De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 15

[p. 338]

De Roomsch-Koning,
Door J.R. van den Lans.

XIV.
De meistreel.

Voor de tweede maal sinds den gewichtigen Allerheiligendag, die graaf Willem van Holland tot koning van het Heilige Roomsche Rijk had zien kronen, had de herfst de Duitsche wouden ontbladerd.

Weer woedden de najaarsvlagen en gierden de stormen over het land, maar de wilde orkaan van den oorlog, die zoo lange jaren het rijk had geteisterd, was toch eindelijk bedaard. Koning Willem had niet gerust voor hij het wreed door den krijg verscheurde land den vrede had teruggegeven. Het geluk was zijn wapenen gunstig geweest; van de eene zege was hij naar de andere geijld; steden en sterkten hadden hem haar poorten geopend. Zijn tegenstander Koenraad, overal achtervolgd en langzamerhand van heel zijn aanhang verlaten, had de wijk moeten nemen naar Italië, waar zijn vader, de afgezette keizer Frederik, reeds een treurig uiteinde gevonden had.

Slechts enkele rijksvorsten hielden het nog met Koenraad of bleven althans aarzelen, koning Willem te huldigen, en onder die onwilligen behoorde ook hertog Otto van Brunswijk.

In somber mokken sleet hij zijn dagen op zijn burcht Danquarderode te Brunswijk, in stilte zich zelven verwijtende, dat hij niet van den aanvang koning Willems zijde gekozen had, maar tegenover zijn zonen zijn gedragslijn hardnekkig als hooge politieke wijsheid handhavend.

Buiten huilde en snerpte de herfstwind om de tinnen en torens van het hertogelijk slot, maar ook daarbinnen woedde de storm.

Wrevelig staarde de hertog door het venster en zag de boomen op het voorplein onstuimig door den wind geschud, zoodat de gele en verschrompelde bladeren als zwermen onrustige vogels rondfladderden. Als spottend omkringelden zij den grooten, in metaal gegoten en vergulden leeuw, dien 's vorsten voorzaat, de machtige Hendrik de Leeuw daar had laten oprichten. Zij bleven hangen in de wilde manen van het koninklijke dier, drongen in de oogholten, ja waagden zich zelfs in den vervaarlijken muil met de spitse tanden,

Hertog Otto had een gevoel alsof met hem zelf duizenden spotvogeltjes aldus hun spel dreven, en om die gedachte van zich af te zetten, merkte hij onverschillig op:

‘Men kan goed merken dat het alweer naar Allerheiligen loopt.’

‘Alweer Allerheiligen,’ hernam zijn zoon Albrecht, die tegenover hem in de vensternis zat. ‘Dan verjaart het voor de tweede maal dat de Hollander tot Roomsch-koning werd gekroond... Ge zult nu toch zeker niet meer beweren dat keizer Frederik maar hoeft te niezen om zijn kroon weg te blazen.’

‘Laat keizer Frederik in zijn graf met vrede,’ hernam de hertog gramstorig.

‘'t Is voor hem te hopen dat de ontheffing van den banvloek op zijn sterfbed hem den vrede gebracht heeft,’ mompelde de jonkman. ‘Hij heeft het treurig afgelegd: na zijn leven lang Paus en bisschoppen te hebben bekampt, moet het hem zwaar gevallen zijn, in zijn laatste uur de absolutie af te bedelen van den bisschop van Palermo en in plaats van het keizerlijk purper het boetgewaad van een Cisterciënser monnik aan te trekken.’

‘En nog is het de vraag of hem wel een rustig sterfuur gegund was,’ merkte 's hertogs oudere zoon Johan ernstig op. ‘Want het gerucht dat zijn basterdzoon Manfred zijn doodstrijd zou hebben bekort door hem onder een hoofdkussen te smoren lijkt me nog zoo onwaarschijnlijk niet.’

‘Om Gods wil, zwijg daarvan,’ riep Elisabeth uit, die aan een ander venster bij het spinnewiel zat, maar wegens de invallende duisternis haar arbeid moest staken. ‘Bidden wij liever dat God de ziel van den ongelukkigen keizer genadig moge zijn.... met Allerzielen zal ik een lijkmis voor hem doen opdragen. Ik huiver als ik aan zijn schrikkelijk uiteinde denk. Zoo vergaat het dengenen, die de Kerk den oorlog durven aandoen en de hand opheffen tegen den Heiligen Vader.’

‘Begint ge weer te preeken?’ vroeg haar vader driftig. ‘Laat liever licht ontsteken; want het wordt hier somber als in een sterfhuis.’

Elisabeth wilde opstaan, maar haar jongere zuster Agnes was haar voor en verliet het vertrek.

‘In elk geval heeft Elisabeth groot gelijk met er op aan te dringen, dat wij ons ijdel verzet tegen 's Pausen wil laten varen,’ hernam jonker Albrecht. ‘Wij doen daarmee niemand schade dan ons zelven. Wie houdt het thans nog met Koenraad, sinds hij in den slag bij Oppenheim vernietigd werd en nu in Italië nog zoekt te vinden, wat in Duitschland voor hem verloren is!’

‘Telt ge dan hertog Otto van Beieren voor niets?’

‘O, zijn schoonvader! Die zal natuurlijk wel de laatste zijn om hem in den steek te laten. Maar wat kan hij voor hem doen, terwijl al de Rijksvorsten den nieuwen Roomsch-koning bijvallen?’

‘En Saksen dan? En de keurvorst van Brandenburg?’

‘O zeker, die zullen het zegevierende leger van Willem het hoofd bieden, als die hun beurt gekomen acht om ze tot onderwerping te dwingen,’ hernam Albrecht met schamperen spot. ‘In het open veld hoeven zij zich met den koning niet te meten; dat heeft Koenraad met zijn herhaalde nederlagen ondervonden. Zullen zij hem dan in hun versterkte steden afwachten? Maar de geduchtste sterkten, Ingelheim, de meeste plaatsen langs Rijn en Moezel, Bingen, Oppenheim, Freiburg in Zwitserland hebben hem haar poorten moeten openen.... Neen, het is thans dunkt me duidelijk genoeg, dat het wijzer is zich den koning tot vriend te maken, dan hem tot vijand te houden.’

‘En ik verlang zijn vriendschap niet,’ betuigde hertog Otto koppig.

‘Nadeelig genoeg voor ons, die van 's konings gunst al menig voordeel hadden mogen verwachten,’ hernam jonker Johan. ‘Hoe vorstelijk weet hij niet den minsten dienst te vergelden! Hoe edelmoedig toont hij zich niet zelfs tegenover degenen, die hem het felst bestreden hebben! Hoe handelde hij bij voorbeeld met Gernand, die Keizersweerd tot het uiterste tegen hem verdedigd had? Zoodra hij meester was van de sterkte, gaf hij ze Gernand weer in leen met de aanmaning ze even trouw voor hem te bewaren als hij ze te voren voor Koenraad bewaard had. En daarmee nog niet tevreden, schonk hij hem zijn nicht Catharina van Brederode tot gemalin.’

‘Als ge weten wilt wat 's konings vriendschap waard is,’ viel Albrecht in, ‘denk dan maar eens aan zijn mildheid jegens zijn zwager Jan van Avennes. Eerst stelt hij dien in staat zijn rechten tegenover Zwarte Griet op te eischen en haar zóó in haar eigen gebied te bestoken, dat ze voor zestigduizend ponden den vrede moet koopen. En daarna beleent hij hem op den Rijksdag te Ments met het graafschap Namen, terwijl hij Avennes' gemalin als een huwelijksgoed het landschap Garviach in Schotland afstaat.... Hadden wij hem te Wörringen of te Keulen onmiddellijk gehuldigd, wie weet of wij een van beiden ook niet het voorrecht hadden gehad, nu met hem verzwagerd te zijn. Thans heeft hij zijn jongste zuster Margareta met een rijke huwelijksgift aan graaf Herman van Hennenberg gegeven.

Hertog Otto beet zich van ergernis op de lippen, begrijpende hoezeer hij zich en zijn huis benadeeld had, door niet in tijds de partij van den sterkste te kiezen. Maar wie had ook vóór drie jaren, toen de jonge graaf van Holland haast geen anderen steun had dan de Paus en de bisschoppen met enkele verwante vorsten, kunnen voorzien, dat hij binnen zoo korten tijd den machtigen aanhang van keizer Frederik zou weten te vernietigen? En hoe kon hij thans den koning zijn hulde aanbieden, na drie jaren wachtens, terwijl hij de eerste had moeten zijn om Willem als koning te begroeten wegens de erkentelijkheid, die hij hem schuldig was voor de redding van zijn dochter?

Hij voelde in welk een valsche positie hij zich door zijn berekenende eigenbaat gebracht had, maar wilde er tegenover zijn zonen niet voor uitkomen. Daarom veinsde hij geen aandacht te schenken aan hun woorden, door al zijn opmerkzaamheid te wijden aan den bediende, die de luchters in de burchtzaal ontstak.

‘Alom deelt hij gunsten uit,’ ging jonker Albrecht nog voort, ‘maar wij blijven natuurlijk van alles verstoken, in afwachting dat hij ons zijn volle ongenade doet gevoelen, waar hij alle reden toe heeft; want waarlijk, heer vader, hij had van ons een andere bejegening mogen verwachten na den dienst, dien hij onze Elisabeth bewezen heeft.’

Elisabeth bloosde en zag schuchter naar haar vader op, die rood van drift van zijn zetel opsprong en met de vuist op tafel slaande zijn zoon toebeet:

‘Nu is het genoeg, verstaat ge? Als gij om gunsten of gaven den Hollandschen papenkoning te voet wilt vallen, staat het u vrij. Ga hem gerust uw diensten aanbieden, ik kan ze ontberen. Maar zeg hem er bij, dat als hij verlangt, dat ik hem manschap zal doen, hij te Brunswijk kan komen, om die op te eischen. En nu geen woord meer daarover.’

Daarop greep hij een zilveren schenkkan, die in zijn nabijheid op een aanrechttafel stond, schonk zich een beker wijn in en dronk dien in één teug ledig.

De jongelieden, door de uitbarsting van den vaderlijken toorn opgeschrikt, bleven een pooze zwijgend voor zich zien; Elisabeth zuchtte; haar zuster schikte verlegen het een en ander in het vertrek, en geruimen tijd heerschte er een beklemmende stilte, die niemand het eerst scheen te durven verbreken.

De wind huilde buiten in het geboomte en rammelde aan de vensterluiken als wilde hij ze uit hun hengsels lichten. Hij zweepte er de regenvlagen kwaadaardig tegen aan en gierde fluitend langs de muren als zocht hij een opening om er met geweld binnen te dringen. Bij wijlen stoof hij met een ruk naar binnen door de hooge wijde schouw, zoodat de kaarsen op de luchters flikkerden in den tocht.

‘Bij het kruis, is me dat een weer!’ bromde hertog Otto wrevelig. ‘En dat nog vóór November! De kou rijdt me al door de leden of het Kerstmis was. Ge hadt wel last mogen geven om vuur aan te leggen, Elisabeth.’

‘Dat kan nog geschieden, heer vader,’ sprak de jonkvrouw, bereid op de minste wenken van haar vader te vliegen.

‘Neen, laat het nu maar rusten.’

‘Zal ik dan op uw slaapvertrek vuur laten aanleggen?’

‘Nog minder noodig: ge weet dat ik het niet verlang voór November.’

Weer was het stil in de burchtzaal, tot eensklaps boven het gehuil van den wind uit de hoorn van den torenwachter weerklonk.

‘Wat mag dat zijn?’ vroeg Agnes.

‘Zouden we bij dit weer nog onverwacht bezoek krijgen?’ mompelde Johan.

Agnes, blij een voorwendsel te hebben om bij de onaangename stemming, die er in het huisvertrek heerschte, daarbuiten afleiding te zoeken, verliet de zaal en keerde wat later, gevolgd door een dienaar terug.

‘Er is,’ deelde zij met opgetogen gelaat mee, ‘een zwervende meistreel aan de poort, die vraagt of hij den hertog en zijn hofgezin ook welgevallig kan zijn met een lied tot korting van den avond.’

‘Als hij ons iets zingt wat de moeite waard is om naar te luisteren, heb ik er niets tegen dat hij ons zijn kunst eens toont,’ zei de hertog schijnbaar onverschillig, maar inwendig ingenomen met de afleiding, die de onverwachte bezoeker brengen zou.

‘Allicht zal het aangenamer zijn om aan te hooren dan het eentonig gehuil van den wind in den schoorsteen,’ merkte jonker Albrecht op.

‘En wie weet of hij geen nieuws meebrengt: die trekvogels vangen overal iets op,’ meende Johan.

Alzoo kreeg de dienaar last, den meistreel binnen te laten en hem aanstonds in de burchtzaal te leiden.

[p. 339]

Het was een nog jonge man van gunstig uiterlijk, wiens kleeding en houding onmiddellijk verried, dat hij gewoon was in vorstelijke kringen op te treden. Met eerbiedige buiging trad hij de zaal binnen, doch zette zich met gepaste vrijmoedigheid neer, toen de hertog hem een zetel had aangewezen, terwijl Elisabeth hem een beker wijn voorzette. Nadat hij zich door een frissche teug verkwikt had, vroeg hem de hertog of hij van verre kwam door het booze weer.

‘Heden heb ik geen lange dagreis gemaakt, edele hertog,’ antwoordde hij; ‘de dagen worden er te kort voor; maar overigens heb ik toch een groote reize achter den rug; want ik kom recht uit het leger des konings.’

Allen zagen hem verrast en belangstellend aan, maar de hertog fronste het voorhootd, wat het schrander oog van den meistreel niet ontging.

‘Wij mannen van het lied,’ haastte hij zich op te merken, ‘mengen ons niet in de twisten en krakeelen der vorsten. Wij leven alleen voor onze kunst, en waar die wordt geëerd voelen wij ons te huis. Ik was te Aken tijdens de kroning van Willem van Holland en had het voorrecht den vorst door mijn zang en spel te behagen. Hij is een groot minnaar van de edele poëzie en noodigde mij uit, in zijn dienst te blijven om hem door een lied te verpoozen van den strijd. Die vereerende uitnoodiging kon ik niet afslaan en twee jaren lang heb ik den koning op al zijn tochten vergezeld, tot eindelijk de lust mij bekroop, mijn vaderland Brunswijk weer te zien en in den kring mijner verwanten het Kerstfeest te vieren.’

De hertog kuchte gemelijk, bewoog zich onrustig in zijn zetel en zocht afleiding in een teug uit zijn beker. Maar Elisabeth wendde zich met glinsterend oog tot den zanger en vroeg met levendige belangstelling:

‘Gij hebt dus te Aken de kroning gezien?’

‘Dat voorrecht was mij vergund, ik mocht in 's konings gevolg de plechtigheid bijwonen. Nooit heeft mijn oog zoo luisterrijke pracht aanschouwd, en niet licht ook zal ik een zoo schitterend schouwspel meer genieten, tenzij wellicht.... als de koning een koningin naar het altaar en van het altaar naar den troon leidt.’

Terwijl hij dit zeide vestigde zijn oog zich als onwillekeurig op de schoone Elisabeth, die plotseling bloosde en de oogen neersloeg.

‘Denkt de koning aan een huwelijk?’ vroeg jonker Albrecht.

‘Zoover ben ik niet in zijn vertrouwen gedrongen, dat mij iets omtrent zijn hartsgeheimen zou bekend zijn,’ hernam de meistreel met een fijnen glimlach, ‘maar dit weet ik wel, dat er in 's konings omgeving druk over een mogelijk aanstaand huwelijk gesproken wordt en velen zich het hoofd breken met de vraag wie de gelukkige jonkvrouw van zijn keuze zal zijn; want ofschoon de koning reeds gelegenheid heeft gehad, met de edelste en bevalligste prinsessen van Kerstenrijk kennis te maken, heeft hij voor geen van haar nog eenige voorkeur getoond. Zijn raadslieden hebben hem al menige verbintenis aangeraden, die wegens staatkundige oogmerken zou zijn aan te bevelen, en men zegt dat de Heilige Vader hem zelfs meermalen zijn bemiddeling zou hebben aangeboden tot een huwelijk, waardoor hij zich een machtigen steun kon verwerven; maar de koning slaat al die voorstellen af: als hij zich een gemalin kiest, zal het er een zijn, die hem ten volle waardig is; des ben ik zeker,’ sprak de meistreel en weer viel zijn blik op Elisabeth, wier blos nu voor een fijne bleekheid geweken was.

‘Maar verhaal ons liever wat van de kroning,’ viel jonker Johan den spreker in de rede.

‘O ja, verhaal ons daarvan,’ lispte Elisabeth en hief nu het glinsterend oog weer naar den meistreel op.

‘Van de kroning! waar zou ik aanvangen en waar eindigen?’ hernam de zanger, maar hij liet zich toch niet voor de tweede maal bidden en schilderde in gloed van kleuren de plechtigheid in de Akensche Munsterkerk, de feesten, tornooien en maaltijden, die elkaar acht dagen lang aan het koninklijk hof waren opgevolgd.

De jongelieden hingen aan des verhalers lippen en ook de hertog, ofschoon hij zich onverschillig hield en meermalen zijn beker aansprak, leende aandachtig het oor.

‘Maar hoeveel pracht en praal ik ook te Aken gezien heb,’ ging de meistreel voort, ‘dit kon toch niet halen bij het toovermaal, dat den koning door Meester Albertus van Keulen bereid werd, toen hij met het feest der heilige Drie Koningen de gast was van den aartsbisschop.’

‘Een toovermaal?’ vroeg Agnes met kinderlijke verrassing.

‘Ja, zoo mag ik het wel noemen; want de kunst van den geleerden Predikheer grenst waarlijk aan toovermacht. Weet dan dat de koning te Keulen vertoefde om zijn dankoffer te brengen aan de heilige Drie Koningen, wier machtige hulp hij had ondervonden bij het beleg van Aken.

Nadat hij door den aartsbisschop op het vorstelijkst was onthaald, verzocht ook Meester Albertus dat de koning hem de eer mocht willen doen, bij hem te gast te komen. De koning, die den grooten geleerde en kunstenaar, den schepper van den nieuwen Keulschen dom hoogelijk vereert en al meermalen met hem de plannen besproken heeft voor den bouw van een prachtig hof in zijn erfland, dat een wonder van bouwpraal moet worden, nam gretig de uitnoodiging aan, als voelde hij zelf zich daarmee vereerd.

Op den bestemden dag begaf hij zich met zijn gevolg, waarvan ik het voorrecht had deel uit te maken, naar het klooster, waar de vrome kunstenaar een nederige cel bewoont. Wij werden in een groote, holle zaal gelaten, waar geen vuur was aangelegd; en daar het kort na Driekoningen was, voelden wij ons daar ver van behaaglijk, te meer daar Albertus ons vrij lang liet wachten. De heeren van het gevolg schimpten luide op de dorperheid van den monnik, die aldus den koning durfde ontvangen, maar deze bestrafte hen, zeggende dat dit wel met eenig oogmerk zou geschieden. Eindelijk verscheen Albertus en noodigde ons uit, hem in den boomgaard te volgen, waar de maaltijd was aangerecht.

Wij zagen elkaar verbaasd aan en dachten dat de monnik den draak met ons stak; hoe durfde hij ons, terwijl er buiten dik sneeuw lag, in de open lucht ten eten noodigen? Maar daar de koning niet aarzelde mee te gaan, moesten wij wel volgen, en na weinige schreden bevonden wij ons.... in een weelderigen lusttuin, vol bloeiende en vruchtdragende boomen, waarin zeldzame vogelen kweelden. Daar was midden in het frissche groen en de geurige bloemen de tafel bereid. Een aangename lentewarmte kwam ons met de zoete balsemlucht bij het binnentreden tegen, en zij, die straks het luidst over de kou geklaagd hadden, waren nu de eersten om hun pelsmantels af te werpen en zich op Albertus' uitnoodiging behaaglijk neer te vlijen. Met bewondering staarden wij rond en konden de oogen niet verzadigen aan de kleurenpracht der bloemen en de rijke verscheidenheid der uitheemsche gewassen. Het was of wij het verloren paradijs waren binnengedrongen. Intusschen waren de spijzen opgediend en Albertus noodigde ons uit, ons aan tafel te zetten. Nooit, zelfs niet aan 's konings disch, heb ik zulk een keur gezien van uitgelezen gerechten als ons hier door eenvoudige kloosterbroeders werd voorgezet; want Albertus duldde niet dat een van 's konings gevolg aan tafel diende.

Wij aten en dronken zooals wij het ons leven lang niet gedaan hadden: alles wat ons werd aangeboden, was even smakelijk en verkwikkend. En toen wij verzadigd waren, verspreidden we ons weer in den hof om met eigen hand de kostelijke vruchten te plukken, die ons uit het weelderige loover toelachten. Wij waren allen opgetogen van bewondering en erkentelijkheid voor zulk een godenmaal en de koning, die zich niet gaarne in edelmoedigheid laat overtreffen, verzocht den gastheer hem om een gunst te vragen: als het in 's konings macht was, zou het verzoek worden toegestaan. Albertus antwoordde dat hij niets voor zich zelven begeerde, maar daar de koning hem toch een gunst toestond, verzocht hij dat de vorst, zoodra hij in de stad Utrecht mocht komen, daar een klooster voor de Predikheeren zou bouwen. Dat beloofde de koning van ganscher harte, en die belofte heeft hij trouw vervuld: de Predikheeren te Utrecht hebben thans een prachtig klooster met een toren versierd en met 's konings wapen op de ruiten geschilderd.

Onder herhaalde dankbetuigingen namen wij afscheid van onzen gullen gastheer, maar vonden ons niet weinig teleurgesteld, toen wij, buiten gekomen, weer de snerpende winterkou gevoelden: Albertus' wetenschap en kunst had den winter in den zomer omgetooverd.’¹⁾

‘Zulk een toovenaar zou ons bij dit gure weer ook te stade komen,’ merkte hertog Otto schertsend op. Hij had evenals zijn zonen en dochters het verhaal met klimmende spanning aangehoord en het had hem ongemerkt in een betere stemming gebracht. Hij noodde den verhaler, wien de jongelieden met hun vragen geen rust lieten, nog eens zijn beker te ledigen en wenschte nu ook iets omtrent 's konings veldtochten te vernemen.

De meistreel liet zich niet bidden en na zich met een teug wijns de lippen verfrischt te hebben, verhaalde hij met opgewektheid van het beleg en de inneming van Keizersweerd, waar de koning reeds in December na zijn kroning met zijn leger was binnengetrokken; van zijn zegevierenden tocht langs Rijn en Moezel, waar alle steden hem haar poorten geopend en hem als overwinnaar, ingehaald hadden; van de veldslagen, waarin hij de legers van Koenraads aanhangers vernietigd had. En hij schilderde de dapperheid, het krijgsbeleid en de edelmoedigheid van den jeugdigen vorst en veldheer in zulke levendige kleuren af, dat de jonkers Albrecht en Johan hem met oogen, die van bewondering glinsterden, de woorden uit den mond zagen, en zelfs de oude stugge hertog zich door de geestdrift van den meistreel voor zijn koninklijken beschermer voelde meegesleept.

Maar vooral op jonkvrouw Elisabeth maakte die schildering een overweldigenden indruk; in vervoering hing zij aan des verhalers lippen, gelijk deze met voldoening waarnam telkens als hij, rechtstreeks of ter sluik, den blik op haar liet rusten.

‘Ja, in die twee jaren,’ zoo besloot de meistreel met vuur, ‘heeft koning Willem wonderen gedaan. Men heeft hem den papenkoning, de stroopop van Paus en bisschoppen genoemd, maar hij heeft zich den man getoond, de kroon van het Heilige Roomsche Rijk waardig. Bij zijn verheffing tot den troon aan alle zijden van vijanden omringd, heeft hij die in vrienden en trouwe vasallen omgetooverd. Thans kent hij in het rijk bijna geen vijanden meer, en zoo er hem nog vijandig zijn, is het alleen hieraan te wijten dat zij hem niet kennen,’ voegde hij er met een zijdelingschen oogslag op den hertog bij.

Diens stilzwijgen maakte hem stout en moedig ging hij voort:

‘In elk geval kunnen zij niet beletten dat de overgroote meerderheid der Duitsche vorsten thans tot voordeel van hen zelven en tot heil hunner volken den koning gehoorzamen. Er ontbreekt nog maar aan dat de Heilige Vader hem te Rome de keizerskroon op het hoofd zet, gelijk hij hem op de jongste samenkomst te Lyon beloofd heeft....’

‘Hoe, gij waart ook daarbij tegenwoordig?’ vroeg Elisabeth.

De meistreel boog bevestigend het hoofd, terwijl hij met welgevallen de belangstelling der jonkvrouw opmerkte.

‘Zooals ik zeide heb ik den koning op al zijn tochten vergezeld. Na den bloedigen slag bij Oppenheim, die voor Koenraad de genadeslag was, toog hij op 's Pausen verlangen naar Lyon. De Heilige Vader die op het punt stond vandaar naar Rome terug te keeren, wenschte vurig vóór zijn vertrek den koning nog te zien en met hem over de aangelegenheden van het Rijk en de Kerk te beraadslagen. Omringd van een vorstelijk gevolg, reisde de koning naar Lyon en kwam er in het begin van April aan. Van de rijksvorsten vergezelde

1) Veltheim, Spiezel Historiael.

[p. 340]

op weg naar klondike, naar de teekening van r. caton woodville.

[p. 341]

hem alleen aartsbisschop Arnoud van Trier met een vijftigtal ruiters. Nooit zal ik het oogenblik vergeten dat ik, in 's konings gevolg, in 's Pausen tegenwoordigheid werd toegelaten. De Heilige Vader stond van zijn troon op om den koning en den aartsbisschop te gemoet te gaan en ontving ons allen met vaderlijke minzaamheid. Wij werden gastvrij in zijn paleis geherbergd en overvloedig van alles voorzien. Bij de beraadslagingen, die nu verscheidene dagen lang tusschen den Paus en den koning gehouden werden, was ik natuurlijk niet tegenwoordig, maar meermalen toch mocht ik den Heiligen Vader zien als hij uitreed en de koning hem eerbiedig den stijgbeugel hield. Dan knielden wij allen neer om zijn zegen te ontvangen. Intusschen liep het naar de Goede Week en van alle kanten stroomden duizenden geloovigen naar Lyon om van de plechtigheden getuige te zijn, die daar voor de laatste maal door den Heiligen Vader zouden worden verricht.

rood fluweelen kasuifel met geborduurde voorstellingen van de hh. franciscus, lodewijk en elisabeth.

koorkappanden met geborduurde heiligenbeelden.

Op Witten Donderdag had hij al die duizenden om zich samengeroepen, ten einde hun voor het laatst tot afscheid toe te spreken. De aartsbisschop van Trier stond naast het spreekgestoelte om 's Pausen woorden voor ons te vertolken, en zoo hoorden wij hoe de Heilige Vader in tegenwoordigheid van honderden bisschoppen en priesters en een onafzienbare menigte van geloovigen den koning in de regeering des Rijks bevestigde en nogmaals den banvloek over Koenraad uitsprak. Vervolgens droeg de Paus het heilig Misoffer op en reikte den koning de H. Communie, waarna hij ons allen zegende en ons vollen aflaat verleende. In den middag ontving hij den koning met al de prelaten in zijn paleis aan den disch. Maar met de Paaschdagen vierden wij vroolijk feest tot Woensdag daarop, toen de Heilige Vader ons met den koning en den aartsbisschop voor het laatst ontving. Hij nam minzaam afscheid van ons allen, noodigde den koning uit, spoedig naar Rome te komen, waar hij hem de keizerskroon op het hoofd zou zetten en schonk ons nog eenmaal zijn zegen. Den volgenden morgen vertrok hij naar Italië, terwijl wij met den koning naar Duitschland afreisden.’

‘Wie had voor twee jaren kunnen denken dat die jonge graaf van Holland in zoo korten tijd de hand zou uitsteken naar de keizerskroon!’ mompelde hertog Otto in gedachten.

Jonkvrouw Agnes wekte hem uit zijn gepeinzen door hem opmerkzaam te maken dat het tijd werd voor het avondmaal, waarop hij den meistreel uitnoodigde niet alleen voor den avond, maar voor nog enkele dagen zijn gast te willen zijn.

‘Gij hebt ons voor hedenavond een lied beloofd,’ sprak hij vriendelijk, ‘maar uw verhalen hebben ons wel zoo aangenaam den tijd gekort en morgen kunnen wij onze schade inhalen. Jonkvrouw Elisabeth is een groote minnares van poëzie.’

Met een glimlach van genoegen en met een hoofsche buiging nam de onverwachte gast die uitnoodiging aan. Dien avond kwam er niets meer van het zingen van een lied. De hertog en zijn zoons, maar niet minder zijn dochters hadden den bereisden zanger nog zooveel te vragen en deze wist aan hun nieuwsgierigheid op zoo onderhoudende wijze te voldoen, dat de lange avond verstreken was eer men er aan dacht. Maar de volgende dagen had hij gelegenheid om heel zijn schat van liederen ten gehoore te brengen, niet alleen voor den hertog en zijn burchtgezin, maar ook voor de gasten, die deze op het kasteel noodde om met hem van 's meistreels zang en spel te genieten.

Geen dankbaarder toehoorder had hij echter dan de schoone jonkvrouw Elisabeth, wie hij al de liederen moest leeren, die de konig hem het liefst hoorde zingen.

(Wordt vervolgd.)