daarna verliet Mina het ouderlijke huis om het nooit weer te betreden. Zij nam het kleed aan der dochteren van de H. Theresia, en in haar kloostercel bad ze Gods zegen af over de dierbaren thuis.

Rosa was met man en kind voor den tweeden keer in het laatste half jaar op Waldenhof; ze wilden er de Kerstdagen doorbrengen. Het oude huis had veel van zijn vroolijkheid verloren. Er waren slechts twee der jonge meisjes daar, om het groote feest te vieren: Paula en Thérèse; en de altijd opgeruimde en blijmoedige Rosa met haar dochtertje Dina was een verschijning nog welkomer dan anders. Wellburg was ook uitgestorven. Het werd slechts bewoond door de dienstboden. Emma was sukkelend geweest den heelen zomer, en de geneesheer had voor den winter een zachter klimaat aanbevolen. Men besloot in Nizza te overwinteren, en wijl Emma niet wilde scheiden van haar twee kinderen, en de douairière nog minder het gezelschap van haar kleinzoon en van haar kleindochter, als dat van Max en van haar schoondochter kon ontberen, vertrok de heele familie, met inbegrip van Petra, die men had uitgenoodigd mee te gaan.

Petra was een ontluikende rozeknop en beloofde als roos nog meer. Zelfs boven Mina's schoonheid zou ze uitgeschitterd hebben, als deze thuis ware geweest. Ze was er zich wel van bewust, en nam als een haar toekomende cijns den wierook aan, dien de wereld haar toezwaaide.

‘Emma, als gij niet wilt komen, omdat ge nog te zwak zijt, zooals ge zegt, laat dan Petra deelnemen aan het bal,’ pleitte voor de tweede maal Amour, die haar nichten trachtte te overreden, een danspartij in het casino bij te wonen.

Amour was nu dertig, en de toeneming harer jaren had geen verhooging harer bekoorlijkheid ten gevolge gehad, of het moesten de kunstrozen zijn, die op heur haren prijkten. of de loodkleurige schittering, die van de laag poeier op haar gelaat uitging. Haar tong was nog scherper geworden en haar oogen keken nog katachtiger dan vroeger. Een kleine verontschuldiging had de freule er voor, dat ze zoo bijzonder venijnig was in den laatsten tijd. Sedert twee jaar had ze geheel Europa doorreisd, was ze van badplaats naar badplaats getrokken, drie maanden had ze zich doodelijk verveeld in een onzindelijk pension te Rome, en nog had zich geen dinger naar haar hand aangeboden.

Van dat pension had ze daarenboven een zeer slechte herinnering aan het mannelijk geslacht meegenomen. Ze had er een Engelschman aangetroffen, toevallig ook haar tafelbuur, die met haar overeenstemde in de groote airs, die hij zich gaf, in het gedurig smalen op de keuken der inrichting, en op de weinige genoegens, die het vervelende Rome, zooals ze het noemden, aanbood. Alle avonden speelde hij kaart met haar, en dat geregeld op haar kosten. Amour ergerde zich niet weinig over haar dagelijksche verliezen; maar één troost had ze: hoe meer ze verloor, des te vriendelijker en beleefder werd haar vis-à vis. Vragen zou hij haar, daar was ze vast van overtuigd; nog nooit had een heer zooveel beleefdheden voor haar gehad. Veel fortuin had hij misschien niet, zijn schoenen zagen er soms verdacht uit en zijn linnen was niet al te helder, maar men kon niet weten, die Engelschen zijn zoo zonderling. Hij maakte een onberispelijke buiging, glimlachte allerliefst, en was steeds vol oplettendheid voor dames en bijzonder voor freule Van Randerberg. Ze had wel gehoord, dat de Engelschen erg stijf waren op het vasteland, en bijzonder die van voorname afkomst; maar daarvoor zullen het niet allen zijn, zeide ze zich.

Haar papa, die haar op de reis naar Rome vergezelde, en blijde was eenigen tijd zijn eigen meester te zijn - want zijn dochter vond geen genoegen in het bezichtigen der stad en haar schatten, en was of aan haar toilet, dat meer en meer haar tijd in beslag nam, of aan het luieren in een schommelstoel in het salon of in den tuin - waarschuwde haar herhaaldelijk voor den onvermoeiden bewonderaar en medespeler. Amour was echter veel te verheugd eens iemand gevonden te hebben, die haar het hof maakte, om daar veel naar te luisteren, en verloor met een gedwongen glimlachend gezicht alle avonden een grooter en grooter sommetje aan den beminnenswaardigen Engelschman.

Op een morgen - ze had nu ruim twee maanden van dat aangename gezelschap genoten - verscheen de smoezerige eigenares van het hotel opgewonden bij de wachtende gasten aan de ontbijttafel, uitroepende:

‘O, die Inglese! Hij is vertrokken zonder zijn rekening te voldoen! Zijn koffer, dat Pietro heeft opengebroken, bevat niets dan een paar versleten laarzen en wat vuile papieren boordjes en frontjes. Daarom vroeg hij mij steeds om uitstel in den laatsten tijd. En wie kon dat weigeren aan zoo'n beminnenswaardigen, aristocratischen jongen man!’ riep de teerhartige Italiaansche tranen stortend uit. ‘Hij is zeker vertrokken, omdat ik gisterenmorgen zoo op betaling aandrong!’

Freule Van Randerberg moest al haar trots te hulp roepen om niet flauw te vallen of ten minste in snikken los te barsten. Ze voelde dat aller oogen op haar gevestigd waren, en velen keken spottend. Na eenige minuten stond ze op, en ging met zooveel kalmte, als ze kon verzamelen, de zaal uit.

Op haar kamer wierp ze zich op het bed, en verborg haar gelaat in de dekens, om het hartstochtelijk gesnik te smoren; want luisterende ooren waren altijd bij de hand en de beschotten waren dun. ‘O, die afzetter! die bedrieger! die gemeene kerel!’ fluisterde ze. ‘Daarom stelde hij me gisterenmorgen een spelletje piquet voor en leende hij me twee bankjes van honderd franks af.... Dwaas, die ik ben!’ erkende ze voor den eersten keer van haar leven.

's Avonds vertrokken zij en haar vader. Met kleine oponthouden in de voornaamste steden, bereikten ze Nizza. De verstrooiingen der reis hadden haar wonde grootendeels geheeld, en toen ze er het gezelschap van Wellburg vond, verzocht ze haar papa, daar eenigen tijd te blijven. Meer dan haar nichten, die teruggetrokken leefden, en voor uitspanning lange wandelingen in de omstreken maakten en bij uitzondering een concert bijwoonden, verkeerde ze in de wereld. Overal promeneerde ze haar opzichtige toiletten, en slechts zelden zag men haar bij de Van den Oudenburgs.

Petra begreep dus niet, waarom de freule van Mon Repos op eens zoo gesteld was op hun gezelschap. Lachend en met opgetrokken neusje antwoordde ze:

‘Het gezelschap in het casino is ons te gemêleerd, Amour.’

Baron Mees, een kennis van Max, de dagelijksche bezoeker der familie en de trouwe cavalier der dames, lachte, zooals hij deed bij alles, wat van de lippen der jonge dame kwam, die hij bewonderde en zeer geestig vond.

‘Te gemêleerd,’ herhaalde de toegesprokene rood van kwaadheid, schamper.

‘Maak je niet zoo kwaad, Amour,’ fluisterde het jonge meisje, zich over haar heen buigende, ‘anders springt de poeier los.’

‘Men moet hier komen om beleedigd te worden,’ zei Amour, nu bleek van woede, terwijl ze opsprong.

‘Petra, begin je weer te twisten!’ riep Emma van uit haar armstoel, waar ze met den kleinen Frans speelde.

‘Neen, Amour,’ zei Petra, voor een oogenblikje ernstig. ‘Ik moet mama's instructies opvolgen. Je weet, dat ze niet wil hebben, dat we naar een bal gaan. Daarom ook weigert Emma. Waarom kom je er niet voor uit, Emma? Je hoeft je niet te schamen voor de lessen van ons wijs en verstandig moedertje.’

‘Wat een ouderwetsche idées! Men ziet wel, dat je uit een Limburgschen achterhoek komt.... Maar jullie hoeft immers niet te dansen!’

‘Waarom zou ik gaan? Om me te vervelen? Het is hier veel prettiger. We zitten op het terras, en snuiven den heerlijken geur der oranjeboomen op, en kijken naar de arme schepselen, die zich warm gaan dansen in het casino.’

‘En juffrouw Van Randerberg zingt een lied voor ons,’ zei met dommen, verrukten glimlach de baron, die een dik hoofd, maar weinig hersenen had.

‘En ik speel piquet met mama, en allen spelen we met de kinderen,’ zei Max.

‘Wat een idyllisch leven! Om zulke genoegens op prijs te stellen moet men van Waldenhof komen,’ zei ze, minachtend haar lippen krullend. ‘Rosa sluit zich op in dat leelijk, rood nest in Leiden; nu, dat arme schepsel moet wel, daar ze moet leven van een klein traktementje. Emma zit altijd op Wellburg. En als jullie uitgaat, sjokt je met je twee mooie paarden door wegen, dat het zand in wolken om je heen warrelt, en waar je niets ziet, als wat boeren op klompen. Neen, ik zie liever menschen, en hou er van, rond te zweven op dien heerlijk gladden casinovloer.’

(Wordt vervolgd.)