De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 16

Twee Kerstavonden.
Door Henri.

I.

Dwarrelend dansten de sneeuwvlokken door de lucht en bedekten den grond met een wit tapijt. Het was de 24e December, de avond voor het blijde Kerstfeest. De Kerk had in haar Vespers van dien dag het groote feest reeds herdacht en gejubeld over de geboorte van den Godmensch.

Buiten was het koud op de eenzame straten, maar in de meeste huizen heerschte een blijde stemming. Niet in alle; in een klein huisje in een afgelegen straat van het dorp H. heerschte die vroolijke stemming niet. En geen wonder! Diepe armoede sprak uit alles, wat zich in het kleine vertrek bevond; alles getuigde van bitteren nood.

Om een tafel, waarop een kleine lamp stond, die een onzeker licht in het rond verspreidde, zaten vier kleine kinderen, waarvan het oudste tien en het jongste zes jaar kon tellen. In een hoek van het vertrek stond een ledikant, half door een groote, groene gordijn verborgen. Daar werd het voorhangsel door een witte, magere hand ter zijde geschoven; een bleek gelaat met van koorts tintelende oogen werd zichtbaar en een zachte stem klonk uit den hoek:

‘Mieke, is Betje nog niet terug?’

Het aangesproken meisje, de oudste van de vier, stond op en naderde het bed. Een arme vrouw lag daar in een groot ledikant, dat van betere dagen getuigde, maar de dekens waren even armoedig als het overige in het vertrek. Niet oud was zij, maar lijden en ontberingen hadden op haar gelaat vroegtijdig den stempel van den ouderdom gedrukt. Vroeger was de nijpende armoede, die hier heerschte, onbekend, maar hij, die reeds zooveel welvarende gezinnen diep ongelukkig gemaakt heeft, had ook in dit gezin de ellende gebracht, en die moordenaar was de jenever. De arme zieke, die daar hulpeloos neerlag, was de vrouw van een dronkaard. Niet altoos was haar man dat geweest, hij was eens een oppassend werkman, maar met hem was het gegaan als met zoovelen: een slechte makker, een drinker had hem op den weg gebracht, waarvan een der mijlpalen ellende heet.

‘Neen, moeder, Betje is nog niet terug,’ antwoordde het meisje, haar hoofd tegen den schouder van de zieke aan dijend, ‘maar ze zal nu wel gauw komen en wat voor u meebrengen.’

‘'t Is te hopen, kind, want ik voel me niets goed van avond. Wat zou er van je worden, als ik eens stierf?’

Dat woord drong vlijmend als het lemmet van een mes door het hart van het kind, zij keek haar moeder met haar goedige, door tranen verduisterde oogen aan en fluisterde:

‘Neen, moeder, gij zult niet sterven, gij zult bij ons blijven.... Waarom laat vader u ook hier zoo alleen?’

De arme vrouw zuchtte diep; zij kon hierop geen antwoord geven.

Op dit oogenblik werd de deur geopend en trad een heer met een tienjarig meisje het vertrek binnen. Die heer, dokter Wilgens, was een man, die bij het eerste gezicht vertrouwen inboezemde en uit zijn heldere oogen straalde goedheid en medelijden. Hij naderde het bed, maar trad, toen hij de zieke zag, onwillekeurig eenige schreden achteruit. Die arme, zieke vrouw, hoe geheel anders had hij haar vóór korten tijd gekend! Haar man was bij hem tuinman en koetsier geweest, en ook zij kwam toen geregeld bij hem werken. In dien tijd ging alles goed, maar later was de drankduivel gekomen, die het geluk verwoest en het gezin ten onder gebracht had.

De dokter voelde de zieke den pols en schudde het hoofd. ‘Waarom heb je me ook niet laten roepen?’ vroeg hij. ‘Had ik je kind niet toevallig ontmoet, dat van kou niet meer voort kon, dan had ik thans nog niet geweten, dat je ziek bent.’

‘Ik durfde niet.... ik schaamde mij, ik wilde uw hulp niet inroepen, mijnheer,’ gaf de zieke aarzelend ten antwoord, ‘u hebt vroeger reeds genoeg voor ons gedaan, lang genoeg geduld met mijn ongelukkigen man gehad....’

‘'t Is goed,’ viel de dokter haar in de rede, die bij de laatste woorden even het voorhoofd had gefronst. ‘Ik zal zien, dat ik je opknap, moeder,’ vervolgde hij minzamer, ‘maar hier zijn andere middelen noodig dan medicijnen. Krachtig voedsel en een warm vertrek zullen beter helpen. Schud niet het hoofd, beste vrouw, ik zal wel voor alles zorgen. Laat de twee oudste kinderen met mij meegaan, dan zal ik hun wat versterkends meegeven. Hier is een rijksdaalder, daarvoor moeten zij eerst wat brandstof halen, en voor wat er overschiet, mogen zij een versnapering koopen. Het is niet alle dagen Kerstmis, laat de kleinen van avond ook eens plezier hebben. Morgen kom ik terug, moeder.’

Met tranen in de oogen dankte de zieke den goeden dokter, maar deze onttrok zich aan haar dankbetuigingen en verliet, door de twee oudste kinderen vergezeld, het huisje, waar hij door zijn vriendelijkheid onverwacht troost en leniging gebracht had.

II.

In tegenstelling met de armoedige woning van vrouw Brakels, heerschte in de huiskamer van dokter Wilgens een prettige stemming en gezelligheid. Men vierde hier een dubbel feest: de blijde herinnering van Christus' geboorte en den verjaardag van mevrouw Wilgens.

In een helder verlichte en lekker verwarmde kamer zat mevrouw met haar elfjarig zoontje

[p. 335]

Bernard, bij de vroolijk snorrende kachel. De knaap, een flinke jongen, met goedige, trouwe oogen, luisterde aandachtig naar het verhaal zijner moeder, die hem vertelde van den nacht, toen het Kindje Jesus in een armoedigen stal werd geboren, van de herders, die het kwamen aanbidden, en van de Engelen, die boven de grot zwevend met hemelsche stem in zoete akkoorden zongen: ‘Glorie zij God in den Hooge en vrede op aarde den menschen van goeden wil!’

Zoo zaten moeder en kind geruimen tijd alleen, toen de meid dampende chocolade met gebak binnenbracht. Men kon het den kleinen Bernard niet kwalijk nemen, dat het toen grootendeels met zijn aandacht gedaan was; hij wierp ter sluiks een begeerigen blik op het gebak, dat Trees op de tafel gezet had. Maar mevrouw liet alles onaangeroerd, wat den knaap niet erg scheen te bevallen.

‘Hé, ma, krijg ik nog niets, 't is toch dubbel feest vandaag?’ zei de knaap eindelijk.

‘Zeker, mijn jongen, dadelijk, als pa thuis komt, dat is immers veel plezieriger.’

‘Ja, ma, maar pa blijft zoo lang weg van avond.’

Het sloeg acht uur op de pendule.

‘Hij zal nu wel gauw komen, Bernard. Pa had van avond maar enkele patiënten te bezoeken, en hij dacht nog vóór acht uur thuis te zijn.’

Het sloeg reeds halfnegen, en de dokter was er nog niet.

‘Is dat uitblijven, en dat op een avond, dat wij genoeglijk te zamen hoopten te zijn!’ zei mevrouw Wilgens teleurgesteld.

Eensklaps hoorde zij gekraak van voetstappen in de sneeuw. Een sleutel werd in het slot gestoken en weinige oogenblikken daarna trad de dokter met de twee kinderen van vrouw Bakels binnen. De kinderen hielden de handen voor de oogen bij het felle licht, maar men kon het hun aanzien, dat de warmte hun goed deed.

Mevrouw Wilgens groette haar man hartelijk, maar bleef verrast staan, toen zij de twee meisjes in haar armoedige kleeren bemerkte, die zich verlegen achter den goeden dokter schuil hielden.

‘Wie breng je daar mee, Bernard?’

‘Ken je die kinderen niet meer? Toe Mieke, kom Betje, weest nu maar zoo verlegen niet, komt maar eens van achter mijn rug te voorschijn en geeft mevrouw een hand.’

‘Kijk, dat zijn Mieke en Betje van onzen ouden tuinbaas,’ riep nu de kleine Bernard, die in de kinderen zijn oude speelkameraadjes herkend had.

Hij was al van zijn stoel opgesprongen en liep naar de kinderen toe, die hij met zijn guitige oogen lachend aanzag. Maar de beide meisjes kropen verlegen achteruit en plukten bedeesd aan een tip van haar voorschoot.

Op een vragenden blik zijner vrouw vertelde de dokter nu de reden van zijn langer wegblijven, den ellendigen toestand, waarin hij vrouw Brakels had aangetroffen, en waarom hij de beide kinderen mee naar huis genomen had.

Mevrouw zag de meisjes medelijdend aan, die thans wat moediger geworden waren en ter sluiks met groote oogen de met gebak beladen tafel bekeken. Als zij en haar moeder slechts de helft van dat alles hadden, hoe veel vroolijker zou dan reeds het Kerstfeest voor haar zijn!

De dokter merkte spoedig wat de oogen der kleinen zoo boeide en na een blik van verstandhouding met zijn vrouw gewisseld te hebben, zette hij twee stoelen bij de tafel, dicht bij de kachel en noodigde de kinderen uit plaats te nemen.

Mevrouw schonk nu ieder een grooten kop warme chocolade in, gaf haar daarbij een gebakje en zei: ‘Eet en drinkt nu maar eens lekker, kinderen, dat zal je goed doen; dan moet je dadelijk voor ons eens dat mooie Kerstliedje zingen, dat ge op school geleerd hebt.’

‘Ja, dat wil ik wel eens hooren,’ zei de dokter goedig, ‘maar eerst op je gemak wat gegeten en gedronken, dan zing je wel eens zoo goed!’

Nadat mevrouw fluisterend eenige woorden met haar man gesproken had, verliet zij de kamer.

De kleine Bernard keek met groote oogen naar de beide meisjes, die zich de haar bijna onbekende heerlijkheden goed lieten smaken. Eensklaps verliet hij zijn plaats, als dacht hij aan iets, en klauterde op de knie zijns vaders, die in een hoek der kamer met vergenoegd gelaat den goeden eetlust der kinderen aanschouwde. De knaap fluisterde zijn vader eenige woorden in het oor, waarna deze tevreden knikte en liefkoozend over zijn blond haar streek.

‘Dat is mooi van je, mijn jongen, dat is braaf,’ zeide de dokter, ‘dat mag je wel doen, toe, geef het zelf maar.’

Blijde sprong de knaap van vaders knie, klauterde op een stoel en nam van de kast een mooi gekleurde doos en een busje. Maar nu scheen hij zelf verlegen te worden, bedeesd naderde hij de twee meisjes, zette de doos en het busje voor haar neer, en na een haastig: ‘Dat is voor u,’ liep hij weer snel naar zijn vader terug en verborg zijn gezicht tegen de jas van den dokter, als had hij iets kwaads gedaan.

Het oudste meisje opende langzaam en voorzichtig de doos en het andere het busje. Uit de doos kwam een mooi, gekleurd prentenboek te voorschijn, terwijl uit het busje beiden meisjes heerlijke flikjes tegenlachten. Hoe straalde het gelaat der kinderen van vreugde bij het zien van al dat moois en lekkers! Eenige oogenblikken daarna kwam mevrouw weer in het vertrek met een groot valies in de hand.

‘Hier heb ik wat voor je, kinderen,’ zei ze, ‘je moet het thuis maar eens nazien. Voor moeder heb ik wat extra's ingepakt, dat ge haar aanstonds moet geven. En nu, kinderen, viert van avond maar eens een plezierige Kerstmis.’

Nadat het moedigste der twee meisjes mevrouw bedankt had, wilden zij heengaan, maar mijnheer hield haar lachend tegen.

‘Ho, ho, dat gaat zoo niet,’ zei hij schertsend, ‘eerst moet ik een mooi Kerstliedje van je hooren.’

De meisjes keken elkaar verlegen aan, maar de bemoedigende blik, dien mevrouw haar toewierp, gaf haar moed, en weldra klonken door het vertrek twee lieve, fijne kinderstemmetjes:

Een Kindjen is geboren,
Te Bethlehem in een stal,
Een Kindje als nooit te voren,
Men zag in 't aardsche dal.

Een Kindje zoo schoon en teeder,
Als nooit een menschenkind,
Ligt op wat stroo ter neder,
Wijl 't ons zoo teer bemint.

‘Mooi zoo, kinderen,’ zei de dokter, ‘gij hebt heel mooi gezongen, onze Bernard kan bij u een lesje nemen. Gaat nu gauw naar huis, moeder zal op u wachten, en maakt uw broertjes maar eens blij.’

Toen de kinderen vertrokken waren, gingen mevrouw en de dokter met hun zoontje aan tafel zitten en genoeglijk verstreek de avond Zij voelden zich alle drie gelukkig, een arm gezin een prettigen avond te hebben bezorgd. Men wilde zich reeds te ruste begeven, toen er gebeld werd.

‘Men zal je zeker nog komen roepen voor een zieke,’ zuchtte mevrouw Wilgens.

Weldra trad Trees het vertrek binnen en zei: ‘Mijnheer, daar is een vreemde man, die laat vragen, of u aanstonds bij baas Hop, den waard uit “de Zilveren Ster”, wil komen.’

‘Naar “de Zilveren Ster”, nog zoo ver,’ zuchtte mevrouw.

De dokter zei niets, maar verliet haastig de kamer en begaf zich in de gang.

‘Zoo vrind,’ zei hij tot den onbekende, die een dikke berenmuts over de ooren en half in de oogen getrokken had. ‘Kom jij van ‘de Zilveren Ster?’

‘Ja, mijnheer, ik kom u vragen, of u aanstonds kunt komen, de waard uit “de Zilveren Ster” is plotseling erger geworden.’

‘Dat moet wel,’ antwoordde de dokter, ‘want vóór een paar dagen was hij weer zoo goed als beter. Weet ge ook, wanneer hij erger geworden is?’

‘Neen, mijnheer, ik weet er verder niets van. Ik ben hier niet vandaan, ik heb in de stad kalveren moeten afleveren en onderweg in “de Zilveren Ster” even aangelegd. De vrouw was maar alleen bij haar man. Daarom verzocht zij mij u te willen gaan roepen.’

‘Hm,’ mompelde de dokter, zijn gouden horloge uit den zak te voorschijn halend, ‘'t is al halfelf en de “Zilveren Ster” ligt een half uur buiten het dorp. Ik zal dan nog een rijtuig moeten nemen.’

‘Zooals u wil, mijnheer,’ antwoordde de onbekende, ‘anders zal ik u wel vergezellen, en kunt u met mijn wagentje terugrijden, ik heb mijn paard in “de Zilveren Ster” uitgespannen.’

‘Ja, als dat gevonden kan worden,’ knikte de dokter. ‘Wacht, ik zal gauw mijn jas aantrekken, of wil je je niet even warmen?’

‘Dank je,’ antwoordde de vreemdeling droog. ‘Ik mag me niet te lang ophouden.’

De dokter trad de huiskamer weer binnen. ‘Geef me eens gauw mijn dikke pelsjas, Marie,’ zei hij, ‘een zieke heeft mijn hulp nog noodig.’

‘Moet ge van avond nog zoo ver, Bernard? Neem dan toch een rijtnig, ge weet, dat heb ik veel liever.’

‘Dat is niet noodig; de man, die in de gang op me wacht, zal mij met zijn wagen thuisbrengen. Ga maar gerust naar bed, je hoeft niet op me te wachten. Je moet ook aanstonds naar bed gaan, Bernard,’ zei hij tot zijn kind en drukte hem een kus op de wang, ‘anders ben je morgen niet goed uitgeslapen.’

Beide mannen, de dokter en de vreemdeling, stapten stevig door. 't Was een heldere nacht, het had opgehouden met sneeuwen, en duizenden sterren flikkerden aan den blauwen hemel. Zwijgend liepen zij naast elkaar. Weldra hadden zij de kom van het dorp achter den rug en kwamen nu op een straatweg aan welks rechterkant op een kwartier afstands de herberg ‘de Zilveren Ster’ lag. Hoe meer zij zich van het dorp verwijderden, des te gejaagder scheen de onbekende te worden; hij wierp nu en dan onrustige blikken om zich heen en bleef zelfs enkele malen staan. De dokter had hem al eenige malen verbaasd aangekeken en kon eindelijk niet nalaten te vragen: ‘Wat heb je?’

‘Niets,’ bromde de andere, ‘ik meende alleen voetstappen achter ons te hooren.’

‘Je ben toch zeker niet bang?’ hernam de dokter glimlachend.

Hij antwoordde niet en beiden vervolgden weer hun weg. Toen zij langs een klein dennenbosch kwamen, stak de vreemdeling eensklaps twee vingers in den mond en floot met drie krachtige stooten. Verrast keek de niets kwaads vermoedende dokter zijn zonderlingen begeleider aan, maar toen hij eenige seconden daarna geritsel en het breken van takken vernam, verbleekte hij, sprong fluks ter zijde en riep met heesche stem: ‘Hulp!’

Nauwelijks had hij dit geroepen, of een man sprong van achter de dennen op den weg, greep den dokter onverhoeds aan en slingerde hem op den grond, De dokter spande al zijn krachten in, om zich los te rukken, en zeker zou hij hierin zijn geslaagd, als de vreemdeling zijn makker niet geholpen had. De goede dokter zag nu in, dat men hem een strik had gespannen en dat hij in handen van gewetenlooze kerels was gevallen.

‘Probeer nietje los te rukken,’ zei met heesche stem de man, die den dokter het eerst had aangevallen, en die zijn knie op diens borst zette. Hij boog zich voorover en uit zijn mond steeg een ondraaglijke jeneverlucht op, die den dokter onwillekeurig het hoofd deed omwenden. ‘Bij de eerste poging, die je doet om te ontkomen, stoot ik je dit mes in het hart. - Zoek zijn zakken goed na,’ wendde hij zich tot zijn makker, ‘vergeet vooral zijn horloge niet.’

‘Neem al wat ik bezit,’ smeekte de dokter, ‘maar spaar mijn leven, heb medelijden met mijn arme....’ De dokter hield eensklaps op, keek den bandiet, die zijn borst bijna ineendrukte, scherp aan en vervolgde: ‘Brakels, zijt gij het? Heb ik dat aan je verdiend?’

[p. 336]

‘Ha, ha, dokter, gij hebt mij herkend ondanks mijn zwart gezicht?’ grijnsde de dronkaard. ‘Nu, zooveel te erger voor je. Ja, ik ben Frans Brakels, dien gij als een hond hebt weggejaagd, omdat gij hem geen borrel gundet. Gij hebt mij op straat gezet, beul, maar op den dag, dat ge mij wegjoegt, heb ik gezworen, mij te zullen wreken, en nu zijt gij in mijn macht!’

Den dokter brak het angstzweet uit; hij bemerkte, hoe de jenever in het hoofd van den rampzaligen man werkte, en hij wist ook, dat zoo iemand voor geen enkele misdaad terugschrikt. Hij wilde hem de goedheid vertellen, waarmee hij nog dezen avond zijn ongelukkige vrouw en arme kinderen had overladen, maar hij zag in, dat dit geen indruk op den dronkaard zou maken. Hij moest zich zien los te rukken, dit was de eenige uitkomst; zoo hij hierin niet slaagde, was hij verloren. En Goddank, terwijl de andere bandiet het gestolen geld en het horloge in zijn zak borg, liet hij even den rechterarm van zijn slachtoffer los. Van dit gunstig oogenblik maakte de dokter gebruik. Krampachtig nam hij den stok, die naast hem lag, op, en met een forsche beweging bracht hij den roover, die de knie op zijn borst hield, een hevigen slag op het hoofd toe.

Door dezen slag verdoofd, deinsde de aanvaller terug, waarvan de dokter gebruik maakte om snel overeind te springen. Maar de andere kerel wierp zich aanstonds opnieuw op den dokter, en nu ontstond tusschen beide mannen een gevecht op leven en dood. Misschien zou de ellendeling het onderspit hebben gedolven, als niet de andere schurk, uit zijn verdooving ontwaakt, zijn makker te hulp was gekomen. Als een hyena sprong de woesteling op den dokter toe, die het nu niet lang meer kon volhouden. Eensklaps slaakte hij een kreet, bracht de hand aan het hart, wankelde en zeeg op den grond, terwijl een groote bloedstraal zijn kleeren verfde. Nog een laatste wanhopige poging deed hij om zich op te richten, maar zijn krachten schoten te kort, hij zonk terug; zijn lippen openden zich langzaam en nauw hoorbaar kwam het uit zijn mond: ‘Mijn God, heb medelijden met mijn arme ziel, ontferm u over mijn vrouw en kind....’

de windselen van jesus, naar de schilderij van paupion.

Een diepe zucht ontsnapte zijn beklemde borst, nog eenmaal sprak hij fluisterend de namen uit van Jesus en Maria en met een woord van vergeving voor zijn moordenaars op zijn lippen, was de heer Wilgens de eeuwigheid ingegaan.

Nog nimmer had men in het dorpje H. een zoo droeven Kerstdag beleefd, want allen kenden den goeden doker en allen achtten hem hoog. Maar oneindig droeviger was die anders zoo blijde dag voor mevrouw Wilgens. Wat had zij in dien eenen nacht geleden, dien zij, tevergeefs op haar dierbaren echtgenoot wachtend, in bidden en tranen had doorgebracht. Zij had zooveel en zoo bitter geschreid, dat geen traan meer uit haar oogen vloeide, toen men het lijk van haar geliefden man had thuisgebracht. Naast haar stond de kleine Bernard, zoo vroeg reeds half verweesd, te jong nog, om het ongeluk, dat hem had getroffen, in zijn geheelen omvang te beseffen. Met groote, stille droefheid keek hij naar het bleeke gelaat van zijn dierbaren vader; daarna begon hij luid te snikken. Dat deed hem goed, en schonk verlichting aan zijn overvol gemoed....

III.

Weer was de avond vóór het Kerstfeest aangebroken. Sedert dien noodlottigen avond waren vijftien jaren verloopen. Weer zaten moeder en zoon in de huiskamer bij elkaar, maar het kind van vóór vijftien jaar was thans een flinke jonge man.

't Was een blijde dag voor moeder en zoon, want heden mocht zij voor de eerste maal haar dierbaren zoon als priester des Heeren aanschouwen. De kleine Bernard van vóór vijftien jaar, die op dien avond de arme kinderen van Brakels zoo gelukkig maakte, die zelfde knaap was thans priester Gods, meer nog, hij wasmissionaris en zou binnenkort in het verre Afrika den armen heidenen het geloof in Christus gaan prediken. Het viel mevrouw Wilgens zwaar als zij daaraan dacht, het arme moederhart bloedde als zij het naderende uur van scheiden voor zich zag.

Dezen morgen was de jeugdige priester thuis gekomen, om de laatste dagen, die hij in zijn vaderland zou vertoeven, bij zijn lieve moeder door te brengen en voor de laatste maal wellicht het Kerstfeest bij haar te vieren. Morgen, op den hoogen feestdag, zou Bernard, de plechtige eerste H. Mis in zijn geboortedorp opdragen en zou de gelukkige moeder het voorrecht hebben, uit zijn hand den God van Hemel en aarde te ontvangen. Dit vervulde haar met onbeschrijflijke vreugde en deed haar voor een oogenblik het droevig uur van scheiden vergeten. Met van geluk stralende oogen keek zij haar zoon aan, die na zoo lange afwezigheid haar zooveel te vertellen had.

Eindelijk stond mevrouw op, opende een lade van de secretaire en nam uit een doosje een zilveren medaljon aan een blauw lint.

[p. 337]

Haar handen beefden, haar oogen werden vochtig. ‘Mijn zoon,’ zei zij plechtig, ‘toen gij nog klein waart, beloofde ik dit medaljon van Onze Lieve Vrouw van Altijddurenden Bijstand, dat uw vader zaliger steeds droeg, u, als gij groot zoudt zijn geworden, als een kostbare, blijvende herinnering te geven. Ontvang dan heden dit souvenir, en als gij, ver van uw vaderland en van mij verwijderd, onder de heidenen als apostel zult arbeiden, gedenk dan dikwijls hem, die dit eens droeg en vergeet ook haar niet, die het u schonk.’

De jeugdige priester bracht het kostbare voorwerp met eerbied aan de lippen en zei:

‘Nooit zal ik hen kunnen vergeten, wien ik zooveel verschuldigd ben, en al ben ik nog zoo ver van u verwijderd, mijn geest zal toch steeds bij u zijn, lieve moeder.’

Er heerschte eenige oogenblikken doodsche stilte, dezelfde gedachten hielden beiden bezig: zij dachten aan den droevigen Kerstdag van vóór vijftien jaar, toen het dierbaarste, dat zij bezaten, hun op zoo wreede wijze werd ontrukt. Eensklaps schrikten zij uit hun mijmeringen op; buiten, vlak bij hun huis, waren twee mannen aan het twisten, en de vloeken en verwenschingen drongen tot hun oor door.

‘Ik weet zeker,’ zei een ruwe stem, ‘dat gij mij het geld ontstolen hebt. In “de Zilveren Ster” had ik het nog. Als gij het mij niet dadelijk teruggeeft, zal ik het bij de politie gaan aangeven, en behalve dat nog wat anders!’

bij den kerstboom, naar de schilderij van mevr. mac-monnies.

‘Dat zal je wel laten’ spotte de andere.

‘Ge moogt zelf wel zorgen, dat ge uit de handen der politie blijft.’

Op deze woorden volgde een reeks van verwenschingen, waarna een worsteling ontstond. Eensklaps slaakte de een een ruwen kreet, men hoonde een doffen plof en daarna het snel verwijderen van schreden.

De priester had dit alles uit de kamer aangehoord, maar zoodra hij den gil vernam, snelde hij naar buiten. Slechts eenige schreden van de deur vond hij een man, badende in zijn bloed.

‘Ik sterf, help, help!’ steunde de gewonde.

Met behulp van een man, die eveneens op het geroep was toegeschoten, droeg de priester den gewonde in zijn huis en legde hem daar op een bed. De kleeren van den man waren met bloed bevlekt en het moordtuig zat nog in de diepe wonde. Aanstonds had mevrouw pluksel klaar gemaakt, maar toen de priester met de grootste omzichtigheid het mes uit de wonde trachtte te halen, slaakte de gekwetste een zoo doordringenden kreet, dat hij er van af moest zien.

De gewonde had de oogen gesloten en slechts nu en dan zuchtte hij smartelijk. Gelukkig liet de dokter, dien men in allerijl ontboden had,

[p. 338]

zich niet lang wachten. Toen hij den gewonde een tijd lang zwijgend had aangezien, zei hij: ‘U hebt goed gedaan, het mes in de wonde te laten, anders was hij wellicht reeds doodgebloed.’

Weldra was nu het moordtuig uit de zijde gehaald, en de wond, die zeer diep was, gezuiverd en verbonden. De gekwetste zuchtte diep, opende langzaam de oogen en zei met gesmoorde stem: ‘Ik sterf, ik sterf!’

‘Neen, gij zult niet sterven,’ antwoordde hem de priester bemoedigend. Daarna zich tot den dokter wendend, vroeg hij: ‘Is hij nog te redden, dokter?’

De geneesheer schudde het hoofd. ‘Hij is verloren,’ fluisterde hij, ‘hij heeft nog slechts eenige uren te leven, mijn hulp vermag niets meer....’

‘Als uw hulp niet meer kan baten om zijn lichaam te redden, wil ik ten minste trachten zijn onsterflijke ziel voor den dood te behoeden,’ zei de priester.

Zwijgend verlieten de dokter en mevrouw Wilgens het vertrek. Nu zat de priester alleen bij den stervende; hij had vóór weinige oogenblikken niet kunnen denken, reeds zoo spoedig en onder zoo vreeselijke omstandigheden een stervende te moeten bijstaan. De gewonde had de oogen half geopend, kermde zacht en volgde met zijn blikken den priester, die, voor een kruisbeeld neergeknield, een vurig gebed ten Hemel opzond. Daarna stond hij op en ging bij het bed van den stervende zitten.

‘Waar ben ik?’ vroeg de gewonde hem aankijkend.

‘Bij goede menschen, die zullen trachten u te genezen,’ antwoordde de priester minzaam.

‘Ik sterf,’ zuchtte de gekwetste, ‘het brandt me daar binnen als vuur in de borst. Ik ben verloren naar ziel en lichaam.’

‘Spreek zoo niet, broeder,’ hernam de priester; ‘zoo ik uw lichaam niet meer kan redden, kan ik toch nog uw onsterflijke ziel voor den eeuwigen dood behoeden; gij staat hier voor een plaatsbekleeder van Christus. Als gij zelf slechts wilt, zal uw ziel gered worden.’

‘Ik wil sterven zooals ik geleefd heb,’ antwoordde de man somber.

‘De duivel geeft u deze woorden in, broeder, hij wil u tot wanhoop brengen, doch wanhoop niet, hier is op het oogenblik alleen barmhartigheid en medelijden. Belijd uw zonden in ootmoed aan den dienaar des Heeren. Heb berouw over al de zonden, die gij ooit bedreven hebt, en de oneindig barmhartige God zal u weer met vreugde als zijn kind aannemen en al uw misdaden vergeven en vergeten.’

‘Mijn misdaden!’ riep de gewonde, ‘de herinnering daaraan brengt me tot wanhoop. Mijn misdaden zijn oneindig groot en talrijk... Sinds bijna twintig jaar heb ik misdaad op misdaad gestapeld. Zou het nu mogelijk zijn, dat God, dien ik gedurende bijna heel mijn leven beleedigd heb, mij in mijn laatste uur zou willen vergeven?’

‘Zeker is dat mogelijk, mits gij uw zonden beweent.’

‘Neen, het is niet mogelijk,’ zuchtte de stervende, ‘de misdaden, die ik bedreven heb, kunnen niet meer worden hersteld en goedgemaakt.’

‘God zal die vergeven, als gij oprecht berouw hebt,’ hernam de priester. ‘God roept u tot zich voor zijn rechterstoel, en zoodra gij daarvoor verschijnen zult, zal Hij voor u een strenge rechter zijn, die u onverbiddelijk zal oordeelen. Thans echter is Hij nog een God van barmhartigheid en goedheid, Hij geeft u nu nog de gelegenheid u te bekeeren. Belijd dus uw schuld, klop rouwmoedig op uw borst, en de Heer zal al uw misdaden vergeven, hoe groot ze ook zijn.’

‘Alle?’ vroeg de gewonde fluisterend.

De priester knikte.

‘Ook als iemand zijn vrouw en kinderen in het ongeluk zou hebben gestort? Als hij zijn vrouw, die hij gelukkig moest maken, van verdriet zou hebben doen sterven?’

‘Gods barmhartigheid kent geen grenzen.’

‘Maar dat is niet alles,’ zuchtte de stervende. ‘Ik stapelde zonden op zonden om de herinnering aan mijn eerste en vreeselijkste misdaad te verdrijven. Ik dronk en dronk om alles te vergeten, maar het gelukte mij niet; de schim van den man, dien ik eens lafhartig vermoordde, vervolgde mij overal, dag en nacht.’

De gewonde keek den priester aan en bemerkte, dat deze beefde.

‘Ik wist het wel,’ hernam de zieke op zachteren toon, ‘mijn misdaden zijn te groot, geen medelijden, geen barmhartigheid is voor mij meer mogelijk. Maar ik wil u alles vertellen en oordeel dan zelf, of ik niet eerder uw verachting dan uw medelijden verdien, ik, die een gelukkige vrouw tot weduwe en een onschuldig knaapje tot wees maakte... Het was op een avond, den vooravond van Kerstmis, nu vijftien jaar geleden. Ik had veel gedronken, de vervloekte drank, de oorzaak van al mijn misdaden, had mijn hoofd verhit, en toen ontwaakte in mij de duivel van haat en wraak, die ik tegen een man koesterde, die mij en mijn arm gezin, dat ik zoo verwaarloosde, niets dan goed gedaan heeft. Ik dorstte naar bloed om mijn wraak te koelen en naar geld om den drankduivel te bevredigen. En op dien verschrikkelijken avond vermoordde ik lafhartig den man, die, zooals ik later vernam, eenige uren te voren nog mijn arm gezin voor gebrek had behoed.... Ik vraag u nu, ben ik nog uw medelijden waardig?’

De stervende, die opgewonden gesproken had, keek den priester aan, en zag hem met de handen voor het gelaat, bevend voor zijn bed zitten.

‘Zijn naam?’ vroeg de priester eensklaps.

‘Dokter Wilgens...’

De priester sprong sidderend van zijn stoel, zijn gelaat was wit als marmer geworden, maar geen woord kwam over zijn lippen.

‘Ik zie het,’ hernam de gewonde, maar zijn stem werd zwakker, de overspanning had hem uitgeput, ‘ik zie het, gij verafschuwt mij als een ellendeling... ik heb het verdiend.’

‘Broeder,’ zei de priester, zijn ontroering bedwingend, ‘ik verafschuw u niet, ik kan slechts medelijden met u gevoelen... ik...’

Hij kon niet verder komen, zijn stem stokte hem in de keel, maar de gewonde had hem scherp aangezien, eveneens het vertrek, waarin hij zich bevond; hij scheen zich eensklaps iets te herinneren, en met gesmoorde stem riep hij uit:

‘Mijn God, gij zijt de zoon van hem, dien ik vermoordde! Ik herken dit vertrek... O, dat ik in de handen van den zoon van mijn slachtoffer moest vallen!’

De priester antwoordde niet, maar snikte zacht.

‘Vervloek mij! werp mij van u af, ik heb het verdiend!’

De priester had zijn volle zelfbeheersching teruggekregen.

‘Mijn broeder,’ zei hij ontroerd, ‘ik ben inderdaad de zoon van hem, die vóór vijftien jaar vermoord werd; maar denk niet, dat ik u verafschuw; de knecht is niet beter dan zijn meester. Christus vergaf stervend zijn moordenaars, en ook u, mijn broeder, vergeef ik op dit plechtig oogenblik van ganscher harte, nu gij weldra voor Gods rechterstoel zult staan. Biecht nu al uw zonden, en ook de goede God zal u vergeven.’

‘Vergiffenis, vergiffenis,’ smeekte de stervende, door zooveel edelmoedigheid getroffen. ‘O, kon ik het leven van uw vader teruggeven, wiens laatste woord een bede om vergiffenis was voor zijn moordenaar.’

‘Mijn vader,’ antwoordde de priester, ‘is, naar we hopen, in den Hemel en ziet thans met welgevallen op ons neer. Sla op uw borst, beween uw zonden, en belijd ze openhartig, niet aan den zoon van uw slachtoffer, maar aan den priester des Heeren, die de macht heeft te ontbinden... Biecht thans, broeder, de dienaar Gods aanhoort u...’

De zondaar, door zooveel edele vergevensgezindheid geroerd, beleed al zijn zonden rouwmoedig en de priester stortte vreugdetranen bij het opnemen van het eerste verdoolde schaap.

‘Ego te absolvo de peccatis tuis ik ontsla u van al uw zonden,’ klonk het plechtig door het stille vertrek uit den mond van Gods dienaar, en eenige oogenblikken daarna verliet de ziel van den bekeerden zondaar, door Gods barmhartigheid gezuiverd, haar aardsch om hulsel.