De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 16

De H. Aartsengel Michaël.

Twee dagen zijn door de Kerk aan den H. Aartsengel Michaël toegewijd: de 8e Mei, wanneer de verschijning van den Hemelvorst op den berg Gargan gevierd wordt, en de 29e September, de feestdag van de toewijding der Kerk van den H. Michaël, op welken dag tevens alle heilige Engelen worden herdacht.

Uit tal van plaatsen in de H. Schrift blijkt, dat God bij de uitvoering van de plannen zijner Voorzienigheid met betrekking tot de wereld in het algemeen en de menschen in het bijzonder, dikwijls gebruik maakt van de tusschenkomst der Hemelsche geesten; vandaar hun naam Engelen, die gezanten beteekent en dus niet hun natuur, maar hun bediening uitdrukt.

De H. Vaders onderscheiden negen koren van Engelen, in drie hiërarchieën verdeeld. De eerste omvat de Serafijnen, Cherubijnen en Tronen, de tweede de Heerschappijen, Vorstendommen en Machten, de derde de Krachten, de Aartsengelen en de Engelen. Deze negen koren van Engelen verbeelden en verheerlijken ieder op bijzondere wijze een van de eigenschappen der Godheid. Zoo verbeelden de Cherubijnen de alwetendheid, de Serafijnen de oneindige liefde Gods, enz. De Aartsengelen zendt de Heer om zijn gewichtigste plannen te volvoeren, terwijl Hij zich in minder belangrijke omstandigheden van de Engelen bedient.

Onder de Aartsengelen zijn er drie, die de H. Schrift bijzonder onderscheidt: de H. Michaël, de H. Gabriël en de H. Raphaël. De H. Michaël was de vorst der trouw gebleven Engelen, die zich tegen Lucifer en diens aanhangers in den strijd tegen God verzetten. Zijn naam, die Hebreeuwsch is, beteekent: wie gelijk aan God?

Deze H. Aartsengel is de bijzondere beschermer der Kerk tegen de aanvallen van den duivel. Als zoodanig verdedigde hij de synagoge der Joden, zooals de profeten Daniel en Zacharias ons leeren. Dit wordt ook bevestigd in de oudste boeken der rabbijnen. Dezen denken zelfs, dat het de H. Michaël was, die het Joodsche volk naar het Beloofde Land geleidde, het uit Gods naam de wet bracht en zooveel andere wonderen te zijner gunste verrichtte. De katholieke Kerk van haar kant schrijft, naast God, aan den H. Michaël de tallooze overwinningen toe, die zij op haar verschillende vijanden behaald heeft. Vandaar de devotie, waarmee de geloovigen zijn bijstand inroepen, een devotie, die door de verschijningen van den H. Aartsengel nog is toegenomen.

Een der beroemdste is die in 493 op den berg Gargan, thans Monte de Sant' Angelo, in de provincie Capitanate van het gewezen koninkrijk Napels. Uit dankbaarheid voor deze verschijning bouwde de bisschop van Siponto op den berg Gargan een kerk ter eere van den H. Michaël, die beroemd is geworden door den toevloed van geloovigen. In 1002 deed keizer Otto III daarheen blootsvoets een bedevaart, om boete te doen voor de misdaad, die hij bedreven had door een senator, wien hij plechtig het leven had beloofd, ter dood te laten brengen.

In 708 kreeg Aubert, bisschop van Avranches, een visioen van den H. Michaël en stichtte een kerk ter eere van den Aartsengel op een rots, die zich tusschen Normandië en Bretagne in zee verheft. In de tiende eeuw werd deze kerk in een Benedictijner abdij veranderd, die eeuwenlang beroemd is geweest als bedevaartplaats. Thans nog is Mont St. Michel, een klein stadje in het departement Manche, bekend als de zetel der algemeene Aartsbroederschap van den H. Aartsengel Michaël.

Ook in Cornwallis heeft weleer op een berg, door de zee ingesloten, een vermaarde kerk gestaan, die aan St. Michaël was toegewijd en gesticht door graaf Willem van Moreton onder de regeering van Willem den Veroveraar.

De instelling van den feestdag van 29 September wordt in verband gebracht met de stichting der beroemde kerk op den berg Gargan. Maar niet alleen in Italië, ook in het geheele Westen van Europa werd de feestdag van den H. Michaël sedert de vijfde eeuw luisterrijk gevierd. Zoo kwamen in de geestelijke wetten in het jaar 1014 door koning Ethelred van Engeland uitgevaardigd, de volgende voorschriften voor: ‘Dat iedere Christen, die den voorgeschreven leeftijd bereikt heeft, drie dagen voor den feestdag van St. Michaël op water en brood vaste, niets etende dan ruwe wortelen, en dat iedere man te biechten en blootsvoets naar de kerk ga.... Dat iedere priester drie dagen blootsvoets in processie met zijn volk ga; dat iedereen bereide wat hij voor drie dagen aan levensmiddelen noodig zal heb-

[p. 236]

ben, in het oog houdende evenwel, dat er niets vets bij zij, en dat alles aan de armen worde uitgedeeld. Dat ieder dienaar gedurende die drie dagen zij vrijgesteld van werken, ten einde te beter het feest te vieren, of enkel verrichte wat noodzakelijk is voor zijn gebruik. Deze drie dagen zijn de Maandag, de Dinsdag en de Woensdag vóór het feest van den H. Michael.’

De vereering van den H. Michaël en der Engelen werd niet minder vermaard in het Oosten, toen Constantijn het Christendom had omhelsd. Men stichtte een groot aantal kerken te hunner eer, Zoo lezen wij bij Sozomenos, die in de vijfde eeuw leefde, dat Constantijn ter eere van den H. Aartsengel een kerk liet bouwen, die Michaëlion genoemd werd en waarin verscheidene mirakelen werden gewrocht.

Deze geschiedschrijver verzekert, dat hij zelf de bescherming van den H. Michaël had ondervonden, en haalt onder andere wonderdadige genezingen die van den rechtsgeleerde Aquilinus en van den geneesheer Probianus aan. De kerk, die hij op het oog heeft, was op ongeveer vier mijlen afstands van Constantinopel gelegen, en men bouwde er later een klooster bij. Er waren in dezelfde stad vier andere kerken aan den H. Michaël toegewijd; dit aantal klom tot vijftien en alle waren van keizerlijke stichting.

de h. aartsengel michaël, den duivel overwinnend, naar de schilderij van guido reni.

Ook thans nog wordt de H. Aartsengel op bijzondere wijze vereerd, en terecht. Hij beschermt toch niet enkel de Kerk in het algemeen, maar de ziel van iederen geloovigen in het bijzonder. Vooral van den H. Michaël wordt getuigd, dat hij op het einde der wereld de Kerk tegen de vervolgingen van den Antichrist zal komen verdedigen. Te dien tijde, zegt de profeet Daniel, zal men Michaël den grootvorst zich zien verheffen, die de beschermer der kinderen Gods is.

De gravure in dit nummer is vervaardigd naar een schilderij van den Italiaanschen meester Guido Reni, een kunstbroeder van Carracci en Domenichino. Op den voorgrond zien wij den H. Aartsengel, zijn zwaard opheffend, om den in ketenen geklonken duivel, wiens kop door den voet van den Hemelvorst verplet wordt, te doorsteken. Op den achtergrond aanschouwen wij de monumentale abdij te Mont St. Michel, waar, zooals wij reeds aanstipten, thans de hoofdzetel gevestigd is der algemeene Aartsbroederschap van den H. Michaël.

[p. 237]

bad harzburg: Radau-Wasserfall.