De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 17

Langs Rijn en Main,
door J.F. Nuyens.

Heidelberg. De Philosophen-weg. Het Heidelberger slot.

Onze eerste gedachte was natuurlijk een goed hotel te vinden. Van deze dingen zijn er in Heidelberg te kust en te keur, maar niet alles was voor ons geschikt. Daar wij ons nog altijd niet verheugden in het bezit van de beurs van Fortunatus, moesten wij ten eerste al een heele categorie schrappen, waar alles wel prima-prima is, maar waar iemand ook eersteklas rekeningen voor den neus worden gelegd. Secundo kwamen niet in aanmerking gelegenheden, waar de hoogte der vertrekken evenredig is met de laagte der prijzen en de kleur der beddelakens even verdacht is als de smaak der spijzen. Bleven dus over die gelegenheden, die, volgens den schoolmeester, goed logies te voet en te paard bieden en waar men op goed-burgerlijke manier kan eten, drinken en slapen, zonder gesneden te worden.

Wij lieten dus de droschki's, alle volgens gemeenteverordening met twee paarden bespannen, onaangeroepen staan en marcheerden de stad in. Het dal van den Neckar is zóó smal, dat Heidelberg eigenlijk maar één straat bevat, die evenwijdig aan de rivier loopt, terwijl enkele steegjes deze hoofdstraat met de promenade langs den stroom verbinden. De plaats is dan ook slechts enkele schreden breed, maar ongeveer een half uur lang. Dicht bij het station ligt over den Neckar de nieuwe brug, natuurlijk een ijzer-constructie, en een kwartier gaans ruim daar vandaan worden de beide oevers verbonden door de oude brug, een zwaar steenen gevaarte van meer dan 200 meter lang. Dicht bij deze brug nu ligt het hotel ‘Holländischer Hof,’ waar wij een onderkomen dachten te vinden. Wij hadden hier echter gerekend, niet buiten den waard, want deze was van goeden wille, maar buiten de gasten, die met het heerlijke zomerweer in gansche drommen Heidelberg waren komen bezoeken en die nu het geheele hotel van onder tot boven hadden gevuld. Eén kamer was nog leeg, maar deze, slechts twee bedden bevattende, kon ons niet bevredigen, daar wij overal het ‘samen uit en samen thuis’ wilden toepassen. Wij gingen dus verder op; met weinig succes echter. ‘Prins Max’ was ons al niet beter gezind; het ‘Silberne Hirsch’ wilde eveneens niets van ons weten, maar de ‘Ritter’ ontfermde zich eindelijk over ons en schonk ons het tijdelijk bezit over een ruime kamer met drie bedden en andere gemakken naar evenredigheid.

't Was nu ongeveer acht uur en de heerlijke zomeravond lokte ons uit om nog een kleine wandeling te maken, ten einde ons eenigszins te oriënteeren. Wij verlieten dus ons hotel en besloten een overzicht te nemen van geheel Heidelberg en omgeving, waartoe de Philosophen-weg de meest geschikte gelegenheid aanbiedt.

Vlak tegenover de oude Neckar-brug begint een smal en steil pad, dat zigzagsgewijze naar boven voert. Dit geheele pad bestaat uit een hobbelige straat, onophoudelijk afgebroken door onregelmatige trappen en begrensd door muren en muurtjes, waarop en waartegen de druivenranken groeien en bloeien. Deze klimpartij langs dit bergwegje was voor ons een uitmuntende digestie oefening, maar onder de hand waren wij toch maar blij, dat wij na een kwartiertje klimmens het doel van onzen tocht bereikten en de laatste treden beklommen van het trapje, dat naar den eigenlijken wandelweg leidt. De Philosophen-weg ligt ongeveer 100 meter boven den Neckar en loopt tamelijk wel horizontaal op ongeveer een derde van de hoogte van den Heiligenberg over de zuidelijke helling van deze rots.

Deze Heiligenberg beschut de stad voor de noordelijke winden. De helling is geheel begroeid met bosschen en wijngaarden en boven op den top is een uitzicht-toren gebouwd, die een prachtig vergezicht geeft op het Odenwald en het Neckar-gebergte. Het was echter te laat, om zoo hoog te klimmen en wij wandelden dus alleen den Philosophen-weg langs, die evenwijdig loopt met de rivier. Het uitzicht, dat men van hier op de stad heeft, is verrukkelijk, en men behoeft geen wijsgeer te zijn om zich hier aan de zoetste mijmeringen over te geven, noch dichter, om getroffen te worden door de wonderbare schoonheid van het geheele oord.

Aan onze voeten bruist en schuimt de snelvlietende Neckar, de schoone, blonde zoon van den Rijn. De laatste zonnestralen kussen de stad, die zich aan den slotberg schijnt vast te klampen om niet van haar beperkt terrein gedrongen te worden, en vergulden den top van den Königsstuhl, die hoog tegenover ons zijn begroeiden top ten hemel heft. Het slot zelf baadt zich nog in den gloed van de dalende zomerzon en de eeuwenoude muren schijnen te behooren tot een tooverpaleis, dat te midden van het uitgestrekte park slechts wacht op den koningszoon, die de betoovering zal verbreken en de schoonste ruïne van Duitschland zal opwekken tot nieuw leven en glorie. Ons oog volgt den loop van de heerlijke rivier en daalt van het nauwe Neckar-dal naar de uitgestrekte Rijnvlakte, die zich uren ver voor ons uitbreidt om te verdwijnen in een schemerende streep aan den horizon, waar nieuwe bergen de glorie verkondigen van den ouden Rijn, tot wiens gebied al deze heerlijkheden behooren. Aan onze voeten geuren de wijnstokken en eenige vriendelijke villa's verschuilen zich tusschen het liefelijke groen, dat op de onmogelijkste wijze in den harden rotswand wortelt en de kale steen met het schoonste natuurtapijt aan het oog onttrekt. Het geheele panorama is betooverend in zijn verrukkelijke schoonheid, en als de zon in het westen verdwijnt en ons een laatsten groet toezendt, alvorens te verdwijnen in de verre zee, die ook ons vaderland besproeit, dan staren wij nog in stille verrukking op het onbeschrijflijk schoone natuurtooneel, waaraan wij ons oog niet kunnen verzadigen.

In de heldere schemering van den heerlijken zomeravond wandelden wij verder den Philosophen-weg langs, telkens als echte natuurlekkerbekken even rustend, om nogmaals en herhaaldelijk weer op geestelijke wijs te smullen aan het prachtige gezicht op de stad, overal hetzelfde en toch telkens weer nieuw.

Op deze wijze besteedden wij anderhalf uur aan dit avonduitstapje en kwamen langs de westelijke helling van den weg uit aan de nieuwe Neckar brug. De stad was nu geheel in duister gehuld en de tallooze lichten, die vóór en na ontstoken waren, brachten een fraaie illuminatie teweeg, die lustig in de rivier weerspiegelde.

Ons plan was den avond door te brengen in den stadstuin, een klein gedeelte van het uitgestrekte stadsbosch, dat zich tot aan den top van den berg uitstrekt. Wij liepen dus de nieuwe Neckar-brug over, offerden aan den ingang van den tuin onze 60 pfennig en zocht een plaatsje op de stoelen, die de muziektent omgeven. De tuin was helder verlicht en er heerschte een aangename drukte, teweeggebracht door de massa vreemdelingen en de inwoners zelf. Onder deze laatsten loopen de studenten het meest in het oog. Deze jongelui waren allen getooid met hun corpslint, dat zij schuin over het vest droegen en verder herkenbaar aan de petjes, die, al naar de positie van den eigenaar in de studentenwereld, wit, rood of groen waren. Een ander bijna vast kenteeken, niet alleen van de Heidelberger, maar van alle Duitsche studenten, zijn de schrammen en litteekens in het gelaat, veroorzaakt door de punten der degenstokken in een of ander duel.

Als men dit niet in aanmerking neemt, schenen de Heidelberger Muzenzonen ons beleefde en aardige lui. Zelfs schenen zij er een eigen corps-groet op na te houden; ten minste in plaats van op de gewone wijze te salueeren, namen zij telkens met een ‘kantige’ beweging hun pet af, brachten die flink en vlug naar beneden langs de dij, en liepen met benedenwaarts gestrekten arm het voorwerp hunner achting voorbij.

Een uur lang genoten wij van het vroolijke gewoel en van de opwekkende muziek, maar toen begonnen de gevolgen van de vermoeiende reis zich te doen gevoelen en Klaas Vaak stuurde zijn boden vooruit om ons te berichten, dat hij bij ons zijn opwachting wenschte te maken. De eerste bode was de stilzwijgendheid, de tweede de geeuwzucht, maar beide gasten wezen wij beleefd de deur met de boodschap, dat wij nog minstens een uurtje wenschten te wachten.

Wij verlieten echter den tuin, om niet door onzen belager overrompeld te worden en liepen de stad in in de richting van ons hotel. Alvorens ons aan den slaap over te geven wenschten wij nog even kennis te maken met den Neckar-wijn, die in het hotel ‘Zum Silbernen Hirsch,’ zooals ieder Heidelberg-bezoeker dient te weten, overheerlijk te krijgen is. Naar het

Hert dus!

Het lokaal was zoo goed als vol. Sommige gasten dronken per glas (kolossale Rijnwijnroemers) anderen per flesch. Dit laatste voorbeeld werd door ons gevolgd. De dochter des huizes, die de keldersleutels in bewaring had, daalde in het Dorado neer en een minuut later prijkte een langhalzige flesch voor ons, met koesterende zorg geplaatst in een nikkelen koelvat, half gevuld met ijs. 't Was eigen gewas van den eigenaar van het Zilveren Hert.

Het ‘Silberne Hirsch’ is al van ouds bekend en ieder inwoner der stad denkt niet aan dit

[p. 124]

langs rijn en main: Gezicht op het slot te Heidelberg, van den Neckar gezien.

langs rijn en main: Gezicht op Heidelberg.

[p. 125]

hotel of heeft tevens den naam in den mond van den heer von Rodenstein, te wiens eere het volgende gedicht op den muur prijkt:

Wer reitt' mit zwanzig Knappen ein,
Zu Heidelberg im Hirschen?
Das is der Herr von Rodenstein.
Auf Rheinwein will er pürschen.

de opening der st.-vincentius-tentoonstelling te rotterdam,
naar een photographic van J. & S. Schotel Sz. aldaar.

Het geslacht Rodenstein moet reeds zeer vroeg bestaan hebben, daar de geschiedenis in 1265 reeds spreekt van een maarschalk van dien naam. Ridder Frits von Rodenstein streed onder Karel V tegen de Turken en werd voor zijn dapperheid beloond met het familie-kasteel, dat verpand was. In het laatst der zeventiende eeuw stierf het geslacht uit en de burcht schijnt na dien tijd vervallen. De volksoverlevering knoopt aan het kasteel een oude sage vast. Telkens als een oorlog in aantocht is, komt in den laten nacht een leger van spoken uit den alouden burcht Schnellarts te voorschijn. Ijzingwekkend klinkt het doffe hoefgetrappel van een talrijke ruiterbende door de nachtelijke stilte; een verward gejoel van stemmen, zweepgeknal, hoorngeschal, wagenrollen en andere geluiden, doet de bewoners van de omstreek het bloed in de aderen ve stijven en niemand zou het wagen een voetstap buiten de deur te zetten, zoolang de onheilspellende jacht door het luchtruim jaagt. Men verzekert pertinent, dat in 1870 koit voor den aanvang van den Fransch-Duitschen oorlog voor het laatst de uittocht van den Rodensteiner heeft plaats gehad. Wij hadden ons echter niet met deze spook-historie te bemoeien, maar dronken ons laatste glas leeg en liepen toen vroolijk van zin en welgemoed naar ons hotel, dat slechts een paar huizen van het Hert verwijderd was. In de zachte bedden van den ‘Ritter’ rustten wij heerlijk uit van de vermoeienissen van den dag.

Geheel verfrischt ontwaakten wij den volgenden morgen om zeven uur en keken van onder de dekens uit eens naar het venster. Overheerlijk weer!

Een, twee, drie, stonden wij voor de waschtafel, en binnen tien minuten was ons toilet voltooid en wierpen wij het raam open. Wat was dat mooi! Wij hadden juist het uitzicht op den wonderschoonen Heiligenberg met zijn Philosophen-weg, zijn bosschen, wijngaarden en villa's. De huizen aan de markt en de H. Geest-kerk benamen ons het gezicht op de rivier en de oude brug, maar de berg stak

[p. 126]

hoog boven dat alles uit als een reusachtige kegel, die de geheele stad beheerscht.

Alles tintelde van leven in de stralende morgenzon; alles geurde van frischheid na den kostelijken nacht. Op de helling van den berg hing nog die wonderfijne damp, het overblijfsel van den dauw, die aan alle voorwerpen die wazige en toch zuivere omtrekken verleent, welke alleen op een heerlijken zomermorgen kunnen voorkomen, maar de top, al een paar uren lang door de koesterende zonnestralen beschenen, gloorde reeds in vollen middaggloed en de. strakblauwe hemel, die zich daarover welfde, voorspelde ons een echt zomerschen, heeten dag.

Met den besten moed bezield daalden wij dus de ouderwetsche, steenen wenteltrap van ons hotel af en betraden de ontbijtzaal. Een eenvoudig, maar stevig ontbijt prepareerde ons voldoende voor de eerste uren van den dag, en zonder ons verder op te houden namen wij dus om acht uur den stok ter hand om onzen zwerftocht te beginnen.

Ons cerste bezoek gold de Jesuïeten kerk, een eenvoudig, bijna kaal gebouw, en daarna begaven wij ons naar het hoofddoel van ieder toerist: het nooit volprezen en nooit genoeg te prijzen Heidelberger slot.

Dit slot is de roem en de glorie van de stad, en hoe verwoest en vervallen het ook is, het blijft zonder twijfel nog altijd de grootste en schoonste ruïne van Duitschland, misschien wel van Europa.

Twee wegen leiden van de stad naar boven: de breede rijweg en de smalle en steile wandelweg. Wij kozen den eerste en klommen vol moed naar boven. Het slot ligt ongeveer 100 meter boven den Neckar, en de rijweg gaat met een paar groote zigzaglijnen op zijn doel af en brengt den wandelaar na een tocht van een twintig minuten waar hij wezen moet.

Onderweg hielden wij een paar malen halt, om het steeds schooner wordend uitzicht op de stad te bewonderen, en kwamen tamelijk warm aan den ingang van het slot. Daar gaven wij ons over aan een gepatenteerden gids, gewaarmerkt door een metalen plaat op de borst, getooid met een half-militaire pet en gewapend met een witte paraplu, die zijn corpulentschap tegen de aanvallen van de gloeiende zon moest beschutten.

In gezelschap van dezen persoon begonnen wij onzen pelgrimstocht en menige wetenswaardige opmerking vingen wij uit zijn mond op en menige verklaring werd ons gegeven, die in geen boeken is te vinden of alleen bij volksoverlevering bestaat.

Alle gidsen van het slot, ook de onze schijnen met hart en ziel gehecht aan de eerwaarde en wonderschoone ruïne. Allen hebben, om zoo te zeggen, een sprank opgevangen der eeuwige schoonheid, die in het geheel en in alle onderdeelen uitblinkt. Zooals het onooglijke kluitje modder een gedeelte van den geur der roos vasthield, zoo schijnen zij allen door het onophoudelijk verkeer met de ware, goddelijke schoonheid veranderd in meer fijngevoelige wezens dan de andere menschen. Zij zijn onbewust aesthetikers geworden, en het is hun te vergeven, dat een dof vuur hen uit de oogen straalt, als zij met verbeten woede van de Vandaalsche Franschen spreken, die moordende en brandende de Palts doortrokken, Heidelberg plunderden en het slot meedoogenloos verwoestten en in de lucht deden springen.

Onder het geleide van dézen gids (natuurlijk een oud-militair) vingen wij dan onzen onvergetelijken wandel- en pelgrimstocht aan.

Aan de westzijde van het slot, buiten en op de oude, geslechte muren ligt de zoogenaamde Stuck-Garten, die uitloopt in den dikken toren. Eeuwenoude klimop omrankt hier de verweerde ruïnen en lommerrijke paden, frissche grasvelden en prachtige boomgroepen doen niet vermoeden, wat gruwelen hier in den loop der tijden gepleegd zijn, met welke woede de fakkel der vernieling hier is gezwaaid, hoe satanisch hier door plunderende horden is huis gehouden. De geheime trap, die de oude verdedigingswerken met de benedenstad verbond, bestaat nog, maar wordt natuurlijk niet meer gebruikt, en bovendien is zij geheel verborgen onder keurig groen, dat een schrille tegenstelling vormt met de oorspronkelijke bestemming van dit bouwdeel.

Al dadelijk wordt men van het terras, waarop deze Stuck Garten is aangelegd, getroffen door het schoone uitzicht, dat men van hier heeft op de stad en de rivier. Op een kleine ronding van het terras, een soort uitpuiling van den bergwand, staat een eenvoudige houten bank, die als een reliquie wordt vereerd. Hier rustte menigmaal de vorst der Duitsche dichters en wiegelde zijn gedachten op den stroom der poëzie, die in zijn ziel ruischte. Hier genoot hij, zooals wij nu, van de altijd nieuwe, schoone Duitsche natuur, die vooral in het nooit volprezen Neckar-dal haar kostbaarste gaven in milden overvloed ten toon spreidt, en de heerlijkheden, waarmee zij elders zuinig omgaat, op deze plaats als 't ware te grabbel gooit. Dit kleine terras was een geliefkoosde afzonderingsplaats voor Göthe en vandaar ook, dat men dit bevoorrechte hoekje den naam heeft gegeven van ‘Göthe Aussicht.’

De reeds genoemde Dikke Toren (in 1689 door den Franschen maarschalk Mélac vernield) noodzaakt ons terug te keeren, en steeds evenwijdig met de slotgracht wandelend, komen wij door een poortje weer op ons punt van uitgang terug, slaan linksaf door een heerlijke laan en komen nu in den wonderschoonen slottuin, die in Duitschland hoogstens zijn gelijke, zeker niet zijn meerdere heeft.

Dit heerlijke park spot met alle beschrijving. Het is een bijna meer dan aardsch genot te dwalen onder het dichte loof en langs de knoestige stammen dier reuzenboomen, die hun machtige wortels in den harden rotsgrond slaan als een leeuw zijn klauwen in het zachte vleesch. Het hart van den minnaar van natuurschoon gaat open als hij de zeldzame planten bewondert, die hier als gewone exemplaren in de open lucht tieren. Wij zagen o.a. een Christus-den, die zijn doornachtige takken wijd uitstrekte.

Een oude eikeboom van 400 jaren staat hier als den aartsvader tusschen de iepen en olmen, die toch ook langer dan één of twee eeuwen de stormen des tijds trotseerden. Grasvelden, bloemperken, gewone en buitengewone planten in kuipen en potten brengen een lieflijke afwisseling teweeg tusschen al die echte zonen der natuur en verraden de zorgende hand des menschen, die zijn verstand en overleg; leende aan de natuur, welke hem van haar kant al haar schatten en schoonheden leende, om een onovertrefbaar kunstwerk te leveren.

Wij dwaalden dan door deze Elyseesche velden die het Duitsche Alhambra omgeven, wierpen een blik in de diepte op den voormaligen Dierentuin, die op de helling van den Friesenberg gelegen was, en komen uit op het terras, dat in een lange, rechte lijn van Zuid naar Noord een paar honderd meters ver rechthoekig op den slottuin staat.

Hier is het neusje van den zalm van dit feestmaal der natuur.

(Wordt vervolgd.)