De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 15

Een reisje in de Belgische Ardennen,
door J.F. Nuyens.

VI.
Rochefort en de grot van Han.

Rochefort is een stadje van omtrent 2500 inwoners, en daar het niet aan eenige bevaarbare rivier of aan een grooten verkeersweg is gelegen, is het leven er vrij eentonig en het plaatsje ziet er doodsch uit. Het riviertje de Lomme, dat er langs stroomt, is niet breeder dan eene flinke poldersloot en een groot deel van het jaar bijna geheel droog. De omstreken zijn ook niet buitengewoon schoon, en toch stroomen jaarlijks duizenden vreemdelingen hier samen, want het stadje telt twee onbetaalbare schatten, te weten de grot van Rochefort en bovenal de grot van Han, die wij morgen zullen bezoeken.

Wij bezichtigden het eenig bezienswaardige, wat het stadje verder heeft, een fraai, nog splinternieuw stadhuis en een even fraaie en even nieuwe kerk, door den architect Cluysenaars geheel van hardsteen in Romaanschen stijl opgetrokken. Trouwens, bijna alles wat wij hier zien gebouwd, bestaat uit hardsteen. Burgerhuizen met muren van anderhalven voet dik zijn geene zeldzaamheid; de stallen en schuren van ons hotel zijn van onder tot boven van hardsteen, en zelfs varkenshokken en dergelijke minder belangwekkende gebouwtjes zijn van hetzelfde materiaal opgetrokken.

Nu, in het veen ziet men op geen turfje. Op de hei bouwt de daglooner zich eene hut van plaggen; de Eskimo vervaardigt zich een woning van ijs, helder als kristal; de Chinees gebruikt daartoe bamboesriet; waarom zou dan een werkman in de Ardennen de ijzerharde steen niet gebruiken, die hij zoo maar voor het grijpen heeft? Hard is de steen voorzeker; maar toch niet zoo hard, of weer en wind doen er hunen invloed op gelden.

Overal zijn de rotsen bedekt met dichte bosschen of kreupelhout of wel met minder weelderige planten, zooals kort gras of kleine struiken, - al naar de laag vruchtbare grond meer of minder dik is, want de verweerde steen vormt eene roodachtige soort kleigrond, tenminste de modder is er bijna even vettig en papperig als in de Polders.

Wij liepen dan eenigszins met de ziel onder den arm, want om een der omgelegen bergen te beklimmen (die 2 à 300 M. en meer hoog zijn) ten einde te genieten van het fraaie gezicht, was het te laat geworden. Wij namen dus maar weer een glas bier en volbrachten toen de eenige boodschap, die wij te doen hadden, van n.l. een stukje zeep te koopen, daar wij het onze in het hotel te Luik hadden vergeten. Eigenaardiger winkel dan toen heb ik nooit of nergens gezien. De zaak was van onder tot boven volgepropt met alle mogelijke en onmogelijke voorwerpen, die maar voor in-of verkoop geschikt zijn. Voor de ramen stonden houten bakken uitgestald, gevuld met alle soorten van kruideniers- en grutterswaren; daarover heen lagen stukken spek, worsten, fleschjes mosterd en eenige aangekleede en in grootennegligé prijkende poppen; een en ander gerangschikt met rollen linnen, katoen en baai en meerdere manufacturen. Aan spijkers en krammen daarboven hingen horlogekettingen, koralen armbanden, kinderspeelgoed en rollen lint en kant.

In den winkel zelf was de verwarring even groot. Op een vat azijn lagen een paar dozijn goedkoope stroohoeden, zoogenaamde vijgenmatten; te midden van eenen stapel koek en suikergoed prijkten fleschjes eau de Cologne en potjes eksteroogenzalf; postpapier en enveloppen lagen broederlijk op dezelfde plank met een verzameling messen en scharen, en om bij zijn sorteering zeep te komen, moest de eigenaar van dat alles eerst een dozijn flesschen brandewijn, Kirsch en oude Hollandsche jenever (volgens het opschrift) uit den weg ruimen, die hunne steunplaats vonden op een paar vaten, gevuld met spijkers en groene zeep. Behalve dat alles, bedreigden aan den zolder slingerende lampen, emmers, ketels, potten en pannen onze hoofden, terwijl wij terdeeg moesten uitzien om niet eenige stapels aardewerk omver te loopen of onze beenen te schaven aan luiwagens en handschrobbers, die als arme ballingen hier en daar verspreid lagen. Hoe de winkelier zelf den weg in zijn magazijn wist te vinden, bleef ons een raadsel, maar het leek wel een goocheltoer, toen hij van achter een opeengestapelde massa kopjes en schoteltjes een dik pak prentenboeken te voorschijn haalde en vervolgens onder de toonbank duikelde en van uit een hoekje, waar volstrekt geen ruimte meer scheen te zijn, een paar kistjes sigaren en zakken tabak voor den dag bracht.

En het wonderlijkste was, dat hij in alles specialiteit scheen te zijn. Niet alleen dat hij ons de keus liet tusschen verschillende soorten zeep, in de prijzen van 5 centimen tot 1 frank; maar eene dame kon er evengoed een touristenhoedje koopen voor tien stuivers als een fijn opgemaakten chapeau voor tien en meer franks.

Wij kochten dus wat wij noodig hadden, wandelden een weinig rond in de boschrijke omgeving en zochten vervolgens ons kwartier op, waar wij al spoedig eene zoete rust genoten.

Toen wij den volgenden morgen den neus buiten het venster staken, was het weer, zoo het scheen, omgeslagen. Een tamelijk sterke en nogal gure wind dreef de donkere wolken in snelle vaart door de lucht en dreigde ieder oogenblik met regen. De bergen en bosschen in de omgeving zagen er somber uit en bijna even somber stond ons gelaat, toen wij elkander goeden morgen wenschten, in de stille hoop, dat het ook werkelijk een goede morgen en dag worden zou.

Nu, 't was nog maar halfzeven, en zooals Brederoo reeds zei: ‘'t Kan verkeeren.’ Wij waren de eersten en eenigsten, die aan de ontbijttafel plaats namen, en zoodra dit eerste dagelijksch werk was afgeloopen, stapten wij de deur uit. Geen tien stappen hadden wij nog gedaan, of een vreugdekreet ontsnapte mijne

[p. 47]

borst. Hoog in de lucht vlogen de zwaluwen rond, en dit onbedrieglijk teeken van lief weer deed mij mijn reisgenoot de hand drukken, en wij gingen de weddenschap aan om een glas bier (hooger wed ik nooit) dat het vóór 12 uur het beste weer van de wereld zou zijn.

Getroost brachten wij dus een bezoek aan de kerk, die van binnen nog niet geheel voltooid is, en hoorden daar de H. Mis. Evenals overal elders bestond de vrome gemeente hier ook uit huismoeders, jonge dochters en enkele oude mannen, die niet meer konden, en eenige heeren, die niet behoefden te werken, vanwege den staat hunner financiën; en evenals in alle beschaafde streken stapten ook hier even over den tijd een twintigtal knapen en meisjes de kerk binnen, die uit de omstreken de school in Rochefort bezochten; de meesten met bloote knieën en allen met zware spijkers onder de schoenen en een linnen tasch op den rug of over den schouder.

Na afloop van den dienst keerden wij naar ons hotel terug met de meening, de grot van Han te gaan bezoeken.

De meeste logeergasten in Rochefort vertrekken om tien uur met de chars-à-bancs die van uit het Hotel de l'Etoile en het Hotel Biron de bezoekers naar Han vervoeren; maar wij wilden vroeger vertrekken om eene betere dagverdeeling te kunnen maken. Om halfnegen stapten wij dus in eene victoria en reden in gestrekten draf heen, ten einde om negen uur bij den ingang van de grot te zijn en den eersten omgang mee te maken. Onze koetsier was een vroolijke, spraakzame jonge man, die ons allerlei belangwekkende dingen toonde, zooals het abattoir, de steengroeven, de bergen in den omtrek en zoo meer; en daar ons paard een stevige Ardenner was en de weg bijzonder schilderachtig om de bergen kronkelde en met het terrein op en neer golfde, was het een zeer aangename rit.

In Han aangekomen werd onze beurs verlicht met 16 franks entrée voor ons beiden, en voor den schrik namen wij onmiddellijk daarop een glaasje ‘Kirsch’, welk voorbeeld door den koetsier werd gevolgd. Er waren meer reizigers, die op ditzelfde uur den tocht ondernamen, zoodat wij in gezelschap van ongeveer 20 man bij den ingang aankwamen.

Het eerste wat wij hoorden, toen wij het smalle pad volgden, dat naar den ingang leidt, was: ‘Wel verd....!’

Nu kent men op reis den Engelschman aan zijne stijfheid en zijn lorgnet; den Duitscher aan zijn voorliefde voor Hollandsche kaas met mosterd, en den Vlaming aan zijn lachen. Gij begrijpt dus, dat de snaar der nationaliteit in ons binnenste aangenaam werd getokkeld, toen wij bovengenoemden uitroep hoorden uit den mond van een heer, die in den vetten modder bijna uitgleed; en bijna gelijktijdig riepen wij uit: ‘Dat is potdorie ook een Gentenaar!’

Op dezelfde aangename wijze getroffen, keek de heer om; de kennis was spoedig gemaakt en werd aangehouden, zoolang het bezoek aan de grot duurde.

gezicht in de grot van han.

De gids bracht ons nu eerst op de plaats, waar het riviertje de Lesse zich met een kleinen waterval op een geheimzinnige wijze in den berg stort (de zg. Perre de la Lesse) om op even geheimzinnige wijze hier en daar in de grot te voorschijn te komen en eindelijk aan de andere zijde de rots weer te verlaten. Het was een aardig gezicht, het schuimende water onder een kolossalen boog van ruwe steenklompen in den schoot der aarde te zien verdwijnen. Langs een smal pad van een vijf minuten gaans, en geheel belommerd door struikgewas, kwamen wij eindelijk aan den ingang van de grot, waar wij werden opgewacht door een zestal meisjes en een kleinen jongen, ieder gewapend met een dubbele petroleumlamp, die (ik bedoel de meisjes en het ventje) ons in het ingewand der rots zouden vergezellen.

Zal ik u eene beschrijving geven van de grot zelf? Och, wat geeft het! Iedere beschrijving geeft toch een gedacht van de werkelijkheid. Twee uren lang dwaalt men door nauwe gangen, waar men gebukt moet loopen of door breede galerijen, die de grootere ruimte onderling verbinden. Heerlijke druipsteenvormen hangen als franjes van de zoldering af, of verbinden als zuilen den vloer met het gewelf of nemen, vrij staande op den grond of zwevende boven het hoofd van den verbaasden toeschouwer, de meest grillige en fantastische vormen aan. Nu eens beklimmen wij tientallen trappen, alsof wij een vesting wilden bestormen, dan weer dalen wij aanhoudend naar beneden, als waren wij van plan een bezoek te brengen aan het rijk van Pluto. Tusschenbeide doopt de gids een bundeltje wol in eenen pot met naphtha (die hier en daar verspreid staan) en verlicht de hooge gewelven of laat ons een blik werpen in diepe holen of sombere graven, waarvan niemand weet, waar zij heen leiden. Soms voert hij ons als eene kudde schapen in een kuil, waar wij ons niet kunnen wenden of keeren, dan weer laat hij ons alleen staan en verdwijnt op eene onbegrijpelijke manier uit onze oogen om hier of daar op eene nis hoog in de lucht en honderd meters van ons af, weer te voorschijn te komen, vanwaar hij met behulp van een electrischen reflector alle schoonheden van de rotsvormen zichtbaar maakt.

Op sommige plaatsen dienen wij ter dege uit te zien, willen wij niet in den taaien modder blijven steken; elders voert de weg rakelings langs een gapenden afgrond of hobbelt over ruwe steenklompen heen, die glad en glibberig zijn, door het water dat overal door de wanden sijpelt.

Wij wandelden aldus door de ‘kikvorschgalerij’; brachten een bezoek aan het ‘boudoir van Proserpina’ (hier doe ik nog eens een beroep op Pietjes wijsheid, om te vertellen, wie dat was); zagen de ‘zaal van het Alhambra’ in al hare schoonheid; bewonderden de kolossale tiaar en kwamen eindelijk uit in de heerlijke Salle du Dôme.

Stel u voor, lezer, één kolossaal koepelvormig gewelf, van ongeveer 150 M. middellijn en bijna 60 M. hoog. Midden onder het gewelf heeft de Lesse een soort meertje gevormd, waarover eene houten brug is geslagen, en aan den oever van dat meertje heeft men banken en tafeltjes geplaatst, om van het fraaie uitzicht te genieten. Het daglicht wordt hierbij vervangen door drie of vier electrische lampen, maar hoe sterk de reflectors ook zijn, de lichtbundels kunnen niet doordringen tot in de verste hoeken, zoodat eene geheimzinnige schemering alles omhult en de verbeelding vrij spel laat.

De eigenaar van de grot, tuk op winst, heeft hier een soort buffet op laten richten, waar niets anders verkrijgbaar is dan Port van 7½ tot 10 en Champagne van 10 tot 15 franks

[p. 48]

de flesch. Natuurlijk dronken de Engelschen, die in ons gezelschap waren, een flesch Port leeg; maar mijn reisgenoot en ik namen een proefje uit de veldflesch (die ons nooit op reis verlaat) en wij presenteerden eveneens een glaasje aan onzen reisgenoot van den lach, die zich het fabrikaat van Bols uitmuntend liet smaken. Van uit deze indrukwekkende zaal beklommen wij een soort heuvel, daalden vervolgens langs een steile trap weer naar beneden en stonden nu weer op eene plaats, die geleek op een tooneel uit de duizend en één nacht. Onder een laag gewelf, zóó laag, dat wij moesten bukken, om er onder door te kunnen zien, stroomt weer het riviertje; en terwijl nu de plaats waar wij staan, bijna geheel in duisternis wordt gehuld, is het gewelf aan de andere zijde op voor ons onzichtbare wijze verlicht, zoodat wij in een meer van licht schijnen neer te blikken en door de weerkaatsing van het water en de grillige vormen der stalactieten ons kunnen verbeelden in een tooverland rond te wandelen.

Als wij ons eindelijk weer omkeeren, zien wij hoog in de lucht een vlammetje heen en weer zweven. Dat is de kleine jongen met zijne lamp, die een oogenblik later het electrisch licht laat werken en voor ons een wondervolle grot zichtbaar maakt, waarin de meest zonderlinge rotsvormen op elkaar liggen opgestapeld. Dit is de ‘troon van Pluto’, en wij kunnen ons heel goed verbeelden, dat wij in het gebied van den god der onderwereld zijn verdwaald geraakt. De Styx ontbreekt niet, Cerberus kunnen wij ons heel goed te voorschijn roepen uit een der steenklompen, en in de boot van Charon zullen wij zoo aanstonds in hoogsteigen persoon plaats nemen.

Wij naderen nu inderdaad den uitgang van de grot. Aan den oever van het water is een houten steiger opgeslagen. Een groote boot ligt daaraan gemeerd, en in die boot neemt het geheele gezelschap met gidsen en lampen en al plaats; wij gaan de grot langs de Lesse verlaten.

Het gewelf is zoo laag, dat wij, rechtopstaande, het bijna met de hand kunnen beroeren; maar het water is zoo diep, dat wij met onze stokken geen grond kunnen peilen. Plotseling gaat nu al het licht uit, en een beklemd gevoel maakt zich van ons meester, als wij in stikdonkeren nacht onder de zware rotsen ronddrijven. De Lesse maakt hier namelijk een bocht in den vorm van een S, zoodat het daglicht voor ons geheel is afgesloten; maar niet lang duurt het, of de boot draait, en wij zien in de verte de weerkaatsing van den dag, die echter zoo flauw is, dat de meesten den weerschijn voor electrisch licht houden. Nogmaals slaat de boot den hoek om, en daar zien wij voor ons den uitgang van degrot (een zeer laag en breed gewelf) en het daglicht schijnt ons zoo sterk, dat wij de oogen bijna moeten dichtknijpen. De boot blijft nu stil liggen. Aan den ingang van de grot verschijnt een man met een pistool in de hand; de gids waarschuwt ons, de ooren goed dicht te stoppen en geeft daartoe met zijne lampendraagsters zelf het voorbeeld; de wapendrager drukt af.... en, neen! Die knal, door het pistoolschot teweeggebracht, gaat alle beschrijving te boven! De sterkste donderslag is er een zevenklapper bij.

gezicht in de grot van han. - De Lesse stort zich op geheimzinnige wijze in den berg.

(Wordt vervolgd.)