De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 14

[p. 321]

[Nummer 41]

Jhr. H.C.J.M. van Nispen tot Sevenaer.

jhr. h.c.j.m. van nispen tot sevenaer, † 5 December 1897.

De Zeereerw. Hoogwelgeb. Heer Jhr. Hubertus Cornelis Josephus Maria van Nispen tot Sevenaer werd den 16en Augustus 1836 te Zevenaar geboren. Van zijne ouders ontving hij, behalve de hoogheid van stand, ook een uitstekend voorbeeld van echt katholiek leven. Zijne eerbiedwaardige moeder strooide de eerste zaden van christelijke deugd in het hart van den jeugdigen Hubertus, dat als een welbereide akker honderdvoudige vrucht beloofde.

Zijn godsvrucht was reeds in zijn kinderlijke jaren en in het begin van zijn jongelingstijd voorbeeldig. Zijne uitspanning na afloop van het onderwijs, dat door een huiskapelaan aan de jonkers in hun ouderlijke woning (‘het hooge huis’ geheeten) gegeven werd, bestond in timmeren, waartoe de timmermanswerkplaats, aan ‘het hooge huis’ verbonden, hem een welkome gelegenheid aanbood. Later werd aan die uit spanning toegevoegd de jacht, waarin hij bij zijn kameraden de reputatie van een uitstekend jager en een voortreffelijk schutter verwierf.

De ernstige geest echter van den knaap behoedde hem voor een opgaan in die uitspanningen. Vroeg reeds, nog in den morgen van zijn leven, had hij de stem van God vernomen, welke eerst al fluisterend en met zoeten drang hem uitnoodigde, maar later schier onweerstaanbaar hem riep tot het Priesterschap. Hij had de stem Gods gehoord: hij zou priester worden.

Zijn edele vader bezorgde hem op het Seminarie Hageveld en nu zette Hubertus de eerste stappen op den weg, die voert naar den berg, op welks top de gouden kroon van het Priesterschap schittert.

De tijdgenooten van zijn seminarieleven verhalen, dat hij een ijverige en boven alles een godvreezende student was.

Reeds toen openbaarde zich in hem die deugd der versterving, welke hij heel zijn leven met telkens klimmenden ijver zou beoefenen. Een enkele maal gebeurde het in het groote huishouden van het seminarie, zooals dit in onze kleine huishoudingen ook geschiedt, dat de bereiding van het middagmaal wat minder gelukkig was uitgevallen. De student Van Nispen beklaagde zich daar nooit over. 't Was hem, den rijken jongeling van het adellijk geslacht der Van Nispens, altijd goed; ja zelfs spijzen, die anderen als minder smakelijk onaangeroerd lieten, werden bij voorkeur door hem genuttigd.

Zóó verliepen de jaren op het Klein-Seminarie in gebed en studie. De tijd voor de hoogere studiën was aangebroken. Op het Groot-Seminarie Warmond leerde hij den gevierden leeraar professor Cornelius Broere kennen. Dezen vereerde hij diep en beminde hij als zijn vader. Als Van Nispen over Broere sprak, dan tintelden zijn oogen en kwam er warme gloed in zijn stem en gebaren.

Op het Groot-Seminarie nog inniger godsvrucht, nog ijveriger studie. Van al degenen, die met hem opgingen naar Haarlems kathedraal op den 15en Augustus van het jaar 1863, was hij zeker niet de minst voorbereide. Z.D.H. Mgr. Gerardus Petrus Wilmer wijdde hem daar tot priester.

Als een man Gods in den diepen zin van het woord rees hij op van 's Bisschops voeten, brandend van begeerte om voor zijn Heer en Meester, Christus, veel te verrichten. De geest des Heeren was over hem neergevaren. Die geest zond hem uit om armen het Evangelie te prediken, om gevangenen in de boeien der zonden bevrijding uit hun kluisters aan te kondigen, om gebrokenen van harte te genezen. Van die hooge zending zich bewust, en met zulk een heilig vuur in 't hart, werd hij door zijn kerkelijke overheid tot kapelaan benoemd in Beverwijk. Drie jaren werkte hij daar onder de leiding van den hoogeerw. heer De Groot, kanunnik en deken van Beverwijk, met het gunstigste gevolg voor het heil der zielen, maar tevens met zulk eene inspanning, dat zijn zwakke gezondheid onder den last van den arbeid bezweek, en een hevige typhus hem op den rand van 't graf bracht. Doch God, die hem nog voor vele groote werken bestemd had, schonk den beminden kapelaan de grezondheid terusg.

Na drie jaren in Beverwijk hard gewerkt te hebben, benoemde hem de Bisschop tot kapelaan in de ‘St. Catharina’ te Amsterdam.

Hier, in de hoofdstad des lands, was het eigenlijke veld van zijn arbeid gelegen. De edele advocaat mr. Jan van den Biesen had ten bate van den jongen R. Kath. ambachtsman, wiens geestelijk en tijdelijk welzijn in de vele gevaren der wereldstad dreigde verloren te gaan, een St. - Josephs-Gezellenvereeniging opgericht, naar den trant van den St. Josephs-Gesellen- Verein., door den onvergetelijken Adolf Kolping in Duitschland gesticht, Weldra zag mr. Van den Biesen, wien het om het goede en niet om den naam van het goede te verrichten, te doen was, in, dat voor de instandhouding en bloei der vereeniging de leiding van een priester noodzakelijk was.

De hoogeerwaarde deken van Amsterdam, Van Luenen, wees kapelaan Van Nispen aan als den man, die het zegenrijke werk van mr. Van den Biesen zou overnemen en het zaadje, door diens hand in de aarde geborgen, tot een breedgetakten boom zou doen opwassen. De liefde voor het handwerk, door Van Nispen reeds in het ouderlijk huis getoond en in het vervolg van zijn leven steeds toenemend, ontplooide zich in al haar kracht.

Hij organiseerde het handwerk in de Gezellenvereeniging. In vier afdeelingen werden de leden, die, volgens de uitdrukkelijke bepaling der statuten van de Vereeniging, allen een ambacht moesten uitoefenen, onderscheiden: leerlingen, ongehuwde gezellen, gehuwde gezellen, bazen of patroons. Elke afdeeling vergaderde afzonderlijk onder de opperste leiding van den president jhr. Van Nispen, maar op de algemeene feesten kwamen de vier afdeelingen te zamen, en de vele honderden leden, van den kleinsten leerjongen af tot den gezeten patroon, gevoelden zich met elkander vereenigd als kinderen van één groot huisgezin, waarvan de praeses (zoo was de titel, waarmee de gezellen hem aanspraken) de vader was. Ja, dat was hij inderdaad: de vader der gezellen. Hij was

[p. 322]

alles voor allen. Hij boezemde zijn gezellen eerbied in voor hun stand, liefde voor hun handwerk. Teekenscholen richtte hij op om het ambacht uit zijn vervallen staat op te heffen. Het resultaat is niet uitgebleven. De Gezellen-vereeniging heeft, wat een bekend feit is in Amsterdam, uitstekende werklieden aangekweekt.

Menigeen, die zich thans in het bezit van een goed gevestigde zaak mag verheugen, is door zijn woord en raad aangevuurd, om, als de eerste pogingen faalden, den moed niet op te geven, maar vol te houden, totdat hij slagen zou. Niet weinigen zijn ook door het geld van den praeses gesteund.

Voor den handwerksstand, voor zijn gezellen stichtte hij een Voorschotbank, een Spaarbank, welke, uitmuntend beheerd, thans ongeveer f 60.000 bezit, een Ziekenfonds ook, dat den zieken leden der Gezellenvereeniging een grootere som uitkeert, dan welke andere vereeniging ook.

Wat het geestelijk heil der Vereeniging betreft, wie zal het kunnen beschrijven, hoeveel nut hij in de zielen zijner gezellen heeft uitgewerkt? Ge hadt hem moeten hooren, met hoeveel overtuiging en kracht hij zijn volk waarschuwde tegen de gevaren, welke den handwerksman belagen, met welk een vaderlijke liefde hij zijn gezellen aanspoorde, om toch niet slechts knappe, maar voor alles godsdienstige, echt katholieke werklieden te zijn, met welk een heiligen toorn, voortspruitend uit zijn liefde, hij degenen bestraffen kon, die soms naar zijn woord niet luisterden.

Zoo arbeidde hij voort, dag en nacht zorgend voor zijn dierbare gezellen. Nu wil ik niet spreken van zoovele anderen, buiten de Vereeniging staande, die allen de mildheid van zijn hand en den ijver van zijn werkzaamheid ondervonden. Kij was lid van de Vereeniging ‘tot Weldadigheid van den Allerh. Verlosser,’ een corporatie, die aan de katholieke meisjes van Amsterdam degelijk onderwijs verstrekt.

Hij is de oprichter van het St.-Hubertus - Bureau, dat ten doel heeft, gevallen vrouwen den weg tot boete en verbetering aan te wijzen, en aan zijn pastorie klopte niemand ooit tevergeefs aan.

't Geheim van zijn zegenrijken arbeid is te vinden in zijn zoo godvruchtig en verstorven leven. Zijn leven was een voortdurende versterving. Hij had een groot fortuin. Maar het geld bezat hem niet. Op de onbekrompenste wijze deelde hij er van uit aan de armen, vooral aan de schamele armen. Nooit ook zouden de gezellen zulke groote zalen tot hun beschikking gehad hebben, indien de praeses zijn brandkast voor de vereeniging niet wijd opengezet had. Konden de muren van de openbare kapel aan de Stadhouderskade spreken, zij zouden het luide zeggen, wie hen had opgetrokken.

Jhr. Van Nispen tot Sevenaer had - en wie zou er zich met reden aan geërgerd hebben? - een leven kunnen leiden, overeenkomstig zijn fortuin. De waarheid is, dat hij een kamer voor zijn verblijf zich verkoos, die te gelijk zijn studeer- en slaapkamer was. Stel u voor een ruimte, omsloten door vier steenen muren, door twee hoog aangebrachte ramen verlicht. De vloer was insgelijks van steen en het bed zoo eigenaardig hard, dat men zich wel tweemaal zou bedenken, alvorens er zijn leden op uit te strekken.

Verstorven ook was hij ten opzichte van den stand, dien hij krachtens zijn hooge geboorte geërfd had. De jonkheer verschool zich altijd, alleen de gezellenvader vertoonde zich en de eenvoudige priester.

Zijn geheele voorkomen, de lijnen van het magere gelaat, de ingetogen blik der oogen, spraken van versterving, alle dagen en alle uren beoefend.

Hierbij voegde zich de geest van gebed en overweging, zoodat ‘zijn wandel op deze aarde waarlijk in den hemel was.’

De dood heeft hem, dit mag men gerust aannemen, niet onvoorbereid gevonden. Reeds vijf jaren te voren had het begin van een beroerte zich bij hem geopenbaard. Hij wist dat een plotselinge dood hem te wachten stond, en van tijd tot tijd gat hij dit ook aan zijn naaste omgeving te kennen.

Voor de gezellen echter, zijn jongens, zijn zonen, was zijn dood wel onverwacht. Zij dachten met hun vader het jaar 1898 meteen tentoonstelling van voorwerpen, door hunne kunstvaardige handen bearbeid, te openen. In hunne meening scheen het, alsof de praeses wel altijd zou moeten leven. En zie! op den Zondagmorgen van 5 December 1897, daar vonden zij den geliefden president, door een hart-verlamming getroffen, schier levenloos liggen op den steenen vloer.

Ge hadt hen moeten zien, die brave mannen, hoe ze tranen van oprechte hoogachting en ware liefde weenden om den dood van hun vader, en wat het hoofd der gehuwde gezellen op het kerkhof, bij de geopende groeve, zoo goed en zoo roerend uitsprak, 't was de juiste weerklank der gevoelens van dankbare liefde, waarvan de harten der gezellen klopten voor hun onvergetelijken praeses.

In jhr. H.C.J.M. van Nispen is heengegaan een man, geadeld door geboorte, geadeld door den ridderslag, waarmede de hooge Lands-regeering hem een plaats aanwees in de orde van den Nederlandschen Leeuw, maar geadeld vóór alles door het kruis van zijn Meester, dat hij droeg in zijn ziel, droeg ook in zijn lichaam, - een priester, met echt priesterlijke deugden toegerust, een Vader van zijn Volk.

R.I.P.

W.H.J. WILLEMAN