De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 15

[p. 297]

[Nummer 38]

russische postkoerier door wolven besprongen, naar de schilderij van t. rybkowski.

[p. 298]

De Roomsch-Koning,
door J.R. van der Lans.

XI.
De dom van Keulen.

Op ter verovering van Aken!’ dus schalde, onder het geschetter van trompen en klaroenen, de wapenkreet van koning Willems getrouwen, tot besluit der drie feestelijke hofdagen, te Keulen gehouden.

Maar alvorens het zwaard tegen de Heilige Stad van Karel den Groote te trekken, besloot de koning eerst te trachten ze door vredelievende voorstellen te winnen, gelijk hij zich de poorten van het trotsche Keulen had weten te ontsluiten.

Daarom toog hij, vergezeld van zijn hoogwaardigen gastheer, aartsbisschop Koenraad van Keulen, en omringd van een talrijk gevolg naar Aken, om de stad voor zich als den rechtmatigen Roomsch-koning op te eischen.

Maar voor de poort gekomen vond hij die gesloten en de valbrug opgehaald; van den toren wapperde de vlag van den schandekeizer, de banier der Hohenstauffen, en van den torentrans en de muurkanteelen zagen gewapende mannen uitdagend en dreigend neer op den vorstelijken stoet aan de overzijde der gracht.

Koning Willem gebood een trompetter het sein te blazen, dat er bezoekers voor de poort stonden, die toegang begeerden.

Op dat trompetgeschal verscheen een man boven de poort, die op norschen toon vroeg:

‘Wie is daar?’

‘De Roomsch-koning, grave Willem van Holland, die toegang begeert tot zijn goede stad Aken om er gekroond te worden.’

‘Wij kennen geen anderen koning dan Koenraad van Hohenstauffen en geen anderen heer dan zijn vader, den roemrijken keizer Frederik.’

‘Frederik en Koenraad zijn om hun euveldaden met den ban der Heilige Kerk geslagen en met hen allen, die hun aanhangen. Grave Willem van Holland alleen is de Roomsch-koning door de uitverkiezing des H. Geestes en de instemming van alle vrome prinsen en prelaten van het Heilige Roomsche Rijk. Zoo gij hem uw poorten ontsluit, zal zijn genade u ten deel worden. Hij zal aan de stad Aken dezelfde voorrechten en vrijheden verleenen, die hij aan zijn goede stad Keulen heeft toegestaan, en de bezetting van Koenraad den Hohenstauffer zal vrijen aftocht hebben.’

‘Wij begeeren geen gunsten van den papen-koning. Wij kennen geen koning dan Koenraad van Hohenstauffen.’

‘Zoo gij den Roomsch-koning, grave Willem van Holland, niet goedschiks binnen uw muren toelaat, zal hij terugkomen met geweld van wapenen om uw wallen te belegeren tot hij over de puinen van uw verwoeste poorten de stad binnentrekt.’

Een uitdagend gelach, dat schaterend van den muur en uit den torentrans weerklonk, was het antwoord op deze bedreiging.

‘Laat hem komen, als het hem lust, den papenkoning,’ zei een stem boven het gelach uit. ‘Hij mag zijn heele heir meebrengen. Ziehier hoe wij hem ontvangen zullen.’

En er siste een pijl door de lucht, door verschillende andere gevolgd. De boogschutters in den toren hadden hun bogen gespannen.

‘Bij mijn zwaard, die hoon zal niet ongewroken blijven. Ik zweer u dat ge zult ondervinden wie er Roomsch-koning is!’ riep koning Willem, zich driftig in het zaal oprichtend en zijn zwaard trekkend.

Doch de aartsbisschop wenkte hem, te bedaren. Kalm reed hij met zijn paard naar voren en sprak met waardigheid:

‘Daar de stad Aken den vrede niet wil aannemen, dien de Roomsch-koning haar aanbiedt, en zij het blijft houden met den Hohenstauffer, den uitgeworpene, zoo zij ze van heden af in den ban der Heilige Kerk.’

Daarop haalde hij van onder zijn kleed een gezegeld perkament te voorschijn; het was de banbul des Pausen tegen al degenen, die den afgezetten keizer en diens zoon bleven aanhangen en zich tegen den nieuwen Roomsch-koning verzetten.

Twee dienaars hielden, terwijl de kerkvorst met luider stem het Latijnsche stuk voorlas, aan weerszijden een brandende kaars vast. Toen hij geëindigd had en zich omwendde, bliezen zij de kaarsen uit en wierpen ze ter aarde, ten teeken dat voor de weerspannige stad het licht der genade was uitgedoofd en zij tot straf voor haar hardnekkigheid aan de macht der duisternis was overgeleverd.

Koning Willem wendde evenals de bisschop met zijn gevolg den teugel. Met gebogen hoofd en zwijgend trokken allen af, achtervolgd door het hoongelach en de pijlen en steenworpen uit den toren, die een enkele maal een paard verschrikt deden opsteigeren, maar toch de berijders niet deerden.

Zoo had dan Aken de genade van den Roomsch-koning versmaad: nu zou het zijn gerechte gramschap ondervinden.

Koning Willem smartte het diep dat zijn verzoenende poging op zoo smadelijke bejegening was afgestuit. Gaarne had hij aan Aken evenals aan Keulen aanstonds de mildheid van zijn koninklijke gunst betoond. De korte ervaring, sinds den dag van zijn kroning opgedaan, had hem al geleerd, dat zachtheid een machtig wapen is ter verovering der harten. Door gunsten en geschenken had hij reeds talrijke rijksvasallen, die hem tot dusver vijandig of onverschillig waren, voor zich gewonnen. Het machtige Keulen, dat zelfs de vergadering der vorsten niet binnen zijn muren had willen dulden, juichte nu met geestdrift den nieuwen Roomsch-koning toe, waar die zich in de straten vertoonde. De nijvere burgerij had wel gewenscht dat hij voorgoed zijn zetel mocht vestigen op den Keulschen burcht om de voordeelen, die de luisterrijke hofhouding voor de stad moest afwerpen. De deftige poorters verheugden zich in de voorrechten en vrijheden, die hij ten eeuwigen dage hun stad gewaarborgd had. De kooplieden en neringdoenden zagen den handel beveiligd tegen de roofridders, die zich nu wel wachtten, zooals vroeger, den eerzamen koopman op de wegen nabij de stad te overrompelen; want al was het den koning nog niet gelukt, den belager der jonkvrouw van Brunswijk in handen te krijgen, toch was dank aan zijn ijver de omtrek al van roofgespuis gezuiverd. De kleine luiden op hun beurt herinnerden zich hoe de koning bij zijn feestelijken tocht door de stad met volle handen zilveren penningen onder het volk had laten uitstrooien; hoe zij tijdens de feestdagen zich te goed hadden mogen doen aan de springbronnen van Rijnschen wijn, die op alle pleinen het gouden vocht lieten stroomen. Zij waren verrukt over de mildheid en minzaamheid van den vorst, die hun in zijn jeugdige schoonheid en schitterenden dos als een tooverkoning voorkwam.

Op die wijze had graaf Willem gemeend ook Aken te kunnen veroveren. Helaas, nu moest hij het met de wapenen doen. Het was geen schrik voor den strijd, die hem het hart beklemde: het was het bange voorgevoel dat zijn edelste bedoelingen zouden worden miskend, dat hij tegenstand zou vinden waar hij steun gehoopt had, dat hij het zwaard zou moeten trekken tegen het volk, dat hij wilde gelukkig maken.

Intusschen was hem geen andere keus meer gelaten dan de strijd, als het moest tot het uiterste. Zoolang hij nog niet met de kroon van Karel den Groote was gesierd, zou zijn koningschap maar schijn wezen, en om gekroond te worden, moest hij meester van Aken zijn.

Daarom moest zijn eerste werk wezen een leger te verzamelen om de geducht versterkte stad te bemachtigen. Hij toog dan rond om aan te kloppen bij de kerkvorsten en rijksvasallen, die tot zijn verkiezing hadden meegewerkt; thans moesten zij de beloften van trouw en van steun gestand doen, hem te Wörringen gegeven. Achtereenvolgens was hij de gast van den bisschop van Luik, Hendrik van Gelder, van de aartsbisschoppen van Trier en Ments. Overal werd hij met hartelijke geestdrift ontvangen, overal haalde de bevolking hem in als den man, op wien aller hoop gevestigd was, en overal ook waar hij kwam, trachtte hij door milde gunsten steden en kloosters, edelen en dorpers, voor zich te winnen.

Op het woord van den pauselijken legaat Pietro Capuzzio en de bisschoppen werd intusschen in alle Duitsche landen de heilige oorlog gepredikt tegen den schandekeizer, die in Italië nog steeds de Kerk bleef bestoken, terwijl zijn zoon Koenraad in Zwaben gemeene zaak maakte met oprperige ketters.

In alle kerken werd de pauselijke banbul afgelezen tegen degenen, die het met de Hohenstauffen hielden en den nieuwen Roomsch-koning de gehoorzaamheid weigerden. De Predikheeren en Minderbroeders trokken overal rond, om de strijders aan te moedigen zich onder de vanen van koning Willem te scharen en het kruis aan te nemen tot den kruistocht, ditmaal niet tegen de Saracenen, maar tegen de goddeloozen, die den vrede van Christenrijk verstoorden.

Van alle zijden boden zich de strijders aan om, met het kruis geteekend, onder de bevelen van koning Willem tegen Aken op te trekken. Weldra was, door de vereende pogingen van Willems getrouwen, een leger op de been gebracht, waarmee hij nog vóór het einde van het jaar het beleg van Aken kon ondernemen. Zelfs meende hij over genoeg manschappen te beschikken om te gelijk ook het kasteel Keizersweerd aan te tasten, een sterkte aan den Rijn, nabij Dusseldorp, die door zekeren graaf Gernand voor Koenraad werd bewaard.

De barre winter kwam ondertusschen de belegering van Aken dwarsboomen en toen eindelijk vroeg in het voorjaar de belegeringswerken weer konden hervat worden, werd koning Willem plotseling van die taak afgeroepen. Een droeve slag had hem getroffen. Zijn vaderlijke raadsman en krachtige steun, zijn oom hertog Henrik van Brabant, was hem den 1en Februari door den dood ontvallen, en nu ijlde hij uit het leger naar Leuven om den dierbaren doode de laatste eer te bewijzen.

Het afsterven van den beminden hertog, die zich om zijn vorstelijke deugden den eernaam van den Grootmoedige (magnanimus) verworven had, was een zwaar verlies niet alleen voor Brabant, dat hem als een vader beweende, maar voor het gansche Roomsche Rijk; want niemand had meer dan hertog Henrik bijgedragen tot de verheffing van den nieuwen Roomsch-koning, door alle welgezinden als de dageraad van betere tijden begroet.

Gelukkig dat zijn zoon Hendrik III, die reeds de mannelijke jaren bereikt had, in zijns vaders voetstappen beloofde te treden en zijn neef Willem denzelfden belangeloozen steun verleende, als deze van zijn vader had mogen ondervinden.

Ternauwernood was de koning in het leger voor Aken teruggekeerd, of hij moest dit opnieuw verlaten, daar dringende aangelegenheden hem naar zijn erflanden riepen. Daar oefende zijn broeder Floris in zijn afwezigheid wel het landsbestier uit, maar het opperste gezag bleef toch in Willems handen, zoodat het iedereen vrijstond zich in zwarigheden van meer of minder gewicht op zijn beslissing te beroepen.

De jonge Floris bleek niet de man, op wien hij zich in alle omstandigheden kon verlaten, en daarom moest hij, om grooter verwikkelingen te voorkomen, zelf wel orde op de zaken gaan stellen.

Slechts kort mochten gravin Machteld en zijn zusters Aleide en Margareta den beminden zoon en broeder op den ouderlijken burcht te Leiden zien; want de gedachte aan Aken liet hem geen rust.

‘Geduld maar,’ sprak hij tot afscheid, ‘zoodra Aken ons is, wacht ik u daar allen bij mijn plechtige kroning. Tot weerziens dus binnen Aken.’

Met bange bekommering omhelsde vrouw Machteld den zoon, die haar sinds zijn verheffing tot het koningschap voorgoed ontrukt scheen. In de vijf maanden, die sinds den dag van zijn verkiezing verloopen waren, had ze hem maar eenmaal mogen zien, en dat was

[p. 299]

geweest aan de lijkbaar van haar diepbetreurden broeder, hertog Henrik.

Nu ging hij haar weer verlaten. Voor hoe lang? Hij spiegelde haar in zijn jeugdigen overmoed voor, dat zij hem binnen weinig maanden te Aken met de kroon van Karel den Groote zou zien sieren; maar de bezorgde moeder zuchtte bij de gedachte, dat die kroon toch eerst kon worden gewonnen na bloedigen strijd.

En daarbij, wat kon er, terwijl hij voor Aken in het veld stond, niet in Holland gebeuren! Hoe licht konden woelgeesten van zijn afwezigheid gebruik maken tot het verwekken van beroeringen. Floris was nog zoo jong en onervaren: al was hij een kloek en edel jonkman, de vroege wijsheid van zijn broeder was hem niet ten deel gevallen.

Met een angstig voorgevoel zag vrouw Machteld dus graaf Willem weer vertrekken.

Aleide had hem gaarne vergezeld. Als hij het haar had toegestaan zou zij vóór Aken met haar geliefden Avennes de gevaren van het beleg zijn gaan deelen. Maar de koning wees haar terug met de schertsende opmerking:

‘Alle versterking van het leger voor Aken is mij welkom: maar belegeraars van uw soort zouden de oproerige stad niet veel schrik inboezemen. Als gij naar Avennes verlangt, houd hem dan niet af van den krijg; want hoe spoediger die is uitgevochten, hoe eerder ge met hem hereenigd zult zijn. Dat zal een heuglijk weerzien zijn, als wij elkander allen binnen Aken begroeten!’

Graaf Willem toog weer naar het leger en nam zijn weg over Keulen ten einde in het voorbijgaan den aartsbisschop nog eens te begroeten.

Helaas, daar wachtte hem een droevig schouwspel. De eerwaardige oude domkerk, waar hij kort te voren met zoo groote praal tot ridder werd geslagen, was niet meer dan een zwartberookte puinhoop. Een ontzettende brand had het aloude heiligdom tot den grond verwoest.

Met weemoed staarde de koning op die sombere puinen, die ingestorte bogen en afgebroken zuilen, die zich als klagend ophieven uit de algemeene verwoesting.

Gindsche hoop geblakerde en gebarsten steenen was het altaar geweest, waarvoor hij geknield lag, toen hij den ridderslag ontving. Nogmaals knielde de vorst neer, te midden der stuivende asch, op die plek, waar hij zijn heilige riddergelofte had afgelegd. Wat grootsche plannen, wat hooge idealen hadden hem voor den geest gezweefd op dat plechtig oogenblik. En zie, al die plannen werden gedwarsboomd; die schitterende idealen verbleekten in het koude, schelle licht der werkelijkheid. Het was of een booze geest er behagen in schiep, al zijn schoone droombeelden te verwoesten, gelijk die trotsche tempel daar in puin lag.

Was dat een teeken dat de Heer het offer niet begeerde, dat hij zoo blijmoedig en groothartig had gebracht, het offer van zijn gansche wezen voor het heil van Christenrijk?

Geknield te midden der puinen, tot verbazing van de mannen, die hem vergezelden en niet begrepen wat er in zijn binnenste omging, vroeg hij zich af of niet menschelijke beweegredenen van eergierigheid en roemzucht een aandeel hadden gehad in zijn toewijding, of het geen ijdele waan was geweest, wat hij voor de stem des Heeren had gehouden.

‘Gij alleen, Heer, kunt in mijn hart lezen,’ bad hij, in ootmoedig besef van zijn onvolmaaktheid. ‘Gij weet of er aan de zuiverheid van mijn bedoelingen iets ontbreekt. Maar laat mij door mijn onwaardigheid geen beletsel zijn voor den vrede van Christenrijk. Werp mij als een onnut werktuig weg, als het werk zelf maar moge tot stand komen. Laat het gebouw van mijn leven, dat ik mij zoo schoon en groot gedroomd had, verwoest worden als deze tempel, als maar Uw Rijk wordt opgebouwd.... Spes mea Dominus a juventute mea....’

Terwijl hij zoo bad, voelde hij een hand op zijn schouder, en zich omwendende, zag hij den aartsbisschop Koenraad van Hochstaden, die hem hartelijk begroette.

‘Welk een verwoesting, hoogwaardige vader!’ riep de koning uit, met droevig hoofdschudden op de zwarte puinen wijzend.

Maar de krachtige kerkvoogd hief met hoopvolle fierheid het hoofd op.

‘Uit die verwoesting zal des te schooner het heiligdom herrijzen,’ sprak hij. ‘Te lang reeds heeft Keulen zich met den ouden bouwvalligen dom vergenoegd. Daarom heeft God eindelijk zijn hemelvuur afgezonden om ons zijn wil kenbaar te maken. De Heer eischt een waardigen tempel ter bewaring van den overdierbaren schat, dien Hij ons heeft toevertrouwd, de hoofden der heilige drie koningen. Zij hebben, als de beschermers onzer stad, Keulen rijk en groot gemaakt boven al de Duitsche steden. Het voegt dus dat de stad hun een domkerk bouwe, die uitsteekt boven alle kerken des rijks. Uit deze puinen zal een tempel verrijzen, welks gelijke de wereld niet heeft gezien, noch zien zal tot in het verre nageslacht. Wilt gij mij tot dit werk de hand leenen, heer koning?’

‘Met vreugde, hoogwaardige vader,’ hernam koning Willem vol geestdrift, zijn hand leggende in die van den aartsbisschop. ‘Moet ik zelf mijn koningsstad nog veroveren, de heilige drie koningen zullen hun koninklijke woonstede niet missen. Als een gunst verzoek ik van u, hoogwaardige vader, mijn deel te mogen hebben in den bouw van den nieuwen dom, het heilige Keulen en zijn drie gekroonde schutsheiligen waardig.’

‘Uit naam van Keulen en de heilige drie koningen, zeg ik u dank, heer koning. Met geen schooner werk kunt gij uw regeering inwijden. Binnen weinige weken hoop ik u te kunnen uitnoodigen tot het leggen van den eersten steen.’

Nog denzelfden zomer, daags voor Maria Hemelvaart had met grooten luister die zinrijke plechtigheid plaats. De kardinaal-legaat Pietro di Capuzzio, de aartsbisschop met een schaar van prelaten en abten omgeven, de nieuwe Roomsch-koning met zijn getrouwe vrienden Jan van Avennes, Hendrik van Brabant, Adolf van Berg, Dirk van Kleef, Walram van Limburg en Otto van Gelder, het stadsbestuur en de aanzienlijkste poorters van Keulen waren op de heilige plek vergaderd, en nadat de aartsbisschop den grondsteen had gewijd, werd die door den Roomsch-koning ingemetseld, waarop de pauselijke legaat over het grootsche werk, dat hier werd aangevangen, zijn zegen uitsprak.

Zoo werkten dus de beide vertegenwoordigers der geestelijke en der wereldlijke macht, de pauselijke legaat in naam van het Opperhoofd der Kerk, en de nieuwgekozen Roomsch-koning als kroondrager des rijks, mede tot de stichting van het bewonderenswaardige bouwwerk, dat voor alle volgende eeuwen de middel-eeuwsche maatschappij in haar welgeordenden samenhang moest verzinnebeelden.

Na afloop der plechtigheid werd die zinrijke symboliek van het ontworpen monument den hoogen gasten verklaard, toen de aartsbisschop hen in zijn paleis de plannen voor het bouwwerk door den ontwerper zelven liet verklaren.

Daar verscheen te midden der vergadering van vorsten en prelaten een man in het witte habijt en den zwarten mantel der Dominicaner monniken. Hij kon omstreeks vijf en vijftig jaren oud zijn, maar uit zijn oogen straalde een nog jeugdig vuur, en hoe bescheiden ook zijn optreden was, zoo teekende toch heel zijn houding den vorst in het rijk des geestes, den man, die door het genie zijn tijd beheerscht.

Aller oogen waren met nieuwsgierige belangstelling op hem gevestigd; maar vooral de Roomsch-koning zag met bewonderenswaardige vereering tot hem op; want die man was Albertus Magnus, het wonder zijner eeuw, in wien al de wetenschap van zijn tijd was belichaamd.

Het was de nederige broeder Albertus, die in het Dominicanerklooster van Keulen het ambt van lector bekleedde, maar door heel de geleerde wereld werd geëerd en gevierd als de meester in alle wetenschappen, ‘groot in de magie, nog grooter in de philosophie, maar het grootst in de theologie.’ Hij had geleeraard aan de hoogescholen van Hildesheim, van Freiburg in Breisgau, van Regensburg, van Straatsburg, van Keulen en Parijs en de grootste geleerden van zijn tijd, Thomas van Champré, Humbert, Johannes van Breisgau, ja de grootste van allen, Thomas van Aquino, vereerden hem als hun meester.

Zijn machtige geest omvaamde niet alleen alle menschelijke kennis, maar beheerschte ook als koning het wondere gebied van poëzie en kunst. Albertus was niet alleen geleerde, hij was ook dichter en kunstenaar.

En de Roomsch-koning, die van der jeugd af in poezië en kunst steeds zijn liefste ontspanning had gevonden na de inspannende oefeningen van den krijger en den staatsman, graaf Willem, wiens edel hart blaakte voor al wat groot was en schoon, achtte zich gelukkig den man te leeren kennen, van wiens buitengemeene gaven de faam wonderen verhaalde.

Met eerbied verhief hij zich van zijn zetel om Albertus te gemoet te gaan en den eenvoudigen Domicaner monnik in dezen kring van vorsten en prelaten welkom te heeten als den meester, wiens wijsheid allen begeerig waren te aanhooren.

‘Onze hoogwaardige vader aartsbisschop Koenraad,’ dus sprak hij, ‘heeft ons gezegd, dat gij bereid zijt ons de plannen te ontvouwen tot het verheven bouwwerk, dat een waardig reliekschrijn zal wezen voor de overdierbare hoofden der heilige drie koningen en tot het verste nageslacht den roem zal uitmaken van het heilige Keulen.’

‘God gave, voor de eer van Zijn naam, dat mijn nederige arbeid die lofspraak verdienen mocht, heer koning,’ hernam Albertus bescheiden, ‘doch wat mijn zwakheid vermocht, heb ik gedaan. De koning, de hoogwaardige en edele heeren mogen oordeelen in hoever ik geslaagd ben, iets te bedenken dat de verheven bestemming met geheel onwaardig is.’

Daarop ontrolde hij, op 's konings uitnoodiging, op de lange kunstig gebeeldhouwde eiken tafel de perkamenten, waarop zijn teekeningen tot in de fijnste bijzonderheden met groote nauwkeurigheid waren uitgewerkt.

Eerst ontvouwde hij het machtige grondplan en toonde vervolgens door telkens nieuwe teekeningen van doorsneden en opstanden aan, hoe zich daarop de trotsche kathedraal zou verheffen, in den vorm van een Latijnsch kruis zich uitstrekkend van het oosten naar het westen; hoe zich aan de westzijde de groote hoofddeur zou openen als het zinnebeeld van den ingang tot het tijdelijke en eeuwige leven; hoe aan de beide uiteinden van het dwarspand twee deuren zouden openstaan ter aanduiding van den toevloed aller volken van links en rechts. Het gansche tempelgebouw zou toch de Kerk van Christus verbeelden, evenals deze bestaande uit drie deelen: de onderaardsche krocht of doodenkapel als afbeelding van de lijdende Kerk in het vagevuur, het schip als beeld der strijdende Kerk op aarde, het hooge gewelf als beeld der zegepralende Kerk in den hemel. Boven de hoofddeur zou de groote driehoek worden gespannen als symbool der heilige Drieëenheid en het groote roosvenster daarboven zou herinneren aan de goddelijke voorzienigheid en voorlichting. De hooge koepel, die zich boven het kruispunt van schip en dwarspand zou welven, zou de schepping of het heelal verbeelden. De ruimte daaronder was de plaats der verkondiging van het evangelie aan alle schepselen. Het hoogaltaar met zijn kruisbeeld en zes kandelaren bracht het geheim der verlossing in beeld, daar in den tabernakel het Allerheiligste van het Nieuwe Verbond werd bewaard. Ter rechterzijde zou het spreekgestoelte zijn voor het evangelie, ter linkerzijde dat voor de apostolische zendbrieven. Het hooge koor was het zinnebeeld der heiliging en verlichting door den H. Geest. Daar zouden in het rond de gestoelten staan voor de kerkelijke en wereldlijke overheden. Zij waren het beeld van den algemeenen wil, de wet en het geloof van gansch Christenrijk.

De kapellen, die rondom het koor als een stralenkrans zouden vormen, langs de beide zijden van het schip voortgezet, zouden met hun altaren de onderscheiden Christengemeenten en bijzondere volken verbeelden, terwijl de ruimte in de drie kruisbalken de

[p. 300]

vergaderplaats voorstelde voor alle volken uit alle werelddeelen.

En niet alleen de geestelijke, ook de burgerlijke ordening der christelijke samenleving zou in het zinrijke samenstel zijn uitdrukking vinden. Gelijk de christelijke wereldorde berustte op de harmonie tusschen de geestelijke en de wereldlijke macht, zoo zouden twee gelijkvormige torens den gevel sieren, de rechter aan de geestelijke, de linker aan de wereldlijke macht gewijd. Elke zou uit vier, zich uit elkaar ontwikkelende geledingen bestaan. De onderste zou bij den rechtertoren verbeelden de parochiegeestelijken, de daarop volgende de dekenen en aartspriesters, de derde de bisschoppen, de vierde de aartsbisschoppen en primaten, terwijl de spits het zinnebeeld zou zijn van den Paus. Evenzoo zou in den linkertoren de onderste geleding verbeelden schouten en schepenen, de tweede de landen gouwgraven, de derde de hertogen, de vierde de koningen, terwijl de spits het zinnebeeld des keizers zou zijn.

‘Zoo zal dan,’ besloot broeder Albertus, ‘de nieuwe Keulsche dom, als hij eenmaal zijn torens hoog in de lucht zal heffen, als hij in den vollen gloed zijner glasramen en den rijken

de roomsch-koning. - Koning Willem gebood een trompetter het sein te blazen.

[p. 301]

tooi zijner beelden prijken zal, een sprekende afbeelding, een kort begrip in steen, een kristallisatie zijn van de christelijke wereldorde, in haar hoogste harmonie en volmaking.’

Onwillekeurig was de kloosterling-kunstenaar bij de ontwikkeling van zijn grootsche conceptie in vuur geraakt; een blos kleurde zijn magere wangen; heilige bezieling straalde uit zijn gloedvol oog.

Stom van bewondering zagen de prelaten en vorsten hem aan; voor hun verbeelding had de kunstenaar door zijn schilderend en beeldend woord, dat de teekeningen deed leven, een wonderbouw opgetrokken, waarvan zij duizelden en dien eerst onze eeuw in vollen luister zou voltooid zien.

Maar geen der hoorders had den spreker zoo goed begrepen als de Roomsch-koning, die geen woord van zijn betoog verloren, geen lijn van zijn teekeningen gemist had.

Ook hem kleurde de geestdrift de wangen en deed de gitzwarte oogen schitteren met vochtigen glans, toen hij opstond en den kunstenaar ten dank de hand reikte.

‘Meester Albertus,’ sprak hij met trillende stem, ‘gij hebt een domkerk bedacht, die niet alleen de roem van Keulen zal zijn, maar de verheerlijking van gansch Christenrijk.... Uw tempel is haast te schoon voor deze aarde.’

‘Heer koning,’ hernam Albertus bescheiden, ‘wat ik gedaan heb is slechts weinig. De geest kan alleen uitdenken en ontwerpen; maar uw koninklijke vrijgevigheid kan den bouwmeester Gerhard van Ryle in staat stellen, het werk ten uitvoer te brengen. Dat zegt meer.’

De Roomsch-koning schudde met een treurigen glimlach het hoofd.

‘Meester Albertus,’ sprak hij, ‘gij leeft in de wereld der idealen. Daar zijt gij oppermachtig koning. Maar in het rijk der werkelijkheid kan een koning niet wat hij wil. Onze hoogwaardige vader de aartsbisschop weet dat ik mijn steun tot den bouw van zijn nieuwe domkerk niet heb geweigerd. Meer kan en mag ik niet doen. Mij roept een andere taak. Ik moet in werkelijkheid tot stand brengen wat gij zoo schoon hebt in beeld gebracht: de welgeregelde orde van Christenrijk, de harmonie van geestelijke en wereldlijke macht, den vrede tusschen Paus en keizer. Uw kunstrijk plan herinnert mij den plicht, in werkelijkheid te scheppen, wat gij zoo schoon in beeld hebt gedroomd; want zonder die werkelijkheid zou uw beeld een leugen zijn. Ik dank u, meester Albertus, voor den prikkel, mij in uw arbeid gegeven. Zoodra Aken gewonnen is en ik gekroond ben, keer ik te Keulen weer....’

dr. müller.

toediening der laatste h. sacramenten aan den pestlijder dr. müller te weenen.

‘Dan durf ik u spoedig terug verwachten, heer koning,’ sprak de aartsbisschop, ‘want de heilige drie koningen zullen onzichtbaar aan uw zijde strijden. Dezen winter op hun feestdag zien wij u hier terug om met ons hun gedachtenis te vieren en hun te danken voor hun machtige hulp.’

‘Als dat gebeuren mocht,’ riep koning Willem met hoopvol stralende oogen, ‘zal ik zeker niet met leege handen in hun heiligdom komen neerknielen, maar hoop, als cijns der dankbaarheid, een koninklijke offergave op hun altaar neer te leggen. Tot weerziens dus op Driekoningendag! En thans alweer op naar Aken!’

(Wordt vervolgd.)