De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 15

Herinneringen van een dienstmeisje,
door Mathilde.
(Vervolg en Slot)

't Ergste was, dat haar kinderen ook begonnen te denken, dat er niets gaat boven een lui leventje, lekker eten en nette kleeren, en dat een goed en rein geweten en een eerlijke naam niet veel meer waard zijn.

Tantes oudste dochter Cor is nu een deftige dame, zij gaat prachtig gekleed en ziet niet meer naar mij, haar eenvoudig nichtje, om, - maar toch huilt tante iederen dag om haar, want zij is geen braaf meisje meer. Voor die ijdelheid heeft zij haar ziel opgeofferd en nu ziet tante te laat in, dat zij in haar domheid eigenlijk de eerste oorzaak daarvan is. Maar ik wou over mijzelf spreken en ik praat maar van tante Betje.

't Duurde niet lang of ik maakte bij haar aan huis kennis met den zoon van een van haar vrienden, een slagersknecht; het was een flinke, knappe jongen, oppassend ook, en ik was heel blij toen hij mij vroeg of ik zijn meisje wilde worden; hij beviel mij dadelijk goed. Hij was ook goed Roomsch, lid van den Volksbond, en men zei, ferm voor zijn werk, en ik geloof zeker dat de damen niets tegen eerlijke verkeering van mij met Frits Welders hadden gehad; maar ik vertelde er haar niets van; 't was eigenlijk tantes schuld.

‘Gij moet het nooit vertellen aan de menschen,’ zeide zij, ‘als gij verkeering hebt. Dat kunnen zij niet velen, dan veranderen zij dadelijk; ik heb het ook zoo gehad.’

Dus volgde ik dien raad maar al te trouw op en zei er mijn goeden dame niets van; maar ik had mijn hoofd zoo vol met andere dingen, dat ik maar half bij mijn werk was; ik vergat al hetgeen mij gezegd werd, ik liep droomend voort, werd lusteloos, vervelend, verstrooid, ik gaf onophoudelijk redenen tot aanmerking; bij de minste terechtwijzing vloog ik op als buskruit, werd onhebbelijk en brutaal. Ik had niets geen hart meer voor de damen, van wie ik toch eerst zooveel had gehouden. Ik had geen rust thuis en wilde maar altijd uit; wanneer het niet uitkwam, maakte ik een spektakel als een oordeel en deed of ik zeer onrechtvaardig werd behandeld.

De damen zagen er bleek en moede van uit; mevrouw, die altijd zwak was geweest, werd nu nog erger, zoodat de dokter moest komen; de juffrouw liep met roode oogen en ik voelde dat ik niet zonder schuld was en toch kon of wilde ik niet veranderen.

Ik begreep spoedig dat de damen alles wisten; hoe zij het hoorden, was mij onbegrijpelijk, maar ik kon niets doen of laten, of zij kwamen er achter en eens werd ik binnen geroepen en mevrouw nam mij ernstig onder handen.

‘De dokter had gezegd dat zij naar buiten moest, en nu hadden zij maar besloten voorgoed in een Kempisch dorp te gaan wonen; ik moest maar zelf weten of ik mee wou of niet.’

‘Er zullen wel redenen zijn,’ voegde de juffrouw, die altijd meer bij de hand was dan mevrouw, er veelbeteekenend bij, ‘die u liever hier doen zijn, maar zooals gij in den laatsten tijd zijt, begrijpt ge wel dat wij er niets rouwig om zullen zijn.’

Ik kreeg een kleur als bloed.

‘Wat bedoelt u?’ vroeg ik verlegen.

‘Och! denkt ge dat wij het niet reeds lang weten, dat ge kennis hebt aan Welders, den slagersjongen van Everstein. Maar natuurlijk zulke dingen mag iedereen weten in de heele buurt, alleen de damen, die zooveel om u geven, die hoeven er natuurlijk niets van te weten; daar komt het er niets op aan. Die stellen ook niets geen belang in u, die kan het niet schelen of het u goed gaat of niet; wanneer ge dan zoo'n belangrijk besluit neemt, dat uwe heele toekomst betreft, dan blijven die maar buiten alles. O, 't is erg hartelijk, dat moet ik zeggen en dat hebben wij wel aan u verdiend.’

‘De damen veranderen ook zoodra haar meisjes geëngageerd zijn’, bromde ik haast onhoorbaar.

‘En de meisjes veranderen niet, hé? Die blijven altijd even vriendelijk en even goed voor haar werk en men kan niet aan haar merken dat zij iets anders aan het hoofd hebben. Maar wij willen uwe geheimen niet weten, houd ze voor u als gij het verkiest.’

‘O ja, wij meisjes hebben het altijd gedaan; de mevrouwen hebben altijd gelijk en wij nooit.’

‘Och Rosalie,’ verzocht mevrouw bijna smeekend, ‘laat haar begaan. Zij moet het zelf weten of wij haar vertrouwen waard zijn of niet. Ik dacht dat zij hart voor ons had, maar nu begin ik te gelooven van niet en is het beter dat zij maar hier blijft.’

‘'t Zal haar bevallen in een anderen dienst.’

‘Stil, stil! Wat ik u bidden mag, maak toch geen onaangenaamheid; wij hebben nooit iets met elkaar, waarom moeten wij het met dat kind krijgen?’

't Was een zware strijd, dien ik nu moest voeren. Mijn verstand zei me, dat ik nooit meer zoo'n goeien dienst terugkreeg, en dat het gelukkigste dat mij overkomen kon, zou wezen, stil bij de damen te blijven, haar goed te dienen en haar de hartelijkheid te bewijzen, waaraan zij zoo'n behoefte hadden; maar de vrees Frits te verlaten liet mij geen rust; tante Betje raadde mij ook ten sterkste aan in Antwerpen te blijven; op een kleine plaats zou ik mij doodkniezen.

Natuurlijk had Frits ook liever dat ik in de stad bleef en ik zei dus aan de damen, dat ik niet met haar medeging; zij zeiden er niet veel op; maar in de laatste maanden veranderde ik geheel, ik was zoo vlijtig en vriendelijk als in den eersten tijd, ik hielp haar goed inpakken en verhuizen.

Het afscheid was zeer hartelijk; ik moest beloven haar te schrijven en zij zeiden, dat ik met mijn trouwen een lief geschenk van haar zou krijgen.

XIX.

Maar dat schrijven hield spoedig op.

Ik had een dienst gekregen in een winkel, waar ik niet lang bleef; ik had langzamerhand nogal een gevoel van eigenwaarde gekregen en vond dat ik nergens beter was dan in heel deftige betrekkingen.

Nu kon ik bij heel rijke komen met drie meiden en een knecht, waar het echt deftig toeging; niet zoo kaal als bij de Van Gravendoncks. Kort nadat ik de goospenning ontvangen had, kreeg ik om een kleinigheid woorden met Frits; het gaat niemand aan waarom, dus zal ik het maar heel kort vertellen. Ik zei in mijn drift dat het dan maar uit moest zijn, niets anders denkend, dan dat hij mij weer zou vleien en soebatten om weer goed te worden, maar Frits, die een heele goeie jongen was, alleen een beetje ruw, antwoordde kortaf:

‘Best, 't is misschien ook beter zoo!’

En den volgenden dag kreeg ik mijn cadeau's terug en hij vroeg mij de zijne weerom; toen heb ik mijn kop gebogen en wat ik - behalve bij mevrouw Vranken - nooit eer had gedaan, deed ik nu; ik vroeg hem vergiffenis en beloofde voortaan niets meer te doen wat hem onaangenaam was en wat hij groot gelijk had af te keuren, en niet meer dadelijk zoo scherp en driftig zou zijn; maar hij wilde het niet meer aanknoopen.

‘Ik geloof toch niet, dat wij gelukkig zouden worden,’ zei hij, ‘gij zijt niet zuinig en gij kleedt altijd graag zoo lief. Gij doet veel te veel als uw tante Bet en dat bevalt mijn moeder, die een eenvoudig mensch is, ook maar hall, en nu in dit geval heb ik goed aan u gemerkt, dat wij niet bij elkaar passen; 't is dus beter ten halve gekeerd dan geheel gedwaald.’

Ik had er vreeselijk veel spijt van en nu werd Antwerpen, waarvan ik altijd zooveel had gehouden, mij in eens onuitstaanbaar; ik kon er niet meer zijn. Ik bracht mijn grooten huurpenning terug en zocht een dienst buiten. Wat had ik nu graag bij mijn damen teruggekeerd, maar ik schaamde mij haar te schrijven

[p. 212]

in het kamp: ‘het deel van den arme’, naar de schilderij van charles crès.

[p. 213]

Utrechtschestraat.
Frederiksplein.
Raadhuisstraat.
Hooge Sluis.
Rokin.
Den Dam.
De Beurs.
Rozengracht.
GEZICHTEN OP HET VERSIERD AMSTERDAM.
Naar voor de Belg. Ill. door de firma Roelofsen, Hübner & Van Santen genomen photographieën.

[p. 214]

dat het uit was tusschen Frits en mij en bovendien, zij waren heel tevreden met het meisje dat zij nu hadden, en ik heb nooit meer iets van haar gehoord.

Ik verhuurde mij nu bij een schilder en zijn vrouw, die op een heidorpje woonden; mijnheer en mevrouw - zij hadden geen kinderen - schilderden beiden; zij zaten òf in hun atelier òf zij gingen met hun schilderdoos onder den arm naar de duinen en bleven den heelen dag uit. Mevrouw had mij vooruit gezegd, dat zij zich niets bemoeide met het huishouden en dat ik alles moest doen, van kousen stoppen tot diners klaarmaken op mijn eigen houtje, als ze menschen over hadden.

Nu, dat nam ik graag op mij; maar toch vond ik het er zeer vervelend en doodsch; te meer daar ik nog altijd zoo'n verdriet had van dat geval met Frits.

Nooit spraken mijnheer en mevrouw met mij; ik deed alles zooals ik wilde, ik hoefde nooit te vragen wat wij moesten eten, in alles moest ik zelfstandig optreden; dat was dikwijls heel moeilijk en lastig; bovendien was het erg stil op het dorp, ik kende er niemand en voelde mij te landerig om kennissen te maken. Het huis was zoo ongezellig mogelijk, de meubels waren door mijnheer zelf geteekend en zoo wonderlijk van model, als ik nooit eer zag. Voor de ramen waren geen gordijnen, men kon er zoo doorheen kijken, mijnheer zei, dat het diefstal was van het licht, door het af te sluiten, maar zomers was het brandend heet en als het regende of sneeuwde erg griezelig, wanneer de ruiten nat waren van de druppels, en dan was het niets plezierig, zoo te koop te zitten voor alle voorbijgangers.

Mevrouw zei wel men mocht alles zien, wat zij deden, want zij voerden niets verkeerds uit, maar toch vond ik het gruwelijk vervelend als de schoolkinderen voor de haag stonden en lange halzen maakten om naar binnen te kunnen zien.

Ik heb daar wat tranen gelaten; ik voelde mij daar zoo diep ongelukkig en toch wou ik niet weg, want ik was zoo moe van het veranderen.

Dikwijls genoeg was ik uit mijn humeur en had grooten trek dagen lang te mokken en brutaal te zijn, maar noch mijnheer noch mevrouw letten op mijn gezicht, en als ik eens iets op een bitsen toon zei, dan schenen zij het niet eens te hooren Zoo heel anders als bij de damen, die 's morgens reeds dadelijk aan mijn gezicht konden zien, of aan mijn stem hooren, of het mooi weer was bij mij of niet.

Nu ik zag dat niemand lette op mijn boos of goed zijn, verging mij de lust om kuren te verkoopen. Ik had ook het geluk een goeden biechtvader hier te vinden; tot nu toe had ik mijn plichten altijd vervuld, dat spreekt, maar ik was altijd zoo vol van andere dingen, dat ik alles onverschillig deed en dikwijls de kerk uitging, zonder een Wees Gegroetje met aandacht te hebben gebeden.

Nu ik hier zoo ver van menschelijken troost af was, begon ik mij te herinneren, dat ik een goeden Vader in den Hemel had, die mij niet zou verlaten, noch verstooten, als ik goed mijn best deed en trouw de plichten van mijn staat vervulde.

Ik begon verlichting te vinden in het gebed en in de raadgevingen van den goeden, verstandigen pastoor; ik offerde des morgens al mijn werk en al mijn onaangenaamheden van den dag op aan onzen Lieven Heer en deed al mijn werk zoo goed mogelijk, hoewel ik wist dat niemand er naar keek en ik heel vrij was om te doen of te laten wat ik wilde.

Zoo heb ik het daar anderhalf jaar volgehouden, en ik was hoogstwaarschijnlijk er nog langer gebleven, als ik niet plotseling naar huis was geroepen, omdat moeder erg ziek was.

Toen ik in mijn dorp kwam vond ik moeder stervende; zij had al lang geklaagd en gesukkeld, maar niemand, zelfs Ant niet, hadden zoo'n treurigen afloop binnen dien korten tijd voorzien.

Wij waren oprecht bedroefd bij haar dood en begrafenis, maar wij konden niet met de handen in den schoot blijven zitten en moesten dus overleggen, wat er zou gedaan worden.

Wij konden ons huisje geschikt verkoopen aan den baron van W., die een kasteel had met grooten tuin, vlak achter ons; hij wilde van ons huis de tuinmanswoning maken.

Door die onderhandelingen kwamen wij veel met den tuinman in aanraking; hij kwam toch reeds bij ons over huis, en was weduwnaar met twee kinderen.

Hij had gaarne Antje tot vrouw gehad, maar zij wilde er niets van weten en nu kwam, na moeders dood het hooge woord er uit, zij wilde naar het klooster gaan, als haar plichten haar niet langer meer thuis hielden.

Nu, dat kon best geregeld worden, Piets gezondheid was veel beter en hij deed nu tuinmanswerk in het park van het kasteel; hij kon daar ook voor 's nachts blijven. Betje had een goede betrekking bij den burgemeester, dus Jansje alleen bleef nog over.

Terwijl wij daar nog zoo aan het overleggen waren, kreeg ik aanzoek van den tuinman; hij was een door en door brave, oppassende man, die een goede betrekking had, zijn kinderen waren zoo heel klein niet meer, en dus had het veel voor.

Ik wist nu toch, dat ik Frits nooit zou krijgen en al hield ik van Thijs lang zooveel niet, ik achtte hem zeer en voelde dat ik een goeie vrouw voor hem zou zijn; ik ben dus met hem getrouwd en tracht mijn plichten ook tegenover zijn kinderen goed te vervullen.

Antje heeft haar hartewensch vervuld en is nu in het klooster; Jansje woont bij ons. Thijs is zeer goed voor mijn broers en zusters, die bij ons hun tehuis hebben.

Werkelijk, ik heb geen reden van klagen; ik dank onzen Lieven Heer dagelijks, dat Hij mij nog zoo goed heeft geleid door alle gevaren van de wereld, want nu eerst zie ik in, hoe slecht gewapend ik was tegen verkeerd gezelschap, en hoe dwaas ik soms mijn geluk heb vergooid.

Nu zie ik verder in, dat ieder mensch plichten te vervullen heeft, onverschillig of hij baas of knecht, mevrouw of meid is, en wij zijn dan zoo onverstandig om juist tegen die meesteressen, die haar plicht het beste vervullen, het onaangenaamste en weerbarstigste te zijn.

Niet in de ijdelheid der wereld, maar in stille plichtsvervulling is ons geluk gelegen; de meiden klagen tegenwoordig over de mevrouwen en de damen over de meiden. Ik geloof, dat wanneer men van weerskanten deed wat men moest, de klachten wel spoedig zouden ophouden; maar ongelukkig blijft men tegenover elkander staan, vol wantrouwen, en zoo blijft men vijanden, terwijl men zoo goed vrienden kan zijn, al staat men ook op verschillende plaatsen.

Ik hoop dat andere meisjes uit mijn voorbeeld nut zullen trekken, want wie zich aan een ander spiegelt, spiegelt zich zacht.