De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 16

[p. 161]

[Nummer 21]

Nicephora, de dochter des martelaars.
Episode uit de eerste algemeene Kerkvervolging, tijdens de regeering van keizer Nero. A.D. 68.
door
Johs. Klep, Pr.
(Vervolg.)

Caesar, ik heb het u reeds gezegd, tevergeefs verspilt gij uw woorden aan mij! Ik ben Christen, en liever wil ik in de grootste smarten leven, liever in alle folteringen sterven, dan aan mijn God ontrouw te worden! Ook dan, als ik het Christendom afzwoer, zou ik u, een sterfelijk mensch, nooit wierook willen offeren! Ik weet het wel, laffe vleiers hebben u durven zeggen, dat gij almachtig zijt en waardig door het Romeinsche volk te worden aanbeden! Gij hebt uw broeder Brittannicus durven ombrengen, en dezelfde vleiers hebben u geprezen, als haddet gij Rome voor den ondergang behoed. Gij hebt uw gemalin Octavia doen vermoorden, omdat zij te deugdzaam voor u was; dezelfde vleiers hebben dien moord als een werk van rechtvaardigheid verheerlijkt! Gij hebt uw eigen moeder Agrippina door de dolken uwer handlangers uit den weg geruimd; om die lage daad hebben weer dezelfde vleiers voor u, als voor een godheid, tempels doen oprichten! Na dat alles meent gij misschien, dat het Romeinsche volk u vereert? Waarom zou het u vereeren? Laat u niet verblinden; eenige laffe vleiers maken het Romeinsche volk niet uit! Neen, gij bezit niet alleen geen goddelijke eigenschappen, maar gij bezit zelfs niet één deugd! Gij slacht uw volkeren en onderdrukt hun vrijheid; daarom haten u de eigenlijke Romeinen, en allen zullen eenmaal uw naam vervloeken! Ik weet, dat mijn einde nadert; ik zal gaan tot mijn vader, den zaligen martelaar, die in den Hemel is; maar ook uw einde is nabij, Caesar, vrees derhalve, vrees de wrake Gods! En nu, dwingeland, beveel, dat men mij ter dood geleide; want mij noodzaken, u wierook te offeren, dat vermoogt gij nooit!’

Gedurende deze toespraak, die door alle omstanders in ademlooze stilte was aangehoord, had Nero eerst gepoogd, een minachtende houding aan te nemen, daarna was hij langzamerhand verbleekt, eindelijk zat hij onbeweeglijk op zijn troon. Herhaalde malen had hij Nicephora het zwijgen willen opleggen; maar hij had er niet toe kunnen besluiten. Het was alsof de profeet Daniël vóór hem stond, die de letterteekens, door een geheimzinnige hand voor zijn oogen neergeschreven, uitlegde. Ja, die christen maagd riep den Godvergeten tiran het mane toe: ‘Gij zijt gewogen!’ Zij sprak hem van het thekel: ‘Gij zijt te licht bevonden!’ Zij wees hem op het phares: ‘Uw rijk is van u genomen, en gij zelf ten ondergang gedoemd!’

Toen Nicephora eindelijk met spreken ophield, was de keizer aan een ter dood veroordeelde gelijk; zijn starre blik en zijn verstijfde ledematen getuigden, dat hij geheel onder den indruk verwijlde der aangekondigde Godsoordeelen.

de breischool te huizen, naar een teekening van f. althaus.

[p. 162]

Eindelijk trad Tigellinus op hem toe, om hem uit die voor het volk vernederende houding te doen ontwaken.

‘Caesar,’ riep hij hem toe, ‘doorluchtige keizer, welke zijn uw verdere bevelen?’

Toen ontwaakte de ongelukkige als uit een benauwenden droom. Hij vermande zich, sprong recht overeind, en, van toorn over al zijn ledematen bevend, donderde hij Nicephora toe:

‘Schaamt gij u niet, onwaardige veelpraatster, uw keizer door uw bedreigingen te onteeren? Morgen, als de tijgers hun klauwen in uw teer gebeente zullen zetten, zult gij niet meer zooveel te zeggen hebben!’

‘Dan nog zal ik zeggen,’ antwoordde de kloeke maagd, ‘wat God mij zal ingeven!’

Nu de stilte eenmaal verbroken was, drongen Nero's vleiers, van hun verrassing bekomen, onstuimig op het arme kind los. Te midden hunner godslasteringen en verwenschingen zouden zij haar gewis onder den voet geloopen hebben, indien niet de keizer op dat oogenblik, zonder verderen vorm van proces, het volgende vonnis had uitgesproken.

‘Bijlbundeldragers, voert die zinnelooze weg! Geheel Rome is getuige geweest van haar majesteitsschennis. Derhalve zal zij morgen, als wij in mijn renbaan op den Vaticaanschen berg het tweede gedeelte onzer feesten vieren, de bloedige spelen openen. Vóór elke andere vertooning van zwaardgevecht of renbaanwedstrijd, zal deze dochter uit Griekenland vechten met de twee reuzentijgers, die ik uit het land der Pandionen ten geschenke ontving. Ik wil dat nietswaardig schepsel onder mijn keizerlijke hielen verpletten. En nu gaat! Werpt haar, tot het aanbreken van den dageraad, in het onderste gedeelte der Mamertijnsche gevangenis!’

Nero zweeg. Het dof gemompel van goedkeuring, tevens van vreugde, over het te dien tijde nog eenigszins nieuwe schouwspel, dat Nicephora den volgenden dag aan Rome bieden zou in de renbaan, groeide allengs aan tot luide vreugdekreten.

‘Heil, heil den goddelijken Nero!’ klonk het opnieuw uit den mond van Cossatius.

‘Heil, heil den goddelijken Nero! Hij leve, hij leve!’ antwoordden duizend stemmen.

Maar die zegenroep uit den mond zijner vleiers en handlangers nam de bitterheid uit Nero's hart niet weg. Hij gevoelde zich gekrenkt, beleedigd, onteerd tegenover geheel Rome; en dat door een ellendige christen maagd uit de volksklasse. Tevens echter zag hij, de hoogedele Caesar van het aloude Rome, duidelijk in, dat de adel der ziel dien des lichaams overtreft; dat arme kind verplette hem, als het ware, onder den allerhoogsten adeldom van haar fieren, moedigen geest.

Met neergeslagen oogen, doch opgeheven hoofd, stapte Nicephora voort te midden der bijlbundeldragers, die haar langs den Kapitolijnschen heuvel naar de Mamertijnsche gevangenis voerden. Een onbedwongen vreugde straalde uit haar zedige trekken. Ja, nu was aan haar zielsverlangen voldaan; nu zou zij de bloedgetuige zijn van Christus, de waardige dochter des martelaars.

Voor de deuren van den kerker bevond zich de grijze Hippolytus, die zich, zoodra het vonnis uitgesproken was, daarheen begeven had. Zonder een woord te uiten, wees hij de zalige maagd naar den Hemel, als om haar te vermanen, van waar hulp en bescherming zou opdagen. Vervolgens snelde hij, met al de vlugheid, die zijn jaren gedoogden, henen naar zijn zuster Eudoxia; niemand anders mocht haar die verblijdende en toch zoo droevige tijding brengen.

‘O God!’ riep die brave moeder uit, ‘o God, Uw heilige wil geschiede! Mijn zalige echtgenoot Antymas, bescherm uit den hoogen Hemel uw dochter; dat zij uwer waardig blijve, ten einde toe!’

Daarna begon zij nog vuriger, nog inniger voor haar zielsgeliefd, eenig kind te bidden. Toen Attilius des avonds in haar woning kwam, na het einde van den keizerlijken maaltijd, vond hij Eudoxia nog in dezelfde houding.

VII.

Om ons verhaal geregeld te volgen, moeten wij eenige schreden teruggaan op den reeds afgelegden weg, tot aan den avond van den vorigen dag, tot het oogenblik, waarop Attilius Nicephora voor haar woning verlaten had. Het wordt tijd, dat wij ons wat meer met den Romeinschen centurio, die nog een aanzienlijke rol in dit verhaal te vervullen heeft, bezighouden.

Na zijn onderhoud met de christen maagd, gevoelde zich Attilius niet weinig terneergeslagen. Hij kende Nicephora te goed, om niet volkomen overtuigd te zijn, dat haar woorden ernst, hooge ernst waren; dat zij hem niet meer zou terugzien vóór het oogenblik, waarop hij haar zijn bekeering tot het Christendom zou kunnen meedeelen. Maar, indien dat de ware toestand was, zoo sprak hij tot zich zelf, dan kon hij haar hand vrijelijk als voorgoed verloren beschouwen. Het Christendom omhelzen? Ja, voor haar zou hij het willen! Hij kende echter de grondregels daarvan reeds te goed, te lang had hij met Nicephora's huisgezin omgang gehad, om niet in te zien, dat zijn eereambt aan het hof van Nero met die zuivere, strenge leer onvereenigbaar was.

Wat zou hij derhalve beginnen? De bruid, die hij als een schat onder duizenden had leeren kennen, opgeven? Daartegen kwam zijn arm hart in opstand. Trachten haar tot het heidendom terug te brengen? Dat zou hij niet vermogen; bovendien - 't was misschien de eerste maal in zijn leven, dat hij zulks gevoelde, - dat zou hij ook niet willen. Neen, Nicephora's geloof mocht hem nog eenigszins, hoewel minder dan in vroeger dagen, ongerijmd voorkomen; de leer van een éénigen God, die alles beheerscht, en van dien God, gekruisigd om Zijn eigen schepsel te redden en zalig te maken, mocht hem nog eenigszins dwaas toeschijnen en een ergernis zijn voor zijn Romeinsch hart, - toch moest hij tevens bekennen, dat die leer deugdzame en rechtschapen menschen kweekte, burgers zooals het heidendom, met zijn begrippen van eer en plicht, nooit bij machte geweest was voort te brengen.

Intusschen was de avond gevallen en bemerkte de jongeling, die, in zijn overwegingen verdiept, vele en drukbevolkte straten als ongemerkt doorloopen had, dat hij, in de nabijheid der Septimiaansche stadspoort, voor de Tiberbrug stond. Op dat punt was hij niet ver van zijn woning verwijderd, die kort bij de Flaminiaansche renbaan lag; bovendien had hij aan zijn huisgenooten beloofd, dat hij des avonds geheel zijn Grieksche reis en zijn lotgevallen zou meedeelen. Maar op dit oogenblik gevoelde hij zich zoo verward en ontstemd, dat hij naar de eenzaamheid verlangde, om nog verder over zijn toekomstig lot te kunnen nadenken. Hij wikkelde zich dan, om beter tegen de avondkoelte beschermd te zijn, wat nauwer in zijn soldatenmantel, stapte de lange Tiberbrug over en vervolgens de stadspoort uit. Buiten Rome volgde hij den in dit avonduur minder bezochten Septimiaanschen weg, die uitliep op den Vaticaanschen heuvel en de renbaan van Nero.

Nadat Attilius zoo nog ongeveer een half uur mijmerend en zeer langzaam voortgegaan was, zonder tot eenig besluit te kunnen komen, ontmoette hij op de baan een man, dien hij bij het licht der reeds eenigszins hoogstaande volle maan genoegzaam kon opnemen. De man scheen een eerbiedwaardig Romeinsch burger te zijn, van gevorderden leeftijd; zijn hooge gestalte was fier en nog ongebogen, maar zijn zachte oogopslag teekende veeleer openhartigheid dan trots. Daar hij zonder bepaald doel voortwandelde en het reeds laat op den avond geworden was, meende de jongeling beter te doen met dezen wandelaar naar de stad terug te keeren, dan nog verder doelloos rond te zwerven. Wie weet, zou het gezelschap van dezen blijkbaar diepen denker hem niet eenige afleiding bieden in zijn eenzijdige en droevige beschouwingen.

‘Ave, salve! Wees oprecht van mij gegroet!’ klonken Attilius' woorden.

‘Ave, centurio Caesaris! Gegroet, officier der keizerlijke lijfwacht!’ was de wedergroet van den onbekende.

‘Wel hoe! Kent gij mij?’ vroeg de jongeling, eenigszins verwonderd.

‘Neen,’ sprak de vreemdeling, ‘ik ken u niet; daar ik echter zelf officier geweest ben, zal het u wel niet vreemd voorkomen, dat ik bij den eersten oogopslag ieder honderdman ken, alsmede zijn onderscheidende hoedanigheden.’

‘Gij schijnt naar Rome te gaan, vreemdeling. Indien gij het mij veroorlooft, zal ik gaarne in uw gezelschap naar de stad terugkeeren; ik ben eenigszins somber gestemd en heb toespraak noodig om mijn gedachten wat te verzetten. Mag ik ook uw naam weten? Ik zelf heet Attilius Claudius!’

‘Mijn naam is voor niemand een geheim. Ik ben de gewezen centurio Constantius, die onder den landvoogd Gessius Florus in Judea gediend heb. Daar ik meer rechtschapen van hart ben dan tegenwoordig somtijds dienstig is, was het mij niet mogelijk, de alombekende afpersingen van dien landvoogd aan te zien, veel minder daaraan mee te werken. Daarom ben ik verplicht geweest, mijn loopbaan op te geven, mijn ontslag te vragen, en tot het burgerlijk leven terug te keeren.’

‘Dat is al heel zonderling!’ riep Attilius uit. ‘Ik verkeer ongeveer in dezelfde omstandigheden. Ik ben honderdman der keizerlijke lijfwacht, en heb zelfs gegronde hoop binnen niet al te langen tijd tot chiliarch of kapitein benoemd te worden. Maar hoewel ik geen Christen ben en ook geen Christen verlang te worden, stuit mij toch de wreedheid en de onrechtvaardigheid, waarmee Nero de Christenen vervolgt, geweldig tegen de borst. Ik kan desnoods aannemen, dat hun leer dwaas is, maar hun zeden zijn goed; zij doen niemand eenig leed, en degenen, die ter dood gebracht worden, zijn vaak de beste burgers van Rome en van het rijk!’

‘Goede jongeling,’ zei Constantius op zijn beurt, ‘hoewel gij geen Christen zijt en geen Christen zijn wilt, geloof ik toch, dat gij hun meer genegenheid toedraagt, dan gij het u zelven wilt bekennen. Welnu, alle gevolg moet een oorzaak hebben. Gij zeidet me, dat gij behoefte hadt, uw sombere gedachten eenigszins te verzetten; ik kan niet anders dan uw genegenheid voor de Christenen met die droefgeestigheid in verband brengen. Daarom spreek, mogelijk ben ik bij machte, u van raad te dienen; bij voorbaat zeg ik u, dat ik meer dan één vriend en ook een bloedverwant onder de Christenen tel, en dat ik alle Christenen zeer hoog schat.’

Attilius, die bij ieder woord des vreemdelings meer vertrouwen begon te gevoelen, en overtuigd was, dat een rechtschapen voormalig krijgsman onmogelijk misbruik kon maken van vertrouwelijk meegedeelde geheimen, vertelde aan Constantius de geheele geschiedenis zijner mislukte verloving; slechts verzweeg hij Nicephora's naam en de wijk harer woning. Vooral drukte hij er bij herhaling op, misschien uit overdreven voorzichtigheid, dat hij heiden was en heiden wilde blijven.

Toen de ongelukkige jongeling zijn eenigszins omstandig verhaal geëindigd had, zag Constantius, de diaken Constantius, dien wij reeds kennen, duidelijk in, dat hij een heiden voor zich had, die alleen nog heiden was bij gebrek aan volledig onderricht en vooral bij gebrek aan moed om door te tasten; een heiden dus, die met rasse schreden de deur der alleenzaligmakende Kerk te gemoet ging. Hij was overtuigd, dat hier een ziel te winnen was; derhalve, daar de tijd hunner samenspraak kort zou zijn, mocht hij niet talmen.

‘Jongeling,’ zoo begon hij, na een oogenblik nagedacht te hebben, ‘jongeling, ik dank u voor uw vertrouwen. Om u aanstonds te doen zien, dat gij u, door uw openhartigheid, niet in mijn persoon vergist hebt, zal ik u wederkeerig een blijk van vertrouwen geven, en u meedeelen, dat ik niet alleen vrienden bezit onder de Christenen, maar dat ik zelf ook de leer des Christendoms belijd, van den tijd af dat ik centurio was in Judea. Daarin juist ligt de oorzaak, dat ik, lang voordat de gebruikelijke tijd gekomen was, mijn ontslag heb moeten nemen uit den krijgsdienst. Immers, eens Christen geworden, gedoogde mijn gewe-

[p. 163]

ten niet, dat ik gewapenderhand aan de afpersingen des landvoogds meewerkte. Sindsdien, nu een twaalftal jaren geleden, ben ik zoo diep in alle leerstukken des Christendoms doorgedrongen, dat ik in staat ben, op mijn beurt anderen voor te lichten.’

‘Wederkeerig,’ onderbrak hem Attilius, ‘dank ik u voor uw groot vertrouwen in mij. Spreek nu, deugdzame oude wapenmakker, gaarne zal ik de een of andere raadgeving uit uw wijzen mond opvangen en in beoefening brengen. Daar het echter al laat geworden is en wij de stad naderen, zult ge mij veroorloven u te doen opmerken, dat ik de hoofdbeginselen van uw godsdienst vaak heb aangehoord in de familie dergene, die reeds mijn bruid moest zijn; alleen de overtuiging ontbreekt mij. Zeg mij daarom in het kort, hetgeen gij voor mijn overtuiging noodig acht.’

‘Dat is duidelijk gesproken; na deze opmerking kan ik kort zijn. Vooreerst mag ik u als mijn gevoelen wel meedeelen, dat ik meen, dat de God der Christenen u geroepen heeft om met die maagd uit het land der Grieken vereenigd te worden; iets, wat niet geschieden kan, zooals gij zelf mij hebt meegedeeld, zonder dat gij de leer omhelst, die zij belijdt. En nu, waarom zoudt gij geen Christen worden? De leer des Christendoms kent ge; gij gevoelt u alleen niet genoegzaam overtuigd. Ik veronderstel, dat gij, om tegen wil en dank de waarheid van het heidendom te blijven verdedigen, doen zult wat alle rechtschapen heidenen doen: u beroepen op uw priesters en uw uitstekende wijsgeeren.’

‘Zoo is het,’ antwoordde Attilius; ‘ik zie, dat gij mij volkomen begrijpt. Ja, op de uitspraken dier geleerden, dier wijsgeeren van grooten naam, berust voor mij de waarheid mijner heidensche overtuiging!’

‘Als dat zoo is, zullen wij het spoedig eens zijn. Luister aandachtig, centurio. Honderden jaren, voordat het Romeinsche rijk gesticht werd, en lang voordat uw beroemde denkers hun leerstellingen aan Grieken en Romeinen verkondigden, leefden er in het Oosten zekere leeraren, die wij, Christenen, profeten noemen, daar zij aan het menschdom de geopenbaarde waarheden voorzegd hebben, die de hoofdleer van het Christendom zouden uitmaken. De vraag blijft derhalve slechts over, of wij het woord dier profeten moeten aannemen. Op die vraag antwoord ik rondborstig bevestigend. Die mannen toch hebben door wonderteekenen bewezen, dat zij spraken in den naam van den Eenigen God, dien zij verkondigden; van den God, die geen mirakelen uitwerkt, om leugenaars voort te helpen. Welnu, en hier komt alles op aan, zij, die bewezen door God gezonden te zijn, hebben de valschheid van het veelgodendom zonneklaar aangetoond; zij derhalve zijn het, die geleeraard hebben, dat die God één is en de Schepper van Hemel en van aarde, en dat Hij Zijn eenigen Zoon, Jesus Christus, op de wereld gezonden heeft om door Zijn kostbaren kruisdood het gevallen menschdom te redden!’

Na die eenvoudige, doch heldere bewijsvoering, zweeg Constantius eenige oogenblikken; hij wilde Attilius den tijd geven, deze waarheden diep in zijn naar licht hakende ziel te prenten. Eindelijk sprak de jongeling:

‘Edele grijsaard, na alles wat ik reeds vroeger van het Christendom vernam, vind ik uw bewijsvoering klaar en helder, en moet ik uit uw woorden besluiten, dat de rechtschapen heidenen daarom alleen het Christendom lasteren, omdat zij het niet kennen.’

‘Zoo is het, edele jongeling! Ik zie, dat des Heeren genade in uw hart werkt. Nu echter komen wij tot een tweede punt, dat vaak ruim zoo ernstig is als het eerste, dat ik u reeds meedeelde. Ik zeg u dan, dat het niet genoeg is, te gelooven en overtuigd te zijn. Neen! God verlangt ook van u, dat gij de zaak ernstig ter hand neemt; dat gij begint te handelen volgens hetgeen gij thans duidelijk inziet!’

‘Eerbiedwaardige grijsaard, geloof mij, ik zal het Christendom voortaan niet meer voor een dwaasheid aanzien; ik wil het eerbiedigen en zelfs in mijn hart aanhangen. Maar weet gij ook, welke de gevolgen voor mij zouden zijn, indien ik het openlijk wilde belijden?

Morgen reeds zou ik mijn ontslag moeten nemen, zooals gij zelf dat hebt moeten doen; overmorgen zouden geheel Rome en vooral mijn vroegere leermeesters mij openlijk bespotten, den derden dag zou Nero mij ter verantwoording roepen en voor de wilde beesten werpen!’

‘Centurio, edele krijgsman, dat alles weet ik; maar gij, die soldaat zijt, moogt niet de waarheid inzien en daarna, uit lafheid, ten halve blijven staan! Indien de God der Christenen, die u voor al die onheilen, als gij ze zoo noemen wilt, behoeden kan, indien dat Zijn almachtige wil is, nochtans anders over u beschikt, welnu, dan moet gij bereid zijn den weg te volgen, dien Hij u aanwijst. Maar weet het wel, daartoe is Zijn genade u genoeg! Bovendien, wat gij nu vreest als het grootste onheil, uw ontslag, de onteering, den dood, dat alles zult gij als Christen spoedig voor uw grootste goed aanzien, en met vreugde zult gij lijden voor den God, die, op Zijn beurt, eerst voor u geleden heeft!’

‘Brave grijsaard, nog een enkele stap verder en ik vlieg naar mijn Nicephora om haar te melden, dat ik Christen geworden ben! Ach, ach, dat de offers, die ge mij voorstelt, helaas, zoo zwaar wegen.’

‘Ik weet het, honderdman; maar gij kunt bidden! Ja, gij zijt zelfs verplicht, met innigen aandrang het eenige, het opperste Wezen dat bestaat, te smeeken, dat Hij u meer en meer de bronnen van Zijn licht opene en de kracht geve, die tot Hem geleidt. Slechts door Zijn hulp gesterkt, zult gij Nero en al zijn trawanten kunnen overwinnen. Bid derhalve, bid veel en aanhoudend, bid zooals uw hart het u zal ingeven!’

Op dit oogenblik waren zij de Septimiaansche brug genaderd. Toen Attilius zag, dat er wegens het vergevorderde avonduur niemand in hun nabijheid was, wierp hij zich voor Constantius op de knieën.

‘Mijn vader,’ riep hij met trillende stem uit, ‘gij zijt meer dan een Christen; gij moet een der christen priesteren zijn. O, zegen mij dan, en bid voor mij en voor mijn bruid.’

‘Het is zoo, mijn zoon,’ antwoordde de grijsaard, aan wiens oog een traan ontviel, toen hij dit blijk van een christen gemoed in Attilius zag. ‘Ja, ik ben de diaken Constantius, de eerste geestelijke bedienaar des hoogepriesters van Romes Kerk. Ik zegen u ten volle, ik zegen u van ganscher harte, en ik beloof u, vurig voor uw bekeering te zullen bidden. Tot weerziens, mijn kind, en moge het spoedig zijn in de christen gemeente, of,’ voegde hij er in stilte bij, ‘indien het Gode behagen mocht, als een glorievolle martelaar in den Hemel.’

Zij gaven elkander, volgens de gewoonte der eerste christen tijden, den broederkus en scheidden. De jongeling keerde terug naar zijn woning in de buurt der Flaminiaansche renbaan, Constantius naar de kerk der catacomben, waar hij Paus Linus verslag gaf van zijn bezoek aan het graf van den H. Petrus op den Vaticaanschen berg, en van zijn ontmoeting met den keizerlijken honderdman.

Attilius heeft zijn woning bereikt, en, onder het voorwendsel erg afgemat te zijn, met twee, drie woorden zijn reisverhaal tot een volgenden avond verschoven. In zijn slaapvertrek gekomen, werpt hij zich op de knieën en bidt, nog steeds onder den indruk van Constantius' woorden, voor de eerste maal zijns levens tot den God zijner teerbeminde Nicephora. Hij bidt met onbestemde gedachten en woorden, maar toch bidt hij vurig. Hij bidt, dat hij Christen moge worden en met Nicephora vereenigd; tevens, dat de machtige God van Constantius de leeuwen, de tijgers, de brandstapels en de moordschavotten, die hij in het verschiet aanschouwt, van hem moge verwijderen.

Daarna richt hij zich op en wandelt in de grootste spanning geruimen tijd in zijn ka mer op en neen ... Neen, neen, dat kan toch niet... Neen, neen, dat zal ook niet! ... Wel wil hij Christen worden,... maar zijn hooge betrekking daarvoor opofferen?.... Neen, dat nooit!.... Meer dan eens gevoelt hij zekeren wrevel in zijn hart opkomen tegen Nicephora, die de oorzaak geweest is, dat hij den God der Christenen heeft leeren kennen; hij zou willen wenschen, dat Antymas' huisgezin nooit uit Griekenland naar Rome overgekomen ware, dan had hij Nicephora ook nooit leeren kennen noch beminnen.... Maar dan komt telken male zijn oprechte genegenheid voor Nicephora weer boven; dan gedenkt hij weer Constantius' laatste woorden en staat hem diens belofte voor den geest, dat hij slechts behoeft te bidden, om al zijn vrees in moed te zien verkeeren, al zijn spookbeelden in berusting en vrede.

Eindelijk naar lichaam en ziel als gebroken, werpt hij zich neer op zijn legerstede. Hij gevoelt, dat zijn hart vol is; hij weet echter zelf niet, of het is van hoop en vertrouwen, dan wel van wanhoop in zijn toekomst. Zal hij Christen worden? Zal hij zijn zielsgeliefde huwen? Of zal hij zich kleinmoedig terugtrekken en van Nicephora afstand doen? Zal hij zelfs den God der Christenen den rug toekeeren, na de waarheid van het Christendom, in het algemeen althans, erkend te hebben? Met die onbestemde gewaarwordingen valt hij, door vermoeidheid overmand, in slaap. Schrikkelijke droombeelden vervolgen hem en gunnen hem geen oogenblik de kalme rust, die hij zoozeer behoeft; nog in zijn slaap dobbert hij tusschen hoop en vrees, en verschijnen allerlei nachtgezichten voor zijn ontstelden geest. Laten wij een enkelen zijner droomen meedeelen.

De jongeling aanschouwt in de verte een paradijs van een hem onbekende schoonheid, waar de ziel zich baadt in nooit gekende geneugten; blijkbaar weet men daar van droefheid noch kommer. In licht badende en gevleugelde geesten staan gereed om de bewoners van dezen lusthof als in hun handen te dragen. Nadat hij al de heerlijkheid van die verschijning in oogenschouw genomen heeft, bemerkt hij, dat hij zelf in een plaats vertoeft, die nevelachtig is en somber, vochtig en koud; hij verlangt die plaats zoo spoedig mogelijk te verlaten. Daarover nadenkend, ziet hij Nicephora in den lusthof rondwandelen in een schitterend wit gewaad; aan haar zijde bevindt zich haar zalige vader Antymas, in een rooden mantel gehuld, zoo schoon als hij er nooit een gezien heeft. Beiden wenken hem, dat hij naderen zal; maar, op het punt aan hun verzoek te voldoen, gaapt er een onpeilbare klove voor zijn voeten. In zijn jeugdigen overmoed schat hij dien hinderpaal gering; hij zal, hij wil die klove overschrijden en het hemelsche paradijs binnengaan. Bij iedere poging echter om zijn besluit uit te voeren, trekt hij terug; de boorden van den afgrond zijn zoo steil, de omtrek is zoo glibberig en zoo vochtig, telkenmale glijden zijn voetstappen uit. Terwijl hij, met wanhoop op het gelaat, naar Nicephora en haar vader heenblikt, ziet hij den diaken Constantius naast hem verschijnen, die hem zegt, dat hij bidden moet en daarna den sprong wagen. Attilius werpt zich op de knieën, bidt en staat dan op, om den vereischten sprong te doen. Helaas, op hetzelfde oogenblik ziet hij Nero op hem toetreden, de handen overvol met schatten en eereteekens. Achter Nero volgen, in een onafzienbare rij, leeuwen, tijgers, soldaten en beulen. Deze laatsten dragen piktoortsen, scherpe bijlen en andere moordtuigen. Aanstonds wenkt de jongeling Nicephora ten teeken van afscheid toe en roept met tranen in de oogen, uit: ‘Arme bruid, vaarwel! - Christendom, ga van mij weg! Later, later zal ik u misschien omhelzen; nu ben ik nog te vreesachtig!’ Daarna valt hij op beide knieën neer voor den Caesar, den beheerscher der wereld. Arme Attilius, hoe lang zult gij, zelfs in uw droomen, nog tegen de waarheid blijven strijden? Schep moed, Hij die de wereld overwon, Jesus Christus, roept u!

(Wordt vervolgd.)