De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 17

Parijsche straatschetsen.
Door
F.J.A.L. Cordens.

IV.

Het fraaie stadsgezicht, dat men geniet op de trappen der Madeleine-kerk, geeft den beschouwer een van die indrukken, die in de herinnering blijven sluimeren en die nu en dan plotseling zich verlevendigen om in den spiegel der verbeelding het beeld terug te kaatsen van het oorspronkelijk geziene. Aan beide zijden een breede boulevard, recht vooruit de rue Royale met haar monumentale huizen, uitloopend op het Concorde-plein, waar de fonteinen schuimen en de geelwitte steenen naald, door Mohamed Ali uit de puinhoopen van Luxor naar Frankrijk gezonden, haar spits ten hemel heft. Het gezichtsveld wordt afgesloten door de zuilenrij van de Kamer van Afgevaardigden, aan de overzijde van de Seine; en waar het oog zich wendt, ontmoet het een vroolijk bewegen van rijtuigen en voetgangers onder den prachtigen diepblauwen hemel.

We staken het Concorde-plein over en wandelden door de Champs Elysées; onderweg zou er gelegenheid genoeg zijn om een rijtuig te nemen. 't Was er stil langs den grooten muur, die den tuin afsluit van ‘Monsieur Loubet,’ stil langs de verschillende concertgelegenheden, stil langs de paleizen der Parijsche groote wereld, die nu haar ochtendrit deed in het Bois de Boulogne.

We namen een rijtuig, dat ons achterop kwam; de koetsier grinnikte beleefd onder zijn glimmend zwarten hoed, blij dat hij een vrachtje had voor buiten de omwalling, waar hij hooger tarief mocht rekenen. Cie des petites Voitures No. 9763 stond op de lantarens van het rijtuigje, en dat cijfer kon eenigszins een denkbeeld geven van het aantal der Parijsche huurrijtuigjes.

Het was een stille, rustige najaarsmorgen; de honderden stoelen in de Allée des Acacias stonden onbezet; alleen het ruischen der hooge boomen en het knarsen der wielen over het grint der breede laan, verbrak de diepe stilte, die ons in de verbeelding uren ver verplaatste van het gewoel der millioenenstad.

Allengs keerden de equipages terug uit het Bois. Sierlijke breaks, keurig bespannen landauers schoten ons voorbij; het was een défilé van prachtige spannen, deftige grooms en een rijkdom van toiletten en bont. Nu en dan stoof een ratelende automobiel langs den weg, de chauffeur, met donkeren bril en hoogopstaande kraag, zich voortspoedend naar de club op het Concorde-plein; officieren, in kleurige uniform, galoppeerden voorbij, een groet of een woord wisselend met de voorname dames, diep in haar rijtuig gedoken en genietend van de frissche najaarslucht.

Teruggekeerd op de Champs Elysées sturen wij het rijtuig weg; 't is er nu levendiger geworden, rijtuigen, trams en fietsen kruisen elkaar, en op de breede wandelpaden komt allengs meer beweging.

Opeens een gilletje van een paar kindermeisjes: een fiacre slaat in volle vaart een zijstraat in, daardoor een wielrijder den weg afsnijdend. Een ongeluk lijkt onvermijdelijk, en om niet overreden te worden, heeft de fietser geen andere keus, dan met een zwaai, voor het paard heen, het trottoir op te vliegen. De fiets botst tegen een boom en zijn berijder stort over een grinthoop, waar hij een oogenblik onbeweeglijk blijft liggen. Vijf, zes menschen schieten toe, evenveel hollen het rijtuig na, waarvan de koetsier inmiddels de zweep over het paard gelegd heeft. Een korte wedloop, dan keeren de vervolgers terug.

De wielrijder is intusschen opgekrabbeld; op een paar schrammen na is hij ongedeerd, maar zijn kleeren zijn deerlijk gehavend en zijn wiel is onbruikbaar. ‘We hebben zijn nummer,’ roepen de gedienstige geesten; de fietser noteert het nummer van den fiacre, en na een paar woorden over en weer hinkt hij met zijn gebroken kar naar den naasten politiepost om zijn beklag te doen, overtuigd, dat de gevaarlijke voerman nog vóór den avond door de politie achterhaald is.

Dat spontane partij-trekken voor den wielrijder trof ons; de koetsiers staan in geen te best blaadje, en de vraag, of de verhouding tusschen den ‘cocher de fiacre’ en de ‘bourgeois’ er niet slechter op werd door de herhaalde klachten, die tegen den eerste worden ingebracht, hielden wij maar terug op de stellige verzekering:

‘Ze overrijden er genoeg op een jaar.’ Aan de behendigheid der Parijsche koetsiers wordt echter volmondig hulde gebracht, en meer dan eens waren wij in de gelegenheid hun rijkunst te bewonderen te midden van het ontzettende rijtuiggewoel. Denzelfden middag nog op een der groote boulevards. Ditmaal reed ons een withoed, een blozende, hupsche jongen, kranig op den bok gezeten in zijn nieuwe bruine koetsiersjas. Het nette, zwartgelakte rijtuig met de gele wielen, zooals er ons honderden voorbijkwamen, droeg den naam: Cie Urbaine en een nummer ver in de 7000.

De concurrentie tusschen de twee groote rijtuigmaatschappijen, zoo vermoeden we, zal niet vreemd zijn aan de animositeit, die zich somtijds onder de koetsiers openbaart.

Met de grootste behendigheid stuurde de jonge man zijn paard tusschen de vijf-, zesdubbele rij van fiacres en hooge omnibussen; ook bij de grootste ophooping van voertuigen, die nu en dan ontstond, wanneer een politieagent door het opsteken van zijn arm het verkeer tot stilstand bracht, had er niet de minste botsing of verwarring plaats. Slechts één enkelen keer reed ons een rijtuig in de wielen en bij die gelegenheid zagen wij nog even het vuur opflikkeren van den oorlog tusschen de wit- en de zwarthoeden. De koetsier, die ons te gemoet reed, droeg de schuld; hij keek om en lette niet op zijn paard, en een paar oogenblikken zaten beide rijtuigen vast; maar die korte tijd was voor den zwarthoed voldoende om een kruisvuur van scheldwoorden te openen, waar we met verbazing naar zaten te luisteren. Niet dat we er ook maar één woord van verstonden, maar we bewonderden hun verbazende radheid van tong; en al moge een koetsiersstandje niet van het aangenaamste zijn, de nieuwigheid van het geval stemde ons tot kalme toeschouwers. Twee zwarthoeden, die voorbijreden en niets van het gebeurde gezien hadden, begonnen mede tegen onzen withoed te razen, en een witte, die ons achterop kwam, trok partij voor zijn kameraad. Deze had inmiddels door een handige beweging het rijtuig losgewerkt, maar nog wel tien minuten lang zat de jongen in zich zelf te brommen, en alleen een drinkgeld scheen in staat, hem weer in zijn vorige goede stemming te brengen.

V.

Er hangt een triestig sombere lucht boven de stad, als een voorbode van den Parijschen winter. Het fraaie park op de Butte Chaumont ligt verlaten, want het weer lokt niet tot wandelen uit, en spoedig gaan wij weer den weg op naar de stad.

Op den boulevard Ménilmontant hollen een heele reeks Jan pleziers ons voorbij, kleurig opgeschilderde rammelkasten, met twee of drie bonkige paarden bespannen. Maar de talrijke pretmakers, die daarbinnen en ook gedeeltelijk bovenop saamgepakt zitten, overstemmen nog met hun luidruchtige vroolijkheid het geratel der wielen. Ze zingen of toeteren op een grooten hoorn, dat hooren en zien vergaat. Ze zijn dan ook voor hun plezier uit en gaan naar de wedrennen te Vincennes hun spaarpenningen offeren aan den pari-mutuel.

't Zijn meestal leden van den handwerks- of kleinen burgerstand, die van deze goedkoope vervoermiddelen gebruik maken om aan hun speelwoede te gaan voldoen. Lang hebben zij

[p. 100]

parijsche straatschetsen. Het kijklustig publiek bij het winnen van den Grand Prix te Vincennes.

[p. 101]

er voor gespaard; wie weet of dezen keer het geluk hen niet begunstigen zal! Zij gaan er nu heen, welgemoed en vroolijk, in die zorgelooze, geheel aan het genoegen van het oogenblik zich overgevende stemming, die den Franschen werkman zoo eigen is. Maar straks, als de favoriet is geslagen, als het paard, waarop zij een bescheiden sommetje zetten, de eindstreep niet haalde (natuurlijk omdat de jockey was omgekocht), dan keeren zij in hun Janpleziers weer terug naar Parijs. Dan wordt er weinig meer gezongen, want het zeldzaam gelukskind, dat een deuntje wil uithalen, doet wijs te zwijgen voor de heete gesprekken der anderen, die met leegen buidel terugkeeren en nu met driftige gebaren iedereen, behalve zich zelven, aansprakelijk stellen voor het verlies van hun zuur verdiend geld.

de h. caecilia, naar de schilderij van antoon van welie.

De breede boulevard, waar het stof in dikke wolken opdwarrelt tusschen het schraal geboomte, krijgt allengs een ander aanzien: winkels, waar bloemen en kransen verkocht worden, volgen elkaar op; in de étalages vóór aan de straat groote immortellenkransen met het opschrift: Regrets éternels en dergelijke; kruisen en bloemen van ijzer, van katoen en zijde; prachtige versche bloemen, bijeengehouden door breed zijden linten en tot een ruiker geschikt met den fijnen smaak, waar de Parijsche bloemenverkoopsters het geheim van bezitten - dit alles wijst op de nabijheid der Doodenstad, het kerkhof Père Lachaise.

't Is kort voor Allerzielen, en talrijk zijn degenen, die met bloemen en kransen het graf van hun geliefde dooden gaan versieren. Een jong meisje, een kind uit het volk, gaat het kerkhof op met een grooten ruiker veldbloemen, terwijl haar klein broertje, een frissche, blonde jongen, een gietertje en tuingereedschap

[p. 102]

draagt, om het graf wat op te sieren, waar wellicht zijn moeder rust; - en uit een sierlijken, met twee paarden bespannen gesloten landauer, die zooeven voor het hek stil houdt, tilt een livrei-knecht een reusachtigen krans van witte orchideeën, en een zwaar gesluierde bejaarde dame, gaat voor hem uit de breede poort binnen, eerbiedig gegroet door de wachters aan den ingang.

Wij gaan eveneens binnen en volgen de hoofdlaan, die zacht hellend oploopt naar de kapel. Het monument Aux Morts (aan de dooden), een gedenkteeken van meer heidensch dan wel christelijk karakter, is nog achter timmerwerk en zeildoek verscholen en zal over een paar dagen worden onthuld; rechts en links de met zorg onderhouden monumenten, en zoo ver het oog reikt, een eindelooze reeks grafgesteenten, getuigend van weelde of van eenvoud, maar alle een stomme hulde aan den Dood, misschien de eenige heerscher, die ontzag heeft onder de millioenen der wereldstad. Bij vele kapelletjes en doodenhuisjes heerscht een stille bedrijvigheid; de verflenste bloemen worden door versche vervangen, het marmer en de steen worden met zorg gereinigd, de zodenbedden opgeharkt tegen het feest van den 2n November.

In de verte verheffen zich twee hooge schoorsteenen; uit de eene kronkelt een dikke rook door de grauwe lucht. 't Is het crematorium, want ook de Parijsche vrijdenkers hebben hier hun lijkverbranding tot ergernis van velen.

Dat monument van het moderne heidendom maakt een pijnlijken indruk in deze omgeving. De gewelddadige, bruuske en brutale vernieling van het menschelijk overblijfsel, die daar wordt voltrokken, is in schrille disharmonie met den aandoenlijken en liefdevollen eerbied, dien het Fransche volk aan zijn dooden bewijst.

De gure najaarswind doet den zwarten steenkooldamp uit den schoorsteen neerstrijken over de graven, en roetspikkels besmetten de versch gestrooide bloemen. En men krijgt een gevoel van walging en afkeer voor degenen, die zich niet ontzien hebben, hier de poëzie van den dood te ontheiligen, en die in hun domme razernij tegen het Christendom aan den wees en de weduwe nog den troost willen ontnemen der gemeenschap met hunne dooden.

In de galerij, die den lijkoven omgeeft, en waar de asch der verbranden achter een kleinen marmeren steen met opschrift wordt ingemetseld, lezen wij eenige namen, goeddeels Duitsche en Engelsche; een vluchtige oogopslag doet al aanstonds zien, dat de ambitie om verbrand te worden onder de Franschen gelukkig niet groot is en dat die terging van al wie nog geloof heeft, binnen de omwalling van Père Lachaise geenszins was gewettigd.

Van het hoogste punt van het kerkhof werpen wij nog even een blik over de stad en spoedig verliezen wij ons in het drukke straatgewoel, waar zoo weinig aan den ernst des levens herinnert.

De Parijzenaar is van nature vroolijk, en luchthartig geniet hij van het leven, dat hij zich - zij het dan ook met bescheiden middelen - weet te vermooien en te veraangenamen. Maar 't is misschien juist die karaktertrek, die bij hem den eerbied voor den dood nog meer doet uitschijnen.

Door de Avenue de l'Opéra komt langzaam een eenvoudige lijkstoet, een krans van versche bloemen dekt de kist, en slechts weinige rijtuigen volgen. De voorbijgangers ontblooten het hoofd, een paar voorbijrijdende officieren salueeren met de hand aan hun képi en de koetsiers van eenige stationneerende rijtuigen brengen hun onverschillig gezicht voor een oogenblik in een andere plooi en nemen eerbiedig den hoed af. En zoover de lijkstoet trekt, over de levendige boulevards en door de stille zijstraten, overal brengt het Parijsche volk zijn zwijgende hulde aan den Dood, den grcotsten en machtigsten onder hen, den gezaghebber, aan wiens gebod niet is te weerstaan en voor wien zij eenmaal op hunne beurt het hoofd moeten buigen.

(Slot volgt.)