De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 16

[p. 129]

[Nummer 17]

ingeregend, naar de schilderij van h. bever.

[p. 130]

Nicephora, de dochter des martelaars.
Episode uit de eerste algemeene Kerkvervolging, tijdens de regeering van keizer Nero. A.D. 68.
door
Johs. Klep, Pr.
(Vervolg.)

Beschouwen wij een oogenblik de heldin van ons verhaal. In God verslonden is Nicephora uit het priesterkoor naar hare plaats teruggekeerd. Daar heeft zij zich op de knieën geworpen, om, verleden en toekomst vergetend, zich op te lossen in een oceaan van liefde en zaligheid, en een voorsmaak te genieten van het eeuwig geluk, dat ze binnen weinige dagen hoopt te smaken. Zij schijnt geheel in vereeniging te zijn met een onzichtbare wereld. Nu eens zien wij op hare eenigszins droefgeestige gelaatstrekken een glimlach verschijnen, schoon als een zonnestraal; dan weder rolt er een traan over hare wangen, die, als een vruchtbare dauwdruppel, denzelfden Romeinschen grond doorweekt, die na weinige uren ook haar kostbaar bloed drinken zal. Eindelijk verheft zij het hoofd en blijft zij in starende houding omhoog blikken; als zag zij den Hemel geopend en den goddelijken Bruidegom, die haar toewenkt... Waarlijk deze bloem is te kostbaar, om langer op aarde te verwijlen; haar lelieblanke kelk behoeft nog alleen den purperen weerschijn van het martelaarsbloed. Daarna zal zij, door Gods Engelen geplukt, overgeplant worden onder de wuivende palmboomen, die, in eeuwigheid, hun bladerenkronen verheffen langs de levende waterbronnen van het ware paradijs.

Het heilig Offer is voltrokken. De aanwezige Christenen geven elkander opnieuw den broederkus, en vertrekken met dezelfde behoedzaamheid, waarmede zij hun weg naar de catacomben hebben afgelegd. Nicephora echter toeft nog met haar moeder en den ouden Hippolytus. De eerbiedwaardige Paus Linus, die bij ervaring weet, dat er na iedere nachtelijke samenkomst priesters en geloovigen zijn, die zijn raadgevingen behoeven of ernstige belangen te verhandelen hebben, zet zich wederom op zijn hoogen zetel neder; Constantius windt hem de infulae, het teeken zijner hoogepriesterlijke waardigheid, om het hoofd en geeft hem den herdersstaf in de hand, terwijl de priesters zich rechts en links langs de steenen banken scharen.

Nu nadert de dochter des martelaars, door Eudoxia en Hippolytus vergezeld, den pauselijken troon. Zij knielt eerbiedig neder, kust den zoom van het kleed van Gods Plaatsvervanger en verhaalt hem alles wat haar edelmoedig hart beknelt. In haar diepe nederigheid, verlangend dat de hooge raadgever in haar hart lezen zal, weerhoudt ze zelfs de mededeeling niet harer nachtelijke droomgezichten. Dan trekt zij zich met de haren terug, opdat de ondervindingrijke hoogepriester met zijn geestelijken raad kunne houden. Aller gevoelen is eenparig, de arme maagd moet Nero's bevel opvolgen. Nogmaals knielt Nicephora aan des Pausen voeten neder, die haar zijn besluit in de volgende woorden mededeelt:

‘Mijn kind,’ sprak hij, ‘ik bejammer ten hoogste 's keizers onzinnige dwaasheid. Dewijl ik echter, ik, die u, als diaken van den H. Petrus, persoonlijk in het H. Geloof heb onderwezen, uwe krachtige deugd ken, en ik uwe droomgezichten als van God komend beschouw, zeg ik u, na met mijn priesters raad gehouden te hebben: Ga, bruid van Christus, uw Heer roept u tot een grooten strijd! Wees moedig en toon u Zijner waardig! Mocht gij, deugdzame maagd, het geluk hebben vóór mij, uw armen leermeester en vader, de kroon der martelaren te ontvangen, o, vergeet mij dan niet in den Hemel, op den dag dat ik zelf den laatsten strijd zal moeten strijden!’

‘Hoogwaardige vader,’ antwoordde de moedige maagd, ‘des Heeren wil geschiede aan mij; wat God doet is welgedaan! Alleen smeek ik u, ach, wees toch mijner gedachtig in uwe gebeden, want, ik gevoel het, de dag van het martelaarschap is over mij aangebroken!’

‘Ga, zalige dochter van den roemrijken martelaar Antymas, ga, en wees verzekerd, dat mijn gebed u begeleiden zal! Maar ook Gods Engel, Michaël, die eens den trotschen Lucifer overwon, zal u vergezellen. Ik zie, hoe hij reeds zijn dienaren rondom zich schaart, die, in gulden pantsers gekleed, een nooit falende lans in de hand dragen. Ga, zij zullen hun vlammende degens boven uw hoofd zwaaien, en door hun hulp gesterkt, zult gij, de zwakke christenmaagd, de overwinning behalen op den nieuwen Lucifer, den waanwijzen Nero!’

Bij die woorden van afscheid strekte hij zegenend de handen uit over Christus' aanstaande bloedgetuige. Daarna verlieten drie gelukkigen de catacomben, God lovend en dankend. Nicephora's hart in het bijzonder gloeide van liefde; in den geest zag zij reeds de verscheurende dieren van het amphitheater vóór zich, en een Engel, van den Hemel nederdalend met den palm der overwinning.

V.

Het is tijd, lezer, dat we, na het tooneel van het vorige hoofdstuk met een verteederd gemoed bijgewoond te hebben, tot den verachtelijken Nero terugkeeren. Onder alle ondeugden, die dezen kluchtspeler op den keizerlijken troon, in het tweede, het slechte gedeelte zijner veertienjarige regeering beheerschten, was ongetwijfeld de grootste zijn verregaande hoogmoed. Hij vergenoegde zich niet de alleenheerscher te zijn der toenmaals bekende wereld; neen, hij wilde ook uitmunten in talenten en hoedanigheden, die de Schepper hem niet of in geringe mate geschonken had. Onder meer wilde hij de grootste dichter van Italië genoemd worden, de beste zanger, de talentvolste tooneelspeler, een onovertroffen wagenmenner bij de feesten van den circus. Van tijd tot tijd betwistte hij, hetzij in de renbaan, hetzij bij de avondfeesten in zijn eigen uitgestrekte tuinen, den prijs der dolle paardenwedrennen aan de meest bekende aurigae circenses, de wagenmenners van de Romeinsche renbanen. Meermalen trad hij, voor al het vergaderde volk, openlijk in Romes schouwburgen op als zanger; nu eens in de dracht van Homerus of Pindarus, dan als Apollo, de god der dichtkunst, gekleed. Natuurlijk werd hij bij al die vertooningen, ten deele door gehuurde toejuichers, ten deele ook door de slaafs vertrapte grooten, met nooit gehoorde lofprijzingen vereerd.

Eindelijk steeg zijn hoogmoed tot dien trap van overtuiging, dat hij de burgers van Rome en van Italië voor niet ontwikkeld genoeg hield, om zijn hooge talenten naar waarde te kunnen schatten. Hij besloot de reis naar Griekenland te aanvaarden, om zich daar, in dat aloude land der kunst, te doen bewonderen. Helius, met zijn harde soldatenhand, en Tigellinus, met zijn spitsvondige wijsheid, zouden intusschen het uitgestrekte Romeinsche rijk besturen; voor de veiligheid van den Caesar zelven zou zijn lijfwacht waken, waarvan hij de beste en meest geliefde officieren als reisgezellen medenam.

Dat Nero juist Griekenland voor zijn overwinningen uitkoos, vond zijn grond daarin, dat het oude Hellas te dien tijde niet alleen den naam had het meest fijngevoelige volk der oudheid te zijn, maar dat het zulks inderdaad was. Nooit zijn de schoone kunsten en alles wat den geest veredelen kan, hooger opgevoerd dan in Griekenland, van Pericles' tijd af. Ja, wat wonderbaar is, ook het gewone volk liet, in dat klassieke land der letteren, de kunst tot haar volle waarde komen en schatte het genot des geestes boven dat der zinnen. Naar Griekenland derhalve, naar de Olympische spelen, waar geheel Achaia samenstroomde, daar wilde de van hoogmoed waanzinnige Nero heen; daar zou hij de lauweren plukken, die Rome, die Italië hem niet geven kon! Helaas, de van de kracht en de stoere zeden hunner voorvaderen verbasterde Hellenen haastten zich, alhoewel met vreeze in het hart, het voornemen des keizers toe te juichen.

De onderscheiden Grieksche spelen moesten, volgens aloud gebruik, gespeeld worden op nauwkeurig vastgestelde tijden; de Grieken berekenden zelfs hunne jaren naar Olympiaden, dat is, naar de tijdsindeeling der Olympische spelen. Voorts waren zij gebonden aan zekere plaatsen. De beroemde Olympische spelen, bij voorbeeld, werden gevierd aan de boorden van den stroom Alphaios in Arcadië; de Pythische, ter eere van den afgod Apollo, aan den voet van den berg Parnassus, bij de stad Delphi in Beotië. Ook de soort en de hoedanigheid der spelers waren volgens overoud gebruik geregeld; bij de meeste was het zeer geliefde Grieksche vuistgevecht een der hoofdschotels.

Dewijl het den keizer niet weinig ongelegen kwam, die aloude gebruiken te volgen, had hij den Grieken door zijn gunstelingen eenige wenken doen geven. Er werd dan noch op tijd, noch op plaats, noch op de soort der spelen gelet; zoodat Nero met zijn schitterend gevolg, naar de plaatsen reizen kon, die hij zelf uitkoos, en de spelen doen houden, die hem het meest behaagden. Daardoor verviel het vuistgevecht, dat den Caesar wel wat al te gevaarvol voorkwam; hij moest immers met de uiterste zorg zijn dierbaren persoon bewaren, bij wien alle Romeinen zooveel belang hadden! Daardoor nog kon hij overal naar hartelust optreden als zanger, als dichter, als tooneelspeler en als wagenmenner.

Vóór den strijd reeds richtten de laffe Grieken den keizer standbeelden op, als aan den toekomstigen overwinnaar; wie toch zou tegen den hoogbegaafden Caesar durven optreden en niet met schaamte zijn nederlaag moeten bekennen? In den strijd juichten zij hem om het meest toe, geholpen door een schaar betaalde en rijkversierde jongelingen, wier eenige taak het was, Nero te verheerlijken, Nero te vergoddelijken. Na den strijd droegen zij den tiran, die haast onder de zoo vurig begeerde kronen van eikebladeren, laurierloover en mirtetakken bezweek, eerst door het strijdperk en daarna door de naburige steden en dorpen in triomf rond.

Zoo doorliep de onwaardige heerscher van het Romeinsche wereldrijk Achaia, Corinthe, Attica, Beotië, geheel Griekenland. Herhaaldelijk had hij intusschen door verschillende renboden van Helius de dringendste boodschappen ontvangen, om toch naar Rome terug te keeren, dewijl er ontegenzeglijk een ernstige samenzwering broeide. Nero was niet te bewegen Griekenland te verlaten. Een echt dwarshoofd gelijk, zette hij daardoor, als ware zijn Helleensche reize een dobbelspel, zijn rijkskroon tegen een nietige kroon van laurierloof en eikebladeren. Eindelijk, nadat Helius het zekere bericht had ingewonnen, dat de veldheer Sulpicius Galba met zijn Spaansche legioenen tegen Rome optrok, reisde hij in zeven dagen naar Corinthe, om den waanzinnige, die Claudius Nero heette, zijns ondanks naar Italië terug te voeren.

Toen kwam er een einde aan het laffe zegepralen en keerde de dwingeland terug naar den zetel zijns rijks; naar het slaafsche Rome, dat hij sinds negen jaar onder zijn ijzeren hiel verplette. Zijne alleronvoorspoedigste zeereis, op de misschien niet geheel zeewaardige, maar zeker erg popperige schepen der keizerlijke lustvloot, met hun beschilderde rompen en vergulde roeiriemen, was zeer stormachtig. Op den korten overtocht tusschen het Grieksche Patras en het Italiaansche Brundusium, liep hij het grootste gevaar, met al zijn vaartuigen en al zijn volgelingen in de opgesparde kaken der Ionische Zee ten onder te gaan; in Italië had zich zelfs de mare van zijn dood reeds verspreid. Alom werd er toen gejuicht en gejubeld; men juichte echter te vroeg, en velen is die voorbarige vreugde duur te staan gekomen.

Eenmaal in Italië aan land gestapt, had de ongelukkige dwingeland, die door eigen schuld zijn val voorbereidde, weer tijd te over. Terwijl Helius in zeven dagen den weg van Rome naar Corinthe had afgelegd, om Nero te waar-

[p. 131]

schuwen tegen de uiterst dreigende gevaren, gebruikte deze driemaal zooveel tijd om een derde gedeelte van denzelfden tocht te maken; hij verspilde veertien dagen om van Brundusium, zijn landingsplaats, Rome te bereiken; zoo begon hij met zich naar Napels te begeven, om zich met de zijnen in de dolste feestgelagen over zijn Grieksche zegepralen te verheugen; daarna hield de dwaas in elke stad, die hij tusschen Napels en Rome ontmoette, een zegevierenden intocht. Bij die gelegenheid liet hij in al die steden een bres in de stadsmuren slaan, volgens het recht dat de Olympische overwinnaar had, om op die wijze de stad zijner geboorte binnen te treden.

Eindelijk naderde hij Rome. Mag het ons bevreemden, dat de keizerlijke senatoren, opperste wetgevers, die niets meer te zeggen hadden, nieuwelingen, onder wie het oude bloed der Scipio's, der Mariussen, der Sylla's en der Metellussen slechts spaarzaam meer vertegenwoordigd was, den verdienstloozen Nero, den gepurperden kluchtspeler, een zelfden triomftocht waardig keurden, als de geharnaste helden van vroeger eeuwen zoo vaak binnen hetzelfde Rome gevierd hadden? Aanstonds zonden zij hem een gezantschap te gemoet, met het alleronderdanigst verzoek, dat hij zich gewaardigen zou, op zijn Tusculaansche villa uit te rusten, om den volgenden morgen, onder de grootste pracht, Rome langs de Capeensche poort en de Eerste Stadswijk in zegepraal binnen te trekken.

Claudius Nero nam die oogenschijnlijk vrijwillige, maar inderdaad door hemzelf bestelde hulde van Romes burgers in genade aan. Wederkeerig meldde hij den senatoren, dat hij na zijn zegepralenden intocht op het Romeinsche Forum, die grootste marktplaats der wereld, een feestmaaltijd zou aanbieden aan de burgerschap der stad. De mare van deze keizerlijke gunst, die de lezer het eerst uit den mond van Eudoxia, Nicephora's moeder, vernomen heeft, werd te Rome met bliksemsnelheid rondgedragen door het keizerlijk reisgeleide, dat tot den volgenden morgen was ontbonden geworden.

Het derde uur der eerste dagwake van den triomfdag is verloopen; het is negen uur geworden, volgens de hedendaagsche tijdrekening. Geheel Rome is in nooit gekende spanning. Alles wat groot en voornaam is en adellijk, is reeds geruimen tijd de Capeensche stadspoort uitgetrokken, om bij Nero's schitterenden optocht tijdig zijn plaats in te nemen; ieder, die zijn huis verlaten kan, heeft zich op het Forum, langs den Heiligen Weg, de Esquilijnsche straat en verdere pleinen en markten geschaard, of bij een bekende, die aan den triomfweg woont, zijn intrek genomen. De Caesar zal, van Tusculum komend, de Ardeatijnsche heirbaan volgen tot op den Appischen Weg, en van daar, langs de reeds genoemde straten, naar het Kapitool trekken, om daar door den Senaat te worden verwelkomd.

Maar, wat dringt Hippolytus, Nicephora's oom, door die opeengepakte menigte? Hier is zijn plaats niet, de plaats van een braaf Christen; hier, te midden van een heidensch hoffeest. Toch, lezer, zal de brave grijsaard er getuige van zijn; het is echter met een hoog, een heilig doel. Hij wil niet, dat de zedige Nicephora zich in het heidensche feestgewoel mengen zal, voor dat het uiterste oogenblik gekomen is, waarop zij aan het bevel des keizers zal moeten gehoorzamen; daarom zal hij het verloop van den triomftocht nauwkeurig gadeslaan, en haar dan eerst, wanneer de onvermijdelijke stonde geslagen heeft, persoonlijk naar het Forum heenvoeren.

Zie, hij treedt het prachtige paleis binnen van Publius Volumnius, op den Celijnschen heuvel gelegen; daar moet de stoet voorbij trekken, en de hoogverheven terrassen van het huis bieden een vrijen aanblik over Romes voornaamste pleinen en straten. Zijn vriend Victorinus, een oude wapenmakker, die aan Nicephora zijn bekeering tot het Christendom te danken heeft, is hofmeester van dat paleis; met groote voorkomendheid zal die hem ontvangen en ten dienste staan.

Nadat Hippolytus den waardigen Victorinus met twee woorden over Nicephora's gevaarvollen toestand onderricht en de hofmeester de noodige bevelen aan zijn deurwachter heeft meegedeeld, begeven beide vrienden zich op weg, om, langs de veelvuldige zalen en marmeren trappen van het paleis, de hooge terassen te bereiken. Intusschen ontspint zich het volgende gesprek:

‘Mijn broeder, mijn vriend,’ zegt de hofmeester, ‘ge begrijpt, dat ge me meer dan welkom zijt! Maar het komt mij voor, dat ge u over Nicephora's toestand wat al te beangstigd maakt. 't Is waar, onaangenaam voor haar en dwaas van den kant des keizers is die opdracht zeker; ik zie echter niet in, dat zij het leven der maagd in gevaar zal brengen.’

‘Het is mogelijk, brave wapenmakker,’ antwoordde Hippolytus, ‘dat gij het gevaar minder groot acht, dan wij allen. Denk echter een oogenblik na, en ook gij zult tot andere gevolgtrekkingen moeten komen. Gij begrijpt, dat de ernstige maagd, die zulke sprekende Grieksche gelaatstrekken heeft, aanstonds als de dochter van Nero's geheimschrijver Antymas, dien de keizer als Christen heeft doen onthoofden, herkend zal worden. En het einde? Het einde zal zijn, dat eenige vleiers haar bij Nero zullen aanklagen als Christinne; en dan wachten haar de brandstapel, het zwaard of de wilde dieren.’

‘O, die ellendeling. Zou het Nero dan nog niet genoeg zijn haar vader, zijn meest getrouwen dienaar, onthalsd te hebben? Ach, Hippolytus, hoe lang zal de almachtige God dulden, dat de deugdzaamste Romeinen, dat heilige maagden en vrouwen, alleen omdat zij God dienen willen, zooals des Heeren Wet dat voorschrijft, zullen moeten sterven? Hij alleen weet het; dat Zijn heilige wil eeuwig aangebeden zij en geprezen!’

‘Ik zie wel, brave Victorinus, dat gij mijn gevoelen deelt; ik kan er derhalve niets meer bijvoegen, dan dat ik uw vurig gebed verzoek voor haar, die ik reeds beschouw als een toekomstige martelares. Maar, ik heb u nog niet gevraagd, of wij het terras met zijn vrij uitzicht wel benuttigen kunnen? Wij zullen uw heer en zijn gemalin in den weg loopen.’

‘Bekommer u daar niet over. Ik alleen ben hier heden heer en meester. Publius Volumnius, de senator, maakt deel uit van den optocht; zijn gemalin en haar kinderen zijn uitgegaan, om op de keizerlijke tribune van het Forum den stoet te aanschouwen. Gij zelf zijt derhalve de voornaamste toeschouwer.’

‘Mijn God,’ riep de deugdzame Hippolytus, ‘mijn God, ik dank u voor deze weldaad! Zij kan slechts de arme Nicephora ten goede komen!’

‘Matig uwe vreugde, oude wapenmakker,’ voegde Victorinus aan zijn vorige meedeeling toe; ‘gij hebt nog niet alles vernomen. Ofschoon ik hier heer en meester ben op het oogenblik, kan ik mijn onderhofmeester Tribonius niet beletten, zijn broeder Eprius Marcellinus ook hier te brengen, zooals het zijn voornemen is. Tribonius zelf is een rechtschapen man; zijn broeder Eprius echter, die overigens openlijk het ambt van zedekundige en wijsgeer uitoefent, is niets minder dan dezelfde aanklager der Christenen, die den zaligen Antymas aan Nero heeft overgeleverd.’

‘Victorinus, wat zegt gij? Dan is het beter, dat ik aanstonds heenga! Niet uit haat, dat weet gij, maar om het gevaar, dat mij daardoor boven het hoofd hangt!’

‘Neen, mijn vriend, blijf! Een Christen, die elk gevaar zou willen ontloopen, kon Rome en het keizerrijk wel verlaten! Maar wees uiterst voorzichtig, want ik vrees, dat hij minder of meer de overtuiging heeft, dat ik Christen ben en dat ik bijgevolg dezen morgen Christenen in mijn omgeving hebben zal!’

‘Gij hebt gelijk, Victorinus; ik zal blijven, maar nauwkeurig op mijn woorden letten. Ik verheug mij nochtans, dat Tribonius, dien ik herhaaldelijk bij een mijner kennissen ontmoette en als een rechtschapen man leerde kennen, ons gezelschap deelen zal en daardoor, noodzakelijk, zijn broeder zal intoomen.’

Ondertusschen hadden beide vrienden de terrassen bereikt, die op een gedeelte der platte daken van Volumnius' paleis waren aangelegd. Van daar uit had men, deels door de hoogte van het gebouw, deels door de hooge ligging van den Celijnschen heuvel, een geheel vrij uitzicht over Rome en bijzonder over den triomfweg, dewijl deze van de Capeensche poort als in een rechte lijn langs den Heiligen Weg naar het Kapitool liep.

‘O, Victorinus,’ riep Hippolytus, die dergelijk gunstig gelegen terras nog nooit bezocht had; ‘o, wat is de nieuwgebouwde stad van Nero schoon! Al ben ik, om het gevaar, dat mijn deugdzame nicht boven het hoofd hangt, zeer droevig gestemd, toch gevoel ik den indruk van dit uitgestrekte vergezicht. Dat Kapitool, dat Gulden Huis des keizers, die paleizen der patriciërs, die tempels met hun vergulde koepeldaken, wat is dat alles heerlijk!’

‘Gij hebt gelijk, Hippolytus,’ antwoordde de hofmeester. ‘Maar, helaas, dat alles te zien, en dan als Christen te moeten gedenken, dat de godvergeten Romeinen des Heeren weldaden misbruiken om al die schoonheid te bezoedelen en te onteeren, dat is treurig, diep treurig! In al de tempels, die voor uw oog verrijzen, worden steen, hout, zilver en goud als afgoden aangebeden; slechts den éénen, waren God vergeet men. Het grootsche amphitheater, dat aan uw linkerhand boven alles uitsteekt, dient om de kinderen des Heeren, de Christenen, te vermoorden en te verbranden, het bloed onzer broederen te drinken. Nero's Gulden Huis, dat gij voor u ziet, is de zetel van alle duivelen der hel; ontucht, trouwbreuk, doodslag, meineed en moord zitten daar ten troon! O Rome, keizerlijk Rome, wat zijt gij diep gezonken! Waarlijk, gij behoeft wel het bloed der martelaren, om van uw ontelbare smetten te worden gewasschen!’

‘Het bloed der martelaren,’ riep Hippolytus eensklaps uit, ‘ja, het bloed der martelaren zal Rome behoeden voor Gods wraakgericht! Mijn broeder in Christus, o, wie weet hoe spoedig ook wij zelven voor de rechtbank ons Geloof zullen moeten betuigen! Althans, ik gevoel het, Nicephora staat voor het einde, en, als zij haar bloed moet storten, ben ik in staat tot Romes dwingeland door te dringen, hem openlijk zijn misdaden te verwijten en hem aan te zeggen, dat ik verlang, het weinige bloed wat ik na de verdediging des vaderlands nog heb overgehouden, te storten voor de eer van den Gekruisigden God!’

‘Hippolytus, ware Christen,’ sprak de hofmeester, na eenige oogenblikken gezwegen te hebben, ‘Hippolytus, ik bid u, blijf bedaard! Gedenk dat reeds een enkel onvoorzichtig woord u dezen morgen schadelijk kan worden. Overigens, gij weet het even goed als ik, dat de Christen, die tot alles bereid moet zijn, eveneens voorzichtig zijn moet. Gods heilige wil geschiede over ons; Hij zal, beter dan wij, Zijnen en onzen tijd kennen!’

Was een blik van deze plaats uit over Rome geworpen telken dage schoon te noemen, dezen morgen was die blik eenig, onvergetelijk. Al de straten der wereldstad, die men van Volumnius' terras uit kon overzien, en die, als waren zij op de reusachtige golven des Oceaans gebouwd, nu eens klommen en dan weder daalden, waren op dit uur gevuld met de duizenden en tienmaal duizenden die een stad van meer dan een millioen zielen uit straten, buurten, stegen te zamen brengt op den dag, dat zij een keizerlijk hoogtij viert.

Die duizenden, die tienmaal duizenden, die daar Nero's triomftocht opwachtten, die daar te midden der betooverende straatversieringen als kluwens aan de boomen hingen en de daken opvulden, om den zegevierenden Caesar beter te kunnen zien en toejuichen, droegen allen het feestgewaad; eenigen de veelkleurige dracht van het volk, anderen het blinkend wit der Romeinsche burgers, nog anderen het opvallend purper der ridders en het goudlaken der edelen. En dat alles dan te mogen aanschouwen, veredeld, verhelderd door een zonneglansen als alleen de Italiaansche hemel kent! Een zonneglansen, dat huizen en paleizen, boomen en bloemen, villa's en tempels overgiet met een gouden waas! Een zonneglansen, slechts te vergelijken bij de schittering van den Indischen potentaat, die, zelf fonkelend van juweelen en goud, alvorens naar den tempel van zijn afgod op te gaan, met volle handen het goud en de

[p. 132]

stralenschietende edelgesteenten te midden zijner schuchter nederknielende onderdanen rondstrooit!

Eindelijk, eindelijk nadert de stoet van den zegevierenden Caesar; hij heeft het hoogste punt van den Celijnschen berg bereikt, om, langs Volumnius' paleis neerdalend, den Palatijnschen heuvel te beklimmen. De zich voortplantende triomfkreten der opgewonden menigte worden luider en luider. Op dit oogenblik zegt Victorinus deze weinige woorden tot zijn ouden wapenmakker:

‘Hippolytus, één woord! Ik heb Tribonius en zijn broeder Eprius Marcellinus onder de vooruitloopende menigte opgemerkt; zij zullen aanstonds hier zijn. Zooeven waart gij in zeer gespannen gemoedsbeweging; gedenk dat gij voor Marcellinus ieder uwer woorden wegen moet! Houd u kalm; zelfs al zou de delator den schijn aannemen u of mij te willen beleedigen!’

jesus en st. janneken, naar de schilderij van rubens.

Weinig tijds nadat de hofmeester die woorden geuit had, traden beide broeders op het terras. De wederzijdsche voorstelling, zoover die noodig was, was kort, en van de zijde van Nicephora's oom koeler dan Victorinus eigenlijk wel gewenscht zou hebben. Het gesprek, in de weinige oogenblikken dat dit nog gevoerd kon worden, liep over het onderwerp van den dag, Nero's Grieksche zegepralen en zijn triomftocht. Blijkbaar beoogde Marcellinus, van den beginne af, beide vrienden, die hij hoogstwaarschijnlijk voor geheime Christenen hield, te veel te laten zeggen. Spoedig echter werd het gesprek geheel onmogelijk; bazuinen weerklonken, klaroenen schetterden, holle trommels daverden, en een samenspel van ontelbare speel- en snarentuigen vervulde de lucht. Maar al die volle muziekakkoorden werden nog overstemd door het onophoudelijk volksgejuich, en het zegegeroep der duizendtongige menigte.

Keizer Nero's triomftocht was in drie afdeelingen gesplitst, en stelde den Caesar voor als veldheer, als overwinnaar in de Helleensche

[p. 133]

wedstrijden, als den rijksten der Romeinsche keizers. Van ieder dezer drie afdeelingen zullen wij den lezer de voornaamste groepen trachten te schilderen.

Als voorloopers en om ruim baan te maken in straten en wegen, reed een escorte Bataafsche ruiterij den stoet vooraf; krachtvolle, stoere mannen, doorkorven en gehard in menigen bloedigen strijd.

De bezoekers van Volumnius' terras sloegen die barbaren, zooals zij genoemd werden, nauwelijks gade; maar toen de eerste groep der eerste afdeeling, die Nero's krijgsroem moest voorstellen, aanrukte, - een eindelooze opeenvolging van Romeinsche soldaten te voet, deels in oorlogskleeding, deels in marschtenue, deels in paradekostuum, - toen konden de overigens niet zeer geestdriftvol gestemde vrienden, zich niet onthouden, dezen luide te bewonderen. Die groep was immers grootendeels samengesteld uit het oude wapen, waaronder de hofmeester en zijn waardige vriend gediend hadden.

‘voor de arme oude zeelieden,’ naar de schilderij van francis tattegrain.

‘Ziet, mannen,’ riep Victorinus uit, ‘daar hebt ge nu een proeve voor u, van wat eigenlijk een Romeinsch leger vormt. Voorop gaan onze lansiers te voet in hun lederen borstharnassen, onze slingeraars, onze boogschutters met hun stalen bogen, en de aardwerkers met spade en bijl. Daarna komt het wapen, waarvan wij beiden deel uitgemaakt hebben, en dat steeds de kern des legers was, de zwaargewapenden met stalen harnas, ijzeren stormhoed, schild en zwaard. Bravo, bravo, fiere Romeinen, aan wie de verovering der wereld te danken is!’

(Wordt vervolgd.)