De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 16

Reisherinneringen.
Door A.C.A.v.V.
II.
(Vervolg.)

VIII. In het Westend.

Den volgenden dag zetten wij onze studie van Londens monumenten voort met een bezoek aan de Parlementsgebouwen, welke alleen heden - Zaterdag - zonder een bepaald bewijs van toegang van binnen kunnen gezien worden. We stapten in de boot, vlak bij ons hotel, om te worden afgezet aan de Westminsterbridge, in de onmiddellijke nabijheid dus van ons doel.

De Parlementen - in laat-Gothischen of Tudor-stijl - vormen een der kolossaalste gebouwen, welke bestaan. Zij bevatten 11 zalen, 100 trappen en 1100 vertrekken en hebben in het geheel 36 millioen gekost. De versiering inwendig is het gebouw waardig. Binnentredende, met een wit fiche, dat we gratis van een politieagent ontvangen en aan zijn collega, die bijna naast hem staat, moeten teruggeven, komen wij eerst in de Queens robing room, een mooie kamer, met als hoofdversiering fresco's, die de deugden der ridderschap voorstellen. Het is hier dat de koningin zich ophoudt, voor zij zich, bij een bezoek aan het Parlement, naar het Hoogerhuis begeeft. Een groote galerij - de Victoria-galerij - met een tweetal fresco's, voorstellende: den slag bij Waterloo en den dood van Nelson bij Trafalgar, leidt naar de prinsenkamer, een model van even eenvoudig als zeldzaam mooi gebeeldhouwd houtwerk uit de middeleeuwen, met o.a., tusschen de paneelen van het houtwerk, tafereelen uit de Engelsche geschiedenis in relief.

Onmiddellijk hieraan grenst het Hoogerhuis, een magnifieke zaal in Gothischen stijl, die bijna geheel gevuld is met de roodlederen banken der lords. Vlak bij den ingang - men zie de gravure in dit nummer, waarop een en ander zeer duidelijk is te vinden - staat de vergulde troon der koningin, met ter rechter* zijde een troon voor den prins van Wales en ter linker een voor den prins-gemaal, onder een en denzelfden gothieken hemel, die op zijn beurt tusschen twee vergulde candelabres staat. Onmiddellijk hiervoor is een soort roode divan, officieel bekend onder den naam wolzak en bestemd voor den lord-kanselier. Aan beide zijden van den troon zijn tribunes voor gezanten enz.; recht er over voor de pers en voor het publiek.

Het Hoogerhuis verlatend, komen wij door de garde-robe der lords in de achthoekige middelhal, die niet minder rijk is gedecoreerd dan de rest en o.a. een mooi ingelegden vloer heeft. Deze hal vormt de overgang tot het Lagerhuis, dat wij nu bereiken langs een met acht fraaie fresco's versierde gang. Het Huis der Gemeenten is veel minder mooi dan het Huis der Lords en kan niet eens al zijn leden een plaats geven. De speaker zit er aan het noordelijk eind der zaal, de griffiers onmiddellijk voor hem. In de rondte zijn weer galerijen voor pers en publiek.

Deze zaal uitgaande, bezoeken we nu nog even de H. Stephanshall met portretten van beroemde Engelsche staatslieden, om het gebouw te verlaten door de oude Westminsterhall, die, in 1097 gebouwd, de grootste niet

[p. 319]

door kolommen geschraagde zaal is in de wereld. Het is hier, dat de Engelsche koningen, met inbegrip van koningin Victoria, hun kroningsdiner hebben gegeven, maar het is hier tevens, dat Karel I, Thomas More, Strafford en zoovelen meer ter dood zijn veroordeeld en lord Cromwell als protector is gehuldigd.

Na in het voorbijgaan een blik te hebben geworpen in de Margaretha-kerk, - waar de officieele diensten worden gehouden - staken we nu over naar de Westminster-abbey, het Londensch Pantheon, met dit groot verschil, dat de Engelschman, ter wille zijner beroemdheden, God niet onttroonde, en de kerk, al werd zij tempel der faam, toch in de allereerste plaats kerk bleef. Wij hebben consciëntieus stuk voor stuk bezien de ontelbare grafzerken en monumenten, die hier bijeenliggen, en in den beginne zelfs getracht, om, waar het geheugen te kort schoot, de namen op te slaan van hen, aan wie men gehoopt heeft hier de onsterfelijkheid te schenken. We hebben het niet lang volgehouden. Mijn reisgezellen begonnen al spoedig de ernstige lectuur, waarop ik hun vergasten wilde, met een schertsend woord te onderbreken, zonder dat ik hun ongelijk kon geven. Hier is werkelijk van het goede te veel. De graftomben zijn er opgestapeld. We verhaastten dan ook al spoedig onzen tred, om nu en dan slechts even stil te staan voor enkele monumenten, die bijzonder opvielen. De zerken in den Poets corner alleen werden, naar de traditie en het voorbeeld van anderen, wat aandachtiger bezien, vooral dat van Dickens, welks grootste roem zijn eenvoud is.

In de kapellen daarentegen, waar wij wel wat meer op ons gemak hadden willen rondkijken, werden wij meegesleept door den gids, die, als hij zijn lesje had afgerateld, zich haastte zijn weg te vervolgen. Uit de eenig mooie kapel van Hendrik VII kon hij ons echter zoo gemakkelijk niet verdrijven. Wij lieten rustig ons oog gaan over het heerlijke snijwerk in steen, dat, frisch en vroolijk, elegant en rijk, dezen koepel maakt tot een eenig juweeltje. Wat een groot toovenaar, door Gods genade, moet de man zijn geweest, die met zijn beitel hier den steen kneedde als was en hem tot in de kleinste details dwong naar zijn wil. De mooiste grafmonumenten - en er zijn mooie in deze kapel - trekken geen aandacht. Men heeft alleen oog voor de heerlijke omlijsting, waarin zij zijn geplaatst.

Ook de kapel van den H. Eduard mag bekeken worden, en bevat menig fraai monument. Hier staat ook de oude kroningsstoel, een leelijk eikenhouten meubel, dat intusschen nog bij iedere kroning dienst doet, maar dan onder een goudbrocaten kleed wordt verborgen. Onder den zetel is de St.-Jacobssteen, waarop volgens de legende de H. Aartsvader van de ladder droomde. Koning Eduard I bracht hem in 1297 naar Londen mee, als een emblema van Schotlands onderwerping.

Na het verlaten van de kapellen brengen wij een kort bezoek aan de kloosters en het Chapel House, waar documenten, op de kerk betrekking hebbende, bewaard worden, om dan in de kerk terugkeerende, het oog nog enkele oogenblikken te laten waren door het heerlijk middelschip, zoo zuiver van stijl, en langs de slanke pilaren, die de gedachten opvoeren tot de hooge hemelen, waarin hun lijnen zich schijnen te verliezen, en tot den oneindigen God, die er regeert.

Men wordt dan ook kregel, wanneer men, weer buitenkomende, de leelijke torens ziet, waarmee de geniale bouwmeester van de St. Paul de tweede kerk van Londen ontsierde.

Langs de Whitehall met zijn reusachtige regeeringsgebouwen wandelden wij naar de National Galery en de daaraan grenzende National Portrait Galery, beide op de Trafalgarsquare. We hebben over het algemeen de museums bezocht als toeristen, die vooraf, op gezag van anderen, een keuze hebben gedaan uit hetgeen er te zien is en het overige met zekere onverschilligheid zijn voorbijgegaan. Hadden wij anders gehandeld, de enkele dagen, door ons te Londen doorgebracht, zouden niet genoeg zijn geweest, om de schatten van ook maar één museum naar behooren op te nemen. Alleen in de National Galery zijn wij schier voor alles blijven staan. Er zijn heel wat uitgebreider schilderijenverzamelingen dan deze, maar al doet de Engelschman zelf weinig aan kunst, men zal moeilijk een collectie vinden, waar de verschillende landen zoo uitmuntend vertegenwoordigd zijn als hier. Nergens ook is de gelegenheid beter om de meesterwerken van een en dezelfde school met elkander te vergelijken. Ze zijn hier alle zooveel mogelijk bijeengehangen. De Italiaansche, de Hollandsch-Vlaamsche - onder deze behoort de zoogenaamde Peel collectie -, de Spaansche, de Fransche, de Duitsche en Britsche school hebben elk voor zich een of meer afzonderlijke zalen. De Italiaansche afdeeling - die de kroon spant - is op zijn beurt weer gesplitst in een tiental onderafdeelingen, als een Toscaansche, een Venetiaansche enz.

Een ruwen greep doende in deze heerlijke verzameling, wend ik in de allereerste plaats den blik naar de Italiaansche afdeelingen. Ik noem daaruit: de H. Maagd in aanbidding voor het Kind Jesus, van Verrochio, waarvan alleen de proportiën den meester geen eer aandoen; een Christus, de banier der Verrijzenis dragende, van Fra Angelico, met Heiligen, die zoo uit den hemel schijnen neergedaald; de H. Maagd op een troon, van Giulio Grandi, die vooral in de kunstig gebeeldhouwde paneelen van den troon getoond heeft wat zijn penseel vermocht; een Pietà van Francia; een Madonna, het Kind aanbiddend, van Perugino; de herders aan de Kribbe, een der vele hier aanwezige meesterwerken van Titiaan; de Aanbidding der Wijzen en de Familie van Darius aan de voeten van Alexander den Groote, beide van Paul Veronese; verschillende meesterwerken van Correggio, Leonardo di Vinci enz.

In de Hollandsch-Vlaamsche afdeeling zijn door enkele hunner beste werken vertegenwoordigd - ik noem ze achter elkander, naar gelang hun namen mij invallen- Rembrandt (een portret van hem zelf, de overspelige vrouw enz.); Rubens (het strooien hoedje); Van Dijck, Van Ostade, van Ruysdael, Van Eyck, Albert Cuyp (o.a. een prachtig landschap, waarop het licht wonderbaar mooi neervalt); Gerard Dou, de Teniersen, Hobbema (de laan van Middelharnis) en Jan Steen. Murillo - met o.a. een H. Familie en het portret van een boerenknaap - en Velasquez met een admiraal schitteren in de Spaansche afdeeling, Vernet, Claude en Poussin in de Fransche en Holbein in de Duitsche.

Zelfs de Engelsche school, elders schier nimmer vertegenwoordigd, maakt een flink figuur en toont dat ook hier nog kunstenaars zijn, die genoemd mogen worden.

Van dit alles het puikje is: de Madonna degli Ansedei van Raphael, een hemelsch mooi beeld der H. Maagd, tusschen den H. Johannes den Dooper en Nicolaas van Bari, met een gezicht op de Toscaansche heuvelen als achtergrond. Alleen ergert men zich, dat men geen cataloog kan openslaan, of men vindt bij dit kunstwerk - gelijk trouwens maar bij al te veel mooie dingen - zoo prozaïsch mogelijk genoteerd, dat het 70.000 pond sterling, d.i. 840.000 gulden heeft gekost.

Vlak er naast hangt een ander juweeltje van Raphael: het visioen van een ridder met het origineele carton er onder. Twee vrouwelijke figuren, de edele en onedele driften vertegenwoordigend, laten hem de keuze tusschen het genot en den roem.

Deze en vele andere schatten in dit Museum zitten naar Britsche manier - men herinnert het zich wellicht van de Rembrandttentoonstelling - achter glas, hetgeen, als het licht er op valt, zeer hinderlijk is.

Maar het wordt tijd, dat ik van de National Galery afscheid neem. Er zijn, zeker, nog tal van andere werken, die evenveel of meer recht hebben op een vermelding, dan die ik opnoemde. Ik heb echter allerminst de pretentie, den lezers van de Illustratie op het gebied der kunst ten gids te kunnen strekken. Ik heb alleen willen vermelden, wat mij bij ons vluchtig bezoek aan de National Galery het meest heeft getroffen en zich, als gevolg daarvan, thans, bij het schrijven dezer regelen, in het geheugen op den voorgrond dringt.

Van de National Galery komende wippen wij even de Portrait Galery in. Uit kunstoogpunt is deze veel minder interessant; toch is het de moeite waard, een enkelen blik te werpen op deze collectie portretten van Brittannië's groote mannen, al ware het alleen om eerbied te krijgen voor de onbevangenheid der Engelschen, die aan een portret van kardinaal Manning - nog wel met een groote koperen plaat er onder, waarop o.a. zijn bekeering wordt herdacht - in een der zalen een eereplaats gaf. Ook kardinaal Newman komt in datzelfde vertrek goed tot zijn recht.

Van den anderen kant ontbreken natuurlijk evenmin Darwin en soortgelijke Engelschen, die ons minder sympathiek zijn. De meesten loopen wij stil voorbij. Wij hebben vandaag reeds zooveel zalen doorgedrenteld, dat wij hartelijk beginnen te verlangen naar de buitenlucht, en we nu spoedig den uitgang opzoeken, om, het voorbeeld der Londenaars volgende, tot besluit van onze omzwerving, voor het diner nog een uurtje in het Hydepark te vertoeven.

IX. Een zondag buiten.

Met dit al waren we reeds een volle week in Engeland. Het was weer Zondag. In de allereerste plaats moesten wij dus zorgen Mis te hooren. We zochten daartoe een zeer bescheiden Godshuisje op, betrekkelijk nogal in de buurt, dat we een der vorige dagen hadden ontdekt. Het was de Etheldreda-kerk, de voormalige kapel van het paleis der bisschoppen van Ely, die aan het einde der Ely-place - een ruim maar stil plein, dat een sterk contrast vormt met de drukte in het naburige Holborn - voor het oog schier geheel verborgen ligt. Vlak aan de Charterhousestreet, en dus blijkbaar op gemeentegrond, staat echter een groot bord, dat naar de kerk verwijst en als ik mij wel herinner ook de diensten vermeldt.

De kapel bestaat uit een boven- en een onderkerk of crypt in 14e-eeuwschen stijl, die er beide vrij eenvoudig en armoedig uitzien. De bovenkerk mag alleen bogen op een magnifiek eikenhouten gewelf en een paar ramen, waarvan het lofwerk zeldzaam fraai is.

De Etheldreda, een der zeer weinige gebouwen, welke in deze buurt bij den grooten brand in 1666 gespaard bleven, is geruimen tijd in Anglicaansche handen geweest. Men kan dit lezen op een zwart marmeren steen, die aan het einde van de lange kloostergang, langs welke men de kerk binnentreedt, in den muur is gemetseld.

In de H. Mis van acht uren waren met ons hoogstens een twaalftal personen, die voor het meerendeel tot de H. Tafel naderden, doch daarna, voor onze gewoonten bijzonder vlug, weer de kerk verlieten.

De City, waarin deze kerk gelegen is, is op Zondagen als uitgestorven. De straten, langs welke wij terugkeerden, anders zoo vol, waren dan ook thans verlaten. De winkels en magazijnen bleven gesloten en slechts hier en daar zag men een voetganger.

Des te drukker echter was het aan het Waterloo-station, waarheen wij nu opwandelden, om met een overgroot deel der Londenaars den Zondag buiten te gaan doorbrengen. Het geheele verkeer is ingericht op deze wekelijksche uittochten. Zaterdagsmiddags begint het. Vele kantoren en winkels sluiten tegen vier uur of vroeger en openen 's Maandags een paar uur later dan gewoonlijk. Patroon en bedienden hebben allen dus gelegenheid, nog dien avond zelf de stad te ontvluchten naar de meer verwijderde uitspanningsoorden. De meesten echter gaan Zondag. Op dien dag loopen de gewone treinen niet. Er is een speciale dienstregeling, alleen geldende op den eersten dag der week, met een zeer drukken treinenloop naar de schoonste stadjes en dorpen in den omtrek.

Een eerste plaats neemt onder deze in Hampton-Court, waarheen ook wij ons begaven. Er waren daar, toen wij er tegen elf uur aankwamen, reeds duizenden en duizenden Londenaars, ten deele aangebracht door vroegere trei-

[p. 320]

nen, maar ook door rijtuigen, omnibussen, booten enz. Velen van hen waren aan 't spelevaren op de Theems, terwijl anderen hun beurt stonden af te wachten. Met gretigen blik tuurden zij van de brug naar de bootjes, die, vroolijk rondvarende, aan de rivier een allerschilderachtigst aanzien gaven. Ook wij hadden gaarne een tochtje gemaakt, doch er stond reeds te veel op het program: het koninklijk paleis van Hampton-Court, Richmond met zijn park en de Kew Gardens.

Naar het paleis leidt een lange laan, die ons door de eeuwenoude poorten van het kasteel, hetwelk eerst later openging, in het heerlijk mooie park bracht. Men heeft hier alles wat men wenschen kan: breede wandelpaden, dichtbeschaduwde lanen, perken, gevormd door een mengelmoes van nooit geziene en bij ons in het veld groeiende bloemen, en eindelijk, recht voor den ingang, een ongeveer een kilometer langen vijver. In den tuin van het paleis is de bekende reusachtige druivenboom, die, in 1768 door Lancelot Brown geplant, thans zijn takken over een breedte van vijf en dertig meter uitstrekt. Hij neemt voor zich alleen een flinke Westlandsche druivenkas in beslag en stelt zich met de gewone hoogte daarvan bij lange niet tevreden. De boom - vijf en zeventig cM. in omtrek - brengt dan ook alleen gemiddeld drie duizend trossen blauwe druiven (Black Hamburgh) op. Van het jaar zal het wel meer zijn, want de wingerd kon niet voller hangen, en de Westlandsche tuinders mochten wenschen, dat hun kasdruiven op dat tijdstip al zoo ver geweest waren.

Links van het paleis, aan het einde van een lommerrijk park, is een doolhof, waaruit we niet dan na heel wat gezoek en gelach geraakten. Met linkshouden alleen - zooals de koetsiers te Londen doen moeten en men ons hier ook aanbeval - kwam men er niet.

Het was intusschen tijd geworden om het gebouw zelf eens te bezichtigen. Het kasteel Hampton Court is het grootste der koninklijke paleizen, doch - een gravure stelt den lezer in staat er een blik op te werpen - meer groot dan fraai. Sinds George II is het door de vorstelijke familie niet meer bewoond. Van de duizend kamers, die het telt, zijn er achthonderd betrokken door leden van aristocratische familiën, die er op kosten der koningin leven. Oorspronkelijk behoorde het paleis aan kardinaal Wolseley, die het liet bouwen, doch het, kort nadat het gereed kwam, aan koning Hendrik VIII ten geschenke gaf.

Het publiek mag een twintigtal kamers zien. Zij dienen in hoofdzaak als museum voor een zeer mooie collectie schilderijen, waaronder vooral de Venetiaansche school goed vertegenwoordigd is en ook de Hollandsche niet ontbreekt. Het neusje van den zalm is de Mantegna Galerij, een kapitale schilderij, den triomphalen intocht van Cesar voorstellende. Verder ziet men in de verschillende kamers eenige mooie gobelins, enkele fraaie meubelen, vooral ledikanten, een marmeren bad, een klok, die maar eens in het jaar behoeft te worden opgewonden, enz. Er behoort nog bij, dat men in kamer No. 8 in den spiegel aan den wand kijkt, waarin men alle kamers nog eens terugziet, en in kamer No. 12 een blik door het venster werpt, om den tuin en den vijver in al zijn pracht te bewonderen.

het paleis der vorstelijke familie te hampton-court.

We zagen nog extra, voor het verlaten van de laatste kamer, de zon een regenboog vormen in het opspringende water van een fontein, wel een bewijs hoe het mooie weer ons ook hier niet in den steek liet. Buiten gekomen, beschouwden wij nog vluchtig de beroemde Astronomical Clock in de Clock Court, om dan, den doolhof weer voorbijgaande, onzen weg naar Richmond te vervolgen. Juist kwam een omnibus aan, die ons nu door het Bushypark reed - een koninklijk domein van 1000 acres - waarin de herten dansten over den weg en uit de handen der kinderen aten en de goudvischjes en karpers lustig spartelden in een mooien vijver. Er staan hier heele rijen kastanjeboomen, wier uitsluitend witte bloemen in het voorjaar een eenigen aanblik opleveren en duizenden Londenaars naar hier lokken.

Te Richmond, een charmant stadje, brachten wij een vluchtig bezoek aan zijn beroemd park en genoten eenigen tijd van het heerlijk gezicht, dat we van af de Terrace Gardens, een dichtbeplante heuvel, op de Theems en zijn groene boorden heeft. Met een tram, die een ietwat flink voetganger met alle gemak had kunnen bijhouden, zetten wij dan onzen tocht voort tot Kew en zijn reusachtigen botanischen tuin. Wij trotseerden er de tropische hitte om een kijkje te nemen in de warme kassen - beroemd om haar wonderbaar schoone varens, orchideeën, cactussen, palmen en waterlelies - en wandelden in de schaduwrijke lanen van het Arboretum, een verzameling van alle denkbare boomen, waaronder heden menig paartje bescherming tegen de zonnestralen had gezocht.

Een omnibus reed ons van hier door half Londen - o.a. langs het Hydepark, waaruit duizenden menschen stroomden, die hier hun Zondagsch luchtje waren gaan happen - naar het hotel, waar wij klokke acht, en dus nog juist op tijd voor de table d'hôte, aankwamen.

Er werd wat langer getafeld dan anders, zoodat het laat was eer wij er aan dachten. De Engelsche Zondag, door zoovelen vervelend genoemd, was omgevlogen en voor ons een der genotvolste dagen geweest, die wij op Engelschen bodem doorbrachten.

(Wordt vervolgd.)