De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 15

Graaf Albert de Mun.

Als wij in den laatsten tijd het oog naar Frankrijk richten, dan zijn we soms geneigd met walging het hoofd af te wenden van de schromelijke verwarring en diepe verdorvenheid, waaraan wij het schoone land in menig opzicht zien prijsgegeven. Eene aangename verkwikking, eene verheffende bemoediging is het daarentegen, te midden dier algemeene verlaging en karakterloosheid de fiere gestalte te zien oprijzen van den ridder zonder vrees en blaam, den vertegenwoordiger van het onverbasterde oude, katholieke Frankrijk, den leider der katholieke partij, graaf Albert de Mun.

Zelfs zijne tegenstanders op politiek, maatschappelijk en godsdienstig gebied zijn genoodzaakt hulde te brengen aan de groote gaven, den onvermoeiden ijver, de machtige werkkracht, bovenal aan het rechtschapen, edel karakter van dien man, die geroepen schijnt, in deze dagen van zedelijk verval, aan de ten ondergang neigende negentiende eeuw het stralende beeld van den modernen kruisridder te vertoonen.

Willens of onwillens buigen alle partijen het hoofd voor die eerbied afdwingende figuur. Toen voor eenige weken de deuren der Fransche Academie zich voor hem ontsloten en hij in den kring der ‘onsterfelijken’ trad, waren alle bladen vol van zijn lof en getuigden eenparig dat het hooggeëerde lichaam, hetwelk zich beroemt, de beste en grootste mannen van Frankrijk te omvatten, in het nieuwe lid eene kostbare aanwinst verkregen had.

Bij die gelegenheid werd eene vergelijking gemaakt tusschen graaf De Mun en zijn voorganger Jules Simon, wiens zetel hij kwam innemen. De Mun is geen schrijver zooals Jules Simon; hij kan niet zooals deze op een reeks van werken wijzen; en toch, zoo werd opgemerkt door het Fransche vernuft, dat zich in dergelijk geestesspel vermeit, bestaat er tusschen hem en zijn voorganger menig punt van overeenkomst. Jules Simon behoorde tot hetgeen men de ‘republikeinsche aristocratie’ noemde, - De Mun behoort tot de aristocratie der geboorte; Jules Simon was een spiritualistisch wijsgeer, - De Mun is een geloovig Christen. Jules Simon ging door voor een ‘leekenbisschop’, - De Mun is een katholiek prediker in de korte jas; beiden eindelijk hebben elkaar ontmoet in de politieke worstelingen van het parlement en beiden hebben het spreekgestoelte in 's lands vergaderzaal door hunne welsprekendheid vereerd. Als redenaar dan ook, als woordvoerder van de katholieke partij is de voormalige afgevaardigde van Morbihan, thans van Finisterre, geroepen als lid der academie de plaats in te nemen van een der voortreffelijkste redenaars der behoudend republikeinsche partij.

Gambetta vergeleek indertijd De Mun bij den graaf De Montalembert.

Wat er in die opmerkingen waars moge zijn, zeker heeft niemand het nieuwe academielid beter gekenschetst dan graaf d'Haussonville, die hem in zijne rede van beantwoording de vereerende woorden toevoegde: ‘Niets boven het kruis, niets boven de Kerk! Dit, mijnheer, was de zinspreuk van uw leven. Geene zaak werd ooit door u hooger gesteld dan de belangen der Kerk en gij hebt aan deze belangen het zwaarste offer gebracht, dat van u kon worden gevorderd. Gij hebt uw ontslag genomen uit den krijgsdienst, waar zich eene schitterende loopbaan voor u opende.’

In deze woorden ligt inderdaad heel het leven van toewijding, arbeid en strijd van den moedigen kampvechter voor de goede zaak samengevat.

Eerst diende hij zijn vaderland met den degen, trouw aan de overleveringen van zijn oudadellijk geslacht. Hij had den rang van kapitein der kurassiers en maakte in die hoedanigheid den rampspoedigen veldtocht van 1870 tegen Duitschland mee.

In Duitsche krijgsgevangenschap geraakt, had hij ruimschoots gelegenheid na te denken over de beste wijze, waarop hij in het vervolg zijn vaderland nuttig kon zijn. Hij zag de republiek zegevieren, hij beleefde de gruwelen der Commune! Welk een schouwspel voor een Fransch edelman, die in die dagen nog droomde van het herstel der aloude monarchie, van het koninkrijk van den H. Lodewijk!

Hij begreep in het vervolg zijn vaderland beter te kunnen dienen dan met het zwaard. Meer dan tegen buitenlandsche vijanden behoefde het verdediging tegen de geesels, die het inwendig teisterden: de revolutiegeest, het ongeloof, het zedenbederf. De geest van het Christendom moest weer in Frankrijk herleven, het volk bezielen, het krachtig en groot maken gelijk weleer. Dat te bewerken zou voortaan zijn levenstaak zijn; in de gevangenschap was dat plan bij hem gerijpt; uit de gevangenschap bevrijd, sloeg hij dadelijk met eenige gelijkgezinde jonge officieren de hand aan het werk.

Aanvankelijk zweefde hem het historische koningschap nog als een ideaal voor; maar geleerd door de ervaring en vooral voorgelicht door de wijze lessen van Leo XIII aan de Fransche katholieken, begreep hij al spoedig dat er in andere richting moest gearbeid worden. Andere tijden hebben andere eischen. De doode vormen van het verleden pasten niet meer voor onze negentiende-eeuwsche maatschappij. De Fransche katholieken mochten hunne krachten niet langer verspillen aan onvruchtbare pogingen tot wederinvoering van een regeeringsvorm, die in Frankrijk afgeleefd was; zij mochten zich niet langer verdeelen in groepen van royalisten, Bonapartisten en republikeinen. Allen moesten zich op het woord van den H. Vader aaneensluiten in het belang van Frankrijk en de Kerk. En graaf Albert de Mun schaarde zich onder de vaan der ralliés, die, naar het voorschrift van Leo XIII,

[p. 44]

het huwelijkscontract, naar de schilderij van max volkhart.

[p. 45]

graaf albert de mun.

[p. 46]

de republiek als eenmaal gevestigde regeeringsvorm aannamen en op wettelijk constitutioneel terrein den strijd voerden voor de goede, christelijke beginselen.

Nog in een ander opzicht toonde De Mun zich een trouw zoon der Kerk, een gehoorzaam opvolger der wenken van den H. Stoel. Leo XIII had gewezen op de dringende noodzakelijkheid om de sociale kwestie ernstig onder de oogen te zien, de billijke vorderingen van den arbeidersstand te bevredigen, den werkman te beschermen tegen het uitzuigend kapitalisme, de gegoeden en de lagere klassen, die als twee vijandige kampen tegen elkander over stonden, weer te verbroederen, ten einde de verbroken harmonie in de samenleving te herstellen en de jammerlijk ontwrichte maatschappij weer op hechte, gezonde grondslagen te vestigen.

Albert de Mun werd alzoo de leider der christelijk sociale beweging in Frankrijk; maar niet eenzijdig arbeidde hij in deze ééne richting. Gestadig hield hij daarbij heel het werk der christelijke wedergeboorte van Frankrijk in het oog.

Met treffende juistheid is dat geschetst door professor Quack, die in het tijdschrift De Gids een warm geschreven artikel wijdt aan den grooten Franschen katholieken strijder.

‘Geheel het optreden van den graaf De Mun in de Fransche Kamer’, schreef hij, ‘telkens in het belang van sociale aangelegenheden, beslaat een zeer oorspronkelijk bedrijf van het drama der Fransche binnenlandsche politiek. Toch zouden wij, wanneer wij uitsluitend op zulke maatregelen of incidenten van sociale politiek 't oog bleven vestigen, een onvolkomen beeld krijgen der werking van De Mun. Want zoowel zijne bemoeiing met de “Cercles” als zijne politieke werkzaamheden in het parlement, blijven altijd voor hem slechts middelen voor een doel. De behandeling en eventueele oplossing der arbeiderskwestie, hoe gewichtig en veelomvattend ook, is slechts een deel van het werk. Het groote doel is de verheffing en veredeling van geheel den Franschen geest in christelijken zin. In de middeleeuwen heette het, dat Frankrijk werkte de werken Gods. Gesta Dei per Francos luidde 't opschrift der rollen, waarin de daden der Fransche kruisvaarders waren opgeteekend. Welnu, iets soortgelijks is het ideaal van den graaf De Mun. Hij is dus niet tevreden, wanneer maatschappij en staat op enkele betere inrichtingen en wetten kunnen wijzen, waardoor de overheersching en onderdrukking der zwakkere elementen in de Fransche samenleving worden tegengegaan. Hij blijft niet staan bij Frankrijks bestaan en leven in den tegenwoordigen tijd. Neen: het is hem te doen om eenen omkeer van 't gemoed bij 't volk. Van andere overtuigingen, dan die door de revolutie van 1789 zijn geopenbaard, moet Frankrijk uitgaan. De volksgedachten moeten weder voortvloeien uit beginsel van het Katholieke Christendom. En dat alles moet niet kunstmatig worden geleid en gebogen. Niet iets gewilds of opgeschroefds moet worden verlangd. Neen, de christelijke daden, die De Mun verlangt, moeten, naar zijn inzien, natuurlijke vrucht van wording en ervaring zijn. Als door eene vaste gewoonte moeten allen weder leeren in aansluiting te leven met het groote christelijke geheel. De nieuwe gevoelens, die hij oproept, hebben wortelen in de groeikracht van het verleden. Geen beroep op exploitatie behoeft te worden gedaan, maar alles moet geschieden, behoorlijk en standvastig, in eenvoud en trouw. In plaats van het hopeloos egoïsme en individualisme, dat wij allerwegen om ons zien; in plaats van het onder ons allen zoo gangbare denkbeeld, dat in levensomstandigheden niet het recht, maar de macht den doorslag geeft, moet en zal de dag aanbreken der volle rechtvaardigheid.’

Dat de dag der volle rechtvaardigheid ooit zal aanbreken is natuurlijk een droombeeld. Volle rechtvaardigheid heeft nooit ter wereld geheerscht en zal ook nooit heerschen zoolang zonde en hartstocht de menschelijke maatschappij beroeren. Maar ieder moet toch in zijnen kring zooveel mogelijk de gerechtigheid bevorderen, en wanneer eenmaal, wat God geve, kan getuigd worden dat onze tijd werkelijk de menschheid nader tot de gerechtigheid heeft gebracht, dan zal De Mun genoemd worden onder de mannen, aan wier ijver, volharding en toewijding die verblijdende uitkomst zal te danken zijn.

Het huis De Mun, uit den oudsten adel der provincie Bigorre gesproten, ontleent zijn naam aan eene heerlijkheid in de wijngaarden van Gourdon, op vier mijlen van Tarbes. Zij schreven in het Latijn de Muno, de Munio, en in de oude taal des lands de Meuny, de Mun en de Munde, wat de familie er ongetwijfeld toe gebracht heeft, in haar blazoen de wereld als figuur op te nemen. Haar devies is: Nil ultra. Met een aantal adellijke geslachten, als de Armagnacs, de Comminges, de Mauléon's en andere, zijn de De Mun's door huwelijken vermaagschapt.

Alexandre François, graaf De Mun, het hoofd van den jongeren tak in 1789, had den zevenjarigen oorlog meegemaakt en was in den slag bij Minden gekwetst. In 1814 tot luitenant-generaal benoemd, stierf hij twee jaar later op hoogen leeftijd. Hij was in 1782 gehuwd met Elisabeth Charlotte Helvetius, eene dochter van den beroemden philosoof van dien naam.

Hun eenige zoon, Jean Antoine Claude Adrien, markies De Mun, in 1773 geboren, ridder van den H. Lodewijk in 1814 en pair van Frankrijk in 1815, stichtte in 1821 een majoraat met den titel van markies. Hij huwde in 1805 met Henriette d'Ursel, dochter van den hertog en de hertogin, geboren d'Arenberg, en stierf in 1843, drie kinderen nalatend, van wie Adrien Alexandre Adelaïde Henri, in 1817 geboren, in het huwelijk trad met Eugénie Charlotte de la Ferronnays, die in 1842 overleed, weinige maanden na het leven te hebben geschonken aan hem, die te gelijker tijd een der gloriën zou zijn van het Parlement, de Academie en de Kerk van Frankrijk.

Graaf Albert de Mun, die den 21en Maart 1841 te Lumigny in het departement Seine-et-Marne geboren, is gehuwd met de gravin Simonne d'Andlau.