De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 15

Ayah,
door G. van Neubourg.

I.
Wat eigenlijk eene Ayah is?

Een goede Ayah - en men verzekerde mij, dat verreweg de meesten als bekeerlingen goede zijn - is voor de kinderen der Anglo Indianen heel wat meer dan een Fransche bonne of een Hollandsche kinderjuffer! 't Is de zwarte inlandsche naast de blanke Europeesche moeder.

Deze, ongewoon aan het warme klimaat, is meestal ziekelijk; de hitte laat haar niet toe zich, zooals in het vaderland, te wijden aan die honderden kleine huiselijke bezigheden, zoo eenvoudig, zoo natuurlijk hier, maar zoo verschrikkelijk ongewoon voor de Europeesche in de verzengende luchtstreek.

De Ayah daarentegen leeft in haar element. Zij is dag en nacht bij hare kleintjes, wien, wakend of slapend, zij een zorgvolle bewaarengel is; behendig jaagt zij de lastige muskieten van het snoeperige gezichtje haars lievelings, voor wien zij keuriger dan iemand de arrow-root weet te bereiden; zij is onafscheidbaar bij het sierlijke kinderwagentje, dat ze trekt of voortduwt, naar gelang het haar in den zin komt. Als loon van dat alles mag zij dan ook, nog vóór haar voedsterkindje het met ongeduld verwachte ‘papa en mama’ kan stamelen, uit zijn rozig mondje het zoete ‘ayah’ vernemen.

Een waar Indiaan zal dan ook nimmer dien naam vergeten en die goedige zwarte postuur nooit uit het geheugen verliezen.

Van een dezer volgt hier de treffende levensgeschiedenis.

II.

Bijna dertig jaren lang was Mariamah - zoo heette zij - reeds in dienst der familie Clifford, wier hoofd thans onder-collecteur van Sittiour was.

In de weelderige schaduw harer waakzame hoede was mijnheer Clifford opgegroeid, hij niet alleen, maar ook zijn eenige oudere zuster, van wie Mariamah reeds lang ayah was, toen voor hem het levenslicht begon te schemeren. Geen wonder dus, dat, toen hij later vader werd, de drie kinderen, die hem de dochter van kolonel Spalding schonk, met wie hij 's levens lief en leed voor altijd in den echtelijken staat zou deelen, ook aan de trouwe voedster werden toevertrouwd. Zoo had Henri, de oudste, reeds het zesde, Betsy 't vierde en de kleine Johnny 't tweede levensjaar bereikt.

De kleinste, natuurlijk vertroeteld door allen, door Mariamah niet het minst, was de lieveling van iedereen.

Men noemde hem ‘mijn schatje’, naam, een reine kinderziel overwaardig!

Dat allen toch, wien zulk een onwaardeerbare schat is toevertrouwd, zijn onschatbare waarde mochten begrijpen en waardeeren en hem voor de veege dievegge, ‘de ergernis’, met de grootste zorg mochten bergen en bewaken!

Mariamah was Christinne, katholiek, haar meesters protestant. Wat had ze die dertig jaren al veel gebeden, die arme ayah voor die kostbare zielen, buiten de ware Kerk tevergeefs naar vrede zoekend! Mijmerend bij haar slapenden kleine, was het haar zoo menigmaal onbegrijpelijk voorgekomen hoe de familie rust of duur kon hebben buiten het ware geloof!

Geen H. Sacrament, geen H. Biecht, geen Onze Lieve Vrouw, hoe was 't mogelijk daar zonder te kunnen bestaan.... Ja, ze erkenden wel een God, Jesus Christus zelf, maar ze gehoorzaamden niet aan Zijn wetten. Haar meesters noemden zich zelfs Christenen, ze lazen ook den bijbel ja; gingen 's Zondags ten tempel heen. Maar hun pastoor was maar een gewoon mijnheer... getrouwd... en vader van vele kinderen... Hij kon immers niet met algeheele toewijding zich opofferen voor zijn kudde... neen, dat ging niet;... hij was toch door den familieband nauwer aan de zijnen dan aan de hem toevertrouwden verbonden!... En als hij aan huis kwam en hij troosten wilde... Hoe koud! hoe geheel anders dan haar biechtvader... en dan sloot ze angstig haar klein schatje, haar onschuldig engeltje, aan het kloppend hart en prevelde bezorgd: ‘H. Maagd Maria, bid voor ons!’ Haar toch stond het vrij heur eigen geloof te belijden en na te leven.

Zij was door een R.K. missionaris als klein wichtje, dank der vrijgevigheid der Europeanen, - die uit alle onbruikbaar geworden kleinigheden geld, veel geld doch jammer! nog lang niet geld genoeg weten te slaan ten bate van de ongelukkigen, die nog in den duisteren nacht des ongeloofs jammerlijk ronddwalen, - zij was, (zeiden we) vrijgekocht en in het weeshuis van den Goeden Herder te W... aangenomen en opgevoed.

Was het toeval of Gods beschikking, dat zij, na eenige jaren het gesticht verlaten te hebben, in dienst trad der protestantsche familie Clifford?

Voor den rechtgeloovige neen! bestaat geen toeval, maar hij ziet in alles en overal Gods wijs en goed raadsbesluit, zonder wiens toedoen geen haartje van ons hoofd gekrenkt wordt en wiens aanbiddelijke wilsbeschikking in eeuwigheid geprezen zij!

Men belette haar niet de godsdienstplichten te vervullen. Iederen Zondag ging ze ter kerke, iedere maand ter H. Tafel, en ofschoon dikwijls uitgenoodigd, manmoedig had ze steeds de verzoeking weerstaan met hare meesters naar hun kerk te gaan. ‘Ik ben Christen’ zei ze dan telkens, en als haar meesteres dan weerlegde: ‘maar wij toch ook, ayah!’ dan glimlachte ze droevig, sloeg zuchtend de oogen neer en kuste de Moeder Gods-medaille, die ze altijd bij zich droeg.

Men eerbiedigde hare onwetendheid? want, niettegenstaande haar zachte inborst, als het op haar geloof aankwam, had ze een wilskracht, die bergen verzet zou hebben! Zij, de zwakke, die altijd gereed was anderen te dienen, had liever den laatsten druppel bloed gegeven, dan haar God te verraden. Men kende haar nu eens en liet haar stil begaan.

Mevrouw Clifford zag, (en welke moeders zien het niet gaarne) met innige vreugde hoe Mariamah slechts leefde voor den kleinen Johnny. 't Was geen oogendienen, o neen! Mevrouw had haar in het geheim bespied en door Betsy doen bespieden, maar steeds was zij altijd dezelfde: Een moeder, een bewaarengel voor haar pleegkindje.

Een bewaarengel! 't is niet te veel gezegd.

Door het blanke, fijne vel heen, in de diepte van die heldere lachende oogjes zag zij steeds een kinderziel, een kinderziel smetteloos en rein, en daarom zoo dierbaar aan den goeden God, een uit de engelenkoren, die de hemel uit loutere goedheid wel voor een korte poos aan de aarde wilde afstaan!

Als de kleine dan op haar zachte armen gewiegd zoetjesaan was ingesluimerd en zij hem daar zoo lief slapend en blozend van onschuld schier met moedertrots aanschouwde, werd het haar niet zelden bang om het harte, want dan dacht ze onwillekeurig aan de toekomst; God! hij ook zal eenmaal protestant zijn.... als dat zieltje ontloken zal zijn, zal het ook langzaam de dwaling inzuigen, helaas!.... hij zal Maria, de Moeder Gods, niet kennen en als hij nog van zijn ayah zal houden, met haar bidden zal hij toch niet meer willen.... hij zal medelijden hebben met haar geloof.... en schaamrood worden over haar Kerk....

En telkens welden er heete tranen uit Mariamah's oogen. Ach! zij minde Johnny toch zoo zielsveel! Wel is waar, ook mijnheer Clifford en zijn gade en Henry en Betsy en iedereen vonden den kleine een hartediefje. In de stralen van dat aardige zonnetje voelde aller hart zich gekoesterd, hij was de dreumes, die goed of kwaadschiks kraaide in het huisgezin en door wien allen zich welgemoed lieten beheerschen.

En dat was Mariamah bijna een doorn in 't oog; de lief koozingen van zoovelen kwamen haar voor een aanslag te zijn op hare grondwettelijke rechten. Van de moeder! Dat kon er nog door! Maar van mijnheer Clifford, een man! en van Henry, een kwajongen! en miss Betsy, een nuf! waarmee bemoeide zich dat volkje toch! Ik, ik alleen ben ayah en geen mensch anders!

O ja! ze was trotsch en ze verkneukelde zich heimelijk als ze zag, hoe haar kleintje geprezen, vertroeteld, om strijd gevleid en geliefkoosd werd! Maar 't te durven bestaan, haar liefde voor hem naar de kroon te steken, dat, dat was te veel, inderdaad!

Ze zegevierde dan ook niet weinig, als bijvoorbeeld de kleine Johnny luide begon te weenen, wanneer hij bijwijlen door zijn onhandigen vader in de hoogte getild, met zijn mollig gezichtje onverwachts in aanraking kwam met diens stekeligen snorbaard; want dan reikte hij altoos terstond naar haar, zijn ayah, die hem door onnavolgbare liefkoozingen steeds wist tot bedaren te brengen, en als hij straks door zijn traantjes heen haar aanstonds weer tegenlachte, dan was haar triomf volkomen. Ja, 't stond bij haar vast: de kleine beminde haar, zijn zwarte moeder, meer dan de overigen.

‘Foei! die stoute pa! niet waar schatje!’ bestrafte ze dan, half gemeend, half schertsend, mijnheer Clifford; en hij, op zijn beurt bijna jaloersch, stond verslagen en pruttelde heengaande in zich zelven: ‘Sapristi! ik begrijp er niets van!’

III.

Zoo groeide de kleine Johnny op, bewaakt, beschermd, bemind door Mariamah. Bemind, o ja! Haar liefde strekte zich over heel de familie uit, want ze was een dier trouwe, ouderwetsche dienstboden, die met den dag zeldzamer worden, gehecht, met hart en ziel gehecht, aan hare meesters; maar geen van hen achtte zij haar liefde meer waard, dan haar schatje, dat veel bevalliger, veel zachter, veel teederder, veel engelachtiger was dan de anderen, die zij groot gebracht had.

De lezer heeft 't reeds gemerkt: Johnny was zoo wat een half afgodje voor Mariamah.

Jammer genoeg voor hem en zooveel anderen onzer kleintjes, die door te verregaande liefde van moeders, grootmoeders zeer dikwijls, tantes of anderen, menig valsch trekje behouden, zonder welke zij de beste menschen van de wereld zijn zouden. Hun liefde vermag den lievelingen nooit iets te weigeren, en tot groote teleurstelling ondervinden dezen, grooter geworden, hoe vaak men zijn zin moet ondergeven voor dien van anderen!

Men begrijpt dus licht hoe het goede hart der liefhebbende ayah moet gebloed hebben, toen op zekeren dag haar klein troetelkindje ziek geworden, de ontboden dokter hopeloos bij zijn heengaan gezegd had: ‘'t Is de typhuskoorts in den ergsten graad!’

Aanstonds waren Henry en Betsy uit het huis, waar het nog nooit zoo doodsch en stil geweest was, verwijderd en naar bloedverwanten gestuurd.

Aan zijn bedje stond mijnheer Clifford en zag zwijgend zijn jongste spruit overgegeven aan het hevigste lijden; aan het hoofdeinde snikte de arme moeder, en Mariamah bereidde de medicijn, terwijl ze zachtjes prevelde: ‘H. Maria, bid voor ons!’

Op eens daar gilt de moeder in vertwijfeling: ‘Ayah, gauw, gauw, hij is aan 't sterven.’

De brave schiet toe, en ofschoon haar het hart in den boezem dreigt te breken, zegt ze zacht:

‘O mevrouw, Onze Lieve Heer is te goed...’

‘Gij hoopt nog, ayah,’ herademt deze, met een flauw sprankje vertrouwen in het oog.

‘Ja, mevrouw, want ik bid voortdurend tot Onze Lieve Vrouw.’

‘Och! zeg haar toch, dat ze mijn Johnny redde!’

En de ayah, van droefheid overstelpt, werpt zich op de wijze der Indianen, zoo lang ze is op den vloer, en het voorhoofd tegen den

[p. 256]

grond slaande, herhaalt ze nokkend: ‘Amma! Amma! Bebicaghe vendi kolloum! Moeder! Moeder! bid voor den kleine!’

Tegen den avond was de dokter nog eens komen aanloopen, had het kind onderzocht en was weggegaan, zonder iets gezegd te hebben. Eerst in den tuin durfde mijnheer Clifford hem ondervragen.

‘Welnu, dokter!’

‘De temperatuur is verschrikkelijk!’

‘Dus geen hoop meer?’

‘Bitter weinig... misschien, als...’

‘Groote God!’

De van natuur christelijke ziel, als alle menschelijke hulp faalt, richt zich ten slotte onwillekeurig tot haar Schepper en looft maar al te dikwijls tegen zich zelf in, Gods grootheid, macht en wijsheid!

Ach, wat werd er in stilte gebeden in die kinder-ziekenkamer.

Middernacht was reeds voorbij als eindelijk de slaap de uitgeputte, zwakke moeder overviel; Mariamah echter was sterk genoeg om in haar liefde hem te trotseeren, daar ze het einde nabij geloofde. Ze lag op haar knieën naast het wiegje, ze bad, bad innig, vurig.

‘'t Zal haast gedaan zijn!...’ dacht ze bij zich zelve; ‘straks klopt dat hartje niet meer... Dan is haar schatje een lijk... koud, bleek... en het zieltje!... Is Johnny wel gedoopt?... Is hij als zij inderdaad Christen?... de dominee heeft hem wel gedoopt... maar komt men met dat doopsel wel in den hemel?’ Hoe! Johnny, haar lieveling zou dan nooit den goeden God zien?...’

't Waren verschrikkelijke, folterende gedachten, die in haar geest kruisten! Ze huiverde over al haar ledematen, en... haar besluit was genomen. Opstaande neemt ze in een glas wat gewijd water, blikt even smeekend ten hemel, giet het in de holte harer hand, en vervolgens over het hoofd van den kleine terwijl ze eerbiedig sprak: ‘Johnny, als gij nog niet gedoopt zijt, doop ik u in den naam des Vaders en des Zoons en des H. Geestes!’

Een luide gil van het kindje deed mevrouw Clifford opschrikken.

‘Hemel! Mariamah wat is er?’

‘Niets, mevrouw, 't is de koorts!’

En ayah nam de kleine hand in de hare, streelde eenige malen zachtjes over het heete hoofdje van haar jongsken, dat nu van lieverlede begon te sluimeren.

's Morgens heel vroeg was de dokter er reeds.

Een klein onderzoek was slechts noodig om den man der wetenschap blijde te doen uitroepen:

‘Proficiat! uw zoontje is gered!’

‘Gered, dokter! Meendet gij dan, dat Johnny ging sterven!’ riep mevrouw.

‘De menschen kunnen zich vergissen, mevrouw, God beschikt over leven en dood!’

O! ja, God in Zijn barmhartigheid had den kleine het leven geschonken, maar een dubbel leven, een leven, dat nimmermeer zou eindigen, dat der genade!

Naargelang de lieveling der familie herstelde, keerde de vreugde in de harten terug en de ayah, meer dan iemand verheugd, dankte God vurig, want: ‘O geluk’ jubelde zij, ‘de kleine Johnny is thans katholiek!’

En bij de verschillende gebeden, die zij dagelijks gewoon was te verrichten, werd voortaan nog een bijgevoegd: ‘Voor den kleinen Johnny!’

IV.

Zoo was het wichtje een jongetje van zeven jaar geworden, maar nog altijd het troetelkindje van de ayah gebleven, die onwillekeurig wel wat ongerust begon te worden. Johnny was katholiek en hij wist het niet. Zij had hem gedoopt, denkend, dat hij ging sterven, maar nu was hij in 't leven gebleven; hij groeide op en was reeds tot de jaren van verstand gekomen! Zou dan dat doopsel vruchteloos zijn? en moest hij onwetend blijven van de groote genade, die hem geschonken was! Maria, de goede Moeder, had hem van den dood gered; zou hij niet mogen weten welk een machtige Moeder in den hemel hij bezat?....

Maar zou zij durven zeggen, wat zij gedaan had? Wat zouden haar meesters dan zeggen.... Mogelijk joeg men haar voor altijd weg, en dan was alles verkeken.... Neen, liever zou ze nog wat wachten.... en dan later, later zou ze zelf alles zeggen, want hij, neen, hij toch zou haar niet wegjagen, als ze hem met tranen in de oogen alles zou vertellen.... o, dan zou hij zeker medelijden met haar hebben.... en wie weet.... God zal misschien zijn hart raken.... hij zal blij zijn, dat hij gedoopt is.... hij zal zijn ayah dankbaar zijn.... O! als hij eens dankbaar zal juichen: ‘ik ben katholiek, ik bemin Maria, mijne Moeder!.... wat zal ik dan gelukkig zijn!’

in het duin.
Naar de schilderij van B.J. Blommers.

En de voedster wachtte, wachtte geduldig totdat haar lieveling het volle verstand had om haar te begrijpen; met den dag werd zij teederder te zijnen opzichte en de familie kon maar niet uitgeroepen komen over de goede ayah van Johnny.

Maar ook de kleine was niet ongevoelig voor haar liefdevolle zorgen; hij hechtte zich, opgroeiend, meer en meer aan haar, die hij als uit instinct meer en meer beminde. Bij tijd en gelegenheid sprak de ayah haar voedsterkind wel eens van God, van de H. Maagd en van den katholieken godsdienst. Dan luisterde de kleine met een aandacht, die Mariamah goed aan het hart deed en had hij voortdurend een menigte van die kinderlijke, onschuldige, maar toch dikwijls verschrikkelijke vragen op de lippen, die de voedster niet zelden in verlegenheid brachten. Wat is dat, de H. Communie? Waarom gaat gij niet naar onze kerk? Wie komen in den hemel en wie in de hel? Wat is het vagevuur? Op deze en dergelijke vragen antwoordde zij eenvoudig, ongekunsteld, der moeder gelijk, die tot haar kindje spreekt.

Zelfs had ze hem al eens mee ter kerke genomen, met hem voor het schoone beeld der Lieve Vrouw geknield; Johnny had haar met al zijn kinderlijke aandacht beschouwd, zonder haar te storen, zonder aan wispelturig heid, zoo natuurlijk aan den kleine, toe te geven, maar zooals hij haar zag doen, de kleine handjes gevouwen, om zoo, zonder, dat hij 't zich bewust was, met meer eerbied, Maria's zegen te ontvangen, die Mariamah voor hem van Gods Moeder afgesmeekt had.

(Wordt vervolgd.)