De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 16

[p. 257]

[Nummer 33]

Plicht het hoogst.
Door
J. Vesters Jr.
(Slot.)

Toen Eduard tien minuten later bij mevrouw Van Bom kwam, was deze waardige dame hoogst verwonderd, den ingenieur zoo opgeruimd te zien. Het was haar zwak, van verrassingen en pakkende ontknoopingen te houden, en nu kwam een vaag vermoeden bij haar op, dat iemand haar vóór was geweest.

‘Je ziet er zoo opgewekt uit, of je naar een bruiloft moet, Ed,’ zei mevrouw, ‘je eigen bruiloft, bedoel ik.’

‘Die hoop ik spoedig te vieren, mevrouwtje,’ antwoordde de ingenieur.

‘Maar dan moet iemand....’

‘Ik heb Clara gesproken,’ zei Eduard, om aan mevrouws onzekerheid een einde te maken.

‘Clara gesproken! Waar?’

‘In het Lindenbosch. Ik was hier vroeger aangekomen dan ik u had bericht, en daar ik vreesde u te derangeeren, besloot ik het bosch, waaraan voor mij zoo menige herinnering verbonden was, nog eens door te wandelen. Heel toevallig ontmoette ik daar Clara, en....’

‘Nu, en?’

‘Zij vertelde mij, dat haar vader tot betere gedachten was gekomen en dat u zoo goed voor haar was geweest. Wat hebben wij u veel te danken, mevrouw,’ zei de ingenieur hartelijk. ‘Als wij uw eigen kinderen waren geweest, had u niet méér voor ons kunnen doen.’

Deze woorden verteederden het gemoed van mevrouw Van Bom, die een beetje ontstemd was, dat een ander haar de verrassing had afgesnoept.

‘Ik heb gedaan wat ik kon. De gedachte, dat jij en Clara, die een zoo mooi paartje vormdet, niet gelukkig zoudt zijn, was mij onverdraaglijk. Met mijnheer Verstraaten was ik betrekkelijk gemakkelijk klaar, daar mijnheer pastoor hier het voornaamste werk gedaan had. Zijn ziekte is heel heilzaam voor hem geweest, want hierdoor is hij tot nadenken gebracht en zag met Gods hulp zijn misslag in. Moeilijker ging het met mevrouw, wier gekwetste eigenliefde het erkennen van haar ongelijk moeilijk maakte. Ik durf niet verzekeren, dat ik ten opzichte van haar al ten volle geslaagd ben, maar hoofdzaak is voor het oogenblik, dat Van Dieren's aanzoek met een weigering is beantwoord.’

‘Clara sprak mij over hem,’ zei de ingenieur. ‘Hoe is het mogelijk, dat hij het heeft durven wagen?....’

de piazza del popolo te rome, gezien van het terras van den monte pincio.

‘Durven wagen!’ viel mevrouw Van Bom hem in de rede. ‘Hij vertelde overal rond, dat hij met Clara Verstraaten zou gaan trouwen. De Verstraaten's waren blij, dat ze hem tot schoonzoon konden krijgen, en dergelijke praatjes meer. Clara had aan Truus geschreven, en die kwam er met mij over spreken, maar ik had het al van de buitenwacht gehoord. Ook Willem Broekman was er van op de hoogte, en toen hebben wij met ons drieën gedelibereerd wat ons te doen stond. Het slot was, dat ik naar de Verstraaten's ging en een lang en ernstig onderhoud had met mevrouw. Ik wist, dat haar man op Clara's hand was en van Van Dieren niets wilde weten. Je weet, ik ben een oude vriendin van mevrouw Verstraaten en kon dus ronduit met haar spreken. Dat heb ik gedaan ook. In 't eerst was ze erg stug en verzocht mij, mij niet in haar huiselijke aangelegenheden te mengen, maar toen ik haar op de praatjes van Van Dieren attent maakte - ik moest daar wel partij van trekken - begon ze het toch onaangenaam te vinden, dat hij zich zoo zeker van zijn zaak toonde, en was ze gepiqueerd, dat hij hen in zijn hand verklaarde te hebben. Ik had ze in haar zwakke zijde aangetast, dat merkte ik heel goed, en maakte er gebruik van, om Van Dieren de volle laag te geven. Al was hij een engel ge-

[p. 258]

weest, dan zou ik het nòg gedaan hebben om jou en om Clara,’ besloot mevrouw Van Bom openhartig, ‘maar hij is een schurk, en indien ik een dochter had, zou ik ze hem voor geen geld van de wereld toevertrouwen. Om op mevrouw Verstraaten terug te komen, het einde was, dat ze mij beloofde, Clara volle vrijheid te laten. Dat was voorloopig voldoende, en voldaan ging ik naar huis. Nu moet jij zelf het werk voltooien en morgen een visite gaan maken bij de Verstraaten's. Als jij er een tijdje bent, kom ik ook, om als het noodig is, nog een handje te helpen.’

‘Ik kan u niet genoeg bedanken, mevrouw, voor alles wat u voor ons gedaan hebt,’ zei de ingenieur met warmte. ‘Ik had een zoo gunstige uitkomst niet meer durven hopen.’

‘Maar je moet mij niet alleen bedanken,’ hernam mevrouw met een schalk lachje, ‘er zijn er nog meer, die hun best hebben gedaan. Kom nu gauw mee naar de huiskamer. Daar zijn twee goede bekenden, die niet zullen begrijpen waarom we zóó lang wegblijven, al zullen ze zich vermoedelijk ook zonder ons niet vervelen.’

‘Goede bekenden!’ zei Eduard, die het overige van den zin niet meer verstond. ‘Wie kunnen dat zijn?’

‘Kom maar mee, dan zal je 't wel zien,’ antwoordde mevrouw, blij, dat er toch nog een surprise overbleef.

Inderdaad was het een verrassing voor den ingenieur, in de huiskamer Willem Broekman en Truus Wichers aan te treffen.

Voordat Eduard nog iets had kunnen zeggen, nam mevrouw Van Bom het woord. ‘Ik heb het genoegen je voor te stellen een paar jongelui, die van plan zijn, op denzelfden dag te trouwen, waarop jij met Clara bruiloft viert.’

Met voldoening sloeg mevrouw de uitwerking harer woorden op den ingenieur gade. Neen, dat had hij nu in 't geheel niet kunnen droomen. Op zich zelf had het feit hem niet zoo hoeven te verwonderen, want Willem kwam al lang bij de Wichers' aan huis en Truus was een aardig meisje; maar dat Willem er hem geen woord van gezegd, het zorgvuldig voor hem verborgen gehouden had, dàt wekte zijn groote verbazing. Hij verheelde die ook niet, toen hij zijn vriend en diens aanstaande op hartelijke wijze gelukwenschte.

Weer nam mevrouw Van Bom het woord. ‘Al waren Willem en Truus sinds lang geen vreemden voor elkaar, toch hebben ze elkander eerst in de laatste weken meer van nabij leeren kennen en waardeeren. De aanleiding daartoe was het gebeurde tusschen u en Verstraaten. Truus sprong voor Clara, Willem voor u in de bres, en daar ik het voor beiden deed, vonden ze in mij een aanknoopingspunt, zal ik het maar noemen. Zoo ongemerkt kwam bij hen de gedachte op, dat ze, terwijl ze voor Clara en u in de weer waren, en passant ook hun eigen belangen konden behartigen. Maar zoolang er geen goede vooruitzichten bestonden, dat uw zaak in orde kwam, wilden ze hun hartsgeheim voor u verborgen houden, daar ze begrepen, dat dit, al zoudt ge u ook over hun geluk verheugd hebben, in de gegeven omstandigheden smartelijke herinneringen bij u moest opwekken. Nu kan dat niet meer het geval zijn, en Willem en Truus stonden er beiden op, dat u in mijn huis met hen in hun nieuwe qualiteit zou kennis maken.’

De ingenieur begreep, dat hij op de toespraak van mevrouw Van Bom iets moest antwoorden. ‘Mijn vrienden, want zoo mag ik u immers allen noemen, ik dank u voor hetgeen gij voor Clara en mij gedaan hebt, en ik zal nooit uw goedheid en uw opoffering voor ons vergeten. U, beste mevrouw, had ik mijn eerste kennismaking met Clara te danken, en nadat ik ze verloren had, geeft u ze mij terug, zonder dat ik daarbij mijn plicht, die mij altijd het hoogst is geweest, ook maar in het minst hoef te verzaken. En u, Willem en Truus, wensch ik van ganscher harte hetzelfde geluk toe, dat ik, ook door uw hulp, in het bezit van Clara hoop te smaken.’

Mevrouw Van Bom was zeer tevreden en regelde hetgeen verder gedaan moest worden, om de samenzwering, zooals zij het lachend noemde, te doen gelukken. Maar één ding verzweeg ze, en dat strekte haar goed hart tot eer.

XIII.

Het was den volgenden morgen tegen elf uur, dat de ingenieur Van Buren voor de woning van Verstraaten stond. Wat was die morgen hem lang gevallen, hoe langzaam waren de minuten en uren voorbijgekropen. Nu hij voor het welbekende huis stond, bekroop hem een vreemd gevoel, had hij het beslissende oogenblik, dat thans nabij was, nog wel wat willen verschuiven. Hij overwoog nog eens bij zich zelf wat hij zeggen moest, welke houding aannemen, hoe hij zich uit de moeilijkheden zou redden, die hij voorzag, althans vreesde. Doch daar werd hij, toen hij onwillekeurig den blik opsloeg, Clara gewaar, die voor een der vensters der eerste verdieping hem had zien aankomen en hem bemoedigend toelachte. Zijn laatste aarzeling verdween, en met vaste hand trok hij aan de bel.

‘Zou ik meneer kunnen spreken?’ vroeg hij aan de dienstbode, die open deed.

‘Wil u maar naar het kantoor gaan, meneer Eduard, u kent den weg.’

Die stem en dat antwoord verwekten bij den ingenieur een prettig gevoel. Het scheen hem toe, dat er niets gebeurd was, dat hij enkel maar wat lang was weggebleven en nu weer welkom werd geheeten in het huis, waar hij zooveel aangename uren had doorgebracht.

Hij tikte even op de deur van het vertrek, dat de heer Verstraaten en de zijnen het kantoor noemden.

‘Binnen!’ klonk een zachte, vriendelijke stem.

Is dat de stem van Verstraaten? vroeg de ingenieur bij zich zelf, maar bij die vraag bleef het, want hij had de deur reeds geopend en trad binnen.

Mijnheer Verstraaten stond uit zijn stoel op en ging hem te gemoet. Ook uiterlijk was hij veel veranderd. Hij was niet meer de blozende, bedrijvige man van vroeger, met breed armgebaar en luidruchtig stemgeluid; hij scheen ineengezonken en veel ouder geworden. Hij reikte den ingenieur zijn beide handen, die deze sprakeloos drukte, zoozeer greep de verandering hem aan, die bij den heer Verstraaten had plaats gehad.

Eindelijk werd zijn tong ontboeid. ‘Wat spijt het mij, u zoo terug te zien’-mijnheer Verstraaten, wilde hij zeggen, maar dat woord kon niet over zijn lippen. ‘Papa,’ zei hij, nogmaals met warmte beide handen drukkend, ‘toe, laat mij u weer dien naam geven. Ik zal een goed, een liefhebbend zoon voor u zijn, ik zal Clara gelukkig maken, en u ook. U zal bij ons komen inwonen, en wij beiden, uw kinderen, zullen u met alle zorgen omringen.’ Zacht geleidde hij den ouden heer naar zijn stoel.... hij zag tranen in diens oogen.

‘Eduard, gij hebt een edel hart, en aan geen waardiger kan ik mijn dochter toevertrouwen, want zij is een groote schat. Met onuitputtelijk geduld, met een liefde en zelfopoffering, die mij tot in het diepst mijner ziel roerden, heeft ze mij verpleegd, mij, haar onwaardigen vader, die met haar geluk gespeeld had. Ik heb verkeerd gedaan, Eduard, heel verkeerd...’

‘Papa, spreek daar niet van,’ viel Eduard hem in de rede, die zag, hoe deze herinnering hem aangreep, en voelde, hoe pijnlijk ze moest zijn, vooral tegenover hem, ‘laten wij het verleden rusten.’

‘Dat zullen wij, Eduard, maar eerst moet ik voor u mijn schuld bekennen.’

Toen de ingenieur een afwerend gebaar maakte, vervolgde Verstraaten: ‘Mijn schuld bekennen. Ik zou dat gedaan hebben, ook al waart ge niet teruggekomen, want die bekentenis brandde mij op het hart. Ik voelde, dat ik geen rust meer kon hebben, voordat ik mij van dat gewicht had ontlast. Ik heb u miskend, Eduard; ik had u de hand van mijn dochter gegeven, omdat ge een jongmensch waart met goede vooruitzichten, omdat een mooie toekomst u wachtte. Thans geef ik u Clara's hand, omdat ge getoond hebt een edel karakter te bezitten, omdat ge den moed hebt gehad, uw plicht en uw eer te stellen boven alles. Vergeeft ge mij, Eduard?’

‘Papa, ik ben zóó gelukkig, dat ik niet anders kan dan u hartelijk bedanken en u de verzekering herhalen, dat ik een goed zoon voor u zal zijn.’

Op dit oogenblik werd er op de deur geklopt en trad mevrouw Verstraaten binnen. Dien morgen nog had mevrouw Van Bom haar een bezoek gebracht, om den laatsten tegenstand te overwinnen. Bij haar pleidooi had de brave vrouw een belofte gevoegd, waarvoor mevrouw Verstraaten niet ongevoelig was.

Eduard ging mevrouw te gemoet en zei: ‘Mama, wil u den verloren zoon weer in genade aannemen?’

‘Deugniet,’ antwoordde mevrouw, wier stroeve trekken ontrimpelden, ‘ik schenk je genade.’

Men was nu over het netelige punt heen, en spoedig daarop verliet mevrouw het vertrek, om Clara te halen, die op haar kamer den uitslag van het onderhoud afwachtte. Het jonge meisje viel haar moeder om den hals. ‘Mama, ik dank u, dat u mij zoo gelukkig maakt. U zal nu twee kinderen hebben, die heel veel van u en van papa zullen houden.’

Gezamenlijk ging men naar de huiskamer, waar het ontbijt gereed stond, doch veel eer bewees men het niet: Clara en Eduard waren te gelukkig, Verstraaten was tevreden, dat de zaken dezen loop hadden genomen, en mevrouw eindelijk voelde toch wel eenige wroeging, dat ze tegen Van Dieren zoo beslist gezegd had, dat het tusschen den ingenieur en haar dochter geheel uit was. Ze had toch niet heel diplomatiek gehandeld, vond ze nu. Doch dit stond vast: in Breukelen bleef ze niet wonen; het liefst trok ze naar het een of ander Geldersche dorp. De gezondheidstoestand van haar man was daartoe tháns een geschikt voorwendsel.

Mevrouw was nog met deze overwegingen bezig, toen mevrouw Van Bom werd aangediend en bijna op hetzelfde oogenblik binnenkwam. Was het tot dusver stil geweest in de kamer, onaangenaam stil zelfs, nu veranderde plotseling het tooneel. Met een aanstekelijke warmte en hartelijkheid wenschte zij allen geluk, en zij deed dit met zooveel tact, dat zelfs mevrouw Verstraaten de handigheid bewonderde, waarmee haar vriendin over de moeilijke situatie wist heen te glijden.

‘Er is nog een paartje vandaag,’ zei mevrouw Van Bom, ‘dat graag zijn verloving persoonlijk wilde komen bekend maken. Ik ben maar zoo vrij geweest, uit uw naam daartoe verlof te geven.’

Verwonderde gezichten van de Verstraaten's, die geen van allen hier iets van wisten.

Mevrouw Van Bom had er schik in. ‘Ja, ja,’ zei ze, ‘'t is nog een diep geheim. Toe, raad eens, Clara, een van beiden is een goede bekende van u.’

‘Truus?’ vroeg Clara.

‘Juist, Truus. Dat had je niet gedacht, zoo gauw al, hé? En dat is nog wel je beste vriendin. En je er geen woordje van zeggen, hoe vind je dat?’ plaagde mevrouw.

‘Wie is de ander?’ vroeg mevrouw Verstraaten, die geen vrouw had moeten wezen, om niet geïntrigeerd te zijn.

‘De beste vriend van Eduard, Willem Broekman, een patente jongen, hoor.’

‘Kijk, dat treft wel aardig,’ merkte Verstraaten op, ‘nu, ze zullen welkom zijn.’

Mevrouw Verstraaten dacht het hare van deze verloving, samenvallende met die van Clara en Eduard. Ze voelde instinctmatig, dat er een soort samenzwering achter stak, en ze verdacht - niet ten onrechte - mevrouw Van Bom, dat deze er het hoofd en de ziel van geweest was. Toch kon ze niet boos op haar zijn: had zij niet gezegd, dat zij voor Clara's bruidschat zou zorgen? En, praatte mevrouw Van Bom graag, in dit geval kon ze op volledige stilzwijgendheid rekenen: noch Eduard, noch Clara zouden weten wie de milde schenkster was. En de bruiloft zou luisterrijk en met veel staatsie gevierd worden, - mevrouw Van Bom had betoogd, dat dit moest gebeuren, en mevrouw Verstraaten had aan dat betoog een heel gewillig oor geleend, daar uiterlijke glans geheel met haar opvattingen strookte.

Spoedig hierop verschenen Willem en Truus.

[p. 259]

Willem, wien door mevrouw Van Bom dien morgen nog eens flink zijn les was ingescherpt, maakte vooral veel werk van mevrouw Verstraaten, waarmee deze dame hoogelijk ingenomen was, en daar zij reeds vroeger Truus als een aardig, innemend meisje had leeren kennen, was de ontvangst, die zij hun bereidde, heel hartelijk. Over en weer feliciteerde men elkaar, en men zag niets dan opgewekte gezichten. Niemand was meer voldaan dan mevrouw Van Bom, en de brave vrouw had alleszins reden dat te zijn, want wat thans tot stand was gekomen, was voornamelijk haar werk, te danken aan haar heerlijk-belanglooze goedheid.

Mijnheer Verstraaten stond op. Hij scheen thans niet zoo ingezonken als dien morgen, en zijn gelaat weerspiegelde stille vreugde. ‘Kinderen,’ zei hij, ‘laat mij u allen nog eens hartelijk gelukwenschen, en vergeet nooit, nooit, dat het ware geluk alleen te vinden is in de vervulling van den plicht. Plicht het hoogst blijve uw leus....’

Hij kon van aandoening niet verder gaan. Wat hij zei klonk als een zelfbekentenis, maar het was een hooge, heerlijke daad van den man, die gedwaald had, doch tot inkeer was gekomen. En treffend om te zien was het, hoe die vier jonge menschen, door dezelfde aandrift gedreven, op Verstraaten toekwamen en hem zwijgend, met iets vochtigs in het oog, de hand drukten, - een dankbetuiging en een stille akte van bewondering voor zijn zedelijken moed. Het was voor Verstraaten een gelukkig oogenblik. Mevrouw Van Bom wendde het hoofd af en weende.... Mevrouw Verstraaten wilde het zich zelf niet bekennen, dat zij trotsch was op haar man, om wat hij gedaan had.

Weinig tijds later werd een dubbel huwelijk voltrokken. Er waren naijverigen, maar niemand kon beweren, dat het geen twee allerliefste paren waren. Groot was de belangstelling, die hun ten deel viel, doch het hartelijkst en het oprechtst was stellig die van mevrouw Van Bom.

Kort na de bruiloft, die overeenkcmstig den wensch van mevrouw Verstraaten luisterrijk gevierd werd, verhuisden Verstraaten en zijn vrouw naar een stil dorpje in den Gelderschen Achterhoek, waar de eerste langzamerhand geheel opknapte. Een aangename afwisseling in hun rustig bestaan was het, wanneer Eduard en zijn jong vrouwtje een paar dagen bij hen kwamen doorbrengen, en overgelukkig waren zij, toen voor het eerst een kleinzoon zijn intrede deed in hun landelijke woning. Thans is die kleinzoon al een flinke jongen geworden, de trots en de oogappel van zijn grootvader, die hem vaak voorhoudt, steeds het voorbeeld van zijn vader te volgen en in alle omstandigheden des levens plicht het hoogst te stellen. Hopen wij, dat de kleinzoon, man geworden, die heilzame les zal ter harte nemen en het hem gegeven voorbeeld navolgen!