De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 16

Donna Mercedes,
door
J. Vesters Jr.

I.

Dicht bij het hooge boograam, in een zwaren gebeeldhouwden zetel zat donna Mercedes, den blik onafgewend naar buiten gericht. Een gewaad van blanke, ruischende zijde, afgezet met kostbare Valenciennes-kant, omsloot haar ranke leden, en haar kleine voeten staken in schoentjes van Corduaansch leder. Op korten afstand der jeugdige edelvrouwe zat op een laag voetbankje haar kamenier Joaquina, die met ongeveinsde bewondering het bruidskleed harer jeugdige meesteres beschouwde.

‘Donna Mercedes, hoe bekoorlijk ziet ge er uit,’ verbrak Joaquina de stilte, ‘en hoe opgetogen zal don Diego zijn, u als zijn bruid getooid te zien.’

De jonge edelvrouw wendde den blik naar de spreekster, maar de vurige glans, die anders uit haar gitzwarte oogen straalde, werd thans door een vochtig waas verduisterd. ‘Goede Joaquina,’ zei zij, ‘ik ben zoo bang, don Diego blijft-zoo lang uit, en de bedreigingen van don Sancho jagen mij vrees aan. Indien mijn bruidegom maar niets overkomen is,’ en weer keek zij naar buiten, of zij nog niet een stofwolk zag, opgeworpen door den galop van een vurig Andalusisch paard.

‘Don Diego is een dapper caballero,’ trachtte Joaquina haar meesteres gerust te stellen. ‘Heeft hij niet in het laatste steekspel te Toledo alle ridders uit het zadel gelicht, ook don Sancho, die tot dusver den naam had, het behendigst te zijn in het hanteeren van zwaard en lans?’

‘Juist zijn dapperheid doet mij voor hem vreezen,’ hernam donna Mercedes. ‘Don Sancho heeft twee redenen om zich op don Diego te wreken: om de nederlaag, die hij te Toledo in het kampspel heeft geleden, en niet minder omdat mijn heer vader en ik don Diego boven hem de voorkeur hebben gegeven. Ik ken don Sancho's wraakgierig karakter, en ik vrees, dat hij, wien het niet is gelukt don Diego in eerlijken ridderkamp te overwinnen, hem op dorperlijke wijze van achteien zal trachten te treffen.’

‘Zoo lafhartig zal don Sancho toch niet zijn, en bovendien zal de vrees voor koning Karel hem van zulk een snooddaad afhouden.’

Donna Mercedes haalde licht de schouders op. ‘Ik acht don Sancho tot alles in staat, en wat koning Karel betreft, die heeft in zijn uitgestrekte rijken zooveel te stellen, vooral nu, naar het gerucht gaat, een nieuwe oorlog met den Franschen koning dreigt, dat hij zich met een twist tusschen twee ridders niet kan inlaten. Maar daar hoor ik den hoefslag van een paard; Goddank, dat zal don Diego zijn.’

Levendig stond zij uit haar zetel op en ging dicht tegen het raam staan, ten einde den naderenden ruiter spoedig te kunnen zien. Weldra werd hij zichtbaar: het was een jonkman, in een wambuis van groen fluweel, met nauwsluitende hozen, een breeden kanten kraag en den degen op zij.

Toen donna Mercedes hem gewaar werd, verdween het blosje van geluk, dat bij het hooren van den hoefslag haar wangen gekleurd had, en in hevigen angst wrong zij de handen. ‘Mijn God, het is don Diego niet, het is don Manuel, zijn broeder! Wat kan mijn bruidegom overkomen zijn?’

Maar de ruiter, die, bij de burchtpoort gekomen, van het paard gesprongen was, bemerkte de jonkvrouw voor het venster en stelde haar met een handbeweging gerust, waarna hij in de poortopening verdween.

Donna Mercedes, wier angst door de geruststellende beweging eenigszins getemperd werd, had den bezoeker wel te gemoet willen snellen, om hem de reden van haar bruidegoms wegblijven te vragen, maar de Spaansche etiquette verbood dit. Zij moest wachten, tot haar heer vader, graaf Gomez de la Puento, den ridder bij haar zou geleiden.

Het waren voor de jonkvrouw angstige, eindelooze oogenblikken, die thans volgden. Zij pijnigde zich met allerlei gissingen, want, al hoefde zij het ergste niet te denken, er moest toch iets heel bijzonders gebeurd zijn, dat don Diego belet had, zijn bruid te komen af halen, om haar naar het landgoed te voeren, waar het huwelijk zou worden voltrokken. Met een weemoedigen blik bekeek donna Mercedes haar kostbaar bruidskleed, dat zij heden had aangetrokken, om Diego te verrassen. In haar naïeve, kinderlijke opgetogenheid had zij zich zooveel voorgesteld van den indruk, dien zij in haar zijden tooi op het hart van den dapperen ridder moest maken..... Thans was die illusie wreed verstoord. Wie weet, of de dag van het huwelijk niet uitgesteld zou moeten worden....

Eindelijk werd aan haar bange onzekerheid een einde gemaakt door het binnentreden van don Manuel aan de zijde haars vaders. ‘Mercedes,’ zei deze, terwijl de ridder een hoofsche buiging voor haar maakte, ‘don Manuel brengt mij de tijding, dat uw bruidegom heden bij den koning te Toledo is ontboden. Dit is de reden, waarom hij u niet persoonlijk kon afhalen, doch in zijn plaats zal don Manuel ons tot geleider strekken. Hedenavond hoopt don Diego zich op ons landgoed bij ons te voegen.’

Een zucht van verlichting gleed over de koralen lippen der jonkvrouw. ‘Ik dank don Manuel,’ zei zij met een vriendelijke neiging van het fraai gevormde hoofd, ‘voor zijn geleide en voor den spoed, waarmee hij ons bericht heeft gebracht, want waarlijk, ik begon mij reeds ongerust te maken.’

‘Gelukkig is daar niet de minste reden voor,’ nam thans don Manuel het woord, ‘en ware de koninklijke boodschap niet zoo laat gekomen, dan zou ik u eerder daarvan in kennis hebben gesteld.’

‘En kan u ook vermoeden,’ vroeg de jonkvrouw schuchter, ‘waarom mijn bruidegom naar Toledo is ontboden?’

‘De geruchten van een op handen zijnden oorlog met den Franschen koning zullen ook wel tot hier zijn doorgedrongen,’ hernam don Manuel, ‘en nu vermoed ik, dat mijn broeder, wiens dapperheid bij het jongste steekspel de koning prees, met een commando zal worden belast.’

‘Dus reeds scheiden vóórdat wij vereenigd zijn,’ zuchtte Mercedes.

‘Neen, mijn dochter,’ antwoordde graaf Gomez, met de hand langs zijn zwarten puntbaard strijkend, ‘het huwelijk wordt in ieder geval morgen voltrokken. Maar indien de koning een beroep doet op uw echtgenoot, moogt gij u daartegen niet verzetten. Ik ken mijn Mercedes te goed om te weten, dat zij voor haar koning en haar land het offer zal brengen van een tijdelijke scheiding, indien zulks van haar gevraagd wordt.’

‘Zeker, heer vader, ik zou uw naam en dien van Diego Sidonia niet waardig zijn, indien ik de stem der zelfzucht niet het zwijgen oplegde. De zinspreuk van ons wapen: Deber y honor¹⁾ zal ik mij altijd weten te herinneren.’

‘Aan deze kloeke woorden herken ik mijn dochter,’ hernam de graaf, met fierheid neerblikkend op Mercedes, die bij de gedachte aan hetgeen de naaste toekomst haar wellicht brengen zou, moeite had heur tranen te bedwingen, maar deze met geweld terugdrong, om niet zwak te schijnen in het oog der beide ridders.

‘En nu aan tafel, Mercedes,’ vervolgde graaf Gomez. ‘Wij hebben nog een heele reis af te leggen, en hoe veilig de wegen thans ook zijn, is het toch raadzaam, dat wij vóór het vallen van den avond ons landgoed bereikt hebben.’

Bij deze woorden kwam Mercedes het beeld van don Sancho voor den geest, maar als zij de kloeke gestalte haars vaders en de ridderlijke figuur van don Manuel - don Diego's evenbeeld - beschouwde, week haar vrees. Onder het geleide van twee zulke ridders was zij veilig.

1) Plicht en eer.

II.

Het uur van vertrekken was geslagen. Op de binnenplaats van den burcht stond de reiskoets, die door een paar gewapende dienaren zou worden vergezeld. Hoe meer het oogenblik naderde, waarop donna Mercedes het kasteel harer vaderen voorgoed zou vaarwel zeggen, hoe meer haar hart beklemd werd door angstige voorgevoelens. Zij nam afscheid van de zalen, waarin zij als kind had gespeeld, als jonkvrouw de honneurs had waargenomen, toen heur moeder in den bloei der jaren haar was ontvallen. Zij nam afscheid van de bedienden, die allen het heengaan van een zoo goede meesteres betreurden, vooral Joaquina, voor wie donna Mercedes meer een zuster dan een gebiedster was geweest.

‘Bid Onze Lieve Vrouw,’ zei de jonkvrouw tot Joaquina, ‘opdat Zij alle onheil van mij en Diego afwende. Ik heb de belofte gedaan, een bedevaart te ondernemen naar haar heiligdom te Segovia, indien Zij Diego en mij hedenavond veilig op ons landgoed doet aankomen.’

‘De Madonna zal u helpen, donna Mercedes,’ zei Joaquina met vuur, ‘en wij allen op het kasteel zullen dezen middag een rozenkrans te harer eer bidden voor uw behouden aankomst. Maar u hoeft immers geen vrees te koesteren. Uw heer vader en don Manuel zijn beiden dappere ridders, en de dienstlieden, die u vergezellen, zullen, als het noodig is, tot den laatsten druppel bloed voor u vergieten.’

Nogmaals drukte de jonkvrouw haar kamenier de hand. ‘Ik moet gaan, mijn heer vader wenkt mij. Vaarwel, Joaquina, bid voor mij.’

‘Goede reis, donna Mercedes, wij zullen allen voor u bidden.’

De graaf en zijn dochter en don Manuel namen in de reiskoets plaats, die door vier gewapenden werd geëscorteerd. Onder de heilwenschen van al de bewoners van den burcht zette de kleine stoet zich in beweging.

De jonkvrouw was blij, dat in de eerste

[p. 231]

oogenblikken noch haar vader, noch de ridder het woord tot haar richtten, want het afscheid van het vaderlijk kasteel, van de getrouwen, onder wier zorg zij was opgegroeid, had haar meer aangegrepen dan zij vermoed had. Daarbij kwam de vrees voor de toekomst. Wel had zij zich kloek gehouden in het bijzijn der beide ridders, maar haar arm jonkvrouwelijk hart popelde van angst. Hoe eenzaam zou het zijn, als haar Diego voor zijn koning ten strijde was getogen, wie weet voor hoe lang! Zou ze hem wel weerzien? Diego kende geen vrees en geen gevaar. Roekeloos zou hij zich in het dichtste strijdgewoel wagen. Maar ze zou hem laten beloven, dat hij zich ter liefde van haar niet noodeloos in gevaar zou begeven.... En dan don Sancho, wiens beeld telkens voor haar geest oprees? Zou hij niet van Diego's afwezigheid gebruik maken?.... Hij had gezworen, dat hij zich zou wreken, en hij zou dien eed houden.

Stil vouwde daarna Mercedes de handen in een smeeking tot de H. Maagd en prevelde een innig gebed.

De beide ridders waren in een druk gesprek gewikkeld over het goudland Peru, door een handvol avonturiers veroverd en waaromtrent de fabelachtigste geruchten in omloop waren.

Een groot gedeelte van den weg was reeds afgelegd, en de kleine stoet bevond zich in de Castiliaansche hoogvlakte, waar de eentonige hoefslag der paarden over den harden grond luide echo's wekte. Maar was het niet, of men achter de bergen ook hoefgetrappel hoorde? Graaf Gomez schoof even het zware voorhangsel der koets ter zijde, luisterde scherp en spiedde met zijn adelaarsoogen in het rond. Maar hij hoorde of zag niets, en gerustgesteld schoof hij het voorhangsel weer dicht.

‘Wij naderen het doel onzer reis,’ zei hij tegen donna Mercedes, die angstig de bewegingen haars vaders gevolgd had. ‘Over een uur zijn wij op ons landgoed. Maar, wat ziet ge bleek, kind?’ vervolgde hij met vaderlijke bezorgdheid. ‘Voelt ge u niet wel?’

Mercedes wilde antwoorden, toen eensklaps geweerschoten weerklonken en een verward geschreeuw de stilte verbrak. Allen sprongen op. Graaf Gomez en don Manuel trokken hun zwaard, Mercedes wrong radeloos de handen. De koets stond stil: het eene paard was door een kogel getroffen, het andere steigerde woest, verschrikt door de kogels, die om zijn ooren floten.

‘Verraad!’ bulderde graaf Gomez, met uitgetogen zwaard uit de koets springend, welk voorbeeld door don Manuel gevolgd werd. ‘Aan mij, mannen, verdedigt donna Mercedes tegen dien ellendeling!’

Met de punt van zijn degen wees hij naar don Sancho, die, door een schaar woeste gezellen omringd, onstuimig op de koets aandrong.

De strijd was ongelijk: van graaf Gomez' getrouwen, niets kwaads vermoedend verrast, waren er aanstonds drie buiten gevecht gesteld. De overigen, den noodlottigen afloop voorziende, besloten toch hun leven zoo duur mogelijk te verkoopen en plaatsten zich naast de beide ridders voor de koets, waarin donna Mercedes, tot den dood toe beangst, den strijd volgde. Zij hoorde het geklikklik der wapenen, den doffen plof van menschelijke lichamen, de smartkreten der gewonden, het woeste geschreeuw van Sancho's rotgezellen.

Het beslissend oogenblik naderde. Machteloos moest zij het aanzien, hoe haars vaders mannen in een machteloozen strijd hun bloed offerden, zwijgend hun plicht doende tot het uiterste. Ook haar vader en don Manuel zouden vallen, en dan zou zij weerloos zijn overgeleverd aan den onriddelijken Sancho. Zij bad tot God om een wonder, zij smeekte Hem den gruwel te beletten. Maar daar zag zij, hoe een geweldige slag van Sancho's zwaard don Manuel den schedel kliefde. Zij zag hem neervallen, terwijl een breede bloedstraal spoot uit een gapende wonde aan het hoofd. Zij zag nog alleen haar vader den ongelijken strijd voortzetten, en toen zag zij niets meer. Ruwe handen grepen haar vast en sleurden haar uit de koets. ‘God! God! Heilige Maagd, help mij!’ stamelde zij en viel toen in zwijm.

‘Graaf Gomez, geef mij uw dochter, anders zijt gij een man des doods!’ bulderde don Sancho.

De graaf antwoordde niet; als een eik stond hij pal en weerde de degenstooten van zijn tegenpartij af, maar zijn arm werd vermoeid en hij voelde, dat hij den kamp niet lang meer zou kunnen volhouden. Zijn dochter in de macht van dien ellendeling; hij zelf, die op het slagveld onder de vanen zijns konings met roem had gestreden, zonder eer vallen in een strijd met verraderlijke struikroovers; - deze gedachten prikkelden hem tot wanhopige tegenweer. Doch zijn slagen werden minder zeker, zijn vermoeide vuist kon ternauwernood meer het wapen hanteeren. Sancho hief zijn degen op, om den graaf den doodelijken stoot toe te brengen: één seconde nog en graaf Gomez zou het lot deelen van don Manuel, die zielloos voor Sancho's voeten lag uitgestrekt.

Wat deed dezen plotseling den reeds opgeheven degen strijken? Thans voor het eerst beschouwde hij de gelaatstrekken van den gevallene en bemerkte tot zijn groote verbazing, dat deze niet don Diego, maar diens broeder Manuel was. Zijn gehate mededinger was dus niet dood, hij leefde en zou zeker wraak nemen over de ontvoering van zijn bruid en den moord op zijn broeder. Don Sancho sidderde even bij dit denkbeeld, maar haastig verbande hij het uit zijn geest. Er diende snel gehandeld te worden: Diego, wiens afwezigheid hij niet kon verklaren, moest eens tot ontzet komen opdagen. ‘Stoot hem neer!’ bulderde hij zijn mannen toe, zelf zijn degen op de onbeschutte borst des graven richtend.

(Slot volgt.)