De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 16

[p. 198]

De twee gepensionneerden.
Door
G. van Neubourg.
(Vervolg en slot.)

Een kreet van verbazing deed het gezelschap een weinig ontstellen, toen Wijksloot, het portret nauwkeurig beziende vroeg: ‘Maar, juffrouw, behoort dat portret u? Hoe zijt ge er aan gekomen?’

‘Dat is het portret van mijn goede moederzaliger, zooals men mij gezegd heeft, mijnheer.’

‘Uw moeder?’ riep de kolonel opspringend uit. ‘Maar da's mijn overleden vrouw.’ En zich tot Renier wendend, voegde hij er bij: ‘Uw lieve moeder, jongen, van wie ik u zoo dikwijls heb gesproken. 't Is ongelooflijk! Maar dan moet gij Greetje zijn, kind,’ en reeds wilde hij Antje in zijn armen sluiten, toen deze hem bescheiden en zachtjes afwendde.

De majoor trad thans niet weinig verwonderd op als beslechter, zijn vriend aanmanend kalm en bedaard te verhalen, wat hem voor het oogenblik zoo opgewonden maakte.

‘Ik zal u door een enkel feit de waarheid mijner bewering bevestigen,’ ging deze voort, ‘Antje, of liever Greetje, moet aan den hals links twee merkbare litteekens hebben, ten gevolge van een operatie, die ze als kind onderging.’

Inderdaad! Er viel nu niet meer aan te twijfelen; 't was de teruggevonden dochter. Kolonel Wijksloot omarmde zijn kind met al de vurigheid van een opeens zoo gelukkig geworden vader. Ook Renier toonde oprecht zijn broederliefde aan zijn weergevonden zuster. Majoor Terdegen voelde van vreugde de tranen uit zijn oogen komen.

‘Vrienden, daarop moet een extraatje volgen,’ riep hij uit, een einde aan het hartroerend tafereeltje willende maken.

De hospita moest twee flesschen van den fijnsten wijn brengen, dien ze kon machtig worden.

IX.

Een hartelijke speech van den majoor op ‘de verloren, maar weergevonden dochter,’ zooals hij Greetje betitelde, alsmede op den gelukkigen vader en broeder deed het eerste glas ad fundum ledigen.

Er werd nu gevraagd en weer gevraagd, want hoe duidelijk 't ook scheen, dat Antje Greetje Wijksloot was, er lag toch ook nog veel in 't duister. Greetje moest dus vertellen hetgeen ze zich herinnerde uit haar jeugd.

‘Tot nog toe,’ zoo begon ze, ‘heb ik nooit iets verteld over de zaken, die met mij voorgevallen zijn, uit een zekere schaamte, die ik daarover gevoelde. Overigens geloofde ik, dat het toch niet baten kon.’

‘Maar kind,’ riep de majoor uit, ‘hoe dom van je, me nooit iets daarvan gezegd te hebben.’

Greetje vervolgde:

‘Ik herinner me, dat ik, nog zeer klein zijnde, des avonds op de kermis door een meisje meegenomen ben naar een groote tent; dat ik daar allerlei aardigheden te zien kreeg, zelfs veel snoeperij ontving, en dat men heel vriendelijk voor me was. Toen ik echter begon te spreken van naar huis gaan, zei men mij, dat ik nog tijd genoeg had, daar papa en broer Renier, zooals ik hun verteld had, toch op reis waren. Ik liet me bepraten en bleef; ten langen laatste voelde ik den slaap komen. Verder herinner ik me niets wat dien avond gebeurd is; maar toen ik 's morgens wakker werd, bevond ik mij in een wagen ergens op het land, waar ik mij niet thuis gevoelde. De menschen van gisterenavond waren bij lange na niet meer zoo vriendelijk voor me, en toen ik begon te schreien en naar de juffrouw wilde, bedreigden ze me zelfs met slagen.

Langzamerhand begon ik gewaar te worden, dat ik mij bij zeer ruwe menschen bevond, die onder elkander scholden en vochten. Ik voelde me erg ongelukkig en wist niet wat te beginnen. Men hield mij in den wagen opgesloten, ik geloof wel een week lang. 't Was er zeer benauwd in, en de lucht was bijna ondraaglijk; want behalve vijf menschen, de man, de vrouw, het meisje, dat mij meegenomen had, en nog twee kleine jongens, zaten er in den wagen nog twee apen, een papegaai, en een kooi met zes of acht kanarievogels.’

‘Maar kind, kon je er dan niet uit ontvluchten,’ vroeg de heer Wijksloot, die met aandacht het verhaal gevolgd had.

‘Onmogelijk. Toen ik voor het eerst weer eens in de lucht kwam, voelde ik me onwel en ziek. Wij bevonden ons op een groote kermismarkt, en dezelfde tent, waarin ik voor het eerst door dat valsche meisje gekomen was, stond nu ook daar.

‘De man uit den wagen sprak me barsch aan, en zei me, dat ik voortaan ‘miss Betsy’ zou heeten. Ze deden me een erg bont pakje aan en des avonds moest ik in de tent met een schotel rondgaan, nadat de twee jongens, die ik mijn broertjes moest noemen, allerlei kunsten gemaakt hadden. Dezen kregen van de menschen, die er waren, veel suikergoed, sinaasappels en lekkernijen en men klapte voor hen zeer dikwijls in de handen. Dat maakte mij erg opgewonden, en toen mij de man na eenige dagen vroeg, of ik ook niet zoo kunsten zou willen leeren maken, antwoordde ik: ‘Gaarne.’

Zoo stilletjes aan begon ik te vergeten waar ik vandaan gekomen was, ik dacht niet meer aan huis, aan vader, mijn broer of de juffrouw; alleen droomde ik van tijd tot tijd nog eens van hen en ten laatste wist ik niet beter, vooral, omdat iedereen over miss Betsy sprak op de kermissen, waar we kwamen.

Mijn naam stond met groote letters op het bonte papier, waarop te lezen was al wat wij zouden vertoonen, en als ik maar op het theater kwam, klapten allen luid in de handen.

Ik was koorddanseres geworden. Dat had me de man, onder veel slagen en vloeken, geleerd, maar toen ik zoo goed van zijn lessen gebruik maakte, begon hij zeer lief voor mij te zijn en hielden de kinderen ook meer en meer van mij.’

‘Wonderbare levensloop!’ zuchtte de majoor. ‘Maar, hoe zijt ge dan toch hier gekomen; gij waart er toch reeds lang, toen ik hier kwam,’ vroeg hij nieuwsgierig.

‘Geduld, vriend,’ vermaande de kolonel, ‘laten wij eerst eens drinken voor Greetje verder vertelt.’

De heeren ledigden hun glazen, die Greetje weer vulde.

‘Op een avond,’ zoo ging ze daarna verder, ‘zou ik heel nieuwe toeren verrichten. Lang had ik er voor geleerd, en mijn meester in het vak beloofde zich heel wat van 't succes. Nooit was het publiek zoo trouw opgekomen; met daverend applaus werd ik op het tooneel ontvangen en met ingehouden adem volgde men de minste mijner bewegingen.

‘Ik had mijn kost verdiend op 't slotnummer na, wat een halsbrekend werk was. Vóór ik daartoe overging, kreeg ik nog eenige wenken van mijn leermeester, hij moedigde mij aan, courage te hebben en.... het heele nummer mislukte niet alleen, maar ik viel en bezeerde mij zoozeer, dat ik terstond buiten kennis raakte. Een geneesheer, die de voorstelling bij woonde, zei, zooals ik later vernam, dat ik een beenbreuk had.

‘Ik leed verschrikkelijk pijn, vooral, toen onder de behandeling van twee doctoren het been gezet werd; ze geloofden wel, dat ik genezen, maar ook zeker een stijf been houden zou en dus mijn gewone werkzaamheden niet meer zou kunnen hervatten. Ik strekte dus ons gezelschap tot overlast. Dat merkte ik dagelijks hoe langer hoe meer. Ik werd door iedereen met barschheid behandeld; ik voelde me diep ongelukkig en besloot op een avond, na een hevige ruzie met den baas, stil weg te loopen. Bijna den geheelen nacht heb ik rondgezworven, totdat ik eindelijk niet meer kon, vooral door de hevige steken in het gebroken been; ik zakte machteloos in elkaar hier beneden voor de deur.’

X.

Tot hiertoe had de juffrouw haar levensgeschiedenis verhaald, toen de hospita binnenkwam met het ochtendblad.

‘Gij komt als geroepen,’ sprak de majoor de binnenkomende aan. Spoedig was ze op de hoogte gesteld van het gelukkig wedervinden der verloren dochter, en nadat ze deze en de anderen hartelijk gefeliciteerd had, zei Greetje tegen haar:

‘En nu, juffrouw, zult u wel de rest vertellen, zooals u mij dat reeds meermalen verhaald hebt, dan kan ik wat uitrusten.’

De juffrouw, die niets liever deed dan vertellen, begon dus met den noodigen omhaal van woorden:

‘Ja heeren, ik herinner het mij nog, of het gisteren pas gebeurd is, en toch het wordt met September al veertien jaar, neen, laat zien, ja toch, al veertien jaar, zeg ik. 't Was tegen halfacht, toen ik even op de straat ging, alsof ik door mijn Engelbewaarder geleid werd; ik zag terstond de kleine meid, ineengedrongen van de kou, naast de poort zitten. Het arme schaap sliep; ik dacht bij me zelve: je moet het kind wakker maken, wie mag dat zijn? Het kostte mij niet heel veel moeite, evenmin om haar mee naar binnen te krijgen, waar ik haar gauw een kop koffie gaf; ik had van te voren de koffie reeds gezet, dat doe ik altijd zoo gauw mogelijk, heeren, want 't is goed, dat de koffie lang genoeg trekt. Iedereeen zegt dan ook, dat ik altijd zeer goede koffie zet, is niet meheer?’ vroeg ze, zich tot haar commensaal wendende.

‘Zeker juffrouw, maar verder, verder!’

‘Ja, waar waren we ook weer; o ja, aan de kop warme koffie; dat smaakte, is niet, juffrouw, en het verkleumde wicht bekwam er heel van. Ik vroeg haar toen, om kort te gaan, zonder nieuwsgierig te zijn - ik ben niet nieuwsgierig, heeren, dat staat niet, en het bezorgt 'n mensch maar altijd onaangenaamheden, zei mijn moeder zaliger, - wie ze was, waar ze vandaan kwam, hoe ze heette, of ze daar lang gezeten had, wie haar ouders waren, hoe oud ze was, enfin, al wat 'n mensch zooal vragen kan.

‘Doch het kind begon, in plaats van iets te zeggen, bitter te schreien en klaagde over erge pijn aan haar been; dat vreeselijk gezwollen was. Mijn man - hij is nu al zes jaar dood, onze Lieve Heer hebbe zijn ziel, de stakkert heeft schrikkelijk geleden - was intusschen binnengekomen, en ik vroeg hem, wat ik doen moest. Het was een onaangenaam geval voor ons. Het arme meisje kon niet meer gaan of staan en weende maar voort. Eindelijk, om kort te gaan, was ik te weten gekomen, dat ze haar been eens gebroken had en nu werd ik bezorgd, vooral omdat het been altijd maar zwol. Dat kon gevaarlijk worden, dacht ik, en daarom liet ik de meid maar gauw naar den dokter gaan. Ik dacht: het is toch naastenliefde, en ik beoefen altijd graag de naastenliefde, heeren. Om kort te gaan, de dokter, die terstond mee kwam - we hebben daar nooit over te klagen - zei me, dat het been onmiddellijk moest afgezet worden, daar het hevig ontstoken was. Ziet u, heeren, daar heb ik geen verstand van, maar als de dokter dat zegt, zal het wel zoo zijn, dacht ik. Ziet ge, heeren, ik heb een medelijdend hart, ik kan niet zien, dat ze een hond kwaad doen, en toch heb ik me bij die operatie zoo flink gehouden, dat ik er zelf verwonderd over stond. Sedert dien dag heb ik een genegenheid voor Antje gekregen, als was het mijn eigen dochter. Ik zei tegen mijn man, dat we, nu wij ons het kind eenmaal hadden aangetrokken, het ook maar moesten houden en dat onze Lieve Heer het ons loonen zou. En dat heeft Hij ook gedaan. Toen Antje later genezen was, werd ze ganzenhoedster bij ons, en eindelijk heeft mijnheer haar tot huishoudster genomen.’

‘Maar,’ vroeg mijnheer Wijksloot nu, ‘hebt gij nooit meer iets van die kermisgasten gehoord?’

‘O ja, die geschiedenis nog van dat portret en dien brief, kind. Antje was zoo wat twee jaren, laten we eens zien, neen, drie jaren bij ons, toen we hier de jaarlijksche groote

[p. 199]

kermis hadden. Er was onder andere ook een groote tent op de markt gekomen, en daar we toch iets van de kermis moesten hebben, zouden we een avond de voorstelling gaan bijwonen, ik, mijn man en Antje. Ik dacht het meisje een plezier te doen, ziet u, heeren - ik doe altijd gaarne iemand plezier - maar jawel, ze wilde daar niets van hooren. Eerst meende ik, dat het scrupuleusigheid was; maar later bleek het heel wat anders. Toen wij het spel binnengingen en mijn man bij den ingang de kaartjes nam, had Antje opeens een heel familiair gesprek met een van de kunstenmakers. Geheel den avond, in plaats van plezier te hebben, zooals ik en mijn man, zat ze te suffen en zelfs meende ik, dat ze weende. Ik wist niet wat te denken en wilde mijn man ook niets zeggen, doch den volgenden morgen wilde ik er het mijne van hebben.

Ik wachtte met ongeduld tot koffietijd, maar Antje kwam niet aan tafel; toen ik naar haar ging zien, zei ze zich niet wel te gevoelen, en om kort te gaan, het meisje hield een dag of wat het bed, en toen de markt-kermis gedaan was en alle spellen opgebroken en vertrokken waren, vertelde ze me de oorzaak van haar ziekte.

Ze had in den man aanstonds haar vroegeren baas en deze haar herkend; bij het weggaan des avonds had hij haar een portret met een briefje weten in de hand te moffelen, hetgeen ze nog altijd bewaart, daar we hoopten, door dat portret haar ware familie terug te vinden.’

‘En dat is gebeurd, Goddank!’ riep de kolonel opgeruimd.

Greetje zocht in haar werkmandje het briefje, dat van den volgenden korten inhoud was:

‘Mejuffrouw, ik heb eindelijk de gelegenheid, u bijgaand photographietje te bezorgen, dat gij in uw zak hadt, toen wij u bij ons personeel engageerden. Ik hoop, dat gij thans gelukkig zijt, en dat gij dit anders door het portretje zult worden, daar het u personen kan doen terugvinden, die u dierbaar zijn. Zij meenen misschien, dat gij verdronken zijt, maar dat was indertijd maar een truc van ons. Houd u goed en ontvang de complimenten van heel het gezelschap, waaraan gij tot onze spijt niet meer kondt verbonden blijven. Spaar ons alle onaangenaamheden s.v.p.

In haast,

Uw gewezen directeur.

XI.

Er waren reeds een maand of wat na het gelukkige wedervinden verstreken. Kolonel Wijksloot kwam geregeld des avonds met zijn dochter bij den majoor, en de juffrouw van de hoeve was eerst dikwijls en ten laatste alle avonden van de partij. Dat wilde de dankbaarheid, de erkentelijkheid, zei de kolonel. Zij toch was een moeder voor zijn lieve dochter geweest, Greetje hield als dusdanig inderdaad van haar.

‘Als gij u niet over het kind ontfermd hadt, zoowel als mijn vriend, de majoor, zouden we elkander misschien nooit hebben weergevonden; wij kunnen u beiden niet dankbaar genoeg wezen! Ik heb dan ook gedacht, dat we daar wel een klein familiefeestje op mochten geven; welnu, juffrouw en Greetje, jelui zult je daarmee wel belasten; want dunkt je, majoor, als jij je kamer eens afstond, voor dien avond?’

Daar had onze majoor hoegenaamd niets tegen.

Er werd dan bepaald, dat men nog drie weken wachten zou, dan viel juist de verjaardag van den kolonel; dat waren twee vliegen in één klap.

Hartelijk en gezellig was het familie-avond-feestje gevierd onder de vijf bekenden. De hospita had haar kookkunst getoond, en de aangezetenen hadden ze met een goeden eetlust beloond. Greetje had gezorgd, dat de tafel er feestelijk, netjes uitzag; de heer Wijksloot liet zijn wijn vloeien, en zijn vriend had voor die gelegenheid puike sigaren besteld. Renier had getoost, in één woord, 't ging er zoo prettig toe, als men maar had durven hopen.

Een keurige pudding, waaraan Greetje haar kunst beproefd had, sloot met een klein dessert het eenvoudig, maar degelijk menu.

Vooral de kolonel was opgeruimd, en aan een goede bui lucht gevend, rijmde hij voortdurend allerlei aardigheden.

Eensklaps wendde hij zich tot de hospita, voor wie hij sedert den laatsten tijd vol kleine attenties was - de erkentelijkheid vorderde dat, gaf hij nog altijd als reden op - en rijmde:

Juffrouw, u zijt weduwe en ik weduwnaar,
Vindt je niet, dat lijkt mekaar?

De juffrouw-weduwe was wel wat uit het veld geslagen, zoo opeens een openbare verklaring te krijgen, maar ze had toch tegenwoordigheid van geest genoeg om te antwoorden:

Welnu, mijnheer, dan zijn we klaar.

XII.

Den beiden kinderen Renier en Greetje was door papa den volgenden dag gevraagd, of ze er iets tegen hadden, als papa volhield wat hij gisterenavond gezegd had. Greetje had tegen de nieuwe mama niets, want voor haar was zij niet meer nieuw. Renier spartelde in het begin wel wat tegen, maar ‘de juffrouw zat er warmpjes in,’ had majoor Terdegen hem gezegd, dus het kon geen kwaad, en dan de dankbaarheid had ook haar rechten. Het volgend najaar gingen, met goedvinden der beide kinderen, papa en mama reeds een huwelijksreisje maken.

De vijf wonen nog altijd bij elkaar, de majoor als commensaal, maar tevens als huisvriend. Papa en Renier zijn door mama heel langzamerhand op de hoogte gebracht van landbouw, veeteelt enz. en zij drijven de zaken met succes, wat, naar het zeggen der doctoren, uitstekend op 't geschokte gestel van den eerste werkt. Men zegt, dat Renier kennis heeft met de dochter van den secretaris van Duivenheim. Laten wij hopen, geachte lezeressen, dat ze elkaar zullen krijgen.