De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 17

De Van Randerberg's,
door
Julie Russel.
(Vervolg.)

Gyp werd in ontvangst genomen door Tom, den stalknecht. Deze ontdeed hem van zijn glanzend gebit en klingelenden halsband, hing het sierlijk tuig voorzichtig weg, en leidde den ezel naar den paardestal. Hier was het goed. Een ruif vol welriekend hooi, een mollig bed van versch stroo, een mooie, afgesloten loge, tusschen een pracht van paarden, dat was beter dan op Mon Repos, waar hij eens op bezoek was. Na zijn maag gevuld te hebben met een heerlijk maal, vlijde hij zich genoeglijk op zijn leger neer, met zulk welbehagen, dat hij balkte van plezier. Hij balkte zoo luid en zoo lang, dat de broedhen verschrikt van haar nest in den stal vloog, en haar schrik en verontwaardiging ging uitkakelen voor de keukendeur, en de twee Isabella-kleurige koetspaarden, aan beide zijden van het hokje, hun slanken kop over de houten afscheiding staken, en Max' volbloed, die met zijn schrandere oogen verbaasd dat vreemd, lichtgrijs mormel aan de overzijde der krib had aangestaard, onrustig de ooren spitste; maar de bewoners van den paardenstal op Wellburg waren te goed gemanierd om door groote nieuwsgierigheid het den gast lastig te maken; ze bewaarden hun opmerkingen tot na zijn vertrek, en lieten hem ongestoord aan de overpeinzingen over, die de omgeving in Gyp's geest bracht. De ezel balkte nog eens en viel in een licht gedommel.

Vergelijkingen zijn verfoeielijk, zegt een Fransch schrijver. Gyp, die niet aan letterkunde deed, wist dit echter niet, en zoo maakte hij bij zich zelven vergelijkingen tusschen dit onthaal, en dat eens op Mon Repos genoten. Brr.... wat was hij daar leelijk afgekomen! Iederen keer, dat hij zich bijzonder behaaglijk gevoelde, of een extra goed maal gebruikt had, kwam hem dat anderhalf-daagsch verblijf op de villa te binnen. Eerst die lange vermoeiende tocht van acht uren, slechts onderbroken door een uur rust in een landelijk hotel, waar de stalknecht ook niet m[i]ld was met de haver, en waar hij gestaan had naast een afgeleefden, vulgairen sjeesknol. Een ordinair gezelschap was een gruwel in Gyp's oogen. Daarbij was de krib morsig, het stroo vuil en vochtig, de haver van een mindere soort, en het maatje zoo klein, zoo klein! Toen hij aan die prachtige villa kwam, meende hij in luilekkerland aan te landen; maar helaas! Overstelpte men voorname bezoekers met een bijna verkwistenden overvloed, dit deed mevrouw om ze te trekken; maar haar dienstboden en de ondergeschikten van gasten vonden de keuken erg schraal. Ze wist de waarde van een dubbeltje; ze hadden den kleermaker zooveel naaldenprikken gekost. Zoo ze niet zulke groote loonen gegeven had, zou ze geen enkele meid of knecht het jaar uit gehouden hebben.

Ze noemde de verwanten op Waldenhof de arme Van Randerberg's; maar daarginds waren de fleurige, welgedane keukenmeid en haar dito nicht, de werkmeid, sedert een kwart eeuw in dienst; en ook Pieter met het bolrond, blozend gezicht, die het ambt van koetsier en tuinier uitoefende, voor het zware werk in den koestal, waar een Bretonsch koetje woonde, zorgde, en bij feestelijke gelegenheden ook, en dat netjes, als tafelbediende fungeerde, was er als knaap in huis gekomen.

‘Dat was smalle kost op Mon Repos,’ murmelde Gyp. ‘En dan dat harde, stekelige stroo! Het leken wel boekweitstengels of zoo iets.’ Zijn leden waren stram, en zijn maag deed niets dan knorren, toen hij den derden dag met holle, hongerige oogen, op zijn hardst naar Waldenhof terugdraafde.

Hier werd de ezel in zijn overdenkingen gestoord door de komst van Dr. Deksel. Het was de conservator in persoon, hoewel den vorigen morgen afgesproken was, dat hij met Max naar Amsterdam zou gaan. Tegen den

[p. 331]

avond had hij geklaagd over hoofdpijn, den volgenden morgen was deze niet geweken, zei hij, en zoo zag hij van het uitstapje af.

De dokter streek Gyp over den rug, klopte hem op den hals, streelde zijn neus, en zei allerlei liefkoozende woordjes tegen hem; hem ondertusschen vergastende op zoetigheden als klontjes suiker en Engelsche biscuitjes.

Toen de versnaperingen uitgeput waren en de ezel verzadigd scheen van lieflijkheden, ging de bezoeker naar het getuig van den ezel, nam het voorzichtig in de handen en onderzocht het nauwkeurig; daarop richtte hij zijn schreden naar de remise, bekeek de dogcart van alle kanten, liet zijn oogen behoedzaam rondwaren, sprong op het wagentje en bleef er vijf minuten in diepe overweging op zitten.

Rosa had dus niet misgezien, toen ze bij het overgeven der leidsels aan Tom, in het park iemand meende te zien, die veel op Deksel geleek. De wandelaar nam zijn hoed af, en het was een deukhoed, zooals de bezoeker van gisteren er een droeg.

Na een weinig gerust te hebben, ging mevrouw met de jonge meisjes de huizinge rond. Ze wilde Emma haar toekomstig gebied laten zien, zei ze.

‘Waarvan, naar ik hoop, u nog lang aan het hoofd zult staan, mevrouw,’ antwoordde de verloofde van Max.

‘Aan het hoofd is uw plaats, Emma,’ antwoordde de oude dame eenigszins droef.

‘Maar zoudt u daar niet willen blijven?’ vleide Emma. ‘Ik zou zulk een onervaren gebiedster zijn.’

‘Dat kan ik niet denken,’ hervatte de douairière, wier gelaat verhelderde. ‘Maar als ge het gaarne hebt, zal ik voor het oogenblik voortgaan met toezicht te houden,’ zei ze, innerlijk verheugd de teugels van het bewind te blijven voeren.

De volgestapelde linnenkasten en het vele zware tafelzilver werden bezichtigd. Op een kunstrijk, antiek zilveren koffieservies wijzende, zei mevrouw Van den Oudenburg: ‘Dat zullen we voor de koffietafel van de jonggehuwden moeten gebruiken, niet waar, Rosa?’

‘Doe dat maar, mevrouw. Emma zegt, dat het haar eens zoo goed smaakt, als er fijn porselein en mooi zilver gebruikt wordt.’

‘O Rosa!’ riep haar zuster verwijtend.

‘Daar steekt geen kwaad in, kind lief,’ zei de douairière. ‘Ik zie ook graag een mooi gedekte tafel.’

De fonkelende steenen en de fraaie bewerking van de familiejuweelen werden met kinderlijk genoegen door Emma bewonderd; maar toen mevrouw haar een haarspeld met turkooizen overhandigde, die ze van haar grootste en schoonste steenen had laten maken voor Emma, zei deze:

‘O, mevrouw, het is veel te mooi voor me. Het eenige wat ik in Max aan te merken vind, is, dat hij mij met kostbare geschenken overlaadt,’ sprak ze, gedwongen glimlachend.

‘De speld was geen goede inval, Emma,’ zei mevrouw, voelende, dat het pijnlijk was voor het jonge meisje, dat slechts bescheiden presentjes voor haar verloofde had. ‘Vergeef me. Ik heb een veel beter aandenken voor uw lief bezoek van vandaag.’

En bij het afscheidnemen ontving Emma een kleine gouden broche, een blad wintergroen voorstellende, ‘De eerste broche, die mijn moeder mij gaf,’ zei mevrouw Van den Oudenburg; en Rosa werd verheugd met een gouden vingerhoedje, omdat ze zoo bij de hand was met de naald, zei de geefster.

Nadat in het huis alles een beurt had gehad, werden de twee groote serres bezocht. Daar was Emma in haar element. Ze was verzot op bloemen, en de aanstaande schoonmoeder, die daarvan op de hoogte was, had haar door haar lievelingen een feestelijke ontvangst doen bereiden. Ze stonden in orde geschaard, en vulden de ruimte met lieflijken geur en heerlijke bloemen- en bladerenpracht. Op Waldenhof was slechts een kleine serre, en ieder had daar een hoekje of stukje van voor zijn eigen planten. Hier had ze de beschikking over een heele bloemenverzameling, en een tuinier en tuinmansjongen om ze te verzorgen.

Aan het diner, waarvoor de tafel beladen was met zilverwerk, kwam Dr. Deksel te voorschijn. De gastvrouw, die het druk had met Emma, maakte niet veel werk van hem, en zoo waren Rosa en hij meestal aan zich zelven overgelaten. Beiden kleurden, toen de kennismaking hernieuwd werd. Waarvoor wist Rosa niet; ze was boos op zich zelf, toen ze voelde, dat ze bloosde. De conservator was beschroomd gelijk altijd, en geen drie woorden kwamen over zijn lippen.

Bij het dessert bracht mevrouw het gesprek op de vondst van een silex, die haar gast gedaan had in het park, waar ze een vijver aanlegden.

‘Steenen wapenen!’ zei Rosa, die haar belangstelling van den vorigen dag voor aardlagen en geraamten van voorhistorische dieren voelde terugkomen. ‘Dat moet interessant zijn.’

‘Wil u ze zien?’ vroeg doctor Deksel half opstaande, alsof hij er dadelijk met haar wilde heengaan.

‘Wil u niet liever wachten, totdat het diner afgeloopen is?’ vroeg mevrouw op een toon van zachte terechtwijzing.

‘Ja, dat is beter,’ zei hij, in zijn stilzwijgen terugvallend, totdat hij Rosa, toen de gastvrouw het sein had gegeven om de tafel te verlaten, een vragenden blik op hem zag richten.

Ze gingen beiden naar het park; hij pratende en uitleggingen gevende over silexen, en zij aandachtig toeluisterende. Aan den kuil gekomen hield hij een lange verhandeling over het gebruik en het vervaardigen der wapenen en over het steenen tijdperk. En toen hij in het geheel niets meer vond aan te wijzen in het losse, vochtige zand, waar zijn gezellin haar laarsjes in vuil maakte, wandelde hij doelloos, steeds pratende, terwijl zij luisterde, door de paden.

Twee uren waren voorbijgegaan zonder dat ze het bemerkten. In den salon, waar Emma met mevrouw gekeuveld, en daarna iets gespeeld had op de piano, was men ook onbewust aan den tijd gekomen, dat de bezoeksters aan vertrekken moesten denken.

De knecht kwam binnen met de koffie, en ging toen Deksel en Rosa opschrikken uit hun wandeling.

Na de koffie kwam Gyp voor. De eigenaresse van Wellburg kuste de jonge meisjes; doctor Deksel beloofde Rosa bij de eerste gelegenheid een buitengewoon fraai exemplaar van een steenen wapen te toonen, dat hij op zijn kamers in Leiden had, en Gyp draafde de laan af.

IV.

Sedert dien dag vergezelde de conservator geregeld zijn vriend op zijn tocht naar Waldenhof. Max kon maar niet begrijpen, waarom hij zich dat tweedagehjksch uitstapje oplegde. Op het buiten was hij altijd verlegen, teruggetrokken, zenuwachtig, en zei bijna niets gedurende al den tijd van het bezoek. Zijn gezelschap was hem echter aangenaam; bijzonder als die lange wandeling te voet werd gemaakt, wat meer dan eens gebeurde, wijl Max veel van die streek met haar eenvoudige, werkzame, vredelievende bevolking hield; want de conservator was een gewillig toehoorder, een trouw, hartelijk toegenegen vriend. Voor hem kon hij zijn hart uitstorten over Emma, en van deze gelegenheid en des luisteraars gesteldheid, maakte hij ruimschoots gebruik. On uitputtelijk was het hoofdstuk Emma, haar bekoorlijkheid, haar lieftalligheid, hoedanigheden van geest en hart, haar bekwaamheden; hij vertelde hoe hij haar het eerst gezien had na zijn terugkeer van de universiteit, bij de familie Vermeeren op Heilust; hoe hij zich geërgerd had over den hofmaker Frits Vermeeren, die op het ministerie was, maar telkens met verlof thuis was en dan ieder oogenblik met zijn zusters op Waldenhof kwam; hoe hij meende, dat Emma van dezen hield, wat bespottelijk was, had het lieve meisje hem later verklaard, want ze vond den jongen Vermeeren een verwaand, fatterig jongmensch; hoe verrukkelijk zij er had uitgezien op de partij bij de Franssens, dien onvergetelijken dag, dat hij haar gevraagd had; wat een allerliefst gezichtje ze had onder dien grooten, witten hoed, toen ze schuchter ‘ja’ zeide. Emma's talenten, neen, dat was onbegrijpelijk, en dan begon het, weer van voren af aan, terwijl zijn vriend nu en dan knikte of een paar lettergrepen tusschen dien woordenvloed wierp. Maar ook dit wei nige was onnoodig. De jonge man draafde maar door over dit onderwerp, zijn woorden vergezellende met gebaren, en groote stappen makende om gauw aan het doel te zijn. De doctor, niet gewend aan zulke voetreisjes, strompelde naast hem voort door het in kleine wolkjes opstuivende zand van de bosch- en veldpaadjes, die Max nam om den weg te verkorten. Hij veegde zich bij wijlen het zweet af, dat de inspanning en de Julizon in dikke druppelen op zijn voorhoofd deden parelen; maar met niet minder lust dan zijn metgezel, hoewel met meer inspanning, scheen hij door het mulle zand te ploeteren.

Hij vroeg zich af, wat Max toch voor bijzonders vond in Emma van Randerberg, die hem tamelijk onbeduidend voorkwam met haar blonde haren, blauwe oogen en cherubijnengezichtje. Hij begreep niet, dat Max niet eerder genegenheid had opgevat voor de ernstige Mina, met haar mooie oogen, prachtige gestalte en trekken gelijk die eener Romeinsche camée, - of zelfs voor de tweede, Paula, die zoo beminnenswaardig en talentvol was, en zulk een vriendelijk. innemend gelaat had. En dan Rosa! Ja, Rosa! Toen de doctor daaraan kwam, terwijl hij, een veertien dagen na het eerste bezoek op Waldenhof, naast zijn vriend voortsukkelde, zuchtte hij.

‘Waarom zucht je, Piet?’ vroeg op medelijdenden toon de jonge Van den Oudenburg, wien dit zuchten in een der warmste lofredenen op zijn aanstaande kwam storen.

‘Ik dacht aan mijn hospita.’

‘Aan je hospita, man? Als ik je iets heel interessants over mijn verloofde vertel! Een mooi compliment voor Emma! Je tanige, verschrompelde, knorrende hospita!’

‘Ze breekt me zooveel. Laatst nog een tranenfleschje. En die urnen zijn zoo broos. En ze begon de groote schoonmaak, toen ik vertrok,’ zei Deksel zuchtend. ‘Het beste zal zijn, naar huis terug te gaan.’

‘Ben je mal, ouwe jongen! En eergisteren vroeg je om gezondheidsredenen verlenging van je verlof! Blijf nu maar hier, dat doet je goed; en schrijf aan die Xantippe, dat je de huur opzegt, als er iets gebroken is bij je terugkomst,’ zei Max op meewarigen toon, en begon toen weer het thema Emma.

‘Dat moest ik dan maar doen,’ antwoordde zijn vriend zonder verderen tegenstand te bieden.

‘Dwaas, dat je bent,’ mompelde Deksel daarna bij zich zelven. ‘Je hebt nog niet eens den moed om weg te loopen.... Iederen keer dat je gaat, zeg je: het is de laatste maal, en telkens en telkens ga je terug. Te hopen heb je niets. Als ze al een paar maal vriendelijk was, was dit uit louter medelijden. Ze verveelde zich doodelijk, toen jij, arme idioot, haar die twee uren in Wellburg je gezelschap opdrong.... Waarom het onbereikbare verlangd? Je ziet niet in je omgeving het vele goede, waar je God voor te danken hebt, en maak je ongelukkig met het onmogelijke te wenschen.... Rosa! met haar pikant gezichtje, haar schrandere, gevoelvolle oogen, die zoo guitig kunnen kijken, haar lachend mondje, dat zooveel wilskracht te kennen geeft.... Met wat vaste hand stuurde ze laatst in Wellburg haar ezel langs het grasperk, om de laan, over het bruggetje. Een Amsterdamsch koetsier kon het niet beter.... Wat een ontwikkeling! Ze doet alles even keurig en volmaakt. Ze is de geestigste van allen.... O, Rosa! waarom gij zooveel en ik zoo weinig!’ riep de arme Deksel bij zich zelf bitter uit. ‘Zelfs mijn naam is afschuwelijk!.... Maar die maand van mijn verlof wil ik er nog van hebben. En dan kom ik nooit meer in deze streek.’

Op Waldenhof vonden onze twee wandelaars Frits Vermeeren, dien Max eens verdacht van zijn mededinger te zijn, en die Rosa allerlei complimentjes maakte, welke het jonge meisje met onverstoorbare kalmte ontving en niet

[p. 332]

zooals gewoonlijk schertsend afsloeg, en diens zuster. Ze kwamen de jonge dames van het landgoed uitnoodigen op een tuinpartij, die mevrouw Vermeeren gaf ter eere van eenige logées, vriendinnen harer dochters.

‘denk aan de onzekerheid des levens....’
Naar Derkinderen's wandschildering in het gebouw der Algemeene Levensverzekering te Amsterdam.

Frits en Bertha Vermeeren maakten van de gelegenheid gebruik om ook de nieuwaangekomenen te vragen.

‘Ik ga niet naar partijen,’ antwoordde de conservator norsch.

‘Bent u menschenschuw, mijnheer Deksel!’ riep Petra lachend.

‘Ik ben niet menschenschuw, mejuffrouw,’ zei de doctor kleurend en op zachten toon, ‘maar ga niet gaarne uit.’

‘Maar nu u toch in zekeren zin uit bent door op Wellberg te logeeren, moest u ook maar eens geheel uitgaan,’ zei Mina vriendelijk.

‘Als u dat genoegen kan doen,’ stamelde de toegesprokene, daarbij een zijdelingschen blik op Rosa werpende, die zich niet in het gesprek mengde, ‘dan.... wil ik voor een enkele maal gaan.’

Uen volgenden Woensdag, toen de partij bij de Vermeerens zou zijn, hielp de jonge Van den Oudenburg zijn vriend een weinig aan zijn toilet; veel minder smakeloos als anders zag er deze evenwel niet uit, toen hij zijn opwachting maakte bij de vrouw des huizes op Heilust. Eenige der jongste van de aanwezige dames gichelden op het zien van den onbeholpen gast, en anderen hielden den

[p. 333]

onze lieve vrouw met den druiventros, naar de schilderij van pierre mignard.

[p. 334]

zakdoek voor den mond om niet te laten merken, dat ze lachten.

‘Max, ge hadt beter gedaan uw vriend thuis te laten. Ze lachen hier maar om hem,’ beet Rosa, die met Emma, Paula en Thérèse in de dogcart was gekomen, hem verstoord in het oor.

‘Wat hebben die bakvischjes om Deksel te lachen,’ zei de jonge man kwaad. ‘Hoe kan mevrouw Vermeeren zulke onwelvoeglijkheid dulden.... De wereld beoordeelt maar de oppervlakte,’ merkte hij wijsgeerig op. ‘Als ge wist, Rosa, wat een goede, beste jongen die Deksel is!.... Maar waarom zit hij daar nu weer als een walvisch op het droge?’ vervolgde hij verdrietig, toen hij den conservator gelijk een stuk hout op den rand van een stoel zag zitten.

‘Stuur uw vriend naar ons toe,’ zei Rosa.

Maar voordat de doctor was weggeroepen en in de veranda, waar Rosa met Paula en een der dames Vermeeren had plaats genomen, was aangeland, had zich om de drie dames een kringetje van heeren gevormd, die het bijzonder met Rosa druk hadden. Den conservator ontbrak de moed om door het troepje heeren te dringen en, inwendig dezen verwenschend, bleef hij op een afstand alléén en zonder dat zich iemand om hem bekommerde, staan.

Ten laatste trok hij weer de opmerkzaamheid van Van den Oudenburg, die hem meenam naar een tafeltje, waar hij met Emma en het gezelschap uit de veranda zat.

Hier slurpte hij eenige glazen wijn op, gebruikte een paar gebakjes en nam de eerste gelegenheid te baat om weg te sluipen en zich met een stoel in een boschje te verschuilen, waar niemand hem zag, en hij het oog had op het tafeltje door hem verlaten.

‘Nu heb ik nog meer aan haar, dan wanneer ik bij de anderen zit,’ murmelde hij. ‘Ze zegt niet veel vandaag, en dus hoor ik zelden haar stem, en hier kan ik haar den heelen tijd bekijken.’ En geen oog afwendend van de bevallige gestalte in het crêmekleurig toiletje, zat hij daar tevreden en gelukkig.

Hij kwam niet voor den dag vóór het rijtuigje van Waldenhof voorkwam, en zei toen tot Max, dat hij naar het bosch achter het buiten was geweest.

‘Ik hoop, dat ge geen onaangename herinneringen hebt van uw uitstapje naar Heilust, mijnheer Deksel,’ sprak Rosa, toen de jongelui een uurtje later afscheid namen; want Van den Oudenburg had zijn verloofde vergezeld tot aan de laan van het landgoed.

‘O neen, integendeel!’ antwoordde de doctor, die met zijn vriend naast den ezelwagen gereden had, en het genot had gehad Rosa op den heelen terugweg vroolijk te hooren lachen en opgewekt praten.

‘Het zal een mooi paartje zijn,’ zei Max vergenoegd, toen hij eenige oogenblikken daarna op weg naar Wellburg was.

‘Wie?’ vroeg zijn metgezel.

‘Wel, Rosa en Frits Vermeeren. Heb je niet gezien, hoe hij haar het hof maakte? Hij zei me, dat hij ook eens moest beginnen te denken aan trouwen. En ik geloof niet, dat ze den knappen, vroolijken Frits zal afslaan.’

‘Frits Vermeeren!’ kwam het heesch van de lippen van Deksel, die een gevoel had, alsof zijn keel dichtgeschroefd was. ‘En laatst zei je, dat Emma hem een verwaand, fatterig mensch noemde,’ voegde hij er bitter bij.

‘Och! ik geloof, dat ze dat maar zoo zei, omdat ze merkte, dat ik jaloersch op hem was... Maar heb je een kou gevat, Piet, je spreekt zoo schor,’ vroeg Max, een bezorgden blik op zijn vriend slaande.

‘Dat kan wel,’ was het antwoord. ‘Het wordt braaf koel.’

‘Laten we zorgen, dat we thuis komen. Mama heeft middeltjes tegen alle soorten kwalen.’

De doctor sprak geen woord meer. Hij zat bleek en zwijgend in het rijtuig, en keek met droeven blik naar de dennenbosschen aan weerskanten van den weg, welke hem zoo schoon geschenen hadden, sedert de terugkomst van den eersten gang naar de familie Van Randerberg.

‘Het was dwaas, onverstandig, bespottelijk, hoop te hebben,’ had hij steeds tot zich zelven gezegd; en toch had hij niet kunnen nalaten zich blijde toekomstbeelden te scheppen, als Rosa eenige woorden met hem gewisseld, belangstelling getoond had in zijn werkzaamheden, of het hem scheen, dat zij een lieveren glimlach of warmer handdruk voor hem had gehad, dan voor een ander bezoeker. ‘En nu was alles uit.’ En hij droomde verder, en Rosa, die hij nu voor goed buiten zijn bereik geloofde, kwam hem schooner en lieftalliger voor dan ooit. De boomen langs den weg schenen hem, in het halfdonker, spookgestalten, die met hun lange armen den weg vernauwden, en straks den doortocht geheel gingen versperren. De opvolgende bosschen schenen hem een treurige, eindelooze rij van toeschouwers, die met zijn verdriet spotten en elkander vertelden van een lomp, leelijk manneke, dat nergens op zijn plaats was behalve op zijn studeerkamer, en eenigszins paste als conservator in een museum vol droge beenderen van leelijke gedrochten, en die genegenheid had opgevat voor een mooi, jong, meisje, prijkende met al de bekoorlijkheden eener frissche jeugd, de aardigste der mooie dochters van den eigenaar van Waldenhof. Zelfs de nachtegaal, die hem anders zoo dikwijls gezongen had van Rosa, kweelde van avond van niets dan van het fraaie paar Rosa en Frits Vermeeren.

Er kwam geen einde aan dien tocht, en Deksel was half ziek, toen het rijtuig op Wellburg stilhield.

(Wordt vervolgd.)