De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 16

De Paarlemoer industrie aan den Mississippi.

De vervaardiging van paarlemoeren knoopjes uit de parelmosselen, die in de Nóord-Amerikaansche rivieren worden aangetroffen, is van zeer jongen datum. Zij werd in het leven geroepen door de tariefwet van 1890, die een hooge belasting legde op ingevoerde knoopjes. Een Duitscher, die te Hamburg deze fabricatie had leeren kennen, was de eerste ondernemer op dit gebied in Amerika. Sindsdien is de knoopjes-industrie een der voornaamste takken van nijverheid aan den Mississippi geworden. Ja, men ving zooveel mosselen, dat deze gevaar liepen geheel uitgeroeid te worden.

Er zijn ongeveer 400 mosselsoorten in den Mississippi en zijn bijrivieren, doch slechts weinige zijn geschikt voor de vervaardiging van knoopjes. De voornaamste voorwaarden, die de knoopjesfabrikant moet stellen, zijn: een voldoende sterkte der schaal, een gelijkmatige kleur en taaiheid, opdat zij bij de bewerking niet breekt of schilfert. Men heeft aan de ongeveer twintig mosselsoorten, die voor de fabricatie in aanmerking komen, zekere namen gegeven. Zoo vindt men de namen: negerhoofd (uitmuntende door een zeer dikke schaal), zandschaal, hertshoorn, vlinder enz.

Daar de Mississippi tamelijk ondiep is en de mosselen juist in niet te diep water worden gevonden, zijn aan de vangst geen bijzonder groote moeilijkheden verbonden. Gevangen worden de mosselen op verschillende manieren en met verschillende toestellen. De nieuwste is pas sedert eenige jaren in gebruik en heeft zeer goede diensten bewezen. De mosselen zijn het zelf, die zich daaraan vangen. Een ijzeren staaf, ongeveer twee meter lang, wordt met dertig tot vijftig getande haken voorzien, die op regelmatige afstanden zijn aangebracht. De mosselen liggen op den grond, stroomopwaarts geopend, om het water binnen te laten komen. De slaaf met de haken wordt nu op den grond gebracht, en daar de mosselen, als zich iets tusschen hun schalen schuift, gewoon zijn deze te sluiten, klemmen zij zich aan den haak vast en worden zoo mee opgetrokken. Terwijl in den zomer de vangst met behulp van bootjes geschiedt, slaat men 's winters gaten in het ijs, om de mosselen te kunnen vangen.

De mosselbedden zijn dikwijls van aanzienlijke uitgestrektheid. Een der grootste werd voor een paar jaar in de nabijheid van New-Boston ontdekt. Het was ongeveer een kwart Duitsche mijl lang en driehonderd meter breed. In drie jaar heeft men van dit bed nagenoeg honderd millioen mosselen gewonnen. Veel bedden hebben maar één soort mosselen, andere bevatten verschillende soorten gemengd.

Is de mosselvangst in den Mississippi tot dusver dank zij de onbezonnenheid, waarmee zij zich zelf in handen van hun vervolgers leveren, buitengewoon groot, ook het bewerken der schalen heeft een aanzienlijke beteekenis gekregen. In een en twintig plaatsen, die over een afstand van veertig Duitsche mijlen aan den Mississippi verstrooid liggen, en aan wie een kleine duizend visschers hun opbrengst afleveren, worden paarlemoeren knoopjes vervaardigd. De grootste fabriek vervaardigt dagelijks 100.000 tot 150.000 stuks.

De mosselen worden vóór de bewerking eenige dagen in versch water gelegd, omdat zij anders - zoodra zij verscheiden uren buiten het water zijn - licht breken of afschilferen. Daarna worden de steenen uitgezaagd, geschaafd, in den behoorlijken vorm gesneden, met gaten voor den draad voorzien en gepolijst, - dit alles met behulp van machines, die voor het meerendeel door electriciteit worden gedreven.

mgr. g. van spaandonk.
Ridder in de Orde van Oraajc-Nassau.

Het polijsten is een van de gewichtigste processen, daar de knoopen eerst hierdoor hun eigenaardigen, natuurlijken glans, die door het schaven verloren was gegaan, terugkrijgen. De knoopen worden bij massa in houten vaten aan de inwerking van een chemisch vocht blootgesteld, terwijl de vaten voortdurend worden omgedraaid. Door deze beweging en de inwerking van het vocht krijgen de knoopjes een buitengewoon mooien glans, terwijl het vocht een melkkleur aanneemt.

Nadat de knoopjes nu nog gewasschen, gerangschikt en gesorteerd zijn, worden zij voor de verzending ingepakt, het gros op veertien dozijn gerekend, daar er bijna altijd uitschot onder is. In deze industrie zijn mannen, vrouwen en kinderen werkzaam, in sommige fabrieken tot zelfs tweehonderd personen.

Door de mosselvisscherij tot zekere maanden te beperken, hoopt men de vermindering van den mosselrijkdom en daardoor de bedreiging van dezen aanzienlijken tak van nijverheid te voorkomen.

Behalve knoopjes worden nog andere voorwerpen van paarlemoer vervaardigd, als broches, messenheften enz. Daar het paarlemoer geen stukken van aanmerkelijke dikte, noch een platte oppervlakte van eenige grootte oplevert, kunnen grootere voorwerpen niet van paarlemoer worden gemaakt, tenzij men verschillende stukken bij wijze van mozaïek samenvoegt. Wat portemonnaies, doosjes en dergelijke betreft, deze zijn in den regel van hout en enkel met een dun laagje paarlemoer belegd.