De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 16

[p. 26]

Gered door zijn kind.
Door Ravo.
(Vervolg.)

Hij had thans, ruim dertien jaren oud, een jaar op de kostschool doorgebracht en zijn vader verblijd, niet slechts met de meest loffelijke bulletins van gedrag, vlijt en vordering, maar ook met een viertal eerste prijzen, in zijn klasse behaald. Meermalen had hij gedurende dien tijd gebeden om zijn roeping te mogen kennen en gemeend in zijn hart een stem te hooren, die hem riep naar 's Heeren altaar. Aanvankelijk had hij erover gezwegen, doch nadat die stem zich herhaaldelijk en steeds dringender in zijn binnenste had doen hooren, deelde hij het aan zijn biechtvader mede. Deze oordeelde, dat de invloed van een der kameraden van Eduard, die eveneens roeping gevoelde tot den geestelijken stand, hier had gewerkt, wijl Eduard altijd in zich een prikkel voelde om na te volgen wat hij schoon en verheven achtte in anderen; maar al spoedig hield hij zich, vooral wegens de toenemende godsvrucht en het voorbeeldig gedrag van den knaap, overtuigd, dat de drang van diens hart niet meer mocht belemmerd, veel minder tegengewerkt, maar veeleer aangemoedigd moest worden. Toen Eduard de groote vacantie ging aanvangen, gaf hij hem dan ook den raad, met zijn vader over deze aangelegenheid te spreken.

Zijn ontvangst thuis was van den kant zijns vaders hartelijker dan hij had durven verwachten. Was dit deels toe te schrijven aan de verandering, welke in het gemoed van zijn vader te zijnen opzichte was gekomen, van den anderen kant was de heer Vermeer trotsch op zijn jongen, trotsch op zijn snelle vorderingen en prijzen. Hij gaf dan ook vrij duidelijk te kennen, dat hij hoopte in zijn zoon eenmaal een flinke werkkracht te zullen vinden voor zijn handelszaak.

Van de zijde van zijn stiefmoeder echter had het veeleer den schijn, dat zij in verhouding tot de vriendelijker bejegening van zijn vader meer wrok tegen hem koesterde, hoewel zij zich moeite gaf, om dien niet door uiterlijke handelingen te toonen. Had vroeger, toen hij bij zijn vader geen steun vond, hem die vijandige gezindheid gehinderd, nu bekommerde Eduard er zich niet om en deed hij, alsof hij het valsche in den blik, welken hij nu en dan op zich zag of voelde gevestigd, niet opmerkte. Voldoende waren hem de liefde, of zoo dat gevoel te sterk moest heeten: de vriendschap van zijn vader en de gehechtheid der oude Antje, die niet minder trotsch op hem was dan zijn vader en dan ook niet naliet, iedereen, met wie zij in aanraking kwam, tot zelfs den bakkersgezel en den slagersknecht, te vertellen, hoe allemenschelijk knap de jongeheer was.

Natuurlijk vergat Eduard niet, om, overeenkomstig zijn vroegere gewoonte, trouw het kerkhof te bezoeken, tot zijn moedertje te gaan, zooals hij zei. Dáár was het juist, in de plechtige stilte om hem heen, aan haar graf, dat hij om sterkte bad en volharding, want hij verheelde zich niet, dat hij bij zijn vader, behept met allerlei vooroordeelen, een zwaren strijd zou te voeren hebben, te meer nu deze er zich een illusie van was beginnen te maken, dat zijn zoon in zijn zaak zou komen en eenmaal zijn opvolger zou zijn. Niet dat hij vrees gevoelde, - sedert het besluit bij hem vaststond, ontwaarde hij in zich een eigenaardige kracht, was hij niet meer dat weeke, overgevoelige kind van weleer. Hij had nu een ideaal, waarvoor hij leefde, - en welk een ideaal! Alles w at buiten den kring daarvan viel scheen hem van geen of weinig beteekenis toe. Maar toch, ofschoon dit zijn besluit niet aan het wankelen kon brengen, deed het hem zeer, verwachtingen te moeten teleurstellen, vooral om de gedachte, dat hij wellicht de vriendschap van zijn vader weer zou verbeuren. Wat zijn moeder betrof, bij haar was hij zeker, op geen tegenkanting te stuiten; zij zou zich veeleer over zijn voornemen verheugen, omdat hij dan voorgoed uit haar woning verdween.

Op zekeren dag met zijn vader wandelend en weer uiting willende geven aan 't geen hem reeds meermalen op de lippen had getrild, bonsde ook toen, voordat hij ging spreken, zijn hart onstuimig. Evenwel vermande hij zich, en met licht bevende stem voegde hij zijn vader toe:

‘Ik wilde u wel eens over een ernstige zaak raadplegen, vader.’

Eenigszins verrast keek de heer Vermeer zijn kind aan.

‘Welnu, laat eens hooren, Eduard, wat is er?’ vroeg hij. ‘Aan je stem te hooren, schijnt het nogal van beteekenis te zijn....’

‘Ja, vader, het betreft namelijk wat ik worden zal.’

‘Wat je woorden zult?.... Vooreerst heeft dat nog wel een paar jaren den tijd, en bovendien....’

‘Ik begrijp u, vader,.... u wilt zeggen, dat u er op rekent, dat ik in uw zaak zal komen.’

‘Juist.... en?’

‘'t Spijt me, vader, maar daarin zal ik u moeten teleurstellen?....’

‘Teleurstellen?... Dus, als ik goed begrijp, dan heb je geen idée, om koopman te woorden....’

‘Neen, vader.’

‘Zoo, zoo,.... nu, ik kan niet zeggen, jongen, dat je me daar 'n blijde tijding brengt, maar.... zoo je bij je meening blijft, dat de koopmansstand je roeping niet is, welnu.... hoezeer het me leed zou doen.... ik zal je niet dwingen.... Dus je zoudt zeker willen studeeren.... voor advocaat of voor dokter bij voorbeeld?’

‘Neen, vader.’

‘Voor officier dan bijgeval of voor ingenieur?’

‘Ook dat niet, vader.’

‘Niet.... maar wat dan?.... Wat blijft er eigenlijk dan nog over?’

‘Ik voel me tot iets anders, iets hoogers geroepen, vader.... ik zou priester willen worden.’

Als had hem een adder gestoken, stoof Vermeer op:

‘Wat zeg je?.... priester?!’ riep hij zoo luide, dat een paar voorbijgangers, die de woorden hadden opgevangen, vader en zoon een oogenblik verbaasd aankeken. ‘Hoe heb je die malle fratsen in het hoofd gekregen?.... Wie heeft je dat aangepraat?....’

‘Niemand, vader.’

‘Dat maak je mij met wijs!’

‘Neen, heusch, vader.... vanzelf is dat verlangen bij me opgekomen.’

‘Kom, kom, daar geloof ik niets van.... Maar waar of niet, van je plan komt niets in, mijn jongen; dat zijn zoo van die opwellingen, die even gauw verdwijnen als ze komen.... Hoe dikwijls gebeurt het, dat jongelui priester willen worden en als het er op aankomt, zich terugtrekken.... Daar heb je b.v. Piet Smeltens en Dirk Boerens.... Die moesten en zouden ook priester worden, dat stond als een paal boven water, en nadat ze een paar jaren de korte broek aan hadden gehad, was het uit.... Wat hebben ze nu aan al dat Latijn en Grieksch, dat ze hebben geleerd, nu ze op het kantoor van hun vader zitten?.... Niets, volstrekt niets,.... ballast, geld en tijd weggegooid,.... eigenlijk voor hun heele leven bedorven; want die pastoorsgeleerdheid, die in het maatschappelijk leven volkomen nutteloos is, waarmee ze geen cent verdienen, zit hun zelfs in den weg. Ze bluften er heel wat meê tegenover jongelui, die niet aan een gymnasium of een seminarie zijn geweest.... en ik vraag je nog eens, wat doe je er meê in de handelswereld? Op de Beurs geven ze er geen duit voor.... Je kunt er hoogstens in een gesprek wat mee geuren, als je er zoo'n Latijnschen tekst tusschen gooit.’ - In éénen adem had de heer Vermeer, zich onder het spreken meer en meer opwindend, dit een en ander in het midden gebracht, zijn eigenlijk bezwaar evenzeer verzwijgend als Eduard zijn geheime drijfveer, de bezorgdheid voor de ziel zijns vaders, had verborgen gehouden.

Eduard was bleek geworden en zweeg.

‘Moet ik uit je zwijgen opmaken, dat je het met me eens bent en je die malligheid uit het hoofd wil zetten?’ vroeg Vermeer, nadat ze een paar minuten zonder te spreken hadden voortgeloopen.

‘Maar vader,’ merkte Eduard thans schuchter op, ‘dan zou er niemand priester kunnen worden, want van niemand kan vooruit met zekerheid gezegd, dat hij volharden zal.’

Dit steekhoudend argument bracht den heer Vermeer zichtbaar in verlegenheid.

‘En,’ ging Eduard, moed vattend voort, ‘bij de keuze van elk beroep kan zoo iets gebeuren.’

Die laatste opmerking had Eduard beter gedaan achterwege te laten, want daardoor verzwakte hij de eerste; althans de heer Vermeer greep ze onmiddellijk in zijn voordeel aan.

‘O neen, mijn jongen,’ hernam hij levendig, ‘dat is volstrekt niet zoo. Studeert een student in de rechten, in de medicijnen of aan de Polytechnische School niet door, dan schuilt daarvan de reden gemeenlijk in geheel iets anders, namelijk in te veel pret maken, in niet te werken.... Je vergelijking gaat dus niet op. En gesteld ook al, dat zulke jongens niet doorstudeeren, de voorbereidende studiën zijn niet verloren, terwijl dat bij jongens, die van een seminarie in den handel komen, wèl het geval is.’

Hoewel hij had kunnen tegenwerpen, dat mislukte advocaten of doctoren, die tot den handel overgaan of naar een baantje solliciteren, waarvoor geen klassieke studiën vereischt worden, evenmin voor hun verder leven aan hun kennis van Latijn en Grieksch veel hebben, wist Eduard niet, wat hij er tegen zou inbrengen, en antwoordde dan ook niet, maar herhaalde in eenigszins anderen vorm zijn eerste argument.

‘Inderdaad,’ erkende Vermeer schoorvoetend, ‘daar is iets van aan.... maar als de ouders er dat op willen wagen, dan moeten zij dat zelven weten,.... en dat zijn ook meestal menschen uit andere kringen dan de onze.... Maar enfin, je weet nu, Eduard, hoe ik erover denk, en ik verwacht dat je je naar mijn wenschen zult voegen.’

Ze hadden hun woning bereikt, en de heer Vermeer begaf zich onmiddellijk naar zijn kantoor, zijn zoon overlatend aan zijn gedachten en aan zijn teleurstelling. Intusschen stond Eduards besluit te vast dan dat het door dezen tegenstand aan het wankelen zou zijn gebracht. Hij dacht er bijgevolg niet aan, zich zonder slag of stoot te schikken naar den wil zijns vaders, doch zon op middelen om diens verzet te breken. De vacantie, die, zoo hij toestemming had gekregen, zoo blijde zou zijn doorgebracht, miste nu voor hem alle aantrekkelijkheid. In plaats van zich te ontspannen, zocht hij de eenzaamheid, en van de gelegenheid, eenigen tijd bij een familielid van zijn moedertje te gaan logeeren, wenschte hij geen gebruik te maken. Meermalen sprak hij over zijn liefsten wensch met den pastoor van zijn parochie, die zeer bevriend was geweest met zijn moeder, en hij vond bij den bejaarden priester bemoediging en troost, maar wat hij wilde: dat de pastoor zijn vader zou trachten te bewegen, toe te geven, daartoe was de pastoor, die de ware beweegreden van den heer Vermeer doorgrondde, niet zoo aanstonds bereid.

Nog slechts een achttal dagen scheidden den knaap van het oogenblik, dat hij naar de kostschool zou terugkeeren. Opnieuw had hij er bij den pastoor op aangedrongen, hem zelfs gesmeekt, minstens een poging bij zijn vader te beproeven, en hoe ongaarne ook, wegens het schier zeker nuttelooze van dien stap, beloofde de pastoor eindelijk te zullen doen wat Eduard hem zoo volhardend bleef vragen.

De heer Vermeer, niet gewoon van den priester meer visites te ontvangen dan het gewone jaarlijksche beleefdheidsbezoek, of, hoogst zeldzaam overigens, om voor een liefdadig doel een bijdrage te vragen - daar mevrouw Vermeer weinig godsdienstiger was dan hij-zelf en dus de omgang met geestelijken door hen niet werd begeerd - Vermeer keek eenigszins verrast op, toen hem werd geboodschapt, dat de pastoor hem gaarne zou spreken. Al spoedig echter begreep hij, waar de schoen wrong.

[p. 27]

‘Wel, wel,’ aldus ontving hij den priester, met toegestoken hand, ‘wat verschaft mij de eer van uw bezoek?.... Is er bijgeval weer een liefdewerk, waarvoor gij u hebt gespannen?

‘Neen, mijnheer Vermeer,’ luidde het antwoord, ‘de oorzaak van mijn komst is een geheel andere.... Zij staat in verband met de toekomst van uw kind.’

‘O zoo!.... En wat wenschte u mij dienaangaande mee te deelen?.... Ik weet trouwens al, waarover het loopen zal.... Eduard zal u gesproken hebben van 't geen hij meent zijn roeping te wezen en van mijn ernstig bezwaar daartegen.’

‘Juist.... Ik ben het volkomen met u eens, mijnheer Vermeer, dat het voorzichtig is, om zoo maar niet dadelijk aan het echte dier roeping te gelooven, wijl inderdaad niet zelden blijkt, dat het slechts een opwelling, een voorbijgaande neiging is, welke door wijziging van omstandigheden of door in aanraking met de wereld te komen ophoudt te bestaan.’

‘Bijgevolg,’ antwoordde Vermeer, ‘zult u mijn houding in deze billijken,.... het is mij aangenaam dat van u te vernemen.... Eduard is een sentimenteele jongen, overdreven, ziekelijk gevoelig.... En met zulke karakters vooral dient men dubbel voorzichtig te zijn.’

‘Dat betwist ik niet,.... maar in dit geval, wijl Eduard op mij allerminst den indruk maakt van een wispelturigen jongen, komt het me voor, dat de diepte van gevoel gepaard gaat met een niet te miskennen beslistheid van geest en wil.’

‘Ik kan niet ontkennen, dat ik in lateren tijd, vooral in dit laatste jaar, iets van die beslistheid van geest en wil heb waargenomen. Voordat hij evenwel naar de kostschool ging, heb ik nooit het geringste spoor van roeping tot den geestelijken stand bij hem ontdekt.... 't Schijnt me dus toe, dat hij op de kostschool onder zekeren invloed is geweest, die - om het zoo maar eens te noemen - de vermeende roeping heeft gekweekt.... En zulke roepingen zijn als een kasplant, teer en broos, ze hebben geen innerlijke, pittige levenskracht...’

‘Hoe roepingen ontstaan, en of er kunnen worden gekweekt, ziedaar een geheim, een raadsel, waarvan God alleen den sleutel bezit.... Mij is alleen bekend, dat Eduards geest en hart zijn vervuld van de gedachte en de begeerte, priester te worden. Bijkomende kenteekenen bovendien zijn zijn echte godsdienstzin, zijn groote godsvrucht, zijn afgekeerdheid van de wereld. In hoeverre het nu raadzaam is die neiging - als u het niet roeping wilt heeten - tegen te gaan en te onderdrukken, m.i. is dat gevaarlijk spel. Want gesteld, dat het wèl roeping, geen eenvoudige neiging, geen voorbijgaande opwelling blijkt te zijn, dan zullen, welke loopbaan de knaap ook mocht kiezen, hoogst waarschijnlijk de aandrift en de lust ontbreken, die vereischt worden om zich met ijver te bekwamen voor 't geen hij worden moet. Niet zelden ziet men zelfs, dat dezulken, gedwarsboomd in 't geen waarnaar hun hart hen drong, er moedeloos bij neerzitten, òf, erger nog, den verkeerden weg opgaan en tot smart en ergernis strekken van hen, wier vreugde en trots zij hadden kunnen, hadden moeten zijn.’

‘U hangt daar waarlijk geen bemoedigend tafereeltje op van 't geen me te wachten staat, zoo ik de wenschen van mijn jongen niet inwillig, en om de goede bedoeling, hem te steunen, kan ik dat niet kwalijk nemen; maar u overdrijft, en alle overdrijving schaadt. Ik voor mij stel me de toekomst minder donker voor, ook al mocht wat ik voor een gril houd, langer duren dan ik verwacht had.... Ik zal het er ten minste op wagen....’

‘Dat is uw zaak, mijnheer Vermeer, en wees verzekerd, dat ik niet de minste pogingen zal a nwenden, om Eduard ook slechts in zijn passieven tegenstand te sterken.... Maar veroorlooft u mij, oprecht, ten volle oprecht tegenover u te zijn?’

‘Wel, zeker, pastoor, niets liever dan dat.’

‘Welnu, dan moet ik u zeggen, dat het mij voorkomt, dat u niet zoozeer tegen den wensch van uw kind zijt gekant, omdat u twijfelt aan de echtheid van zijn roeping, maar omdat u het niet gaarne zien zoudt, wijl daardoor een illusie van u niet zou worden verwezenlijkt, de illusie namelijk, dat uw kind u eenmaal zal opvolgen in uw. zaak.’

‘Ik zal even oprecht zijn als u, pastoor,’ antwoordde Vermeer. ‘U hebt den spijker op den kop geslagen.... Ik zou waarlijk mijn illusie, zooals u zegt, niet gaarne opgeven.... Eduard is mijn eenige jongen, na den dood van mijn twee dochtertjes zelfs mijn eenig kind, waarop ik als mijn opvolger alle hoop heb gesteld, - neen, daartegen verzet zich mijn gemoed.’

‘Toegegeven, ik begrijp, dat dit hard is, maar wanneer God roept, heeft de mensch te gehoorzamen. Wij bidden immers in het “Onze Vader”: “Uw wil geschiede op de aarde als in den Hemel.” Zoo u dat werkelijk gemeend is, wanneer gij bidt, dan, neem me niet kwalijk, mijnheer Vermeer, dan begrijp ik niet, dat gij zulk een offer, hoe zwaar ook voor u, niet zoudt kunnen brengen.’

‘Van uw standpunt, mijnheer pastoor,’ hernam Vermeer, wel ietwat wrevelig over dit argument op den man af, ‘moet dat ook wel onbegrijpelijk zijn, maar vergeet niet dat mijn standpunt van vader een geheel ander is, en bovendien, ik zei het u al, dat ik het risico van een gebroken carrière voor mijn zoon niet wil loopen. Aan de goede bedoeling van uw pogingen, om mij van besluit te doen veranderen, laat ik alle recht wedervaren, dat is nu eenmaal uw vak,.... ik wil zeggen: uw ambt,... maar gij kunt niet voelen zooals ik voel en...’

‘Maar,’ onderbrak de pastoor, ‘zoo gij nu den jongen weer naar de kostschool stuurt, en hij komt het volgend jaar met hetzelfde verzoek,.... wat dan?....’

‘Veroorloof mij u te doen opmerken, dat hij niet naar de kostschool teruggaat,.... want blijft hij onder den invloed, die, naar ik alle reden heb aan te nemen, op zijn keuze heeft ingewerkt, dan is het niet meer dan natuurlijk, dat hij bij zijn keuze volhardt.... Eduard blijft voortaan hier onder mijn hoede, ik zal hem zenden naar de Hoogere Burgerschool, waar ik zeker weet, dat hij tegen zulke invloeden zal zijn gevrijwaard.’

‘Om wellicht aan andere van bedenkelijken aard te worden blootgesteld.... Doch gesteld dat hij ook dàn nog volhoudt?....’

‘Als hij dàn nog volhoudt, welnu, dan zal ik moeten zwichten.... zwichten,’ herhaalde Vermeer, ‘want nooit zal het gebeuren met mijn instemming.’

De pastoor achtte het totaal nutteloos, het gesprek nog verder te rekken. Na eenige plichtplegingen ging hij heen, droef gestemd om de minder gunstige boodschap, welke hij zijn jeugdigen beschermeling moest overbrengen.

Eduard, die hem bij zijn bezoek had zien komen, wachtte hem al op in de pastorie.

‘Welnu, meneer pastoor,’ trad hij vragend den eerbiedwaardigen grijsaard te gemoet, doch een vluchtige blik op diens gelaat zei hem reeds genoeg.

‘'t Spijt me, mijn jongen,’ antwoordde de pastoor, ‘maar het heeft niet mogen baten, je vader is niet te bewegen, en om je aan den invloed te onttrekken, die, meent hij, op de kostschool geleid heeft tot je besluit, heeft hij zich voorgenomen, je thuis te houden en je naar de Hoogere Burgerschool te sturen.... 't Spijt me, Eduard, 't spijt me meer dan ik je zeggen kan.... maar blijf bidden en vertrouwen, vooral nu je onder zooveel leerlingen van weinig of geen geloof op een zware proef zult worden gesteld, en.... bid vooral ook voor je vader, want, Eduard, ik geloof, dat hij het noodig heeft, mijn jongen.’

Een traan rolde over de wangen van den knaap, doch in zijn oogen tintelde desniettemin iets, dat getuigde van moed en van een vasten wil, den strijd niet op te geven. De oude pastoor zag het en drukte hem de hand.

‘Met blijdschap lees ik in je blik, Eduard,’ sprak hij, ‘dat je het hoofd niet moedeloos zult laten hangen, dat je op God vertrouwt. Blijf vertrouwen, mijn kind, en je zult overwinnen.’

Toen Vermeer, na een onderhoud met zijn vrouw, - waarbij deze hem heftig zijn verzet tot verwijt maakte, niet uit liefde voor den knaap, noch op grond van godsdienstige overwegingen, maar integendeel om de weinig edele reden, dat zij liefst voorgoed van den jongen bevrijd was - aan Eduard zijn besluit meedeelde, stond hij eenigszins verbaasd over diens gedweeë houding, zoodat hij zich reeds meende te mogen gelukwenschen met de berusting van zijn kind.

Oude Antje wist wel beter, aan haar had Eduard zijn nood geklaagd, doch dit bleef tusschen hen beiden. - ‘Zie je, jongeheer,’ had Antje hem troostend toegevoegd, - nadat Eduard vier prijzen op de kostschool had behaald, durfde het trouwe oudje hem zoo maar niet meer familiaar bij zijn naam noemen - ‘zie je, ik zeg maar, als Onze Lieve Heer het wil, dat je de korte broek aantrekt, dan kunnen geen tien vaders daar wat tegen doen, dat zeg ik maar.... Je pa verbeeldt zich dat wel, maar dat zal-i wel anders ondervinden.... Onze Lieve Heer laat Zich door niemand de wet stellen, zeg ik maar. Maar mooi is het niet, dat mot ik zeggen. Lieve Hemel, 'n mensch most blij zijn, als-i 'n jongen had, die sinnigheid heit, om pastoor te worden.... Heeremijntijd, ik zou Onze Lieve Heer op mijn bloote knieën danken als ik zoo'n jongen had.’ - De stem van Antje beefde en haar oog was vochtig geworden, als waren herinneringen aan een oude liefde in haar verlevendigd. - ‘O,’ ging ze voort, ‘wat zou je moedertje blij zijn geweest als ze geleefd had, maar 't is misschien beter zóó, want nou is ze ten minste voor dàt verdriet gespaard gebleven; maar als het Gods wil is, gebeurt het tòch, - zie je, dat zeg ik maar.’

En inderdaad, tegen alle verwachting kondigde Vermeer, een paar dagen voordat de vacantie aan de Hoogere Burgerschool was geeindigd, zijn zoon aan, dat hij bij nadere overweging van besluit was veranderd en hem toestond naar het Klein-Seminarie te gaan. Eduard kon zijn ooren niet gelooven, hij dacht aan een wonder, en in zekeren zin mocht het inderdaad een wonder heeten, in zoover de afkeerigheid van mevrouw Vermeer van den knaap in Gods hand juist het middel was geweest om het verzet van den vader te breken. Want dàt en niets anders was de oorzaak, waarom Vermeer toegaf. Van het oogenblik, dat hij zijn vrouw had gezegd, dat Eduard voortaan thuis zou blijven, had zij hem het leven - gaandeweg, vooral na den dood der twee meisjes, toch al onaangenaam geworden - letterlijk ondragelijk gemaakt, terwijl haar houding tegenover Eduard vijandiger was dan ooit, zich uitend in een onafgebroken reeks aanmerkingen, vitterijen en jammerklachten over zóóveel onhandigheid, zóóveel onbeleefdheid, zóóveel aanmatiging, - kortom niets van 't geen de jongen deed kon genade vinden in haar oogen; zelfs zijn deugden werden als ondeugden uitgekreten.

Ging hij zitten, dan zag zij hem liever staan; stond hij, dan vond ze beter dat hij zat, en lint zij toe, dat hij zat, dan moest hij niet zoo zitten draaien; waagde hij het aan tafel te verzoeken hem de groenten of de saus aan te geven, dan volgde de stekelige opmerking, dat hij wel wat geduld kon hebben; was er bezoek, dan werd hij met een strengen blik en een kort gebaar de kamer uitgewezen, - genoeg, een stelsel van plagerijen en speldeprikken werd gevolgd, om den jongen zijn tehuis te maken tot een plaats van vervolging en kwelling, tot een ware hel.

Al ware er niets anders geschied, Vermeer zou hebben moeten inzien, dat zulk een leven op den duur onuitstaanbaar was. Maar ook hij zelf kreeg ruim zijn deel van de booze luimen der in haar wil gedwarsboomde vrouw; om een haverklap ontstond een huiselijke twist, nu om dit, dan om dat, doch eigenlijk voortspruitend uit dezelfde bron, - de jongen zou en moest de deur uit. Tegen dit dubbele systeem, door zijn vrouw in toepassing gebracht, om haar doel te bereiken, was Vermeer niet bestand, en het einde was, dat hij den eenigen uitweg koos, die hem restte, om aan het harde juk, hem door zijn vrouw opgelegd, te ontkomen.

Eduard van zijn kant dacht evenwel in zijn blijdschap aan dat alles niet, en wat was overigens natuurlijker dan dat hij, die zijn vader

[p. 28]

liefhad, de reden van diens omkeer toeschreef aan een inwerking van God? Alleen minder nobele, berekenende, dikwijls bedrogen en daardoor achterdochtige naturen zien terstond duidelijk en klaar zelfzuchtige motieven in alle handelingen van anderen; het edel gemoed daarentegen idealiseert hun bedoelingen, omdat het, zelf oprecht, aan laagheid en onoprechtheid niet gelooven kan. Met de meeste warmte dan ook dankte Eduard zijn vader voor diens goedheid; geen oogenblik bevroedde hij, dat hij niet zijn vader, maar zijn tweede moeder onverdiende dankbaarheid verschuldigd was.

(Wordt vervolgd.)

de dom te limburg aan de lahn.