De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 14

Klatergoud.
door J. Vesters Jr.
(Vervolg.)

‘Zoo bedoel ik het niet,’ antwoordde jonker Van Leeuwenstein. Ik wilde maar zeggen, dat een jong meisje het onaangenaam vindt, als een jongmensch haar niet de attenties en de égards bewijst, waarop ze recht meent te hebben.’

‘O, hij mag zijn attenties en égards voor een ander bewaren.’

‘Voor de jonge juffrouw Van Deinse, bedoelt gij?’

Weer kleurde Lucie. ‘Hoe weet u dat, oom?’

‘Gij ziet, dat ik met de dingen des harten toch wel op de hoogte ben, al ben ik vrijgezel.’

‘O, mama heeft met u daarover gesproken.’

‘Ik ken den broer van dat meisje intiem,’ antwoordde de jonker ontwijkend.

‘Dokter Van Deinse?’ vroeg zij.

De jonker knikte.

‘Oom,’ zei Lucie na een oogenblik nadenkens. ‘U zou me een plezier kunnen doen.’

‘Laat hooren. Als het in mijn vermogen is, met genoegen.’

‘Ik haat Westra.’

‘Zoo!’

‘En nu zou het een voldoening voor mij zijn, indien het huwelijk tusschen hem en die zuster van Van Deinse afsprong.’

De jonker keek haar verbaasd aan. Al had hij zelt geen geweten, toch verbaasde het hem, een jong meisje op zoo cynischen toon zoo iets te hooren zeggen.

‘Weet gij dan, dat de ingenieur naar de hand van dat meisje staat?’

‘Ja, ik weet het. Mijn informaties zijn goed. O, ik heb er mij veel moeite voor gegeven, om het te weten te komen,’ vervolgde ze met een flikkering in haar staalblauwe oogen, waarvan de jonker verschrok.

‘Maar ik begrijp niet, hoe ik u van dienst kan zijn,’ hernam hij.

‘Heel eenvoudig. U kent dokter Van Deinse intiem, zegt u. Welnu, breng hem van alles op de hoogte.’

‘En dan? 't Is mij niet duidelijk, Lucie, wat gij voorhebt.’

‘Van Deinse en Westra zijn vrienden geweest, geweest, verstaat u? En u weet, dat gewezen vrienden de ergste vijanden worden. U kan daarbij nog een handje helpen. Hebt u me nu begrepen?’

‘Zoo wat, maar ik weet niet of uw plan wel lukken zal.’

‘Beloof me ten minste dat u uw best zal doen.’

‘Graag. Wie weet of die dokter Van Deinse niet iets is voor u. Ik zal hem eens meebrengen.’

Mevrouw Van Schalkwijk trad binnen en maakte een einde aan dit gesprek.

Toen ze alleen met haar broer was, stelde ze hem de vijfhonderd franks ter hand. ‘'t Heeft veel moeite gekost, Otto; wees nu in het vervolg voorzichtiger, want al zou ik willen, ik zou u niet meer kunnen helpen. Als 't kan, moet ge ten minste dìt geld teruggeven.’

‘Zeker, zeker,’ antwoordde de jonker, die daar volstrekt geen plan toe had. ‘'t Is een eereschuld.’

Dat woord klonk als een scherts in den mond van den edelman, die geen greintje edel gevoel of eer meer bezat, anders zou hij zich niet geleend hebben tot het lage plan van zijn wraakzuchtig nichtje.

De oude mevrouw Van Schalkwijk op haar kamer weende en bad.

IX.

‘Nelly, daar wordt gebeld, het is de post.’

Toen het jonge meisje de kamer weer binnenkwam, hield ze een kaartje in de hand, maar deze beefde en er glinsterde iets vochtigs in haar oog.

‘Van Willem?’ vroeg mevrouw Van Deinse, met een meewarigen blik op haar dochter.

Nelly knikte, wierp het kaartje op tafel en ging weer zitten.

Mevrouw nam het gesatineerde kaartje in de hand, waarop met keurige letters gelithographeerd was: ‘Dr. Willem van Deinse, Leuven,’ en in den onderlinkerhoek in der haast het banale p.f. was gekrabbeld. Dat was alles wat er voor zijn zuster op haar verjaardag kon overschieten.

Beide vrouwen bewaarden geruimen tijd het stilzwijgen.

Sedert den dood van den heer Van Deinse leidden zij een stil en teruggetrokken leven. Zij hadden het villatje verlaten, waarvan de huur nu te hoog was voor de zeer bescheiden middelen, waarover zij beschikten. En daar zij niet graag minder wilden gaan verwonen in het stadje, waar iedereen haar kende, waren zij naar een andere plaats verhuisd.

Het was hard voor haar, die tot dusver aan een behaaglijken welstand waren gewend geweest, nu minder te moeten gaan leven, in een omgeving, die haar vreemd en niet angstvallig was, zich allerlei kleine gemakken te moeten ontzeggen, die, zoo ze al niet onontbeerlijk zijn, toch het leven verzoeten en verfraaien, en wier gemis zeer gevoeld wordt door hen, die er van jongsaf mee omringd zijn geweest.

Mevrouw Van Deinse en haar dochter wisten er zich echter dapper over heen te zetten; zij achtten zich niet ongelukkig, dat zij een genoegen of een versnapering moesten missen, omdat zij daarop vroeger, in betere dagen, nooit haar hart gezet hadden. Zij wisten zich niet enkel te schikken in haar nieuwe levenswijze, als in iets, waaraan nu eenmaal niets viel te veranderen, neen, zij waren er mee tevreden, doordien zij, wat in den tegenwoordigen tijd maar weinigen doen, haar lot niet vergeleken met dat van hen, die het beter, maar van hen, die het minder hadden dan zij. Indien men dit algemeen deed, hoe zou de tevredenheid in alle kringen der maatschappij toenemen, waar nu afgunst en naijver ontevredenheid kweeken en tot verzet prikkelen!

Daar mevrouw Van Deinse en Nelly zeer bedreven waren in de fijne vrouwelijke handwerkjes, hadden zij vroeger in haar vrije uren allerlei kleine knutselwerkjes vervaardigd voor vriendinnen, voor tombola's en liefdadige doeleinden. Thans kwam die vaardigheid haar goed te pas, om er nog wat mee te verdienen. Een groot huis in de nabijgelegen stad beslaste haar met fijn borduurwerk, dat goed betaald werd en dat zij zonder buitengewone inspanning konden afmaken.

Al waren zij tevreden met haar lot, toch hadden zij nog een zoeten droom ten opzichte van Willem, en die droom zou niets buitensporigs gehad hebben, indien Willem een andere jongen was geweest.

Toen zijn vader stierf, moest hij nog één jaar de lessen aan de universiteit volgen, voor hij zijn doctoralen graad kon halen. Wel had hij onmiddellijk zijn examen als arts kunnen doen, maar zijn moeder wilde zich liever nog een jaar lang betrekkelijk zware financieele offers getroosten, dan den wensch van Willem te weerstreven en misschien later het verwijt te moeten hooren, dat zij zijne loopbaan gebroken had.

Als het jaar om was, zoo dacht de liefhebbende moeder bij zich zelf, dan zou Willem, wiens capaciteiten algemeen als buitengewoon geroemd werden, stellig een goede plaats kunnen krijgen en zou hij zijn moeder en zuster bij zich innemen. Dan zouden ze met hun drietjes gelukkig zijn. Wat beteekenen voor een moeder geldelijke offers bij het vooruitzicht van zulk een geluk?

Het is waar, soms sloop de twijfel haar hart binnen, als zij zich voor den geest bracht, dat Willem zoo weinig blijken gaf van echt kinderlijke liefde, dat hij zoo weinig belangstelling toonde in hetgeen haar en Nelly aanging.

[p. 203]

Maar, zoo verontschuldigde zij haar zoon - welke moeder vindt niet steeds verontschuldigingen voor haar kind? - hij ging nu geheel op in de studie, hij leefde in een geheel anderen kring, hij was het huiselijk leven te eenenmale ontwend; doch als hij maar eenmaal gevestigd en bij haar was, zou dat wel veranderen en zouden de banden, die nu verslapt waren, vanzelf weer nauwer worden toegehaald.

Hiermee troostte zich de moeder, doch hoe bitter werd zij teleurgesteld!

Toen Willem zijn doctoraal examen had afgelegd, met den meesten lof, zooals mevrouw Van Deinse met moederlijken trots in de gazet las, gaf hij zijn voornemen te kennen, te Leuven te blijven, waar hij door de voorspraak der professoren spoedig een goede clienteele dacht te hebben en op een aanstelling als lector of assistent aan de hoogeschool - de eerste sport op de ladder van het professoraat - die hem al half en half in het verschiet was gesteld, hoopte.

Het was een teleurstelling voor mevrouw Van Deinse, want zij had er op gerekend, dat Willem naar een plaats als gemeente-geneesheer op het een of ander dorp - om te beginnen - zou dingen. Doch zij zweeg, en liet zich overreden, dat voor de bekwaamheid van haar zoon een aanstelling als plattelandsgeneesheer te min was. Zij verwachtte nu, dat Willem, als hij te Leuven eenmaal een gevestigde positie had, zijn moeder en zuster zou laten overkomen.

Zij wachtte, maar tevergeefs. Willem had een goede practijk, Willem was assistent geworden; hij had, hoe jong ook nog, al de reputatie van een knap dokter, een schitterende toekomst was hem geopend, - maar hij sprak het woord niet, waarop zijn moeder had gerekend. En nu was mevrouw Van Deinse, al voelde zij de wonde, die haar hart was toegebracht, te fier, om zich voor haar kind te vernederen, om als een gunst te vragen wat haar als een recht toekwam. Niet de gedachte, dat zij zich zou moeten blijven bekrimpen, was haar het pijnlijkst, maar wel deze, dat haar zoon aan zijn kinderlijke plichten te kort schoot en de voldoening van zijn eerzucht hooger stelde dan haar geluk.

Slechts éénmaal waren zij en Nelly te Leuven geweest: Willem had haar daartoe uitgenoodigd, evenwel met de hoop, dat ze daaraan geen gevolg zouden geven. Ze waren gekomen en - geheel ontgoocheld weer naar huis gegaan. Zelfs dien éénen dag kon Willem haar niet schenken: hij had het druk, hij moest uit, en zij konden achterblijven op zijn kamers, wier uitgezochte stoffeering zij in stilte vergeleken met de bescheiden meubels in haar huis. Willem deed, toen het uur van vertrek gekomen was, geen moeite om haar te vragen nog een dagje te blijven, hij verontschuldigde zich zelfs niet, dat zij zoo weinig aan hem gehad hadden, hij vroeg haar niet nog eens terug te komen.

Mevrouw Van Deinse en Nelly verlieten het huis, zooals zij dat van een wildvreemde zouden verlaten hebben, of eigenlijk met heel andere, pijnlijke gevoelens. Eerzucht en roem en grootheid, dit was het klatergoud, welks schittering Willems oogen had verblind en dat den glans van het ware goud der kinderlijke genegenheid en dankbaarheid dof straalde.

Mevrouw Van Deinse dacht aan dit alles, terwijl ze den blik gevestigd hield op het kaartje, waarvan de sierlijke krulletters haar tergend tegengrijnsden. Zij had gehoopt, dat Willem bij deze gelegenheid ten minste een briefje zou hebben geschreven en een kleine verrassing zou hebben gestuurd aan Nelly, die hem altijd zóó had lief gehad. En nu niets dan dat koude, onbeduidende kaartje, dat men zelfs hem stuurt, dien men maar eens in zijn leven en vluchtig gezien heeft!

Nelly was bitter teleurgesteld, en zij deed ook geen moeite het te ontveinzen. De kunst, om een lachend gelaat te toonen, terwijl het hart bloedt, kende zij niet. De verjaardagen waren bij de Van Deinse's, toen de vader nog leefde, altijd met groote hartelijkheid gevierd. Daarom griefde het Nelly zoo, den haren thans zoo koud en zoo onopgemerkt te zien voorbijgaan.

Met kwalijk ingehouden ongeduld had zij den heelen dag de komst van den brievenbesteller verbeid. Het was nu al namiddag, en nog niets was er gekomen dan dat ééne, ellendige kaartje. Met kloppend hart had zij de deur geopend, toen haar moeder haar toeriep, dat het de post was. Dien morgen had zij den man, die de onbewuste drager is van zooveel blijde en zooveel treurige tijdingen, die in zijn tasch het geluk en het ongeluk meedraagt, al tweemaal zien voorbijgaan. Thans zou hij alles te gelijk brengen, had zij gedacht, en het zou te vroolijker zijn, naarmate zij in grooter spanning gewacht had. Er scheen dan ook een nevel voor haar oogen te komen, toen zij het stukje karton aannam, dat, nu ja, tot wisseling der burgerlijke beleefdheid volstaan kan, maar toch nooit in zijn stijfheid, in zijn gedrukte vermenigvuldiging kan spreken van het hart tot het hart.

Ook van Fine Verhoek was niets gekomen, - zij, die anders nooit oversloeg. Ging ook zij zich voornamer achten dan Nelly en wilde ze haar, door thans haar gelukwensch achterwege te laten, te verstaan geven, dat tusschen haar beiden voortaan alles uit was? Maar ze kon het niet gelooven, dat de eenvoudige, ongekunstelde Fine, met wie ze altijd zoo gesympathiseerd had, haar de vriendschap zou opzeggen. Doch hoe kwam het dan, dat ze op dezen dag niets van zich liet hooren? Aan gewone vergeetachtigheid viel hier niet te denken.

Het ontstemde Nelly eveneens - dat ook alles zoo te gelijk moest komen! - dat zij geen gelukwensch ontving van Karel Westra, die tot dusver evenmin een enkelen keer verzuimd had. 't Was waar, Willem had hem behandeld, zooals hij zijn moeder en zuster had behandeld, maar dat was toch haar schuld niet. Zij had het wel vreemd gevonden, dat Karel, die nu al een paar maanden in het vaderland terug was, nog niets van zich had laten hooren; maar al was het begrijpelijk, dat hij den ouden vriendschapsband van vroeger verbroken achtte, nu de heer Van Deinse dood was en Willem dien zelf had verscheurd, toch had zij niet verwacht, dat hij niet de minste notitie van haar verjaardag zou hebben genomen. Het kaartje van Willem had haar gegriefd; een kaartje van hem zou al voldoende geweest zijn....

‘'t Is een treurige verjaardag, mama,’ zei ze eindelijk, het lange stilzwijgen verbrekend.

‘Ja, kind,’ beaamde mevrouw, ‘als uw brave papa nog leefde, zou dat zoo niet zijn. Op zoo'n dag als vandaag voel ik eerst goed hoeveel wij aan hem missen. Wat was hij er altijd op uit, verrassingen te bedenken, u met iets te besteken, waarop ge heel niet had durven rekenen.... De goede man moest eens kunnen zien, hoe ondankbaar Willem zich toont, hoe hij ons op zij schuift, als vreesde hij, dat wij hem in zijn eerzuchtige droomen in den weg zouden kunnen staan.... En de goede, hartelijke vrienden van vroeger,’ vervolgde mevrouw Van Deinse, door haar herinneringen meegesleept, ‘waar zijn ze gebleven.... Maar wie was dat?’ Ze luisterde. ‘Neen, ik zal me vergist hebben. Hij gaat door....’

Nelly, die met den rug naar het raam zat, had niemand zien voorbijgaan, maar zij begreep, wien haar moeder met dien ‘hij’ aanduidde. Een klein schokje ging haar door de leden. O, het zou haar niets verwonderd hebben, indien Karel Westra op dat oogenblik voor haar had gestaan. Nu de post niets van hem had gebracht, verwachtte ze hem, en ze had in verzoeking gestaan, het haar moeder te zeggen, maar ze vreesde, dat die haar daarover zou berispen. En het moest eens niet zoo zijn, haar geheime hoop moest eens worden teleurgesteld....

Mevrouw van Deinse schudde het hoofd en keek hare dochter aan. Nelly luisterde scherp. Eensklaps weerklonken voetstappen, die voor de deur stilhielden. Een klein rukje aan de bel.

(Wordt vervolgd.)