De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 17

[p. 91]

Parijsche straatschetsen.
Door
F.J.A.L. Cordens.

I.

Voor degenen, die Parijs hebben bezocht en aan de Gare du Nord zijn aangekomen, behoeft geen beschrijving te worden gegeven van het Noorderstation, hoe leelijk het is en hoe groot: twee eigenschappen, die men wel is waar bij verscheidene stations aantreft, maar die zich vooral bij de Parijsche Gare du Nord in den overtreffenden trap doen gelden. We keken dan ook niet lang rond onder de groote overkapping, waar zoo even een vijftal treinen met ons waren binnengekomen, maar volgden den breeden stroom van reizigers naar de smalle perronafsluiting.

Geen schreeuwerige hoteljongens, zooals in Amsterdam bij voorbeeld, maar een stille, bedrijvige drukte, die een beetje verlevendigd wordt door den van verlof terugkeerenden piou-piou met roode broek en vies-blauwe kapotjas, en een groepje vroolijke boerinnetjes uit den omtrek der hoofdstad.

In de groote overdekte hal van het station stonden misschien een goede honderd rijtuigjes bij elkaar, en 't was daar een heel gezellig kijkje, als men niet ieder oogenblik gevaar liep, door den gaanden en komenden automédon overreden te worden. Zooals het meer gaat - bij zooveel keus konden we geen keus maken; een vroolijk open rijtuigje, waar we naar zochten, vonden we niet, en we besloten dus ons geluk buiten te beproeven.

Op het kleine stationsplein, dat door de uitloopers van een aantal straten wordt gevormd, hadden we spoedig een geschikt rijtuig in het oog. Eén wenk, en - ho, ho, niet allemaal te gelijk! Van verschillende kanten kwamen er wel zes of zeven aansnellen. Waar ze zoo gauw vandaan kwamen, was niet te raden, maar in een oogwenk stonden we tusschen een aantal paardekoppen, zoodat we blij waren, weer vasten voet te hebben op het trottoir.

Veel is er geschreven over de Parijsche koetsiers, verscheiden artisten hebben ze tot model gekozen voor hun teekenstift; we waren naar de eerste kennismaking dus benieuwd. De man, dien we gewenkt hadden, was het laatst gekomen, en daar stonden ze nu alle zeven op hun vehikels te wijzen, uitnoodigend om plaats te nemen. Het waren mannen van alle slag; eenigen misten alle bijzondere kenteekenen, sommigen waren mager en absinthkleurig, anderen dik, met roode Bordeauxneuzen; er waren beleefde en onbeschofte, met zeer vettige en niet zeer vettige jassen, met glimmende en niet-glimmende zwarte hooge hoeden. Eén was er bij, die een uitzondering maakte; hij droeg een stevige bruine koetsiersjas en een witgelakte in plaats van een zwarte hoed; hij scheen een vreemde eend in de bijt en werd door de anderen schuin aangekeken. We namen den koetsier, dien we gewenkt hadden, lieten hem een oogenblik op onze bagage wachten, ‘Hotel * * *!’ en weg reden wij. De andere koetsiers waren inmiddels al verdwenen, behalve een tweetal, die ruzie begonnen te maken met den withoed. Deze liet kalm zijn paardje omkeeren en verdween in het Parijsche straatgewoel. Wij zagen niet meer naar hem om, en het ongewone, het voor iedereen teleurstellend-leelijke van de inkomst in Frankrijks hoofdstad, en een fiacrepaard, dat in de file achter ons aan rijdend, voortdurend in onzen hals blies, namen spoedig al onze aandacht in beslag.

Tusschen de hooge huizen van de rue de Lafayette hing in een grijzen nevel de bloedroode schijf der zon; geen glorieuze avondhemel zooals in Holland, met breede gouden en purperen lichtstrepen, maar een aschgrauwe schemering, die den omtrek der dingen doet vervagen en verflauwen, totdat het flikkeren der gaslantarens en het glimmen der electrische bollen aankondigen, dat voor de stad een nieuw leven begint; want Parijs leeft vooral bij kunstlicht, en zijn tallooze lantarens beschijnen meer roezemoezige drukte en bedrijf dan de schitterende zon in zijn strakblauwen hemel.

II.

De boulevard Poissonnière ligt ongeveer halverwege de lange reeks boulevards, die zich in een boog van de Madeleine-kerk tot aan het plein der Republiek voortzetten en die als de slagaders mogen gelden van Parijs. En evenals bij een koortslijder 's avonds een verhoogde temperatuur intreedt, zoo kookt en bruist het leven des avonds met dubbele onstuimigheid door deze hoofdverkeerswegen van de Seine-stad.

't Is het uur, dat de kranten van de pers komen; jongens en mannen met groote pakken papier onder den arm hollen over het breede trottoir, gillende: ‘Le Ptit Bleu! - La Patrie! - Le Soir! Grande victoire des Boërs!’ ('t Was in den tijd, dat het den Republieken goed ging). Gretig worden de handen er naar uitgestoken, de jongens nemen hun stuiver aan en hollen verder, en nieuwe drommen komen opdagen met: ‘La Pa-trie! Le Soir!’ Over de breede, met kleine houtblokjes geplaveide straat golft een stroom electrisch licht, waarin de lantarens der duizenden rijtuigen, die in onafgebroken rij op- en neergaan, als roode en gele sterretjes flikkeren. In de boomen langs het trottoir ruischt een aangenaam verkoelende wind, en op de breede, geasphalteerde wandelpaden bewegen zich duizenden en duizenden, zich verdringend voor de monumentale winkels of een plaatsje zoekend op het terras der weelderige restaurants, waar geen tafeltje onbezet is.

Het kost moeite om zich thuis te voelen in dien duizelingwekkenden maalstroom, om de oogen te wennen aan de verblindende lichtschittering en om te blijven turen in die kaleidoskoop van voorbijtrekkende rijtuigen, omnibusgevaarten en puffende automobielen.

We schuiven langzaam voort in de richting van de Madeleine-kerk; een groepje menschen stremt de circulatie, ze kijken naar de vierde verdieping van een huis aan den overkant. Wat is er te zien? Een vertooning van de kinematograaf, met levende beelden reclame makend voor een paar Parijsche vermakelijkheden, voor den fabrikant van een haarwater enz. Aan reclames trouwens geen gebrek. Verderop schrijft een onzichtbare hand hoog in de lucht een welbekenden naam. ‘Van Houten's cacao’ staat er in donkerroode letters, en nauwelijks is de laatste o voltooid, of alles verdwijnt en wordt letter voor letter opnieuw neergeschreven in groen en dan weer in wit licht.

De drukte op straat vermindert niet, ze neemt eerder toe: het wordt tijd voor de theaters. De dure restaurants, waar men bij iederen schotel door een anderen bediende geholpen wordt, zoowel als de goedkoopere gelegenheden verliezen langzamerhand een gedeelte van hun bezoekers en met meer haast drijven de koetsiers hun vlugge fiacres in de richting van de Place de l'Opera. 't Is een bedenkelijk werk, het groote plein over te steken en de Parijzenaars na te volgen, die kalm tusschen de rijtuigen door laveeren, op gevaar af zesmaal overreden te worden door de driftige koetsiers, die voor een ‘bourgois’ te voet al bitter weinig respect schijnen te hebben.

Rechts van het plein verheft zich in sombere lijnen de Groote Opera; het fraaie beeldhouwwerk van den gevel is in de duisternis niet te onderscheiden, maar tot in den nok stralen alle ramen van licht, en honderden bestijgen de steenen treden, om zich binnen te verspreiden langs de beroemde monumentale trap. Twee soldaten der Republikeinsche garde, reuzen te paard, houden onbeweeglijk de wacht voor het gebouw.

Niet zonder moeite worden we hier een omnibus machtig, die ons naar het Bastille-plein brengt. Er rijden er drie achter elkaar; in de laatste vinden we plaats, en terwijl de drie stevige paarden reeds in draf zijn, hijschen we ons langs het smalle trapje op naar de imperiale.

Daarboven hebben wij een verrukkelijk uitzicht. Als machtige monsters banen de logge omnibussen zich een weg door den eindeloozen drom van kleine, vlugge rijtuigen. Nu en dan schiet een groepje voetgangers tusschen de paarden door, om midden op de straat den kleinen vluchtheuvel te bereiken bij een electrische lantaren, en daar het gunstig oogenblik af te wachten om de straat verder over te steken.

Een enkel oogenblik komt er stilstand in den stroom van voertuigen; 't is als een politieagent op Londensche manier, door het opsteken van zijn arm, de koetsiers hun paarden doet inhouden en de menigte voetgangers, bij een kruispunt opgehoopt, gelegenheid geeft, zich op de tegenoverliggende trottoirs te ontlasten.

Maar slechts een oogenblik duurt dit oponthoud; de grond dreunt weer van duizenden paardenhoeven, en als een donder, die zich vóór en achter ons in onbestemde verte voortplant, rollen de duizenden rijtuigen weer over de houtbestrating der boulevards.

Vijf, zes rijen rijtuigen tellen we naast elkaar, en zij alle krioelen dooreen, zonder haken, zonder botsen, met de grootste orde en regelmaat.

Als in een droom staren wij in de drukte, bedwelmen ons aan het licht van winkelpaleizen en restaurants en duizelen van dien onafgebroken menschenstroom. Waar gaan zij heen de tienduizenden, die ons zijn voorbijgegaan? Het zijn geen vreemdelingen, die de impressie komen zoeken van het nieuwe, het ongeziene; maar de meesten zijn gekomen, om wéér een indruk mee te nemen van het verbijsterend drukke leven, dat duizendmaal gezien, toch immer nieuw blijft; om nogmaals den hartslag te hooren van hunne stad; om zich nog eens te bedwelmen aan haar weelde, glans en schittering en daarbij de zorgen, vermoeienissen en bekommeringen te vergeten, die hen vandaag hebben bestormd en die morgen hen weer wachten.

III.

De smalle rue du Faubourg Montmartre (haar naam duidt reeds aan, waar ze heenvoert) kan onder geen enkel opzicht een vergelijking doorstaan met de breede, luchtige hoofdstraten; haar winkels gelijken in geenen deele op de groote magazijnen van de rue de Rivoli, en haar huizen nog minder op de weelderige paleizen in de Champs Elysées; maar 't is een straat met een prettige, gezellige drukte, en zonder een buitengewone verbeeldingskracht te bezitten zou men zich daar soms verplaatst wanen in zeker stadsgedeelte van Amsterdam. De vele en velerhande winkels dragen daar niet weinig toe bij, en vooral de eigenaardigheid om zooveel mogelijk buitenshuis te etaleeren, verleent aan de straat een levendigheid, die ons onwillekeurig aanmaant langzamer te gaan en met meer aandacht de ons omringende dingen te beschouwen. Afleiding vindt men dan ook genoeg; we behoeven slechts even stil te staan voor een manufactuurwinkel, ons verwonderend hoe het mogelijk is, dat de hooge stapels zijde en katoen op de smalle schragen in evenwicht blijven, of de baas komt al naar buiten schieten, met de beleefde, van zelfvoldaanheid getuigende vraag, hoe wij zijn collectie vinden. En als hij onmiddellijk daarop ziet, dat hij vreemdelingen zonder kooplust voor zich heeft, wordt er zijn goed humeur volstrekt niet door bedorven, en een stuk zijde onder den hoop uittrekkend, zegt hij meer tot zich zelf dan tot ons: ‘Kijk, dat is iets moois - zooveel el lang, en 't kost maar zooveel.’ We gaan verder en struikelen bij den buurman over een bak, waarin volgens het opschrift zich bevinden: ‘Huîtres de Portugal.’ De koopman heeft nog meer bakken met oesters op het trottoir staan, ‘de Marennes’ en nog andere soorten, en daarnaast een groote verzameling alikruiken en ander verdacht goedje uit de zee. Een groote berg bloemkool en wortels ligt half in huis, half buiten, en een Parijsche straatjongen, met mager en beenig gelaat en een zijden dasje los om den hals geknoopt, staat te roeren in de alikruiken, nog niet besloten of hij er zijn sou wel aan geven zal.

Dan weer ander bedrijf en andere nering:

[p. 92]

barbiers- en bakkerswinkels, wijnhuizen, smakelijke uitstallingen van pâtissiers, winkels met de heerlijkste, sappige vruchten, druiven om van te watertanden, in overvloed onder ieders bereik gezet, en daartusschen een krioelende meden deftigen boulevard Montmartre.

De zon is nog niet geheel doorgebroken; een ijle nevel hangt als rag om de boomtoppen, maar hier en daar in de hooge spiegelruiten en op de gevels der huizen flitst nigte: vrouwen, die haar inkoopen doen, werklieden, die naar hun werk gaan, en koetsiers, die zich zooeven in het wijnhuis gesterkt hebben voor een langen rit.

verloren geluk, naar de schilderij van knoet ekmall.

Midden op straat krioelt het van vrachtwaeen straal licht, de eerste begroeting der zon. Op straat hebben de omnibussen den dienst hervat, de koetsiers komen aansullen met hun rijtuigjes, droomerig op den bok zittend, met hun ochtendblad in de hand. Iedere minuut gens en handkarren, waar geen doorkomen aan is; de leelijke, vervelooze omnibus van Montmartre geeft ons uitkomst, wij blijven er achter loopen, tot we, rechts afslaande, ons opeens in een andere omgeving bevinden, op wordt het drukker en nog geen half uur later vertoont alles het gewone, veerkrachtige leven der groote stad.

Een volksoploopje doet ons vlugger aanstappen, om te zien wat er gaande is. Er

[p. 93]

terugkeer der blinde bulgaren uit de grieksche gevangenschap, naar de schilderij van c. holarek.

[p. 94]

staan een paar honderd menschen bijeen, druk pratend en gesticuleerend, daartusschen een sergeant-de-ville, een politieagent, in zijn kort schoudermanteltje.

Wat is er gebeurd? O, niets, er is een handwagen met fruit omgevallen door het losraken van een wiel, en nu wordt hij weer in elkaar gezet, terwijl de helft der omstanders in de meening verkeerde, dat er een ongeluk heeft plaats gehad.

De deskundigen laten intusschen hun meening gelden: ‘Zoo moet je 't doen! Neen, zoo niet!’ De baas van den wagen weet niet, wie hij tot helpers zal kiezen, en een paar straatjongens beginnen onder den neus van den diender het refrein te fluiten van ‘La Charette,’ een liedje, dat toen ter tijd nogal opgang maakte, daar het wegens politieke strekking van hoogerhand in de cafés chantants was verboden en daarom des te drukker op de boulevards werd gevent. Sommigen lachen er mee, maar de bengels hebben geen succes; slechts een lang opgeschoten bakkersjongen neuriet, terwijl hij heengaat:

Sans un bon charron pour charette,

Cà ne marchera pas du tout,
Il faut-y mettre des roulettes (Déroulède)

Pour la sortir du trou.¹⁾

Weldra duwt de vruchtenkoopman zijn wagen weer verder, de menigte is verstrooid, en de boulevard heeft zijn gewone aanzien teruggekregen.

(Wordt vervolgd.)

1) Zonder een goeden voerman bij die kar (Frankrijk) gaat het heelemaal niet; Déroulède moet er bij gehaald worden om ze uit het slijk te trekken.