De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 16

Overtollig.
Door Mathilde.
(Vervolg.)

‘Mevrouw Van Berken,’ herhaalde Therese, nu geheel gerustgesteld, ‘hoe kom je er aan? Neen, er is hier niemand geweest.’

‘Waar is zij dan toch gebleven?’ huilde het kind, ‘mijnheer is weg en zij is nergens te vinden.’

Nu schrikte Therese misschien nog erger dan den eersten keer.

‘Wat zeg je? De juffrouw nergens te vinden, en wanneer heb je haar het laatst gezien?’

‘Van middag vóór dat mijnheer vertrok.’

‘Och kom! Dat zal wel weer iets van Jaantje zijn. Mevrouw is zeker naar de kerk. Ga jij daar maar eens kijken. Ik ga ondertusschen naar het huis.’

Zij wierp alleen maar een doek om het hoofd en de schouders en liep vlug naar de fabriek. Hier vond zij haar vader, Jacob en den meesterknecht der fabriek in onrust bij elkander; niemand had iets van de oude vrouw gezien en toen ook Jaantje terugkwam met de boodschap, dat niemand in de kerk of de pastorie haar had aangetroffen, zagen zij allen elkander doodsbleek en ontzet aan.

‘Er is een vreeselijk ongeluk gebeurd. Zij was in de laatste dagen al zoo stil,’ zeiden zij.

‘Ik heb haar in de laatste week niet gezien,’ sprak Therese, ‘maar er moet nu overal gezocht worden: in den tuin, in het dorp, op het veld, bij alle kennissen.’

Zoo ging de avond om in vergeefsch zoeken en ondervragen; nergens een spoor van de oude ziel.

‘Mijnheer moet getelegrapheerd worden,’ zei Vermeden, ‘hoe eer, hoe beter!’

‘Neen, neen!’ smeekte Therese, ‘wij moeten zoeken! Wie weet òf wij haar niet vinden.’

Eén gedachte vervulde allen; maar niemand durfde het uitspreken.

‘Het kanaal, dat zich aan den anderen kant van het dorp bevond.’

De politie werd gewaarschuwd, de veldwachters werden overal rondgestuurd, de burgemeester zelf verscheen op de fabriek, en toen des avonds om tien uur nog geen spoor van de vermiste ontdekt was, zeide hij, dat het noodzakelijk was, den zoon een telegram te zenden en vroeg naar het adres.

‘Doe het dan voorzichtig,’ bad Therese, ‘zend het maar aan mevrouw Manteghem, die zal het hem met de noodige voorzorgen meedeelen. U weet immers het adres, vader?’

Maar het telegraafkantoor in Doornhage was reeds gesloten, men moest tot den volgenden morgen wachten.

Den heelen nacht werd met zoeken doorgebracht. Vader en dochter Vermeden bleven den geheelen nacht op en gingen niet naar huis; het was of zij hun eigen moeder hadden verloren.

Niemand dacht natuurlijk aan de afgelegen boerderij, waar in de donkere bedstede Robert's moeder ijlde in de hitte van de koorts en telkens maar schreeuwde:

‘Help, help! Zij wil mij vermoorden en hem ook - haar handen grijpen mij aan. Ik ga weg, ja ik weet het wel, ik ben immers overtollig.’

De boer en zijn vrouw hadden besloten haar dien nacht maar bij zich te houden en den volgenden morgen in Doornhage aangifte te doen van hun zonderlinge gast.

Het weer was slecht, het huis goed gesloten, en zoo merkten zij niet, hoe overal met fakkels werd gezocht naar de voortvluchtige.

De oude vrouw had in haar doodsangst ondertusschen meer dan een uur geloopen en was dus op een grooten afstand van haar eigen huis gekomen.

Den volgenden morgen was het heele dorp in rep en roer, iedereen wilde na de godsdienstoefening mee helpen zoeken, want de oude juffrouw Van Berken was overal even bekend en bemind.

Het telegram aan haar zoon was intusschen afgezonden en in doodspanning wachtten allen af, hoe de zaak ten einde zou loopen.

XIX.

Ondertusschen had ook Robert den nacht slapeloos doorgebracht, maar om een heel andere reden.

Hij was gisteren door zijn aanstaande schoonmoeder en Constance bijzonder lief en vriendelijk ontvangen; het maal was met zorg klaar gemaakt en tot zijn groote vreugde vroeg Constance hem, of hij het niet prettig zou vinden stil thuis te blijven en heel gezellig met hun drietjes een kopje thee te drinken.

Robert vond het een heerlijk plan en stelde zich van dezen rustigen avond veel genot vóór. Constance zette met veel drukte thee in de Japansche théière en Robert moest onwillekeurig denken, hoe veel handiger en gezelliger Therese met haai eenvoudigen steenen theepot kon omgaan en hoe haar thee veel beter smaakte dan het slappe vocht in de mooie kopjes.

Tot zijn teleurstelling werd er, toen zij juist begonnen waren met thee drinken, gescheld en Robert riep geërgerd uit.

‘Geef niet thuis, hoe vervelend, dat er juist van avond bezoek komt.’

‘'t Is nog de vraag, of het visite is.’

De meid kwam zeggen, dat het mevrouw en freule van Opperen waren en toen zeide Constance haastig:

‘Die kunnen wij niet afzeggen, onmogelijk.’

Het waren twee echte Haagsche dames, een en al verbaasde en overdreven uitroepen, erg vleierig en vol complimentjes aan Constance en haar moeder.

Robert raakte heel uit zijn humeur; alle plezier, dat hij zich nog voorgesteld had, was verdwenen. Hij zeide geen woord en luisterde vol inwendige ergernis naar haar hol, beuzelachtig gepraat en moest erkennen, dat èn Constance èn haar moeder precies bij die twee wufte wezens hoorden; men sprak over toiletten, meiden, eindelijk over de goeie kennissen op een toon, die dezen waarlijk niet vleiend zouden hebben gevonden.

Hoezeer hij anders ook muziekavondjes baatte, was 't hem toch een verlichting, toen Constance op verzoek van de Douairière en de freule er in toestemde, een nieuwe compositie van Dvorak te spelen, iets wat zooveel opgang gemaakt had op de concerten van het Kurhaus.

Freule Gabrielle ging achter Constance staan om de bladzijden om te slaan, wat eigenlijk Robert's werk was, maar hij deed dit zoo onhandig en onmuzikaal, dat zijn meisje er hem voorgoed van had ontslagen.

De twee oude dames begonnen op de canapé een druk gesprek, en hij, nog altijd inwendig knorrig over de onwelkome stoornis, ging bij een tafeltje zitten en bladerde in een prachtwerk, dat er op lag. Hij zag de platen echter niet; zijn gedachten waren ver van daar, te huis bij zijn zaken, zijn brieven, bij zijn moeder; 't hinderde hem nog steeds, dat hij zoo koel van haar had afscheid genomen, ja, zelfs scherp was geweest.

Wat had hij toch gezegd! Hij herinnerde zich de woorden nauwelijks meer, maar dat zij niet vriendelijk waren geweest, wist hij zeer goed; hij zag haar voor hem staan, met haar zorgvol, bedroefd gezichtje, dat in den laatsten tijd als het ware ineengekrompen was; ja, hij had haar verwaarloosd in de laatste weken, hij waardeerde haar groote goedheid niet, om geheel uit eigen beweging zijn huis te ruimen, plaats te maken voor zijn jong geluk.

Zijn oogen werden vochtig. Lieve, goede moeder, wat had zij toch steeds voor hem gezorgd van jongs af, hoe innig lief had zij hem. Wat hadden zij gelukkige, kalme jaren doorleefd. Zou hij ooit nog zoo gelukkig worden? Zij zeker niet meer, want meer dan ooit begreep hij, dat tusschen zijn vrouw en haar nooit harmonie zou kunnen heerschen - en weer kwam de bange twijfel in hem op, of Constance wel zoo kinderlijk naïef en eenvoudig was als zij zich voordeed.

Snel verjoeg hij deze gedachte en maakte het besluit, zijn moeder nog dezen avond een hartelijk briefje te zenden; dat zou haar goed doen.

In gedachten sloeg hij een bladzijde om en zag daar een vel papier liggen, beschreven met Constance's bekend steil nieuwmodisch handschrift. Hij dacht, dat het een begonnen brief aan hem was, maar bij de eerste regels keek hij vreemd op. Er stond: ‘Waarde mevrouw Van Berken!’

Nu kon hij het niet laten en las den heelen brief: het was de copie van den brief door mevrouw Manteghem aan Robert's moeder geschreven. Constance had dien opgesteld op verzoek harer móeder; maar daar zij met haar gewone slordigheid haar mappe niet kon vinden, had zij het prachtwerk daar als onderlaag gebruikt en toen zij door het een of ander gestoord was, werd het boek dichtgeslagen en de heele brief vergeten.

Robert's aderen op zijn voorhoofd zwollen op, hij deed moeite, zich in te houden voor die vreemde menschen, om niet dadelijk de beide dames ter verantwoording te roepen.

De datum stond er boven, dus juist eenige dagen voordat zijn moeder hem 't eerst de mededeeling gedaan had van haar besluit; het was dus door die heks - hij kon zijn aanstaande schoonmoeder op het oogenblik niet anders noemen - afgeperst, afgedwongen, en 't ergste van alles, Constance wist er van en zij had zich toen zoo onschuldig gehouden.

Alles was dus komediespel; zij bedrogen hem, zij hadden een listig net rondom hem en zijn moeder gespannen en zij, die lieve, goede moeder, zweeg. Zij verhaalde hem niets van de doodelijke beleediging haar aangedaan door de vrouw, die hem spoedig het naaste zou zijn, zij volgde den raad, zij trok zich terug, schijnbaar uit eigen beweging, alleen om hetgeen hij voor zijn geluk hield, niet te storen,

[p. 356]

en zij, die de vrouwen beter kende, sprak geen kwaad van hen - zij vertrouwde Constance zeker ook nog - zij gaf haar mama van alles de schuld en hij had het bewijs in handen, dat zij geen haar beter was dan die oude huichelaarster - en aan zulke menschen zou hij zijn toekomst toevertrouwen, zijn moeder opofferen. Goddank! het was nog niet te laat, hij kon zijn ketenen nog verbreken, zijn vrijheid hernemen.

De piano sloeg hem als met hamers tegen het hoofd, hij voelde zich hier zoo benauwd als zijn moeder in de huiskamer; evenals op haar oefenden de wuivende ringhanden een verwarrenden invloed op hem uit, maar met geweld hield hij zich in. In één teug dronk hij het glas limonade, dat voor hem stond, uit en bleef strak voor zich uit kijken, zelfs toen Constance na haar stuk geëindigd te hebben, opstond en met haar liefste stemmetje vroeg, hoe hij haar spel had gevonden.

Eindelijk gingen de dames weg; hij deed of hij de telegraphische teekens niet begreep, die moeder en dochter hem toezonden, om hem te beduiden, dat hij ze naar huis moest brengen.

trekboers.

Zij vertrokken en 't eerste woord op straat was van de freule:

‘O, wat krijgt die Constance een ongelikten beer tot man!’

‘Nu, zij zal hem wel temmen, 't is haar goed toevertrouwd, en anders knapt haar mama dat zaakje wel voor haar op. Wat is zij toch een dragonder!’

Robert kon nauwelijks het heengaan der beide gasten afwachten en nog vóór dat Constance hem iets zeggen kon over zijn kwaad humeur van dezen avond, wierp hij haar den brief voor en vroeg op barschen toon, wat dit beteekende.

Even stonden de beide vrouwen onthutst, maar toen zeide mevrouw Manteghem half boos, half lachend:

‘Maar, beste Robert, hoe heb ik het nu met je? Lees je brieven, die niet voor je bestemd zijn?’

de adderleystreet te kaapstad.

[p. 357]

de kerkstraat, de belangrijkste winkelstraat te pretoria.

het kerkplein te pretoria.

het nachtmaal-kampement op het kerkplein te pretoria.

‘Wat aan mijn moeder gericht is, is ook aan mij gericht. Ik moet uitlegging hebben. Heeft mijn moeder ooit dien brief ontvangen?’

‘Wel neen! 't Is maar een stijloefening van Stannie, iets wat zij noodig heeft voor een kleine novelle, die zij schrijven wil.’

‘Toevallig, dat zij dan mijn naam gebruikt en dat alle omstandigheden zoo precies uitkomen. Ik moet de waarheid weten. Is die schandelijke brief verzonden? Heeft mijn arme moeder hem gelezen en is hij de oorzaak van haar besluit?’

‘Ik begrijp je niet, Van Berken! Wat vaar je toch uit. Dat is toch geen toon tegenover ons. Zie eens, hoe je arm meisje beeft. Dat loopt weer op een zenuwtoeval uit. Spreek toch bedaard, spaar haar een beetje! Hoe zal het gaan, als jullie getrouwd zijt.’

‘Het is nog de vraag of wij ooit zullen trouwen; als deze brief door u geschreven is, met medeweten van Constance, dan zijt ge beiden leugenaarsters en bedriegsters!’

de pritchardstreet, een der drukste straten te johannesburg.

het stadhuis en omliggende tuinen te durban.

Met een snijdenden gil viel Constance op haar stoeltje achterover.

‘Je vermoordt mijn dochter!’ riep de moeder theatraal uit. ‘Weg van hier! Weg ellendeling! Weg moordenaar!’

Robert zag het kalm aan, hoe Constance eerst als levenloos in haar moeders armen lag, en toen dat blijkbaar weinig indruk op hem maakte, met haar armen zwaaide en allererbarmelijkst begon te kreunen en te kermen.

Hij stond zelf verbaasd, dat dit vertoon hem zoo onverschillig liet; hij geloofde haar niet meer.

‘Breng water, breng eau de Cologne!’

‘Ik voel mij niet in staat hier hulp te brengen,’ zeide hij spottend, ‘morgen kom ik terug en hoop dan van u voldoende uitleggingen over den brief te ontvangen.’

‘Schande over den brief te praten, terwijl zijn meisje hier door zijn schuld in levensgevaar verkeert. Ik had moeten weten, wat en waaruit je was - een man uit de achterbuurt!’

[p. 358]

Robert ging de kamer uit, zette zijn hoed op, deed zijn overjas aan en verwonderde zich over zijn eigen kalmte, terwijl hij het huis verliet.

Op straat echter kwam hij tot zich zelf en de meest verschillende aandoeningen vervulden hem. Had hij het wel goed aangelegd? Was dit wel de rechte manier om achter de waarheid te komen? Zijn drift had de drift van zijn schoonmoeder uitgelokt en Constance van streek gebracht, maar als zij onschuldig waren, waarom dan niet kalm hem tot rede gebracht?

Hij maakte een groote wandeling in regen en mist, vóór dat hij in zijn hotel aankwam; hij begreep, dat na al het gebeurde van dien avond, zijn huwelijk met Constance onmogelijk was geworden. Hij mocht niet een vrouw huwen, die hij zoo weinig kon vertrouwen - als zij misschien bekende, geheel op bevel van haar moeder te hebben gehandeld, als zij niet begrepen had, welk kwaad zij gesticht had door haar moeder niet af te houden van haar schandelijken toeleg - dan, ja dan zou hij haar misschien kunnen vergeven....

Hij schreef een grooten brief aan Constance vol hartelijkheid en liefde; hij smeekte haar, haar fout in te zien en zich van haar moeder, die haar zoo slecht raadde, los te maken en niets anders meer voor haar te koesteren dan den verplichten kinderlijken eerbied - hij beloofde haar dan alles te vergeten en te vergeven; ook vroeg hij haar vergiffenis voor zijn houding van dezen avond, hij was buiten zich zelf geweest van drift, en hoopte, dat haar ongesteldheid nu geweken was en zij hem tegen één uur zou kunnen ontvangen.

Hij bracht den brief aan den portier, met verzoek dien den volgenden ochtend zoo vroeg mogelijk te doen bezorgen, en trachtte toen een weinig rust te vinden, maar de slaap bleef verre van zijn oogen en hij stond den volgenden morgen moede, mat en als gebroken op.

Hij ging naar de kerk en trachtte door het gebed tot kalmte te komen en een wijs besluit te nemen; langzamerhand werd het hem duidelijk, dat slechts toegevendheid hem uit deze moeilijke zaak kon redden; hij wilde Constance op zachte manier haar verkeerde handelwijze doen inzien, en met de beste voornemens bezield, schelde hij op den vastgestelden tijd aan de hem zoo bekende deur van het huis zijner aanstaande schoonmoeder.

De meid maakte open met een bedrukt gezicht en zeide, als had zij het lesje uit het hoofd geleerd, dat de dames mijnheer niet konden ontvangen, de juffrouw lag erg ziek te bed, maar als mijnheer een half uur wilde wachten, dan zou mevrouw wel bij mijnheer komen en met hem spreken.

Het vooruitzicht was niet zeer aanmoedigend en Robert wilde juist zeggen, dat hij dan maar een half uurtje zou omloopen, toen de meid zich herinnerde, dat er een telegram voor mijnheer was gekomen - zij zou het wel even halen.

Robert bleef al dien tijd als een vreemdeling op de mat staan, en hij vroeg zich af, of hij nu werkelijk reeds uit de woning en het leven der beide vrouwen was verjaagd; de meid bracht hem de nog gesloten enveloppe.

Ondanks de voorzorg van Therese en haar vader, was het telegram toch aan Robert geadresseerd ten huize van mevrouw Manteghem, misschien had Jacob, die het gebracht had, zich vergist of anders de klerk.

Gewoon als hij aan telegrammen was, maakte Robert het couvert open, zonder eenig bang voorgevoel, maar plotseling schenen de letters hem als van vuur toe en brandden hem tot diep in de ziel. Het stond er kort en duidelijk:

‘Moeder vermist, alle nasporingen vergeefsch. Spoedige terugkomst gewenscht.

Vermeilen.’

Hij wankelde en moest zich aan de deur vasthouden. De meid, die sedert gisteravond zoovele wonderbare dingen had beleefd, zag hem verbaasd aan - hij trachtte zich te vermannen - las nog eens de noodlottige woorden over, gaf het telegram aan de meid met de woorden:

‘Daar, geef dat aan mevrouw! Zij zal begrijpen, dat ik onmiddellijk moet vertrekken.’

En weg was hij; hij wist bij instinct nog, dat over een half uur een trein naar Doornhage vertrok; hij stapte in de eerste de beste leege vigilante, die hem langs leed, en zonder zich over zijn toilet en bagage te bekommeren, liet hij zich naar het station brengen en kwam er nog juist bijtijds, om den trein te halen.

XX.

Toen Robert aan het station van Doornhage aankwam, was het reeds stikdonker; hij had de reis in de grootste onrust en spanning doorgebracht.

Hij kon zich geen voorstelling maken van hetgeen er met zijn moeder gebeurd was; waarom zou zij het huis verlaten hebben? En waarheen zou zij gaan? Op haar leeftijd doet men toch geen dwaze dingen meer, en 't kwam ook volstrekt niet overeen met haar flink karakter, haar gezond verstand en oprechte vroomheid, een wanhopige daad te verrichten.

Het eenige, wat hij denken kon was, dat zij uitgegaan en door een ongeluk overvallen was. Hij huiverde bij die gedachte; zijn moeder te verliezen was een mogelijkheid, waaraan hij slechts zeer zelden dacht; maar dan zoo haar te moeten missen, terwijl hij zoo koud en onverschillig van haar weggegaan was, terwijl hij wist, hoe schandelijk zijn aanstaande vrouw en haar moeder haar behandeld hadden.

Toen kwam die eigenaardige strakke blik, waarmede zij hem bij zijn vertrek had aangezien, hem weer te binnen. Groote God! als zij eens waanzinnig was geworden door den inwendigen strijd, dien zij had moeten voeren tusschen den dwang haar opgelegd door die vrouwen en zijn niets vermoedenden tegenstand.

Het koud zweet brak hem bij deze gedachte uit; het werd hem te benauwd in den coupé; hij rukte het raampje open en hing naar buiten in de kille lucht.

O, dat die trein vleugels had, en toch vreesde hij aan te komen, vreesde hij het ergste te hooren. Als zijn moeder een ramp getroffen had, dan zou hij voor zijn volgend leven ter prooi raken aan wroeging en bitter zelfverwijt.

Zijn verbittering jegens Constance en haar moeder groeide steeds aan; neen! zij droegen op de eerste plaats de schuld van het gebeurde; hij zou het nooit kunnen vergeten, als zijn arme, oude moeder iets overkomen was door zinsverwarring of zenuwopwinding.

En dan stelde hij zich haar voor verdronken, overreden, dood, zonder een laatste woord, een laatsten groet aan hem, haar oogappel. Eindelijk, eindelijk hield de trein aan het kleine stationnetje of liever de halt ‘Doornhage’ stil; hij maakte zelf het portier open, sprong op het perron en haastte zich naar den uitgang, hopend en vreezend, daar zijn rijtuig te vinden, maar er was niets.

De halt was een groot kwartier van zijn fabriek verwijderd; hij liep den afstand in nog geen tien minuten; op dezen somberen Zondagavond was ieder binnen, hij kwam niemand tegen. Onwillekeurig viel het hem op, dat het huis van Vermeilen donker was. Even dacht hij er aan, hier aan te schellen, dan zou hij ten minste eerder iets weten, maar als zij toch niet thuis waren en - het was hem een soort van verlichting, dat het een paar minuten langer zou duren, vóór hij zijn vonnis hooren kon.

‘Gedraag je als een man!’ zeide hij tot zich zelf, ‘wees sterk, houd je op het ergste voorbereid - en hoop het beste!’

Daar verrezen de uitgebreide massa's van zijn fabriek uit de duisternis; met den Zondag stond de zaak natuurlijk stil en was het groote gebouw in duisternis gehuld, maar het woonhuis was verlicht, de huiskamer en de slaapkamer zijner moeder.

Zijn hart klopte van een flauwe hoop; misschien was dit wel een goed teeken, maar met bevende hand stak hij toch den huissleutel in de deur en trad in de helder verlichte gang.

Op het geluid, dat de deur maakte, trad Vermeilen uit de huiskamer en stond verbaasd den fabrikant aan te zien.

‘Mijnheer, u reeds thuis? Heeft u dan het tweede telegram niet ontvangen?’

‘Vermeilen, hoe is het er mee? Is zij...is zij...’

‘Goddank! mijnheer! Mevrouw is gevonden.’

‘En zij leeft?’

‘Ja zeker! Ze ligt boven rustig in haar bed en Therese verpleegt haar.’

Als van een zwaren last bevrijd viel Robert op een stoel neder, en liet het hoofd in zijn handen zakken, met een zucht van verlichting.

‘Vertel me nu alles, Vermeilen!’ verzocht hij, ‘alles van het begin af.’

Vermeilen vertelde alles, wat hij er van wist en hoe men den geheelen nacht en morgen overal had gezocht, ja zelfs in het kanaal had gedregd.

‘Gelukkig,’ ging hij voort, ‘kwam juist tegen elf uur, toen het telegram weg was, een boodschap uit de inrichting voor zenuwlijders, dat er een boer geweest was met het bericht, dat hij een oude vrouw op den weg gevonden en in huis opgenomen had, die hij aanzag voor een ontvluchte uit de inrichting. Door een toeval wist de directrice juist, dat op de fabriek de oude mevrouw vermist was en zij haastte zich toen, den man daarheen te verwijzen.

‘Onmiddellijk reden de dokter en Therese naar de eenzame boerderij en vonden daar de oude vrouw nog steeds bewusteloos, maar toch iets kalmer. Zij brachten haar naar huis over en een tweede telegram werd aan u gezonden, om u mee te deelen, dat de vermiste gevonden was. Dit heeft u echter zeker door Zondagsbestelling niet bereikt.’

‘En hoe gaat het haar nu?’ vroeg Robert, ‘wat zegt de dokter?’

‘De dokter zegt, dat zij in een toestand van overmatige zenuwoverspanning het huis heeft verlaten. Zij moet reeds lang in dezen toestand verkeerd hebben en thans eerst kwam het tot uitbarsting. Zij is niet vrij van koorts en ijlt nog telkens....’

‘Maar, is er gevaar?’

‘Voor het oogenblik niet, maar u begrijpt, dat op haar leeftijd zoo'n schrik en de tocht in de koude en mist haar geen goed hebben gedaan.’

Robert stond op.

‘Ik wil haar zien. Uw dochter is bij haar, heeft u gezegd?’

‘Ja, de dokter zeide, dat zij geen oogenblik alleen mag zijn.’

Robert ging zoo zacht hij kon de trap op en klopte toen aan de deur der ziekenkamer.

Therese maakte open; zij hield den vinger op de lippen om hem tot voorzichtigheid aan te manen; hij drukte haar hartelijk de hand en fluisterde:

‘Ik dank u! Verlaat haar niet!’

En toen sloop hij behoedzaam naar het ledikant, waar zijn moeder lag.

Het flauwe licht van een nachtlampje wierp zijn stralen op de gestalte, die bleek en roerloos onder de dekens rustte; het was zoo'n min. zwak, oud vrouwtje, zooals zij met gesloten oogen en onrustig trekkende lippen daar nederlag; 't was of haar gelaat nog meer gerimpeld, heur haren nog grijzer waren geworden. Met de magere vingers scheen zij telkens iets af te weren en toen Robert voor haar bed stond, sloeg zij als door een geheime stem gewaarschuwd de matte oogen op, waarin de waanzin nog scheen te schuilen en bad op hartverscheurenden toon:

‘Robert, ik bid je, jaag die vrouw weg met haar mooie witte handen en haar ringen. Dat worden klauwen, daar wil zij mij mee omvatten. O, Robert! ik ben zoo bang, zoo bang, laat mij niet alleen!’

‘Neen, lieve moeder,’ sprak hij met verstokte stem, ‘ik laat u niet meer alleen, ik blijf bij u, maar verlaat u mij ook niet meer.’

Weer steeg de angst in haar oogen.

‘Neen, neen, ik moet weg, anders jaagt zij mij nog van hier, die verschrikkelijke vrouw. Ik ben overtollig - ik heb hier niets meer te doen.’

‘U is niet overtollig, u is hier noodzakelijk, heel noodzakelijk,’ verzekerde Robert.

Therese kwam nader, bevochtigde haar hoofd met natte doeken en suste haar kalm.

Robert kon zich niet moede kijken naar haar besliste en toch zoo zachte, vriendelijke manieren.

‘U is een geboren ziekenverpleegster,’ zeide bij haar.

Zij glimlachte.

‘Ja. Het spijt me genoeg, dat ik geen roeping heb om Zuster van liefde te worden.’

[p. 359]

‘Ik geloof, dat het kalmer voor haar is, als ik heenga,’ sprak hij na een poos.

‘Ja, ik zou het u al eer verzocht hebben, als ik durfde. Rust alleen kan haar genezen.’

‘Dus u heeft hoop?’

‘O zeker! Haar gestel is gezond, maar zij schijnt in den laatsten tijd veel getobd te hebben zonder iemand haar vertrouwen te geven. Toen u weg was, is zij benauwd geworden; het beeld van de vrouw met de witte handen, die haar vervolgt, schijnt haar naar buiten te hebben gedreven en toen is zij maar altijd voortgehold, totdat de boer haar in schromelijken toestand heeft gevonden en liefderijk opgenomen.’

‘Arme, arme moeder!’ zuchtte Robert, ‘wat zal ik alles bij haar goedmaken, als zij maar eens beter is, en ook dien boer zal ik beloonen voor zijn menschlievendheid, en u juffrouw Vermeden, hoe zal ik het u vergelden, wat u voor mijn lief moedertje doet?’

‘Door er niet over te spreken. Ik doe eenvoudig mijn plicht en een aangenamen plicht ook.’

‘Blijft u waken, dan kom ik u vervangen!’

‘O neen, als het u belieft niet. Ik kan het zoo goed alleen af. De dokter zal van avond nog eens komen. Hij gaf goede hoop, dat alles terecht kon komen, maar het zou heel langzaam gaan, en van een zorgvuldige oppassing hing alles grootendeels af.’

Gerustgesteld keerde Robert naar de huiskamer terug; hij was er alleen, want Vermeilen had zich dadelijk zeer bescheiden verwijderd.

De kamer kwam hem zonder zijn moeder ongezellig en ledig voor; hij zag rond en zijn blik viel op het sleutelmandje, dat op een kleine tafel stond, waarop zich ook haar ouderwetsche schrijfcassette bevond.

Een plotselinge gedachte viel hem in, hij zocht aan den sleutelbos het sleuteltje der cassette en maakte haar open; de weinige brieven, die zijn moeder ontvangen had in haar leven en die nog meest door hem geschreven waren tijdens zijn reizen, lagen daar netjes opgestapeld.

Hij zocht met koortsachtigen haast tusschen de papieren; een vage lucht kwam hem te gemoet en tevens zag hij de grijs-blauwe enveloppe met het witte monogram, dat mevrouw Manteghem altijd gebruikte.

Hij las den brief, hij was door mevrouw geschreven. Wie had hem opgemaakt, de moeder of de dochter?

Dat was een geheim, dat hem wel nooit zou opgelost worden; maar in elk geval een feit was het, dat zij buiten hem om met zijn moeder over de zaak gesproken en haar er zelfs over geschreven had.

(Wordt vervolgd.)